WYKAD 5

OPTYKA FALOWA
OSCYLACJE I FALE

PLAN WYKADU
Oscylacje (drgania) harmoniczne
Fale paskie
Rwnanie falowe
Odbicie fal
Fale kuliste
Fale walcowe
PODSUMOWANIE

Przykady oscylacji (drga) harmonicznych

x x0 cos( t )

drganie liniowe punktu materialnego

Przykady oscylacji (drga) harmonicznych

x x0 cos( t )

drganie liniowe punktu materialnego

p p 0 cos( t )

oscylacja wielkoci skalarnej p

Przykady oscylacji (drga) harmonicznych

x x0 cos( t )

drganie liniowe punktu materialnego

p p 0 cos( t )

oscylacja wielkoci skalarnej p

r r0 cos( t )

trjwymiarowa oscylacja
punktu materialnego

Przykady oscylacji (drga) harmonicznych

x x0 cos( t )

drganie liniowe punktu materialnego

p p 0 cos( t )

oscylacja wielkoci skalarnej p

r r0 cos( t )

E E0 cos( t 0 )

trjwymiarowa oscylacja
punktu materialnego
oscylacja harmoniczna
wielkoci wektorowej

Przykady oscylacji (drga) harmonicznych

x x0 cos( t )

drganie liniowe punktu materialnego

p p 0 cos( t )

oscylacja wielkoci skalarnej p

r r0 cos( t )

E E0 cos( t 0 )

trjwymiarowa oscylacja
punktu materialnego
oscylacja harmoniczna
wielkoci wektorowej

amplituda, czsto ktowa,

faza argument funkcji cos, faza pocztkowa

RWNO EULERA
ei cos i sin

gdzie

i 1

RWNO EULERA
ei cos i sin

gdzie

z z 0 cos i sin

dz z 0 sin i cos d

z 0i cos i sin d izd

dz
id
z
ln z i C
z z 0e i

i 1

RWNO EULERA
ei cos i sin

gdzie

z z 0 cos i sin

dz z 0 sin i cos d

z 0i cos i sin d izd

dz
id
z
ln z i C
z z 0e i

i 1

Skadanie oscylacji
x x1 x 2

x1 x0 cos t

x 2 x 0 cos (t 0 )

x x1 x 2 x 0 cos t cos (t 0 )
1

1
x 2x 0 cos 2t 0 cos 0
2

2
2x 0 cos 0 cos t 0 2

Skadanie oscylacji w zapisie zespolonym

x x1 x 2

x1 x0 cos t

x 2 x 0 cos (t 0 )

x Re z

z z 1 z 2 x 0e

1 e e
i 0

i t

i 0 / 2

x 0e

i 0 / 2

i t 0

i 0 / 2

x 0e

i t

i 0 / 2

z z 1 z 2 2 cos 0 / 2 x 0e

1 e
i 0

2 cos 0 / 2

i t 0 / 2

Trjwymiarowe harmoniczne drgania

punktu materialnego
x a1 cos t 1 , y a 2 cos t 2 , z a 3 cos t 3

Trjwymiarowe harmoniczne drgania

punktu materialnego
x a1 cos t 1 , y a 2 cos t 2 , z a 3 cos t 3

r a1 cos t 1 a a 2 cos t 2 b a 3 cos t 3 c

Trjwymiarowe harmoniczne drgania

punktu materialnego
x a1 cos t 1 , y a 2 cos t 2 , z a 3 cos t 3

r a1 cos t 1 a a 2 cos t 2 b a 3 cos t 3 c

i i t
i
i
rz a1e a a 2e b a 3e c e
1

Trjwymiarowe harmoniczne drgania

punktu materialnego
x a1 cos t 1 , y a 2 cos t 2 , z a 3 cos t 3

r a1 cos t 1 a a 2 cos t 2 b a 3 cos t 3 c

i i t
i
i
rz a1e a a 2e b a 3e c e

i t

rz A iB e

Trjwymiarowe harmoniczne drgania

punktu materialnego
x a1 cos t 1 , y a 2 cos t 2 , z a 3 cos t 3

r a1 cos t 1 a a 2 cos t 2 b a 3 cos t 3 c

i i t
i
i
rz a1e a a 2e b a 3e c e

i t

rz A iB e

A a1 cos 1a a 2 cos 2b a 3 cos 3c

B a1 sin 1a a 2 sin 2b a 3 sin 3c

Trjwymiarowe harmoniczne drgania

punktu materialnego
x a1 cos t 1 , y a 2 cos t 2 , z a 3 cos t 3

r a1 cos t 1 a a 2 cos t 2 b a 3 cos t 3 c

i i t
i
i
rz a1e a a 2e b a 3e c e

i t

rz A iB e

A a1 cos 1a a 2 cos 2b a 3 cos 3c

B a1 sin 1a a 2 sin 2b a 3 sin 3c

r A cos t B sin t



r A cos t B sin t



r A cos t B sin t
A cos t B sin t

A cos t B sin t



r A cos t B sin t
A cos t B sin t

A cos t B sin t

sin t

A A
A B A B

cos t

B B
B A B A



r A cos t B sin t
A cos t B sin t

A cos t B sin t

sin t

A A

cos t

A B A B
A A

A B A B

B B
B A B A

B B

A
B

A
B



r A cos t B sin t
A cos t B sin t

A cos t B sin t

sin t

A A

cos t

A B A B

A A

A B A B

ax 2 by 2 cxy d

B B
B A B A

B B

A
B

A
B

krzywa stokowa, elipsa



r A cos t B sin t



r A cos t B sin t



r A cos t B sin t

dr
v
A sin( t ) B cos(t )
dt



r A cos t B sin t

dr
v
A sin( t ) B cos(t )
dt

elipsa wpisana w rwnolegobok zbudowany na

wektorach A i B, A i B - osie sprzone elipsy

OSCYLACJE A FALE

= (t) - dla oscylacji

= (r, t) - dla fali

Jednowymiarowe fale biece

profil
zaburzenia
przesuwa si w
przestrzeni z
prdkoci v

Jednowymiarowe fale biece

profil
zaburzenia
przesuwa si w
przestrzeni z
prdkoci v

Jednowymiarowe fale biece

profil
zaburzenia
przesuwa si w
przestrzeni z
prdkoci v

x' x vt

Jednowymiarowe fale biece

profil
zaburzenia
przesuwa si w
przestrzeni z
prdkoci v

x' x vt
= (x, t) = f(x - vt) = f(x' )

Jednowymiarowe fale biece

profil
zaburzenia
przesuwa si w
przestrzeni z
prdkoci v

x' x vt
= (x, t) = f(x - vt) = f(x' )

f x' - profil
zaburzenia

Jednowymiarowe fale biece

f x' f x vt
g x' g x vt

fala bieca w kierunku +x

fala bieca w kierunku -x

Jednowymiarowe fale biece

f x' f x vt
g x' g x vt

fala bieca w kierunku +x

fala bieca w kierunku -x

W czasie t profil przesunie si o odlego x

Jednowymiarowe fale biece

f x' f x vt
g x' g x vt

fala bieca w kierunku +x

fala bieca w kierunku -x

W czasie t profil przesunie si o odlego x

x
v
t

x vt

Jednowymiarowe fale biece

f x' f x vt
g x' g x vt

fala bieca w kierunku +x

fala bieca w kierunku -x

W czasie t profil przesunie si o odlego x

x
v
t

x vt

f x' f x vt f x x v t t

g x' g x vt f x x v t t

Jednowymiarowe fale biece

Zmiany w czasie i przestrzeni zaburzenia

wielkoci fizycznej , rozchodzcego si z prdkoci
v w kierunku +x (odwrcony profil)

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt
k 2

, pewna dugo charakterystyczna

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt
k 2

, pewna dugo charakterystyczna

Z warunku okresowoci, dla odpowiedniego x:

cos k x x kvt cos kx kvt

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt
k 2

, pewna dugo charakterystyczna

Z warunku okresowoci, dla odpowiedniego x:

cos k x x kvt cos kx kvt
k x x kvt kx kvt 2;

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt
k 2

, pewna dugo charakterystyczna

Z warunku okresowoci, dla odpowiedniego x:

cos k x x kvt cos kx kvt
k x x kvt kx kvt 2;

kx 2;

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt
k 2

, pewna dugo charakterystyczna

Z warunku okresowoci, dla odpowiedniego x:

cos k x x kvt cos kx kvt
k x x kvt kx kvt 2;

kx 2;

2
k
x

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
f(x' ) = 0cos(kx') = 0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx kvt
k 2

, pewna dugo charakterystyczna

Z warunku okresowoci, dla odpowiedniego x:

cos k x x kvt cos kx kvt
k x x kvt kx kvt 2;

kx 2;

2
k
x

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
2
1
2
kv
v 2

v T

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
2
1
2
kv
v 2

v T
0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx t

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
2
1
2
kv
v 2

v T
0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx t
f x, t T f x, t ,

f x , t T f x, t

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
2
1
2
kv
v 2

v T
0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx t
f x, t T f x, t ,

f x , t T f x, t

v
T k

Jednowymiarowe fale biece

harmoniczne
2
1
2
kv
v 2

v T
0 cos k ( x vt ) = 0 cos kx t
f x, t T f x, t ,

= 0 cos(kx t )

f x , t T f x, t

v
T k

z = 0 cos(kx t ) + isin(kx - t) = 0ei ( kx t )

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej

kx t k r t

uoglnienie postaci fazy

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej

kx t k r t

= k r - t

uoglnienie postaci fazy

narzucajc warunek staej fazy

otrzymamy rwnanie wice wektor
falowy k, wektor pooenia r i czas t

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej

kx t k r t

= k r - t

uoglnienie postaci fazy

narzucajc warunek staej fazy

otrzymamy rwnanie wice wektor
falowy k, wektor pooenia r i czas t

k r = k x x k y y k z z = t = const

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej

kx t k r t

= k r - t

uoglnienie postaci fazy

narzucajc warunek staej fazy

otrzymamy rwnanie wice wektor
falowy k, wektor pooenia r i czas t

k r = k x x k y y k z z = t = const

paszczyzna
staej fazy

Rwnanie zbir rozwiza to bdzie zbir punktw

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej
k x x k y y k z z t 0

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej
k x x k y y k z z t 0

Ax By Cz D 0

rwnanie paszczyzny; A, B, C
skadowe wektora normalnego

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej
k x x k y y k z z t 0

Ax By Cz D 0
R

A 2 B 2 C2

rwnanie paszczyzny; A, B, C
skadowe wektora normalnego
odlego p-zny od
pocztku ukadu wsprz.

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej
k x x k y y k z z t 0

Ax By Cz D 0
R

rwnanie paszczyzny; A, B, C
skadowe wektora normalnego

A 2 B 2 C2

R
= r0 t r0 vt
k
k

odlego p-zny od
pocztku ukadu wsprz.

Paskie harmoniczne fale biece

w przestrzeni trjwymiarowej
k x x k y y k z z t 0

Ax By Cz D 0
R

A 2 B 2 C2

rwnanie paszczyzny; A, B, C
skadowe wektora normalnego
odlego p-zny od
pocztku ukadu wsprz.

p-zna
oddala
si
od
R
= r0 t r0 vt
pocztku ukadu wsprz.
k
k

Fale paskie nieharmoniczne w przestrzeni

trjwymiarowej

ky
kx
kz

= k r t = k
x y z t =
k
k
k
k
k x + y + z - vt

Fale paskie nieharmoniczne w przestrzeni

trjwymiarowej

ky
kx
kz

= k r t = k
x y z t =
k
k
k
k
k x + y + z - vt
argument funkcji ksztatu dla fali nieharmonicznej:

x y z vt

Fale paskie nieharmoniczne w przestrzeni

trjwymiarowej

ky
kx
kz

= k r t = k
x y z t =
k
k
k
k
k x + y + z - vt
argument funkcji ksztatu dla fali nieharmonicznej:

x y z vt
dla 1, 0, 0

mamy x vt

jak poprzednio

RWNANIE FALOWE
Niech zaburzenie wielkoci fizycznej
rozchodzi si w postaci fali paskiej:

(r , t ) = f( x + y + z - vt)

RWNANIE FALOWE
Niech zaburzenie wielkoci fizycznej
rozchodzi si w postaci fali paskiej:

(r , t ) = f( x + y + z - vt)
Pokaemy e zaburzenie to jest rozwizaniem
rwnania falowego:
1 2
= 2 2
v t

RWNANIE FALOWE
Niech zaburzenie wielkoci fizycznej
rozchodzi si w postaci fali paskiej:

(r , t ) = f( x + y + z - vt)
Pokaemy e zaburzenie to jest rozwizaniem
rwnania falowego:
1 2
= 2 2
v t

2
2
2
(r , t ) (r , t ) (r , t ) 1 (r , t )

= 2
2
2
2
x
y
z
v
t 2
2

Oglne rozwizanie rwnania falowego

= f , ( x y z vt ),
x
2
2
,,
=

f
( x y z vt )
2
x

Oglne rozwizanie rwnania falowego

= f , ( x y z vt ),
x
2
2
,,
=

f
( x y z vt )
2
x

= (-v) f , ( x y z vt ) ;
t
2

2
,,
=
(-v)

f
( x y z vt )
2
t

Oglne rozwizanie rwnania falowego

2 2 2 ,,
2 2 = f ( x y z t )
2
x
y
z
1 2 1
2 ,,

v
f ( x y z t )
2
2
2
v t
v
= f ,, ( x y z t )

2
2
2
(r , t ) (r , t ) (r , t ) 1 (r , t )

= 2
2
2
2
x
y
z
v
t 2
2

Zasada superpozycji
Jeli dwie funkcje:
f1 x y z vt

f 2 ' x ' y ' z vt

s rozwizaniami rwnania falowego, to jest

nim take dowolna kombinacja liniowa tych
funkcji:
F x, y , z , t
C1f1 x y z vt C2f 2 ' x ' y ' z vt

ODBICIE FAL
na granicy dwch orodkw

Fala padajca f(x+vt), fala odbita g(x-vt)

Poniewa dla
mamy zatem

x0

i sztywnej ciany
wychylenie rwne jest zero
f 0 vt g 0 vt 0

co oznacza, e:
czyli:

g y f y

g x vt f x vt

co pozwala znale profil fali odbitej dla dowolnego x i t

moemy zatem wprowadzi fale wirtualne w

obszarze ciany. Fale te staj si rzeczywiste gdy
wystpuj w obszarze przed cian

FALE KULISTE
Powierzchnie staej fazy kuliste, rdo fali w
pocztku ukadu wsprzdnych

FALE KULISTE
Powierzchnie staej fazy kuliste, rdo fali w
pocztku ukadu wsprzdnych
Argument funkcji profilu:
czyli:

r vt
x 2 y 2 z 2 vt

FALE KULISTE
Powierzchnie staej fazy kuliste, rdo fali w
pocztku ukadu wsprzdnych
Argument funkcji profilu:

x 2 y 2 z 2 vt

czyli:
a nie:

r vt

x vt

FALE KULISTE
Powierzchnie staej fazy kuliste, rdo fali w
pocztku ukadu wsprzdnych
Argument funkcji profilu:

x 2 y 2 z 2 vt

czyli:
a nie:
czy te:

r vt

x vt

x y z vt

FALE KULISTE
r , t
Sprawdzimy czy funkcja:
bdzie spenia rwnanie
falowe:

1 (r , t )
(r , t ) = 2
v
t 2
2

FALE KULISTE
r , t
Sprawdzimy czy funkcja:
bdzie spenia rwnanie
falowe:

1 (r , t )
(r , t ) = 2
v
t 2
2

oraz czy jej argument bdzie postaci:

r vt

FALE KULISTE
r , t
Sprawdzimy czy funkcja:
bdzie spenia rwnanie
falowe:

1 (r , t )
(r , t ) = 2
v
t 2
2

oraz czy jej argument bdzie postaci:

r vt

Zaczynamy od laplasjanu (lewej strony rwnania).

Liczymy pochodne wzgldem x, y i z. Dla x mamy:

FALE KULISTE
r , t
Sprawdzimy czy funkcja:
bdzie spenia rwnanie
falowe:

1 (r , t )
(r , t ) = 2
v
t 2
2

oraz czy jej argument bdzie postaci:

r vt

Zaczynamy od laplasjanu (lewej strony rwnania).

Liczymy pochodne wzgldem x, y i z. Dla x mamy:
2 2
2

r x 1
x x
=
=
,
= 1 2
+
2
2
x r x r r x
r

r
r
r
r
2

Sumujc trzy pochodne po x, y i z otrzymamy:

2
2
2
2
2

1
x

2
2

= 2 + 3
= 2
2

r
r r
r
r
r r

Sumujc trzy pochodne po x, y i z otrzymamy:

2
2
2
2
2

1
x

2
2

= 2 + 3
= 2
2

r
r r
r
r
r r

co jest rwnowane:

1 2
r
2
r r

Sumujc trzy pochodne po x, y i z otrzymamy:

2
2
2
2
2

1
x

2
2

= 2 + 3
= 2
2

r
r r
r
r
r r

co jest rwnowane:

gdy:

1 2
r
2
r r

1 2
1

r =
r =
2
r r
r r
r
1
2 2 2
= 2
r 2 = 2
r r
r r
r r

Zatem rwnanie falowe:

bdzie spenione gdy:

2
1

(r , t )
2
(r , t ) = 2
v
t 2

1 2
1 2
r = 2 2
2
r r
v t

Zatem rwnanie falowe:

bdzie spenione gdy:

2
1

(r , t )
2
(r , t ) = 2
v
t 2

1 2
1 2
r = 2 2
2
r r
v t

czyli gdy bdzie spenione nastpujce rwnanie,

przypominajce rwnanie dla fali paskiej:
2

1
r = 2 2 r
2
r
v t

Zatem rwnanie falowe:

bdzie spenione gdy:

2
1

(r , t )
2
(r , t ) = 2
v
t 2

1 2
1 2
r = 2 2
2
r r
v t

czyli gdy bdzie spenione nastpujce rwnanie,

przypominajce rwnanie dla fali paskiej:
2

1
r = 2 2 r
2
r
v t
A to rwnanie bdzie spenione gdy:
r = f r - vt lub r = g r + vt

czyli gdy:

f r - vt
g r + vt
(r , t ) =
lub (r , t ) =
r
r

czyli gdy:

f r - vt
g r + vt
(r , t ) =
lub (r , t ) =
r
r

Fala rozbiena, emitowana ze rda i fala zbiena,

np. po przejciu przez soczewk skupiajc.

czyli gdy:

f r - vt
g r + vt
(r , t ) =
lub (r , t ) =
r
r

Fala rozbiena, emitowana ze rda i fala zbiena,

np. po przejciu przez soczewk skupiajc.
W szczeglnoci kulista fala rozbiena, harmoniczna,
bdzie opisana wyraeniem:
0
r , t =
cos(kr t )
r

czyli gdy:

f r - vt
g r + vt
(r , t ) =
lub (r , t ) =
r
r

Fala rozbiena, emitowana ze rda i fala zbiena,

np. po przejciu przez soczewk skupiajc.
W szczeglnoci kulista fala rozbiena, harmoniczna,
bdzie opisana wyraeniem:
0
r , t =
cos(kr t )
r

lub:

0 i ( kr t )
r , t =
e
r

FALE WALCOWE
o z jest osi walca

r , t r , t

gdzie

r x2 y 2

FALE WALCOWE
o z jest osi walca

r , t r , t

gdzie

r x2 y 2
2

r
x x 2 1
x2
1 2
=

=
=
2
2
x r x x r r r r
r r
x
r
2

FALE WALCOWE
o z jest osi walca

r , t r , t

gdzie

r x2 y 2
2

r
x x 2 1
x2
1 2
=

=
=
2
2
x r x x r r r r
r r
x
r
2

2
2
2

1
2
= 2 2 = 2
r r
x
y
r

Pokaemy, e dla duych r prawa strona jest rwna:

1 2
r
2
r r

Pokaemy, e dla duych r prawa strona jest rwna:

1 2
r
2
r r
1 2
1
1

r =
r

=
2
r r
r r 2 r
r
1 1
1 2
=
2
2
2r r 4r
2r r r

Pokaemy, e dla duych r prawa strona jest rwna:

1 2
r
2
r r
1 2
1
1

r =
r

=
2
r r
r r 2 r
r
1 1
1 2
=
2
2
2r r 4r
2r r r
2 1 1
= 2
2
r r 4r
r
no i jest tak rzeczywicie gdy pominiemy wyraz z r2.

Rwnanie falowe bdzie spenione gdy:

2
2
1

2
r = 2 2
=
2
r r
v t

Rwnanie falowe bdzie spenione gdy:

2
2
1

2
r = 2 2
=
2
r r
v t

Po przemnoeniu przez

otrzymamy:

2
1 2
r = 2 2 r ,
2
r
v t
jednowymiarowe rwnanie falowe.

Rwnanie falowe bdzie spenione gdy:

2
2
1

2
r = 2 2
=
2
r r
v t

Po przemnoeniu przez

otrzymamy:

2
1 2
r = 2 2 r ,
2
r
v t
jednowymiarowe rwnanie falowe.
Rwnanie to bdzie spenione gdy:
r = f(r - vt) lub

r = g(r + vt)

Czyli gdy:
f(r - vt)
g(r + vt)
(r , t ) =
lub (r, t) =
r
r

Czyli gdy:
f(r - vt)
g(r + vt)
(r , t ) =
lub (r, t) =
r
r
Dla walcowej fali harmonicznej i rozbienej:
0
(r , t ) =
cos(kr t )
r

0 i ( kr t )
(r , t ) =
e
r

PODSUMOWANIE
Dla oscylacji i fal harmonicznych wprowadzamy
zapis zespolony. Cz rzeczywista przedstawia
realn fizyczn oscylacj lub fal, urojona nie ma
znaczenia fizycznego.
Reprezentacja zespolona paskiej fali harmonicznej
opisujcej zmienn w czasie i przestrzeni wektorow
wielko fizyczn ma posta:
i kr t
A iB e

gdzie

jest zespolon amplitud, k wektorem

A iB
falowym, czstoci ktow

PODSUMOWANIE
Wektory A i B wyznaczaj rwnolegobok, w
ktry wpisana jest elipsa polaryzacji,
kierunek wektora wyznacza kierunek
rozchodzenia si fali, a jego warto (liczba
falowa k) zwizana jest z dugoci fali.
Czsto ktowa zwizana jest z okresem T.
Stosunek prdkoci ktowej i liczby
falowej k odpowiada prdkoci rozchodzenia
si fali.

PODSUMOWANIE
Rwnanie falowe dla przypadku
jednowymiarowego (paska fala rozchodzca
si wzdu osi x) ma posta:

2 1 2
2 2
2
x
v t

Jedyny warunek, jaki musi speni funkcja

jest taki, by jej argument by postaci:

x vt

lub

x vt

PODSUMOWANIE
Argument funkcji opisujcej trjwymiarow
fal pask opisany jest wyraeniem:

x y z vt
gdzie , , to cosinusy kierunkowe a v
prdko rozchodzenia si fali.
Dla fali harmonicznej cosinusy kierunkowe
okrelone s przez skadowe wektora
falowego i argument funkcji przyjmuje

posta:
kr t

PODSUMOWANIE
Amplituda trjwymiarowej fali paskiej nie
zaley od r, fali kulistej maleje z r a fali
walcowej z pierwiastkiem z r, gdzie r jest
odlegoci od rda.
Jednowymiarowa fala padajca na
sztywn granic ulega odbiciu, zmieniajc
znak wychylenia.