STRONA BIERNA

Trzecia koniugacja

W omawianych dotychczas zdaniach to

zawsze podmiot by wykonawc czynnoci,
a dopenienie jej przedmiotem, np. Iulius
puellam amat Juliusz kocha
dziewczyn. Zdania te stay w stronie
czynnej. W stronie biernej jest inaczej to
podmiot jest tak naprawd przedmiotem
czynnoci, np. Puella a Iulio amatur
Dziewczyna jest kochana przez
Juliusza.

Czasowniki nieprzechodnie
Niektre czasowniki bez problemu daj si zamieni na
stron biern (s to czasowniki przechodnie), inne nie (te
nazywamy czasownikami nieprzechodnimi). Przykadem
takiego czasownika jest iaceo, ere lee. Czasownik
ten nie tworzy strony biernej. Bo jak niby bymy j
przetumaczyli? By leanym? Nie bardzo. eby jednak
nie byo zbyt atwo, powiem, e niektre czasowniki, ktre w
polszczynie s nieprzechodnie, w aciskim tworz stron
biern. Na przykad eo, ire i. Po polsku nie ma formy
biernej od tego czasownika, po acinie owszem. Znacie
sentencj Sic itur ad astra (Tak idzie si do
gwiazd)? No wanie, acisk stron biern musimy tu
przeoy jako polsk stron zwrotn z wykorzystaniem
partykuy si!

Jest take w acinie grupa czasownikw,

ktra w ogle nie posiada form strony
czynnej. Odmieniaj si one tylko w stronie
biernej.
Nie przeszkadza im to jednak w posiadaniu
znaczenia czynnego. Przykadem takiego
czasownika jest loquor mwi. Forma
niby bierna, a znaczenie czynne. Takie
czasowniki nazywamy po acinie

Verba deponentia

 1. leg-or (jestem czytany) / leg-i-mur

(jestemy czytani)
2. leg-e-ris (jeste czytany) / leg-imini (jestecie czytani)
3. leg-i-tur (jest czytany) / leg-u-ntur
(s czytani)
Bezokolicznik: leg-i(by czytanym)

Koniugacja 3 jak zwykle wymaga obszerniejszego

komentarza, cho w zasadzie nie dzieje si tu nic,
czego nie znalibymy z odmiany strony czynnej.
Temat koniugacji 3 koczy si na spgosk. Wida to
w pierwszej osobie liczby pojedynczej oraz
bezokoliczniku, gdzie bezporednio do tematu
dodawana jest kocwka strony biernej. W
pozostaych osobach midzy temat a kocwk
wchodzi jeszcze spjka: e, i lub u (porwnaj
wiadomoci z lekcji o koniugacji w stronie czynnej).
Nowoci jest jedynie to, e 2 drugiej osobie liczby
pojedynczej spjk jest e (legeris), a nie i (legis).
Pozostaje jeszcze kwestia bezokolicznika. W
koniugacji 3, w stronie biernej, kocwk
bezokolicznika jest i, a nie ri jak w pozostaych
koniugacjach.

Koniugacja 3 na -io:
1. cap-i-or (jestem chwytany) / cap-i-mur (jestemy
chwytani)
2. cap-e-ris (jeste chwytany) / cap-i-mini (jestecie
chwytani)
3. cap-i-tur (jest chwytany) / cap-i-u-ntur (s chwytani)
Bezokolicznik: cap-i(by chwytanym)
W koniugacji 3 na -io naley zwrci uwag na drug
osob liczby pojedynczej tutaj zanika nam cecha i,
mamy za to spjk e. Pozostae formy odmieniaj
si analogicznie do koniugacji 3 na -io w stronie
czynnej.