ТРГОВСКО ПРАВО

ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО

 ПОИМ И ПРЕДМЕТ НА
ТРГОВСКОТО ПРАВО (1)

Трговското право е посебна гранка во

правниот систем на РМ и се дели на:
• статусно право (правна положба на
друштвата);
• материјално право (стоковен промет);
• работи во стоковен промет.

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 1

 ПОИМ И ПРЕДМЕТ НА
ТРГОВСКОТО ПРАВО (2)

Историски развој на трговското право:

- сталешко право (среден век);
- Code de Commerce (Трговскиот
законик на Франција).

ТРГОВСКО наспроти СТОПАНСКО

ПРАВО

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 2

 ПОИМ И ПРЕДМЕТ НА
ТРГОВСКОТО ПРАВО (3)

Предмет на трговското право:

- според Ripert Roblot трговското право ги опфаќа
правните односи во кои стапуваат трговците и
трговските друштва било помеѓу себе или со своите
муштерии;
- според правната теорија и законските прописи во
Република Македонија предмет на трговското право е
правната положба на трговците, видови трговци,
трговските друштва (видови, работа, основање,
престанок, трговски трансакции, индустриска
сопственост и хартии од вредност)
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 3
 ИЗВОРИ НА ТРГОВСКОТО ПРАВО

Поделба на изворите на трговското право на:

- материјални;
- формални (закони, подзаконски акти, правни правила,
трговски обичаи, узанси, судска практика, правила на
граѓанското право и правната наука).
Основните начела за трговското право се извор на
правото со специфично дејство ( начело на
совесност и чесност, автономија, рамноправност,
слободна конкуренција и забрана на монополизмот)

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 4

 ОДНОСОТ НА ТРГОВСКОТО
ПРАВО СО ДРУГИТЕ ГРАНКИ НА
ПРАВОТО
Трговското право како составен дел на
правниот систем на РМ има допирни точки со
други научни дисциплини:
- граѓанско право;
- меѓународно трговско право;
- сообраќајно право;
- управно право.

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 5

 ПОИМ НА ТРГОВСКО ДРУШТВО (1)

Системи за определување на поимот

трговско друштво:
• Романски ситем – збир на повеќе правни или физички
лица со цел да обавуваат некоја трговска дејност под
лична или реална фирма, врз основа на здружување
или исполнување на одредени услови (“societe”
наспроти “associtation”);
• Германски систем – различни термини за трговско
друштво: “Gesellschalt” и “Verein”;
• Англо-американски систем – “partnership”, “company”,
“corporation”.
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 6
 ПОИМ НА ТРГОВСКО ДРУШТВО (2)

Определување на поимот трговско друштво

во правниот систем на РМ:
правно лице во кое едно или повеќе лица вложуваат
пари, предмети или права во имот што го користат
за заедничко работење и заеднички ја делат
добивката и загубата од работењето.

Во ЗТД како и во многу други земји се утврдени

трговските друштва според формата, и тоа:
- јавно трговско друштво; - командитно друштво;
- друштво со ограничена одговорност;
- акционерско друштво; - командитно друштво со акции.
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 7
 ПОДЕЛБА НА ТРГОВСКИТЕ
ДРУШТВА (1)
КЛАСИЧНА ПОДЕЛБА

ПЕРСОНАЛНИ ДРУШТВА ДРУШТВА НА КАПИТАЛОТ

Доминира елементот “intuitu persone” Доминираат интересите на капиталот

Акционерско друштво, командитно

Јавно трговско друштво и друштво со акции и друштво со
командитно трговско друштво ограничена одговорност
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 8
 ПОДЕЛБА НА ТРГОВСКИТЕ
ДРУШТВА (2)
ДРУГИ КРИТЕРИУМИ ЗА ПОДЕЛБА

ПРАВЕН
НАЧИН НА СУБЈЕКТИВИТЕТ
НАЧИН НА
ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ОСНОВАЊЕ
КАПИТАЛ ТД - институции
ТД - договори

ТД со јавно ТД без јавно

ТД на удели ТД на акции запишување запишување
на акции

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 9

 ПОДЕЛБА НА ТРГОВСКИТЕ
ДРУШТВА (3)

Во германското, англиското и американското право

постојат повеќе поделби на трговските друштва.

Во правниот систем на РМ, според ЗТД поделбата на

формите на трговските друштва се врши според:
• Начинот на основање (договорни и статутарни);
• Бројот на основачите (еднолични и колективни);
• Приоритетниот елемент на трговското друштво
(персонални и капитални).

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 10

 СИСТЕМИ ЗА ОСНОВАЊЕ НА
ТРГОВСКИ ДРУШТВА

• Законски систем (со закон или управен акт);

• Систем на дозволи (одобренија – согласност);

• Нормативен систем (услови предвидени со закон);

• Систем на концесии (добивање на концесија);

• Систем на пријави (до надлежен државен орган).

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 11

 СУБЈЕКТИ НА ТРГОВСКО ПРАВО (1)

Основен правен субјект на трговското право е

ТРГОВЕЦОТ

Според ЗТД трговецот е секое правно или физичко

лице кое самостојно трајно во вид врши некоја од
дејностите наборени во член 4 од Законот.

Спорд ЗТД трговците се делат на:

• трговец според природата и обемот на дејноста;
• трговец според претставување.

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 12

1) kupuvawe na podvi`ni raboti so cel
da gi prodade vo
pravobiten,preraboten ili obraboten
vid;
2) trguvawe so hartii od vrednost i
upravuvawe so fondovi;
3) nabavuvawe na podvi`ni predmeti
zaradi nivna obrabotka ili prerabotka
za drugi,kako i zanaet~iska dejnost;
4) bankarski dejnosti,menuva~ki i drugi
finansiski dejnosti;
5) osiguruvawe
6) prevoz na lica i stoki;
7) komisioni raboti,{pedicija,skladirawe i
lizing;
8) trgovsko zastapuvawe i posreduvawe;
9) ugostitelsko-turisti~ka
dejnost,informativna
dejnost,marketing ili vr{ewe na drugi
trgovski uslugi;
10)proizvodstvo na filmovi,video
kaseti,audiovizuelni zapisi,softver;
11)izdava~ka i pe~atarska dejnost;
12)kupuvawe,izgradba i ureduvawe na
nepodvi`ni imoti so cel za proda`ba i
izdavawe.
 СУБЈЕКТИ НА ТРГОВСКО ПРАВО (2)

За трговци според ЗТД не се сметаат:

 физички лица кои се занимаваат со земјоделска дејност
(земјоделци);
 занаетчии и лица кои вршат услуги или слободни
занимања (слободен артистички уметник, писател и сл.);
 лица кои вршат угостителки услуги со издавање соби во
своите живеалишта;
 физички лица кои се занимаваат со слободни занимања.

ЗТД има одредби и кои се однесуваат на мали трговци.

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 13
 ВИДОВИ ТРГОВЦИ

ПОДЕЛБА СПОРЕД ЗТД

ТРГОВЕЦ ПОЕДИНЕЦ ТРГОВСКО ДРУШТВО

Потребни услови спред ЗТД:

• да е деловно способно;
• да има постојано место на живеење во
РМ;
• да биде запишано во трговски регистар.
здружување на едно или повеќе
физички и правни лица кои вложуваат
пари, предмети и права во имот што
го користат за заедничко работење и
заеднички ја делат загубата и
добивката од работењето

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 14

 ПРАВИЛА ЗА РАЗЛИЧНИТЕ ФОРМИ
НА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА

Во ЗТД одредени одредби (правила) се заеднички за

сите видови на трговски друштва:
• Статусни белези на друштвото;
• Застапување на друштвото;
•Трговски книги и годишни сметки;
• Подружници;
• Стопанска интересна заедница.

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 15

 СТАТУСНИ БЕЛЕЗИ

• Дејност на друштвото – секоја трговска дејност која не

е забранета со закон и/или не е спротивна на моралот.
• Седиште на друштвото – местото и адресата утврдени
со изјавата за основање, договорот на друштвото или
неговиот статут.
• Фирма на друштвото - името под кое работи и
истапува во правниот промет (обигаторни и факултативни
делови)
• Упис на друштвото – служи за конечно утврдување на
правниот идентитет

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 16

 ЗАСТАПУВАЊЕ НА ДРУШТВОТО

• Прокура – посебен вид на полномошно, се создава на

посебен начин и обем определен со закон, а не со
договорот на друштвото.
• Трговски полномошник – вработено лице во друштвото
или друго лице кое за награда, законските застапници на
друштвото.
• Трговски патник – лице кое е вработено кај трговецот –
поединец/друштвото или друго лице во име и за сметка на
трговецот склучува договори за продажба на негова стока,
ја испорачува стоката, ја наплаќа цената и презема други
дејствија согласно полномошното.
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 17
 ТРГОВСКИ КНИГИ И ГОДИШНИ
СМЕТКИ

• Трговски книги се задолжителна деловна евиденција (деловни

книги) што ги водат правните и физичките лице кои
самостостојно и трајно вршат некоја дејност.
• Секој трговец, како и подружници на странско друштво по
истекот на деловната година составува годишна сметка и
финансиски извештаи.
• Годишната сметка вклучува биланс на состојба и биланс на
успех. Финансиските извештаи вклучуваат биланс на состојба и
биланс на успех, извештај за промените во главнината, извештај
за паричните текови, применетите сметководствени политики и
други објаснувачки белешки подготвени во согласност со
меѓународните сметководствени стандарди
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 18
 ПОДРУЖНИЦИ

• Трговските друштва заради вршење на своите дејности

надвор од своето седиште можат да основаат подружници
(филијали или погони).
• Подружницата нема својство на правно лице.

• Подружницата мора да биде двојно запишана во

трговскиот регистар.
• Подружницата е врзана за друштвото што ја основало и
без него не може да постои.

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 19

 СТОПАНСКА ИНТЕРЕСНА
ЗАЕДНИЦА

• Дефиниција: две или повеќе физички и правни лица можат

меѓу себе да основаат стопанска интересна заедница со цел да
го олеснат, подобрат и унапредат вршењето на трговските
дејности што се предмет на нивното работење и да го зголемат
или подбрат нивниот резултат.
• Предмет на работење може единствено да биде во рамките на
трговските дејности што ги вршат членовите на СИЗ.
• СИЗ не може да остварува и дели добивка.
• Членовите на заедницата одговараат солидарно со целиот
свој имот за преземените обврски.
• Членовите на зедницата одлучуваат на собрание, а управува
еден или повеќе управители.
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 20
 СТРАНСКО ТД, СТРАНСКИ ТП,
ПОДРУЖНИЦИ И ПРЕСТАВНИШТВА
НА СТРАНСКИ ЛИЦА
• Дефиниција
- странско трговско друштво;
- странски трговец поединец.
• Странското трговско друштво и странскиот трговец поединец во
нивната работа во РМ уживаат еднаков третман како
домашните трговски друштва и трговци поединци.
• Во РМ единствено можат да вршат дејност доколку основаат
подружница, а можат да основаат и преставништва во РМ.
• За обврските настанати со работењето на подружницата,
странското друштво, односно странскиот трговец - поединец
одговара со целиот свој имот.
Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 21
 ПРАШАЊА???

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 21

 ЛИТЕРРАТУРА:

а) задолжителна:
учебник “Трговско право” од Д-р
Александар Николовски и Д-р Снежана
Плавшиќ, Скопје, 2005 година
(стр. 7-24, 115-124, 137-139)

б) дополнителна:
Закон за трговските друштва („Службен
весник на РМ“ бр. 28/04, 84/05 и 25/07)

Презентација број 1: ОПШТО ЗА ТРГОВСКОТО ПРАВО 22