Linggwistika

Ang pag-aaral ng agham ay

iisang karunungan bunga ng
matalinong kaisipan ng tao.
Sa lahat ng apekto ng
pamumuhay ng tao ay may
malaking bahagi ang agham
. Ang wika ay sinasabing
maimpluwensyang aspekto
ng pamumuhay ng tao, kung

Ang teknikal na katawagan sa

maagham na paraan ng pagaaral ng wika ay Linggwistika.
Manapay binigyan ito ng
kahulugang ang anumang
maagham na pag-aaral,
pagtingin, pagsusuri at kabatiran
sa wika kung paano ito kumikilos
at ginagamit sa larangan ng
agham ay tinatawag na
Linggwistika. Ang Linggwistika

Mga Pamamaraan sa Pag-aaral

ng Linggwistika
1. Linggwistikang Teoretikal tinatawag
din itong Pangkalahatang Linggwistika o
General Linguistics. Ang pamamaraang ito ay
pag-aaral at nagsusuri ng wika batay sa
kanyang kabuuang kakanyahan o Universal
Linguistics upang makapagpaunlad at
makabuo ng mga hulwarang kaalaman sa wika.
Ang pag-aaral ng ponolohiya , morpolohiya,
sintaksat semantikang laman o core ng
LinggwistikaTeoretikal ang kabuuang
kakanyahan ng wika.

Mga Pamamaraan sa Pag-aaral

ng Linggwistika
1. Linggwistikang Teoretikal tinatawag
din itong Pangkalahatang Linggwistika o
General Linguistics. Ang pamamaraang ito ay
pag-aaral at nagsusuri ng wika batay sa
kanyang kabuuang kakanyahan o Universal
Linguistics upang makapagpaunlad at
makabuo ng mga hulwarang kaalaman sa wika.
Ang pag-aaral ng ponolohiya , morpolohiya,
sintaksat semantikang laman o core ng
LinggwistikaTeoretikal ang kabuuang
kakanyahan ng wika.

Ponemang Segmental
Ang ponemang segmental ay binubuo ng ponemang
katinig at patinig.
a) Labing-lima (25) ang orihinal na kasama sa
palabaybayan ngunit isinama ang impit na tunog o
glottal stop (?) sapagkat at ay itinuturing na isang
ponemang katinig dahil napagbabago nito ang
kahulugan ng isang salita. Ang dating bigkas nito
ay malumi o maragsa.
b) /p, t, k, ?, b, d, g, m, n, , s, h , f, v, z, l, r, j, w, y/
ang bumubuo sa ponemang katinig
Halimbawa:
ba : tah housedress
tu : bo - pipe
ba : ta? child
tub : bo? profit

d)

May mga salitang nagkakapalit ang

ponemang /u/ at /o/, gayundin ang /l/ at /e/
ngunit hindi nagbabago ang kahulugan ng
salita.
Halimbawa:
babae babal
kalapati kalapate
lalaki lalake
noon nuon
e)

Mayroon din namang mga salitang

itinuturing na hiwalay na ponema ang
/u/, /o/, /i/, at /e/ dahil nagbibigay ito ng
magkaibang kahulugan at hindi maaaring
pagpalitin.
Halimbawa:

Ponemang Suprasegmental - ang pagaaral ng ngdiin(Stress), tono

(tune),haba(lengthening) athinto (Juncture).
Sa pakikipagtalastasan, matutukoy natin ang
kahulugan, layunin o intensyon ng pahayag o ng
nagsasalita sa pamamagitan ng mga ponemang
suprasegmental o ng mgahaba, diin, tono at hinto
sa pagbibigkas at pagsasalita.

Haba - ito ay ang pagbigkas nang mahaba

sa patinig (a, e, i, o, u ) ng bawat pantig.
Maaaring gumamit ng simbolong tuldok (. )
para sa pagkilala sa haba.
*mga halimbawa ngsalita:
bu.kas =

Diin-tumutukoy ito sa lakas ng pagbigkas s

isangpantig ng salitng
binibigkas. Maaring gamitin sa pagkilala ng pantig na
may diin ang malaking titik.
*Mga halimbawa ng salita:
BU:hay = kapalaran ng tao
bu:HAY = humihinga pa
LA:mang = natatangi
la:MANG = nakahihigit;
nangunguna
Tono - nagpalilinaw ng mensahe o intensyong nais
ipabatid sa kausap. Tulad ng pag-awit, sa pagsasalita
ay may mababa, katamtaman at mataas na tono.
*maaaring gamitin ang blg. 1 sa mababa, blg. 2 sa
katamtaman at blg.
3sa mataas.
*halimbawa ng salita:
Kahapon = 213, pag-aalinlangan

Diin-tumutukoy ito sa lakas ng pagbigkas s

isangpantig ng salitng
binibigkas. Maaring gamitin sa pagkilala ng pantig na
may diin ang malaking titik.
*Mga halimbawa ng salita:
BU:hay = kapalaran ng tao
bu:HAY = humihinga pa
LA:mang = natatangi
la:MANG = nakahihigit;
nangunguna
Tono - nagpalilinaw ng mensahe o intensyong nais
ipabatid sa kausap. Tulad ng pag-awit, sa pagsasalita
ay may mababa, katamtaman at mataas na tono.
*maaaring gamitin ang blg. 1 sa mababa, blg. 2 sa
katamtaman at blg.
3sa mataas.
*halimbawa ng salita:
Kahapon = 213, pag-aalinlangan

Hinto
*ito ay ang saglit na pagtigil sa
pagsasalita upang higit na maging
malinaw ang mensahe.
*maaring gumamit ng simbolo kuwit( , ),
dalawang guhit na pahilis ( // ) o gitling
(-)
*mga halimbawa ng salita:
Hindi, siya ang
kababata ko.
Hindi siya ang
kababata ko.

MORPOLOHIYA - pag-aaral na tumatalakay sa

pamamaraan o sistema ng palabuuan ng mga
salita ng isang wika.
Uri ng Morpema Sa Wika Filipino
Morpemang Ponema - Kung nagbabago ang kahulugan
( kasarian) dahil sa pagdagdag ng ponemang /a/ o kontradiksyon
ng /o/ sa /a/, ang /a/ o /o/ ay itinuturing na ponema.
Halimbawa:
Gobernador
- Gobernadora
Konsehal
- Konsehala
Kapitan
- Kapitana
Abogado
- Abogada
Morpemang Salitang-Ugat - Ito ay uri ng morpema na walang
panlapi. Ito ay ang payak na anyo ng isang salita.
Halimbawa :
Indak
Ganda

sayaw
sipag

sulat
bata

Morpemang Panlapi - Ito ay uri ng morpema na

idinurugtong sa salitang-ugat na maaring
makapagpabagong kahulugan ng salita ngunit
hindi nakakatayong mag-isa ang mga panlapi at
kailangan idugtong sa salitang-ugat upang
magkaroon ng kahulugan.
Kilala rin ang morpemang panlapi bilang dimalayang morpema. Bagamatt may kahulugan,
Morpemang
Kahulugan
Salitang-ugat
Bagong
hindi makikita
ang
tiyak
na
taglay
na
kahulugan
Panlapi
Morpema
hanggat Mahindi naisasama
sangisang
Pagkakaroon
Bait salitang-ugat.
Mabait
katangiang
taglay ng
salitang ugat
Um-:
Halimbawa

Pagganap sa
kilos

Awit

Umawit

-an

Lugar na
pinaglalagyan

Aklat

Aklatan

Ma-

Nagsasaad ng
pagkakaroon

Pera

mapera

Kayarian ng Mga Salita

1. PAYAK
- ang salita ay payak kung ito ay salitang-ugat
lamang,
walang panlapi at walang katambal
na ibang salita
(Santiago&Tianco)
halimabawa:
ina
bata anak ama kapatid
sulat
2. Maylapi
-sa pagkakapit ng ibat ibang uri ng panlapi sa isang salitangugat, nakabubuo ng ibat ibang salita na may kani-kaniyang
kahulugan (Ampil,Mendoza & Breva, 2010)
-ang salita ay binubuo ng salitang-ugat at mga panlapi. Ang
mga panlapi ay mga katagang idinaragdag sa unahan, sa gitna, o
sa hulihan ng mga salitang-ugat. May ibatibang uri ng mga
panlapi: Unlapi, Gitlapi at Hulapi.
Halimbawa:
Ma- + tubig
matubig (maraming tubig)
Pa- + tubig
patubig (padaloy ng tubig)
Tubig + -an
tubigan (lagyan ng tubig)
Tubig + -in
tubigin (pinarusahn sa tubig)

3. Inuulit
-ay maaring ganap, parsyal o magkahalong parsyal
at ganap (Ampil, Breva & Mendoza,
2010)
-inuulit ang kabuuan nito o ang isa o higit pang
pantig nito
-may dalawang uri, ang pag-uulit na Ganap at Diganap
a) Pag-uulit na Ganap
-inuulit ang salitang-ugat
Halimbawa:
taon taon- taon
bahay bahay-bahay
araw araw-araw

b) Pag-uulit na Parsyal o Di-ganap

- ang isang salita ay nasa pag-uulit na PARSYAL kapag ang
bahagi lamang ng salitang-ugat ang inuulit
Halimbawa:
usok
uusok
balita
bali-balita
tahimik
tahi-tahimik
Kanta
kakanta
c) Magkahalong Parsyal at Ganap
- kapag ito ay nilalapian at inuulit nang buo ang salitang-ugat.
Halimbawa:
Sigla
masigla-sigla
Saya
masaya-saya
Matuto
matuto-tuto

4. Tambalan
- ang pagbubuo ng salitang-ugat
-dalawang salitang pinagsasama para makabuo ng isang
salita
-may dalawang uri ng tambalan ang tambalang ganap at diganap

a)

Tambalang Di-ganap
-ang taglay na kahulugan ng bawat dalawang
salitang pinagtambal ay hindi mawawala
-Tambalang salitang nanatili ang kahulugan
Halimbawa:
asal-hayop kulay-dugo
bahay-ampunan pamatid-uhaw
b) Tambalang Ganap
- ang dalawang salitang pinagtambal ay nakabubuo
ng ikatlong kahulugang iba kaysa isinasaad ng mga
salitang pinagsama.
-Tambalang salitang nagbibigay ng bagong
kahulugan
Halimbawa:
bahaghari hampaslupa

dalagambukid anakpawis

SINTAKS pag-aaral na tumatalakay sa

pagbuo o istruktura o kaayusan ng
pangungusap ng isang wika. Tinatangka rin
nitong suriin ang kaayusan at
pangangailangang gramatikal ng isang wika.
Halimbawa:
Mataas ang puno.
Ang puno ay mataas.
The tree is tall. (hindi maaaring Tall is the
tree o Tall the tree. )

SEMATIKA pag-aaral na tumatalakay kung

paano nabibigyang kahulugan ang mga salita
batay sa paggamit nito sa pangungusap o
pahayag.

Linggwistikang Aplayd Ang

pamamaraang ito ay nagsusuriat
nag-aaral kung paano nagagamit
ang mga teoryang pangwika at mga
pananaliksik na pangwika sa mga
problema at sitwasyong kinakaharap
sa pag-aaral at pagkatuto ng wika.
Binibigyang-pansin din nito kung
paano nakaaapekto ang kakayahan,
kahinaan, saloobin, at personalidad

Mga Kaugnay na Pag-aaral ng

Linggwistika
SOSYOLINGGWISTIKS ang pag-aaral sa
pagkakaugnayan ng mga aspektong sosyal at
wika at kung paano gumaganap ang wika
batay sa katayuan o kalagayang panlipunan
ng mga gumamit ng wika batay sa katayuan
o kalagayang panlipunan ng mga gumagamit
ng wika.
HISTORIKAL-LINGGWISTIKS ang pag-aaral
ng pagbabago o ebolusyon at pagdedebelop
ng isang wika, gayundin ang

ANTROPOLOHIYANG LINGGWISTIKS ang

pag-aaral ng wika at kultura at kung paanong
ang mga ito ay nagkakaugnayan; ginagamit
ng antropolohiya ang wika upang mabigyang
linaw ang kaugnayan nito sa kultura.
SAYKOLINGGWISTIKS ang pagsasanib ng
larangan ng sikolohiya at linggwistika upang
pag-aralan ang kakayahan at kalinangang
pangwika batay sa kakayahang mental ng
gumagamit ng wika.
PILISOPIKAL-LINGGWISTIKS pag-aaral na
nagsusuri sa pilosopiya ng wika; tinitingnan
ang prinsipyong gramatikal sa paggamit ng

NUERO-LINGGWISTIKS Ang pag-aaral ng

pagpoproseso at representasyon ng wika sa
itak ng tao. Tinutukoy kung anong bahagi ng
utak ang nagagamit sa pagbuo at pag-unawa
ng tao sa wika at tinitiyak kung nakalagak sa
ating kaisipan ang kakanyahan ng
wikatuladng polohiya, morpolohiya, sintaks at
iba pa.
PRAGMATIKS - ang pag-aaral ng pagbibigaykahulugan sa wika/salita batay sa konteksto.