Shkolla Fillore e Mesme e Ult

Ismail Qemali Prishtin

Sulfuri

Prgatiti: Valon Hoxha

Sulfuri
Njihet qysh nga koht e vjetra. Emri rrjedh nga fjala arabe
sufra e verth

Prhapja

sht i prhapur n koren e toks me pjesmarrje vllimore 0.6%.

N gjendje elementare n afrsi t vullkaneve i przier me rr, minerale n thellsi 100m.
N form t mineraleve sulfure:
Piriti (FeS2)
Sfaleriti (ZnS)
Galena (PbS)
Kalkozina (Cu2S)
N form suflatesh: Gjipsi CaSO4,

Sfaleriti ZnS

Smithsoniti (ZnCO 3)

Prfitimi
Zn prfitohet me pjekjen e xeheroreve sulfure n furra n
prani t ajrit, ku Zn shndrrohet n oksid Zinku, ndrsa
lirohet SO2. Reduktimi i ZnO bhet bhet me koks ose
CO2 n temp 1200 C
ZnS + O2 = 2ZnO + 2SO2
ZnO + C = Zn + CO
Metoda tjetr pr prfitimin e Zn bazohet n reaksionin e
ZnO me tretsirn e H2SO4 ku prfitohet ZnSO4
ZnO + H2SO4
ZnSO4 + H2O
Zinku pastaj prfitohet me metodn e elektrolizs

Vetit fizike
sht metal, me ngjyr t bardh n t kaltr
Shkrihet n 419 C ndrsa vlon n 907 C

Vetit kimike
sht i qndrueshm
n ajr, sepse vishet
me nj cip t holl
oksidi q e mbron nga
brejtja ose korrozioni i
mtutjeshm.
Tretet n acid sulfurik
dhe klorhidrik t
holluar duke liruar
hidrogjenin, sa m i
pastr t jet metali
sht m e leht
tretja.

Vetit kimike
Nse Zn e nxejm n temperatur deri n skuqje ai n
prani t ajrit digjet me nj flak t ndristshme intensive
dhe formohet ZnO

Prdorimi
sht elementi i katrt q prdoret m s shumti pas
hekurit, aluminit, dhe bakrit.
Prdoret pr t mveshur
hekurit pr ta
mbrojtur nga korrozioni
Pr prfitimin e llamarins
s hekurit t zinkuar

Prdorimi
Gjithashtu Zn prdoret n bateri.
Aliazhet m t rndsishme
t zinkut jan:
tunxhi (zink-bakr) dhe argjendi i ri ( zink bakr nikel )

Komponimet e Zn
Komponimet e Zn jan: Oksidi i Zn
(ZnO), sulfati i zinkut ( ZnSO4 x 7H2O
) etj.
Oksidi i zinkut fitohet duke e djegur
Zn n prani t ajrit, ka ngjyr t
bardh, tretet n acide dhe baza
Prdoret si ngjyr e bardh minerale
me emrin e bardha e zinkut.
ZnO prodert edhe n kozmetik
dhe stomatologji pr mbushjen e
dhmbve.

 Sulfati i zinkut( ZnSO4) fitohet me tretjen e zinkut n

H2SO4 dhe kristalizon n 7 molekula H2O.

Detyrat e shtepise
Fq 129 Pyetje dhe detyra
Pyetje per vlersim 3, 5, 7, 8.

Pyetje pr Zinkun
1. Nga kush u zbulua Zinku dhe si ?
2. N cilin grup t sis. Periodik bn pjes Zn dhe me far nr.
rendor paraqitet ?
3. Cilt jan xeherort e Zinkut dhe shno formulat e tyre ?
4. Shkruaj reaksionin e prfitimi t Zn ?
5. far ngjyre ka Zn dhe ne far temperature shkrihet ?
6. Ku tretet Zn ?
7. ka lirohet me tretjen e Zn n acid sulfurik ?
8. A digjet Zn, (nse po far ndodh ) ?
9. Cilat jan aliazhet m t rndsishme t Zn ?
10. Ku prdoret Zn ?
11. Si prfitohet Oksidit i Zinkut dhe Sulfatit i Zinkut ?
12. Ku pwrdoret oksidi i zinkut ?