YILDIZ TEKNK NVERSTES

ELETROKMYASAL PROSESLER DERS PROJE

DEV

13051038 SUDE ZELK

13051908 KIYMET GKTRK

ERK
GR
1.Rodyum elementi
1.1 Rodyumun tarihesi
1.2 Rodyumun fiziksel ve kimyasal
zellikleri
1.3 Rodyumun kullanm alanlar ve
tehlikeleri
1.4 Rodyum kaplama banyolar
2.Platin elementi
2.1 Platinin tarihesi
2.1 Platinin fiziksel ve kimyasal zellikleri
2.2 Platinin kullanm alanlar ve tehlikeleri
2.3 Platin kaplama banyolar

GR
Size

Platin ve Rodyum Elementleri

Fiziksel& Kimyasal zellikleri
Nerelerde Bulunur ?
Kullanm Alanlar
Kaplama Banyolar
Geri Kazanm

1.1 RODYUM TARHES

Rodyum, (Yunanca'da "rhodon",Trkeise
"gl" anlamna gelmektedir.)

1803ylndaWilliam Hyde Wollaston

tarafndanbulunmutur.

Wollaston bu kefiGney Amerika'dan

ald platini kullanarak yapmtr.
Onun yntemi maden cevherini hidroklorik
asit ve nitrik asit karmnda zmek
veasidi(NaOH) ile birlikte ntralize
etmektir.

ekil 1.1 Rodyum

1.2 RODYUMUN FZKSEL

ZELLKLER
sim ve Sembol Rodyum, Rh
Kristal Kafes Yaps YMK
Atom No 45
Atom Arl 102.9 g
Younluk 12.4 gxcm-3
Ergime Scakl 1967 C
Buharlama Scakl 3727 C
Oksidasyon Kademesi 1+,2+,3+,4+,5+,6+
Spesifik Is 0.242 J/gK
Buharlama Iss 493 kJ/mol
Ergime Iss 21.5 kJ/mol

1.2 RODYUMUN
ELEKTROKMYASAL
ZELLKLER
%100 verimde 25 mikron
rodyumu 1 dm yzeye
kaplamak iin 2,47
amper-saat elektrik
gereklidir.
1 amper-saat ile 1,28 gr.
rodyum kaplanr.

Nitrik asit tarafndan

zlemez. Hidroklorik
asit ve nitrik asit
karm tarafndan ok
az miktarda zlebilir.

Platinden daha yksek

bir erime noktasna
sahip olmasna karn
younluu daha
dktr.

Yksek sya maruz

kaldnda bile oksitlenmez.

Kat, gmms beyaz,

dayankl ve yansma
oran yksektir.

Alamlarda platinle
birliktekatalizrolarak
kullanlr.Kymetli
metaller arasnda
dnyada en pahal
olandr.

Az bulunanbeyazgmrenkteveplatin
grubuna aittir.

1.3 RODYUMUN KULLANIM

ALANLARI

Gnmzde
rodyum, platin
ailesinden
metallerin en
pahals olmasna
ramen, zellikle 10
dm yzeyin
kaplanmas sadece
birka cente mal
olacak kadar ince
olabilen fla
ekil 1.3.1 Rh kaplama banyosu
kaplamada yaygn
olarak
kullanlmaktadr.

Preslenmi
rodyumun troy
onsu 360.000 $
dolara
trmandndan,
maliyet birka
centin zerine
kmak
durumundadr!

Bu

elementin
balca kullanm
otomobil
sektrnde
katalizr
dntrcdr.

ekil 1.3.2 Rh otomobil kirii

lkemizde ise
rodyumun
ncelikli kullanm
alan, kuyumculuk
sektrdr.
ekil 1.3.3 Rh alyans

elektrik kontaklarnda

optik aletlerde

mcevher yapmnda
arabalarn katalitik
sistemlerinde
mamografi sistemlerinde
kaliteli kalem reticileri
tarafndan kullanlr.

ekil 1.3.4 Rh kullanm alanlar

ve yzdeleri

1.4 TEHLKELER VE ALINMASI

GEREKEN NLEMLER

12.6mg/kg
rodyum klorr
(RhCl13) bir insan
ldrr.

Rodyum yksek
derecede zehirli
ve kanserojen bir
yapya
sahiptir.nsannk
arsna ska
kan bir madde
deildir fakat
insan hayat iin
ok tehlikelidir.

1.5 RODYUM KAPLAMA

BANYOLARI
Rodyum, klorr ve slfat gibi basit
tuzlarla kaplanabilmesine ramen, bu
tip banyolardan elde edilen kaplama
przl ve sngerimsi olduu iin
tatmin edici deildir ve parlakl
dktr.
Rodyum kaplama gnmzde
ounlukla rodyum kaplama
konsantreleri olarak satlan, rodyum
fosfat ve slfat bileikleriyle
yaplmaktadr.


SLFAT TP BANYO
ANOTLAR: Platin ve platin kapl titanyum.
TANK: Metal kapl payreks, polipropilen ya da teflon kapl
elik.
ISITMA: Tankn etrafnda scak su ceketi ya da teflon veya
kuvars ceketli daldrma stc.
REETE:
Slfrik asit----------------------------- 35 gr.
Bileik olarak hazrlanm metalik rodyum- 2 gr.
Su---------------------------------------- 1 litre

UYGULAMA VERLER:
Scaklk---------------------------------- 43-49C
Akm Younluu---------------------------- 1,1-8,6 A/dm 2
Tank gerilimi----------------------------- 2,5-5 volt

FOSFAT TP BANYO
REETE:
Fosforik asit----------------------------- 40 cc.
Bileik olarak rodyum metali-------------- 2 gr.
Su---------------------------------------- 1 litre

Tatmin edici bir

kaplama kalitesi
iin her 1
dm2bana
yaklak 15,5
miligram rodyum
kaplanmas
gereklidir.

1.Harcanm materyallerden rodyum

geri kazanm ve geri dnm

3.Sementasyon yntemiyle atk klorit

zeltilerinden bakr tozu kullanlarak rodyum
geri kazanm

2.Rodyum ieren durulama suyundan

sementasyon yntemiyle inko tozu
kullanarak rodyum geri kazanm

2.PLATN
Sembol:Pt
Atom Numaras:78
Atom Arl:195.084
Elemet serisi:Gei metali
Maddenin Hali:Kat
Grnm:Grimsi beyaz

2.1PLATN TARHE

" imdiye dek bilinen hibir spanyol

sanatyla ergitilemeyen"
talyan hmanisti Julius Sezar Skaliger

2.2 Pt Fiziksel ve Kimyasal

zellikler
Platin kalay beyaz rengindedir.
lenebilir ve yumuak bir metaldir ve zgl arl
21.45tir.
Atmosferik korozyona ve ou kimyasal reaktifin
saldrsna kar tamamen dayankldr.
Elektriksel iletkenlii gmn kabaca 1/6s kadardr. 2
ya da 4 deerliklidir.

Kimyasallara kar diren, ok stn yksek scaklk

zellikleri, ve kararl elektriksel zellikler

Platin havada hibir scaklkta korozyona uramaz, ancak

siyanr, halojenler, kkrt, ve alkaliler tarafndan
korozyona uratlr.
Hidroklorik asit (HCl) ve nitrik asit (HNO3) ierisinde
znmez fakat, kral suyu (aqua regia) olarak bilinen
karmda kloro-platinik asit oluturarak znr.

ou banyoda platin platinik durumda (platin ieren tuz) veya 4

deerlikli halde iken kaplanr ve %100 verimlilikte, 25 mikron platini
9,3 dm lik yzeye kaplamak iin 27,8 amper-saat elektrik gerekir.

Amper-saat bana 1,82 gr. platin kaplanr.

Katot verimi genellikle %10 ile %20 arasndadr. Hidroksil tr

banyolarn verimi daha yksektir.

Platin Kullanm Alanlar

2006 ylnda dnyada platin kullanm

PLATNN KAPLAMA METAL

OLARAK KULLANIMI
Platin, kaplama metali olarak kk lde
kuyumculukta ve olduka yaygn olarak da
kimyasal donanmlarn korunmas amacyla
kullanlr.
Gnmzde elektriksel temas noktalarnn ve
andrc elektrolitlerin iine konulduunda
erimemeleri iin anotlarn kaplanmasnda
nerilmekte ve kullanlmaktaysa da, platinin
kullanm olduka snrldr.

PLATN KAPLAMA BANYOLARI

Platin hem
asidik hem de
alkali tip
banyolarda
kaplanabilir.

Fosforik asit
banyosu

Hidroksil
banyosu

Amonyum
nitrat banyosu

Dikkat edilmesi gereken udur ki tm bu

banyolarda anot verimliliinden sz
edilmemektedir. Bunun nedeni bu banyolarda anot
verimliliinin 0 olmasdr, yani anotlar znmez.
Bir iki istisna hari dier tip anotlar kullanlamaz,
nk bunlar znerek banyoyu kirletir ve
bozarlar.
Bundan dolay banyoyu ikmal etmek iin platin
tuzlar kullanlmaldr. Banyoda kullanm
szkonusu olan platin tuzunu kullann ve yaklak
olarak kapladnz kadarn ekleyin.

Kapladnz miktar kabataslak tespit

etmek iin her gn bir test levhasn belli bir
akmda belli bir sre kaplayn.
Kaplamadan nce ve sonra test levhasn
tartlmas size zeltinin gr/amper-saat
olarak kaplama orann verir. Gn boyunca
kullanm olduunuz amper-saat saysn
tahminen hesaplayn ve bu rakamdan
kullanlan platinin gram miktarn bulunur.

Altn alamlar, nikel,

paladyum ve gm hari
ou metalle birlikte platin
kaplarken, esas metalin
platin kaplama banyosunu
kirletip bozmamas iin,
metale platin kaplamadan
nce nikel kaplama ilemi
uygulanmas tavsiye
edilmektedir.

KATALiTiK KONVERTRLERDEN PLATiN GERi

KAZANIMI VE OPTiMiZASYONU

YKSEK LiSANS TEZi Met. Mh. Eray

KIZILASLAN /T AGUSTOS 2008

Bu tez almasnda, citroen marka aratan

alnm olan kullanlm katalitik
konvertrden platinin geri kazanm
incelenmitir.

Elde edilen katalitik konvertr, platin geri

kazanm yaplabilmesi iin n ilemlere tabi
tutulmutur.
Kral suyu ve HCl + H2O2 kombinasyonu ile
platinin zeltiye geme verimleri
incelenmitir.
Daha sonra kral sulu zeltideki platini geri
almak iin aktif karbonla seri deneyler
yaplp platini kral sulu zeltiden geri alma
verimleri incelenmitir.

PEM YAKIT HCRES KATODUNDA

KULLANILMAK ZERE PLATN BAZLI L
KATALZRLERN SENTEZ,
KARAKTERZASYONU VE
ELEKTROKATALTK ZELLKLERNN
NCELENMES (Yksek Lisans Tezi)
GAZ NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
Austos 2008

Peroksit oluum yzdesinin platin oran az

olan katalizrlerde daha fazla olduu
grlmtr. Sonu olarak bu almada
sentezlenen katalizrlerden PtAgFe/C-611
ve PtCuFe/C-611 katalizrlerinin PEM yakt
hcresi katodunda alternatif katalizr olarak
kullanlabileceine karar verilmitir.

YILDIZ TEKNK NVERSTES FEN BLMLER

ENSTTS
PROTON DEML MEMBRANLARDA
KULLANILMAK ZERE NANOBOYUTLU PLATN
ELEKTROT ELDES
Kimya Mhendisi Tuna EMR
FBE Kimya Mhendislii Anabilim Dal
Programnda Hazrlanan
YKSEK LSANS TEZ

Bu tez almasnda platinin katalitik etkisini

arttrmak amacyla daha kk boyutlu ve
daha iyi dalml platin partikllerinin elde
edilmesi aratrlmtr.
Yaplan analizlerin sonucunda en iyi
dalma sahip ve en kk boyutlu platin
partikllerinin hidrojen gaz kullanlarak
yaplan indirgeme ilemi ile sentezlendii
anlalmtr.

KAYNAKA

https://tr.wikipedia.org/wiki/Platin
https://tr.wikipedia.org/wiki/Rodyum
http://www.nkfu.com/platin-nedir-platin-elementininozellikleri/
http://www.ozelliklerinedir.com/platin-elementi-made
ni-ozellikleri-nelerdir/
http://malzemebilgisi.blogspot.com.tr/2010/03/plat
in-nedir-platin-kaplama-nasl-yaplr.html
http://malzemebilgisi.blogspot.com.tr/2010/03/ro
dyum-nedir-rodyum-kaplama-nedir.html
http://www.yuzeyislemler.com/08kitap/rodyum-ka
plama.htm
http://www.yuzeyislemler.com/08kitap/platin-kapl
ama.htm

DNLEDNZ N
TEEKKRLER..