ULOGA IMBIBICIJE SJEMENA

NA PROCES KLIJANJA

Brki Ajla

Suljkanovi Fatima

SJEME

Sjeme nastaje iz oplodjenog sjemenog zametka.

Zrelo sjeme karakterie embrion, endosperm,
perisperm (kod pojedinih sjemena) i semenjaa.
Embrionisjemenjaasukarakteristinizaskoro
sva sjemena, dok je endosperm i perisperm
karakteristika vrste. Kada embrion sazri
formiranojesjeme(umeuvremenuseformiraju
i zatitni slojevi sjemena).Kompletanembrionu
sjemenu ine radikula (embrionalni koren),
hipokotil za koji su privreni jedan ili vie
kotiledona i apeks koji sadri plumulu prvi
pravi.

SJEME

U tkiva za magacioniranje u sjemenu spada kod

pojedinih sjemena perisperm, kod drugih je to
endosperm.Kod ita,endospermjevrlomasivan
ispoljanjislojelijaendospermainialeuronski
sloj, u kome se nalaze aleuronska zrna (vre
sekreciju enzima neophodnih za razlaganje
rezervnihmaterijaendosperma).

SJEME
Embrion u sjemenu formira kotiledone
embrionalnelistove.
Dikotile imaju dva kotiledona koji esto sadre
hranljivematerijeneophodnezaklijanjesjemena
i razvoj mlade biljke do trenutka kada sama
poinjedafotosintetie.
Monokotile imaju jedan kotiledon skutelum
preko koga apsorbuju hranljive materije iz
endosperma(priklijanju).

KLIJANJESJEMENA
Kada je sjeme zrelo, a uslovi spoljanje sredine
povoljni,sjemeklijaiembrionserazvijaubiljku.
Osnovni preduslovi za klijanje sjemena su:
temperatura,vodaiaeracija.

DJELOVANJEVODENAKLIJANJE
SJEMENA
Voda je neophodna za klijanje. Usvajanje vode oituje se bubrenjem
sjemena, to je isti fiziki proces, kada hidrolitike grupe napadaju
dipolnu molekulu vode i stvaraju hidratacijski omota oko sjemena.
Odnos izmeu bubrenja i temperature je linearan do odreenog
stupnja, dok je odnos izmeu bubrenja i osmotskog tlaka otopine
indirektan.
Poveanavlagasjemenasmanjujeoptimalnetemperaturedabimoglo
disati. Pri niskim temperaturama, razlike u intenzitetu disanja su
male, ak i pri raznim varijacijama vlage u sjemenu; suprotno tome,
pri visokim temperaturama, poveanje sadraja vode u sjemenu je
praenosabrzimpoveanjemintenzitetadisanja.Bubrenjemoebiti
obrnutokadasevodaotklanjabeznekihozbiljnijihoteenjazaklicu.
Priklijanju,bubrenjepratiusvajanjevode,alidaljnjeusvajanjevode
nakontogapovezanojeadiobomstanicairastom.

Povezanost
izmeu
fizikalnih
procesa
bubrenja
i
biokemijskofizioloka aktivnosti nije jaka. Npr., sinteza RNA u
embrijupenice,javljase30minutanakonpoetkabubrenja.

DJELOVANJETEMPERATURENA
KLIJANJESJEMENA
Temperatura utjee na klijanje kao i na rast biljke.
Klijanje se javlja pri odreenim temperaturama, a
najvaniji je njihov utjecaj na filogenetsku adaptaciju
vrste, npr., minimalne, optimalne i maksimalne
temperature.
Zaklijanjeriesu12C,25Ci30C,kodkukuruza8
10C, 35C i 45C. U veine vrsta umjerene
temperaturne zone, optimalne vrijednosti tijekom
klijanja kreu se od 2528C, dok kod tropskih vrsta
kreuseod3035C.
Temperaturapotrebnazaklijanjeobinojenetonia,
nego optimalna temperatura u kasnijem rastu, to
znai da biljke trebaju nie temperature u poetnim
fazamarasta.

DJELOVANJEKISIKAIUGLJEN
DIOKSIDANAKLIJANJEBILJAKA
Kisik je obinodrugivaanfaktorzaklijanje,iakosjemenje
nekih biljaka stvarno moe klijati bez kisika. Klijanje
sjemenja drugih biljaka u movarnim tlima je jako oteano.
Naprocesklijanjamoeutjecatiidubinasijanj(tojemanje
sjeme,tosetrebasijatibliepovrini).
Potrebe za kisikom proizlaze iz zahtjeva za energijom
tijekomklijanja,kojasedobijeizaerobnogdisanja.Sjemenje
biljakakojemoeklijatiuuvjetimasaveomkoliinomvode
u okolici, npr., pri niskom parcijalnom tlaku kisika, to
proistjee iz njihove sposobnosti da koriste energiju iz
glikolize, za koju kisik nije nuan. Npr., klijanje rie je
najintenzivnijekadaokoliniuvjetisadreoko0,2%kisika.
Akumuliranjeugljikdioksidauokoliujasnoinhibira
klijanje;akosenjegovsadrajpoveaiznad30%,sjemeumire.

DORMANTNASJEMENA
Razlog zadravanja stanja klijavosti kroz due
vrijeme,moebitiidormantnostsjemena.
Nekadakadasuzadovoljenisvineophodniuslovi
za klijanje semenasjeme i dalje nee klijati,ova
poja se naziva dormancija, a takva sjemena se
nazivaju dormantnim sjemenima. Dormantna
sjemena poseduju mehanizme pomou kojih se
orjentiuuprostoruivremenu.

SKARIFIKACIJA

Klijanje sjemena moe biti onemogueno zbog

debljine ljuske, odnosno nepropusnost za vodu i
plinove pa se primjenjuje skarifikacija plitak
uzduni rez sjemene ljuske, tako da voda moe
uiusjemeipotaknutiklijanje.

ABSCIZINSKAKISELINA
Sjemenje i plodovi takoer mogu sadravati
razliite inhibitore koji inhibiraju klijanje, a
jedan dobro poznat je i ABA abscizinska
kiselina.
U veine divljih biljnih vrsta majka odlae u
sjeme abscizinsku kiselinu. Ovaj hormon ini
embrio dormantnim. Potrebno je otprilike etiri
tjednana4C,daseaktivirajuenzimiidegradira
svuABAuembriju(stratifikacija!).
Sjemejespremnozaklijanje,alijeprehladnoda
tonapravi(prisiljenadormantnost).

PROCESKLIJANJAMOEDASEPODELINA
NEKOLIKOFAZA:
Imbibicija usvajanje vode od strane sjemena. To je fiziki
procesukomekoloidisjemenauprisustvuvodebubre.Proces
sedeavabezobziradalijesjemeivoiline.Koliinausvojene
vode e zavisiti od razlike u vodnom potencijalu zemljita i
sjemena.
Faza aktivacije poetak metabolikih procesa. Prvi znak
poveanemetabolikeaktivnostijepoetakrespiracije(usvaja
se kiseonik). Primarni supstrat disanja su eeri, a osnovni
produktisuNADHiNADPH.Uporedosarespiracijom,dolazii
dobiosintezemakromolekula(proteina).
Faza mitotikih dioba U sjemenu se javlja odloena pojava
sintezeDNKjersuvosjemenesadrineophodneprekursorei
odgovarajueenzime.
IzrastanjekorenkaOvojeposlednjafazaklijanja.Izduivanje
radikuleseodvijanaosnovuizduivanjaelija.

IMBIBICIJASJEMENA
Prvauoljiva promjena koja se dogaa u sjemenu, kada se ono
naeuuslovimapovoljnimzaklijanjejebubrenje(imbibicija).
Bubrenjejefizikohemijskiprocesinastajeusledupijanjavode.
Naprocesbubrenjautie: temperatura, vrijednost pH, prisustvo
elektrolitaineelektrolitauspoljnojsredini,graasjemenjaeidr.
Pojedinidjelovi sjemenausvajajuvodu razliitim intenzitetom.
Klicaupijavodu2do3putavieuporeenjusaendospermom.U
zavisnostiodtemperatureivrstesjemenabubrenjesezavravaza
oko8do14h.
Nasamompoetkububrenjadolazidoaktivacijemnogihenzima,
poveavaseintenzitetdisanja,zapaaseprvadiobaelija,sinteza
proteina,nukleinskihkiselinaitd.
Bubrenjejereverzibilanproces. Ako se nabubrelo sjeme osui,
sjemene gubi klijavost, ireverzibilna faza poinjesa rastenjem
klice, kada dehidratacija najee dovodi do trajnog oteenja
klijanca.