Dvr hisssi n

Om qanunu

9-cu sinif
9-cu sinif

194 sayl orta mktbin fizika

mllimi sayeva Sevda

STANDARTLAR: 1.1.1.

1.1.3.

MVZU: DVR HISSSI N OM QANUNU.

MQSD:ELEKTRIK MQAVIMTI, BU MQAVIMTIN
YARANMASININ RTLRI,ELEKTRIK
CRYANININ IININ GRGINLIKDN ASILI
OLMASINI RH EDIR.
DVR HISSSIND CRYAN
IDDTI,GRGINLIK V MQAVIMT
ARASINDAKI ASILILII TCRBD
MYYNLDIRIR
TCRBDN ALINAN NTICLR SASN
ASILILIQ QRAFIKLRINI QURUR
.DSTURA SASN MSLLRI HLL EDIR.

nteqrasiya: HYAT BILGISI,KIMYA

formas FRDI,KOLLEKTIVL
:
I
sullar:

MSAHIB,TCRB,SORU

Resuslar: I VRQLRI,PLAKAT,SLAYDLAR

,ELEKTRON DRS V-SAITINDN

MVZUYA AID OLAN TCRBLR.KROS VORD,AMPERMETR,
VOLTMETR,REOSTAT,TEST.

Motivasiya
Motivasiya
Cryan iddti

Elektrik dvrsi

?
Mqavimt

Grginlik

Grginlik,cryan iddti v mqavimt haqqnda n bilirik?

Grginlik,cryan iddti v mqavimt haqqnda n bilirik?
Bu kmiyytlrdn harda istifad edirik?
Bu kmiyytlrdn harda istifad edirik?
Elektrik dvrsi ndir?
Elektrik dvrsi ndir?

MOTVASYA
Verilmi dvrd cryan iddtinin grginlikdn v digr kmiyytlrdn asl
olub-olmasn yoxlamaq olarm?

Tdqiqat sual:
Naqillrd elektrik keiriciliyi nec yaranr?
Naqillri bir- birindn znmxus
xsusiyytlrin gr nec ayrmaq olar?

N n naqil cryana mqavimt

gstrir?

Qalvanik element v ya akkumlyator

Qalvanik element v ya akkumlyator
batareyas

Grginlik mnbyinin qtblri

Naqillrin birlmsi
Aar, dym aar
Rezistor
Reostat
Elektrik lampas
Elektrik zngi
Ampermetr
Voltmetr
riyn qoruyucu
Qzdrc element

Dvrnin sxemini qurun.

kild gstrilmi sxemd n kimi shvlr buraxlmdr.

Dvrnin sxemini
kin

Ykl zrrciklrin nizaml hrktin

Elektrik

cryan deyilir.

Metallarda elektrik cryan srbst elektronlarn nizaml hrktidir.

5.

1.

Elektrik cryann keirn maddlr.

N A Q

L L R

2. nsan

urundan asl olmayan

mvcud olan obyektiv reallq

M A T

E R

Y A

3.Cryann

mcud olmas n
mvcud olan rtlrdn biri

Q A P A
4.

L I

Elektrik sahsinin qvv xarakteristias

N T E N S

V L

Cisimlrin elektriklnmsini myyn edn cihaz

EL E K

T R O S K O P

ddi qiymtc naqilin en ksiyindn bir saniyd ken

elekrtik yknn miqdarna brabr olan kmiyyt

CRYAN

DDT

deyilir.

J=

Vahidi:Amper
ln cihaz:
rti iarsi:

Ampermetr

FZK CHAZLAR
rti iarlri

AMPERMETR VOLTMETR

REOSTA

Elektrik sahsinin iki nqtsi arasnda ykn yerdyimsi

zaman grln iin hmin ykn miqdarna nisbti

LEKTRK

U=

adlan
GRGNLY
r.

Vahidi: Volt
ln cihaz:
rti iarsi:

Voltmetr

Elektrik sahsinin tsiri il naqillrd srbst elektronlar nizaml hrkt edr.Bu hrkt zaman metalda srbst elektronlar qfsin dyn nqtlrind rqsi hrkt edn msbt
Ionlarla toqquur.Nticd elektronun kinetik enerjisinin bir
hisssi iona verildiyindn onun nizaml hrkt srti azalr.
Metaln msbt ionlar srbst elektronlarn nizaml hrktin
aa
(cryana) maneilik trdir.Bu maneilik
naqilin mqavimti
adlanan fiziki kmiyytl xarakteriz olunur.
Naqilin cryana gstrdiyi ks tsirin ls

ELEKTRIK MQAVIMTI

adlanr

Naqilin cryana gstrdiyi ks tsirin ls elektrik

mqavimti adlanr
R-elektrik mqavimti .Vahidi: Om.

Dvr hisssindki cryan iddti ,

hmin hissnin uclarndaki grginlikl
dz , mqavimtl trs mtnasibdir.,

J=

Alman fiziki. Elektrik dvrsind cryan iddti,

grginlik v mqavimt arasndak qanunauyunluu
myynldirmidir.Naqildn ken cryan
iddtinin onun uclarndak grginlikdn asilili naqilin
volt-amper xarakteristikas adlanr.Metal naqillrin
volt-amper xarakteristikas ilk df 1827-ci ild G.Om
trfindn yrnilmidir.

R=

(1787-1854)

U=JR

===1 Om

1 mOm=0,001 Om=Om;
1kOm=1000 Om=Om;
1MOm=1000000 OM=Om.

Aadak cihazlarn adlarn sylyin .

Akkumlyator

Elektroskop

Dstkli reostat

Cihazlarn blg qiymtini , l

hddini tapn.

1.Qrafikd
3 naqildki cryan iddtinin

grginlikdn asllq qrafiklri J,A

verilmidr.Mqavimtlri mqayis edin.

A) B)
O
U,V
C) D)
2.Aadak kmiyytlrdn hansnn l vahidi
BS-d sas vahidlrdn biridir.
A) Grginliyin B)Cryan iddtinin C)Mqavimtin
D)ntensivliyin E) Elektrik yk
3.Naqilin en ksiyindn vahid zamanda ken
elektrik yknn miqdarna ddi qiymtc
brabr olan kmiyyt ........ deyilir.
A)cryan iddti B)cryan sxl C)Grginlik
D)mqa-vimt E) ktl

Aadak dvrlrdn hansnda

cihazlar dzgn qoulmudur?

A)

B)

C)

Cdvli
U, V R,OM .J,A
S/Stamamlayn
1. 125 50
2.
20 0,6
3.
0,2
220

MSL
1.kl sasn ampermetrin v voltmetrin gstrilrini tyin
edin.
?

6 OM

0,4 A

5 kOm

V
12 V

S
R
C
K
E

J
I
E
P

J
V
A
M
P
E
R
G
S

D
F
l
M
Q
F

Y
A
F

A
X
R

S
A
N

V
D
O
M
U
X
E
Y
P

O
P
E
N

L
Y

T
P
U
O
P

Damalarda 6 vahid gizlnir.

T
V
P
B
N
L
S
L
A
R

Z
S
K
D
O
J
S

V
A
T
T

N
A

S
G

A
kildki elektrik dvrsi hans
elementlrdn ibartdir?Bu
dvrni sxematik gstrin.

 Naqildki cryan iddtinin

zamandan asllq qrafikin sasn,8
saniy rzind naqilin en ksiyindn
ken elektrik yknn miqdarn
hesablayn.
A)5 Kl B) J,A
1,3 Kl C)4 Kl D)2 Kl E) 1,2
Kl
0,2
O

t,san
8

grginlik dks 5V
1.Uclarndak

olan naqildn 3 dqiq rzind 20 Kl

yk kediyini bilrk,veriln naqilin
mqavimtini tyin edin.
A)45 Om B)35 Om C) 20 Om D)85
Om E)32 Om
2.Uclarndak grginlik 180 V
,mqavimti 18 Om olan metal naqilin
en ksiyindn 2 dqiq rzind ne
elektron ker?(q=1,6Kl)

Kmiyytlr

Grginlik
Elektrik yk
Mqavimt
Zaman
Cryan iddti

Sah
Uzunluq

Vahidlr

metr
Om
Volt
Amper
Kulon
Coul
San

M A Q N T
2.Maqnit sahsinin qvv xttlri nec xtlrdir?
Q A P A L I
3.Voltmetr dvry nec qoulur?
P A R A L E L
4.Naqilin cryana gstrdiyi ks tsirin ls.
M Q A V M T
5.Elektrik yknn vahidi.
K U L O N
6.Elektrik ykn v elektrik sahsinin enerjisini toplayan quru.
K O N D E N S A T O R
Cryan
iddtini tnzimlyn cihaz.
7.
R E O S T A T
Cryan
iddtinin vahidi.
8.
A M P E R
9.
Cisimlrin elektriklnmsini ilk df myyn edn alim.
F A L E S
10.Metallarda elektrik cryanin yaradan zrrciklr.
E L E K T R O N
1.Cryann tsirlrindn biri.

11.
Elektrik tutumunun vahidi.
F
A R A

kild dvry qoulmu iki ampermetr gstrilmidir.birinci ampermetr

0,2 A cryan iddtini gstrir.kinci ampermetrin gstrii n qdr olar.

kild gstrilmi sxemd n tsvir eilmidir?Zngi almaq n hans

aar qapamaq lazimdr? Lampan yandrmaq n n etmk lazmdr?
1

Qiymtlndirm:

Meyar

Qrup

Fiziki kmiyytlri
frqlndirir
Fikri aydnladrr

Sad sxemlr qurur

Kmiyytlr
arasnda laqni
izah edir.