PROBAVA I RESORPCIJA

LIPIDA. METABOLIZAM
LIPOPROTEINA.
BETA-OKSIDACIJA MASNIH
KISELINA.

Sastojci ui: voda, neorganske soli,

oligoelementi, une kiseline, une
boje, holesterol, mucini.

Uloga lipaza u razgradnji masti

Uloga holesterol esteraze i fosfolipaze A2 u

razgradnji masti

Struktura mjeovite micele i njena uloga u razgradnji masti

Struktura lipoproteinskih estica

Struktura lipoproteinskih estica

Vrste i osobine lipoproteinskih estica

Apolipoproteini i njihova uloga

Apolipoproteini lipoproteina ovjeije plazme
Apolipoprotein
Apo A-I
Apo A-II
Apo B-48
Apo B-100
Apo C-I
Apo C-II
Apo C-III
Apo D
Apo E

Mr
23 331
17 380
240
000
513
000
7 000
8 837

Lipoprotein
HDL
HDL
Hilomikroni

Funkcija
Aktivira LCAT

VLDL, LDL

Vezanje za LDL
receptor

VLDL, HDL
Hilomikroni,
VLDL, LDL
8 751 Hilomikroni,
VLDL, HDL
32 500 HDL
34 145 Hilomikroni,
VLDL, HDL

Aktivira lipoprotein
lipazu
Inhibira lipoprotein
lipazu
Sudjeluje u
receptorom
posredovanoj
endocitozi ostataka
hilomikrona i VLDL u
jetri

Kruenje
Kruenje
hilomikrona
hilomikrona

Endocitoza LDL
lipoproteina

Kruenje HDL lipoproteina

HDL ima centralnu ulogu u reverznom transportu holesterola i
zatiti od nastanka ateroskleroze.
Ovim putem se vri prenos vika holesterola iz elija perifernih tkiva
(kao to su makrofazi u aterosklerotinim naslagama) na HDL estice,
koje transpotuju holesterol do mjesta njegove ekskrecije-u jetru, ili do
tkiva koje ga obilno koriste, npr. kora nadbubrega.
HDL nastaje u jetri i tankom crijevu, gdje se sintetizira ApoA-I, glavni
apolipoprotein i pretea HDL-a. Nascentna HDL estica nastaje kada
ApoA-I, siromaan lipidima, izluen iz hepatocita/enterocita, stupa u
interakciju sa ABCA1 transporterom na povrini hepatocita/enterocita.
Ova interakcija dovodi do prenosa fosfolipida i ograniene koliine
holesterola na ApoA-I, te nastaje HDL estica intermedijarne veliine,
bogatija lipidima.

Kruenje HDL lipoproteina

Takve HDL estice mogu primati dodatne koliine holesterola iz
perifernih tkiva putem ABCA1 i ABCG1 transportera, pri emu postaju
sve vee i bogatije lipidima (holesterolom).
Neesterificirani holesterol na povrini HDL-a se prevodi u estere
holesterola djelovanjem enzima lecitin:holesterol aciltransferaze i
prenosi u unutranjost estice.
Ovako napunjena HDL estica vraa estere holesterola u jetru putem
SR-BI receptora, odakle se ApoA-I reciklira i vraa u cirkulaciju.
Holesterol se iz jetre izluuje u u u vidu unih kiselina ili
nepromijenjen.
Znaajan dio holesterola se sa HDL-a prevodi na LDL estice putem
CETP proteina (holesterol ester transportni protein) a jetra, putem LDL
receptora, prihvata LDL estice.

Kruenje HDL lipoproteina

Metabolizam triacilglicerola tokom gladovanja

Beta-oksidacija masnih kiselina

Tokom nonog gladovanja i povienih energetskih potreba, kao to je
vjebanje, masne kiseline postaju glavne gorive supstance za srani
mii, skeletne miie i jetru.
ATP nastaje oksidacijom masnih kiselina u procesu koji se naziva oksidacija.
U periodu izmeu obroka ili tokom nonog gladovanja, dugolanane
masne kiseline (C12-C20) se oslobaaju iz triacilglicerola masnog
tkiva i cirkuliu krvotokom, noene albuminom, do ciljnih tkiva.
Masne kiseline se putem FaBP proteina transportuju preko plazma
membrane i ulaze u citosol.
Masne kiseline su hemijski inertne pa enzim acil-CoA-sintetaza
prevodi masnu kiselinu u visokoenergetski spoj acil-CoA.
Aktivirana acilna grupa ulazi u mitohondrije putem karnitina.
Oksidacijom masnih kiselina nastaju FADH2, NADH i acetil-CoA, koji
se u jetri prevodi u ketonska tijela.

Transport masnih
kiselina do mitohondrija
gdje se odvija njihova
razgradnja

Beta-oksidacija masnih kiselina

Mnoge masne kiseline imaju strukturu koja zahtijeva varijacije u
njihovoj razgradnji.
Dugolanane nezasiene masne kiseline podlijeu izomerizaciji i
oksidaciji.
Metabolizam masnih kiselina srednjih duina lanaca (topive u vodi)
ne zahtijeva angaman karnitina i njihova razgradnja odvija se samo
u jetri.
Masne kiseline sa neparnim brojem C atoma podlijeu oksidaciji
koja zavrava trikarbonskim propionil-CoA, koji ulazi u TCA ciklus
kao sukcinil-CoA.

Metabolizam ketonskih tijela

U matriksu mitohondrija hepatocita, mnogo acetil-CoA, nastalog betaoksidacijom masnih kiselina, prevodi se u ketonska tijela, acetoacetat i
-hidroksibutirat, koja ulaze u cirkulaciju.
Ketonska tijela koriste kao goriva mnoga tkiva, ukljuujui skeletne
miie, mozak, odreene elije bubrega i elije intenstinalne sluznice.
U navedenim tkivima, preuzeta ketonska tijela iz krvi, prevode se u acetilCoA, koji se oksidira u TCA ciklusu.
Jetra sintetizira ketonska tijela, ali ih ne moe koristiti kao gorivo.
Mozak, koji nema znaajan kapacitet za oksidaciju masnih kiselina, moe
koristiti ketonska tijela kao gorivo u periodima produenog gladovanja.

Nastajanje i potronja ketonskih tijela