Ekosistem

Sistem
jeskupentiteta,stvarnihiliapstraktnih, koji
ine jednu cjelinu, gdje svaka komponenta
meudjeluje, ili je u odnosu sa bar jednom od
drugih komponenti.

Ekosistem
ekoloki sistem;= zajednica i njen fiziki okoli
tretirani zajedno kao jedna cjelina, funkcionalni
sistem.

 Ekosistem se moe
definirati kao sistem
uzajamnih odnosa
izmeu ivotne zajednice
(biocenoze) i njene
neive okoline (biotopa).

Ekosistem je prostor
(biotop)
naseljenorganizmimai
njihovim zajednicama, u
kojem se neprekidno
stvara primarnabiomasa,

A.G.Tansley
1935.

Ekosistem je osnovna
gradivna jedinica
prirode u kojoj su sva
bia i njihov neivi
okoli prostorno i
vremenski ujedinjeni
protokom energije i
krunim tokovima tvari
te koja posjeduje za nju
svojstvene informacijske
sadraje, sposobnost
samoorganizacije,
samoobnove i
samoodranja.

Ekosistem i njegove osnovne

karakteristike!!!
Struktura:
iva (biotika) komponenta
Neiva (abiotika) komponenta

Procesi:
Protok energije
Biogeohemijski ciklusi

Promjene:
Dinamine
Sukcesije itd.

 U analizi strukture ekosistema

moemo izdvojiti etiri osnovne
jedinice:
(1)
(2)
(3)
(4)

abiotike materije,
producenti,
konzumenti,
reducenti.

Abiotike materije
U skupini abiotikih materija se
nalaze hemijski elementi i kompleks
hemijska jedinjenja koja se na
razliite naine ukljuuju u promet
materija
i
protok
energije.
(ugljendioksid, voda, kisik, soli,
mineralna jedinjenja i dr.).

 Producenti (proizvoai)
su
zelene
biljke
u
kopnenim ekosistemima
organizirane u razliite
fitocenoze, a u vodenim
ekosistemima u zajednice
makrofitskih vegetacija i
komponentu
fitoplanktona.
Ova
komponenta je prva u
nizu
sloenog
lanca
produkcije
organske
materije.

 Konzumenti
su
ivotinjski
organizmi koji se
hrane autotrofnim
organizmima a u
svom su nainu
ishrane heterotrofi,
u velikom broju
orijentirani i na
zoofagiju kada se
hrane
drugim
konzumentima.

 Na kraju skale od etiri

bitne
strukturne
komponente ekosistema
su
reducenti
ili
razlagai
ija
je
primarna
uloga
da
uginulu
organsku
materiju porijeklom iz
biljnih
i
ivotinjskih
organizama razgrade do
razine
mogueg
za
ponovno ukljuivanje u
proces produkcije.

 Analizirajui odnose u ekosistemu,

doli smo do zakljuka da izmeu
komponenata ekosistema postoje tri
kategorije odnosa:
akcije,
reakcije i
koakcije.

 Kompleks
uticaja
neive
prirode
(biotopa)
na
biocenozu,
odnosno
na
organizme
i
populacije
vrsta
koje
naseljavaju
ivotno
stanite,
predstavlja akcije.

 Reakcije
predstavljaju
odgovor ivih bia
na skupno
djelovanje
abiotskih faktora.
iva bia se
prilagoavaju
postojeim
uslovima i
promjenama
sredine i

Riba Amblyopsis
spelaea koja ivi u
podzemnim vodama
ima zakrljale oi i
potpuno je slijepa.

 Uzajamne odnose
populacija jedne
biocenoze definiu
se kao koakcije.

One se mogu
oznaiti kao
mutualizam
(simbioza),
predatorstvo,
parazitizam, i sl.

 Kompeticija

 Predatorstvo

Parazitizam

 Mutualizam

Komensalizam

 Antibioza

 Ekosistem je poznat jo pod nazivom:

Biogeocenoza
Za one ekologe koji ekosistem prikazuju kao
biogeocenozu iva komponenta je primarno
u fokusu, ali u svakom sluaju je blisko
povezana sa abiotikom.

Geobiocenoza
Polazite da je ekosistem geobiocenoza
naglasak stavlja na abiotiku komponentu
koja ima presudan znaaj u determiniranju
biolokog svijeta odnsno biolokih sistema.

 Ekosistem je prirodni okvir ili cjelina

koja se odrava na principu
meuovisnosti i jedinstva neivog i
ivog a na temelju svog metabolizma
koji obuhvata kruni tok materije
izmeu ivog i neivog dijela koji je
propraen protokom energije.

Promet materije i protok energije u

ekosistemu

Biogeohemijski ciklus
elemenata

Ugljik
Temeljni element svih organskih
spojeva u organizmima.
Nepotpuni ciklus - dosta C se gubi
prilikom kruenja.
Temeljni njegov oblik je CO2 - u
atmosferi ga ima 0,034%.
2 procesa uvjetuju kruenje ugljika:
fotosinteza i disanje.

Ugljik

Kisik
Njegovo kruenje povezano s CO2.
U atmosferi ima 20x vie O2 nego u
vodama.
U vodama ima oko 1% O2 i ta koncentracija
je promjenjiva.
Topivost kisika u vodi ovisi o temperaturi,
otopljenim solima, parcijalnom tlaku.
Kisik nastaje kao nusprodukt fotosinteze u
vodama velike razlike koliine O2 izmeu
dana i noi.

Duik
U atmosferi ima 78% duika, ali biljke ne
mogu koristiti elementarni duik.
Duikove bakterije prevode ga u nitrate i
nitrite.
Bakterije uglavnom ive slobodno u tlu ili u
simbiozi s nekim biljkama.
Mnoge bakterije razgrauju bjelanevine
uginulih organizama do amonijaka.
Postoje bakterije koje procesom
denitrifikacije u zrak vraaju slobodan duik

Duik

Vodonik
Vodonik krui kroz
promet vode to se
postie u tzv.
planetarnim
razmjerama. Tako
voda prolazi kroz
biotike sisteme od
elije do ekosistema,
pa je istovremeno ona
ivotni medij za eliju,
organizam ili itave
biocenoze.

Glavna masa vode

nalazi se u vodama i
okeanima.
U svom kruenju,
voda moe prolaziti
kroz tri agregatna
stanja:
vrsto,
teno i
gasovito.

 U protoku energije koja potie od

Sunca kao svjetlosna, kroz iva bia
javlja se njen pojavni oblik u formi
hemijske energije, koju organizmi
djelomino koriste za zadovoljavanje
svojih ivotnih potreba a jednim
dijelom naputa ekosistem u vidu
toplote.

 Generalno, bioloki produktivitet ili

produkcija mogao bi se podijeliti u
tzv.
primarni produktivitet ili proizvodnju
nove organske materije u okviru biljnih
organizama kroz autotrofnu ishranu
sekundarni produktivitet u kojem se
djelatnou potroaa i razlagaa ova
materija transformira u druge oblike.

Dinamika ekosistema
Dinamika ekolokog sistema oituje
se u preobraajima i sukcesijama
odnosno njihovom smjenjivanju u
funkciji vremena.

 Sukcesivne promjene to su
temeljnije i bitnije promjene u
biocenozi primjer: smjenjivanje jedne
populacije nekom drugom, kao i
smjena itavih biocenoza na istom
prostoru u odreenom vremenskom
periodu.

 Definicije sukcesije
a) sukcesije su postepene promjene u
sastavu zajednica koje se dogaaju nakon
poremeaja ili nakon kolonizacije
novonastalog stanita.
b) sukcesije su ne sezonski usmjeren i
kontinuiran obrazac kolonizacija i nestanka
populacija na nekom podruju.
c) sukcesije su izmjene populacija u
stanitu koje se odvijaju u pravilnom
slijedu sve do postizanja stabilnog stanja.

 Proces smjene zajednica do klimaks-zajednice

(bioma) se oznaava kao sukcesija.
Ona obuhvata sekvencu zajednica ili seru, pri
emu se svaka tranzicijska zajednica
oznaava kao seralni stadij.
Klimaks zajednice, takoer poznata kao
konana zajednica, je zajednica biljaka i
ivotinja koja je dosegla stadij ravnotee,
homeostaza (samoregulacija i odupiranje
promjeni).

Postoje dva tipa sukcesija:

Primarna
sukcesija poinje
golim stijenama koje
su izloene uslijed
geolokih aktivnosti.
Primjer sere je:
stijena-liajmahovina-travaibovi-drvee(hrastovo-grabova)
uma.

 Sekundarna sukcesija poinje na tlu sa

kojeg je uklonjena prethodna zajednica
(vatrom, poljoprivrednim aktivnostima itd.).
Primjer sere za ovu sukcesiju je: travaibovi-drvee-(hrastovo-grabova) uma.
Sekundarna sukcesija se moe odvijati
mnogo bre jer je prethodna zajednica ve
pripremila tlo.

imbenici sukcesija
Endodinamiki: sadre imbenike koji proizlaze
iz spleta uzajamnih odnosa i djelovanja unutar
samog ekolokog sistema (biocenoza - biotop).
Egzodinamiki: sadre imbenike izvan okvira
ekolokog sistema: klima (klimatogene sukcesije),
erozije (edafogene sukcesije), ovjek
(antropogene sukcesije).
Jezero bara kopno (regresivna sukcesija).
Regresivne sukcesije idu od viih ka niim
sukcesijskim stadijima (degradacija zajednice).
Progresivne sukcesije idu od pionirskih
zajednica
prema klimaksu.

Pionirska zajednica

Klimaks-zajednica

Nepodesno okruenje

Podesno okruenje

Raste biomasa

Biomasa stabilna

Neefikasna potronja energije

Efikasna potronja energije

Gubitak nutritijenata

Kruenje nutritijenata

Nizak stepen diverziteta vrsta

Visok stepen diverziteta vrsta

Fluktuacija uobiajena

Fluktuacija nije uobiajena

r-adaptirana

K-adaptirana

 Razlikujemo:
Pionirske zajednice, to su zajednice koje se
sastoje od vrsta koje su prve kolonizirale
poremeena ili novonastala stanita.
Intermedijarne zajednice, to su zajednice koje
dolaze nakon pionirskih i razvijaju se u pravcu
klimaksa.
Klimatogena ili klimaks zajednica je zadnji
stadij razvitka zajednice.
Glavni stupnjevi razvitka ivotne zajednice
na praznom prostoru:
a) migracija (aktivna ili pasivna) naseljavanje
praznog prostora
b) ecezis organska vrsta osigurava sebi stanite,
zaklon, ishranu i razmnoavanje
c) kompeticija (intraspecijska i interspecijska)

 Biomisuklimatskiigeografskidefinir
ani kao kontinuirana podruja sa
slinim ekogeografskim
uvjetima,biljnimi ivoinjske
zajednicama (sa organizmima tla). To
su ogromniekosistemi, kako se esto
i nazivaju.

Ekosistemi prema prirodi nastanka

Prirodni
Vjetaki

Prema kriterijumu stanita

Kopneni
Vodeni
Peinski

Prema kriterijumu vegetacije

umski
Travni
Movarni
...