UMARSKI FAKULTET UNIVERZITETA U SARAJEVU

KATEDRA ZA UZGAJANJE UMA

UZGAJANJE UMA

JELA (Abies
alba Mill.)
SEMINARSKI RAD

STUDENT: JURII DANIJEL

Krenimo od Linne-a
Linne u svome klasinom djelu Species plantarum iz
1753. godine, ne pozna rod Abies, ve sve evropske
vrste danas validnih rodova Abies, Picea i Larix
ujedinjuje u rod Pinus
Phillip Miller, Linnovu vrstu Pinus Picea imenuje
1768. godine u 8. izdanju djela Gardeners Dictionary
binomom Abies alba Miller.

Sistematska pripadnost
Kingdom
Plantae
Subkingdom
Viridaeplantae
Infrakingdom
Streptophyta
Division
Tracheophyta
Subdivision
Spermatophytina
Infradivision
Gymnospermae
Class
Pinopsida
Order
Pinales

Abies alba Mill (Syn. Abies pectinata Lam et DC.)

Morfologija vrste

Prirodni areal

Klimatske karakteristike
Srednje

godinje temperature na
stanitima populacije evropske jele
variraju izmeu 8 i 4 C
srednja godinja relativna vlanost
vazduha izmeu 70 i 90%
Apsolutne minimalne temperature se
sputaju do -40C
apsolutne maksimalne se diu do 35C
Karakteristino za jelu je da na svim
stanitima podnosi jaku zasjenu

Matini supstrat i tla na

kojima uspjeva
Matini

supstrat: od krenjaka i dolomita do

kiselih vulkanskih stijena (kvarcporfira,
kvarcporfirita, decita, riolita i dr.)
Najbolji prirast jela postie na dubokim
ilimerizovanim i smeim tlima gorskog
pojasa (ilimerizovano krenjako,
ilimerizovano silikatsko, smee kiselo i
smee krenjako)
pH vrijednost tala od 4,5 do 6,5 najee, a
u izuzetnim sluajevima do 7
Procenat humusa u tlu se kree od oko 10
do 30%

Naini obnavljanja
ista sjea na velikim povrinama se ne primjenjuje,
jer je podmladak jele osjetljiv na kasne mrazeve i suu
ista sjea u uskim prugama (irina pruge do 20
metara) moe se primijeniti u veoma povoljnim
uslovima, gdje ne postoji opasnost od kasnih mrazeva i
isuivanja.
ista sjea na malim povrinama
Oplodne sjee
Oplodna sjea u prugama je ei nain obnove jele
Oplodna sjea na malim povrinama, u krugovima je
naei nain prirodne obnove oplodnom sje om
Najei nain prirodne obnove sastojina jele je preborna
sjea, stablimina ili grupimina

Vrijeme cvjetanja i
plodonoenja
Jela

cvijeta u proljee, prema

nadmorskoj visini,
od aprila do juna
iarice uvijek uspravno stoje na
granama
Sjeme je uukasto, do 9 mm veliko,
rebrasto,
vrsto sraslo sa kriocetom
Sazrijeva iste godine i u oktobru
otpadaju ljuspe
zajedno sa sjemenom, a na grani

Sakupljanje sjemena
Sakupljanje

sjemena vri se
neposredno prije potpunog
dozrijevanja
opi metod uvanja i to
suho-hladno
uvanje u hermetiki zatvorenim
posudama

Genetika varijabilnost
Novija

istraivanja pokazuju postojanje

rasa koje su manje ili vie otporne na
razliite stanine uvjete, tetoine i
bolesti
I istraivanja Meki-a (1988) su
pokazala da postoje znaajne fizioloke
razlike izmeu pojedinih provenijencija

Kratak pregled tehnikih svojstava

Drvo

jele je bakuljavo, najee

svijetlo, crvenkasto bijele boje, ali i
ukastobijele, te se okularno teko
razlikuje od smre
Godovi su markantni i prelaz ranog u
kasno drvo je neto otriji nego u
smre
Jelovina je lako (0,45 g/cm3), meko,
srednje vrsto drvo, srednje trajnosti,
lako se cijepa i vrlo dobro obrauje

Upotrebljivost drveta
Jela

je drvo veoma znaajno za drvnu

industriju, ne samo kod nas, ve i u
Evropi.
Jela je i ljekovita vrsta, iji se pupoljci i
smola upotrebljavaju u narodnoj
medicini, za lijeenje plunih bolesti, a
i u farmaceutskoj industriji, za
dobijanje terpentinskih preparata.