Mga Ponemang

Segmental at Mga
Ponemang
Suprasegmental

Introduksyon
OAng pag-aaral ng mahalagang unit

ng tunog o ponema ay binubuo ng

mga segmental at suprasegmental.
OSegmental ang mga tunay na tunog
at ang bawat tunog ay kinakatawan
ng isang titik sa ating alpabeto.
OAng suprasegmental ay pag-aaral
sa diin, tono, haba, at antala o
hinto.

Ponemang Segmental
OBawat wika ay may kani-kaniyang

tiyak na bilang ng makabuluhang

mga tunog.
OSinasabing makabuluhan ang isang
tunog kapag nag-iiba ang
kahulugan ng salitang
kinabibilangan nito sa sandaling
itoy alisin o palitan.

Pansinin ang mga

sumusunod na halimbawa:
/bansa/ /bana/
/banta/
/sikoh/ /sikoh/
/sirkoh/
/baso/ /bao/ /balo/

O Ang Filipino ay may 21 ponema- 16 sa

Mga Uri

mga ito ang katinig at 5 naman ang

patinig.
Mga Katinig - /
b,k,d,g,h,l,m,n,ng,p,r,s,t,w,y,? /
Mga Patinig - / a,e,i,o,u /
O /?/ letra o titik = tuldik na paiwa () o

gitling (-)
O // = digrapo o ng

O Katinig (b,k,d,g,h,l,m,n,ng,p,r,s,t,w,y,?)

ay maayos ayon sa punto ng

artikulasyon at kung ang mga ito ay
binibigkas nang may tinig (m.t) o walang
tinig (w.t).
Mailalarawan ang mga katinig ng Filipino
sa pamamagitan ng limang punto ng
artikulasyon.
1.Panlabi- /p,b,m/
2.Pangngipin- /t,d,n/
3.Panggilagid- /s,l,r/
4.Pangngalangala (velar)- /k,g,/

O Sa paraan ng artikulasyon naman ay

inilalarawan kung paanong gumagana

ang ginagamit na mga sangkap sa
pagsasalita at kung paanong ang
hininga ay lumalabas sa bibig o sa ilong
sa pagbigkas ng alinman sa mga
ponemang katinig.
1.Pasara- /p,t,k,?,b,d,g/
2.Pailong- /m,n,/
3.Pasutsot- /s,h/
4.Pagilid- /l/
5.Pakatal- /r/
6.Malapatinig- /w,y/

OPatinig (a,e,i,o,u)

- itinuturing ang mga patinig na

siyang pinakatampok at
pinakaprominenteng bahagi ng
pantig. Walang pantig sa Filipino na
walang patinig.
halimbawa:
ba-hay , ba-ba-e , u-lo , di-la

O Maiaayos naman ang patinig ng Filipino

sa kung aling bahagi ng dila ang

gumagana sa pagbigkas ng isang
patinig-unahan,sentral,likod- at kung
ano ang posisyon ng nasabing bahagi
sa pagbigkas- mataas, nasa gitna o
mababa.
harap
likod
Mataas
u

Gitna

e
o

sentral

Ponemang
Oay pantulong sa ponemang
Suprasegmental
segmental na siyang dahilan kung
bakit higit na nagiging mabisa ang
ating paggamit ng 21 ponemang
segmental sa ating
pakikipagtalastasan.
O Apat na ponemang suprasegmental:
tono,haba,diin at antala

O Tono (pitch)

-tumutukoy sa taas-baba ng bigkas sa

pantig ng isang salita upang higit na
maging mabisa ang ating pakikipag-usap
sa ating kapwa. May bahaging mababa,
katamtaman at mataas.
Halimbawa:
a.)
3
2
ha
ka
1
1
ha

b.)
pon

3
2
ka

OHaba (length)

-ito ay ang pagbigkas nang mahaba sa

patinig (a, e, i, o, u ) ng bawat pantig.
-maaaring gumamit ng simbolong tuldok
(. ) para sa pagkilala sa haba.
Mga halimbawa ng salita:
bu.kas = nangangahulugang
susunod na araw
bukas = hindi sarado
kasa.ma = companion
kasama = tenant

O Diin (stress)

- ay sa lakas, bigat o bahagyang

pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng
isang pantig sa salitang binibigkas.
Mga halimbawa ng salita:
BU:hay = kapalaran ng tao
bu:HAY = humihinga pa
LA:mang = natatangi
la:MANG = nakahihigit; nangunguna

OAntala (Juncture)

- ay sa saglit ng pagtigil na ating ginagawa

sa ating pagsasalita upang higit na
maging malinaw ang mensaheng ibig nating
ipahatid sa ating kausap.
-Maaaring gumamit ng simbolong kuwit,
tuldok, semi-kolon, kolon, dalawang guhit
na pahilis o gitling.
Halimbawa:
Hindi puti
Hindi, puti
Hindi siya ang kababata ko.
Hindi, siya ang kababata ko.