FIZIOLOGIJA ORGANA ZA

IZLUIVANJE

Prof.dr Elena Krljak

 Urinarni sistem

Bubrezi

ureteri

Mokrana
beika

uretra
Desni Levi
bubreg bubreg
 AORTA Nadbubrena lezda
Vena Cava

Renalna
Arterija i vena
Bubreg
ureter

Mokrana beika

uretra
 korteks nefron

medula

Renalna
arterija
piramide

Pelvis
renalis

Renalna ureter
vena
 Medula
bubrega

Renalne
piramide
Bubrena kora
Major calicis
Minor calicis
Sinus renalis
Pelvis renalis Renalna arterija

Renalna vena
Kapsula bubrega

ureter
 BUBREG
POPRENI PRESEK

KAPSULA
KORTEKS

MEDULA
PAPILE
HILUS
CALICES
 ULOGE BUBREGA

Eliminacija nevolativnih(neisparljivih) i
metabolikih proizvoda
Homeostaza vode i elektrolita
Regulacija osmolalnosti telesnih tenosti
Regulacija acidobazne ravnotee
Regulacija arterijskog pritiska
Endokrina uloga
Glikoneogeneza
 Kapsula

NEFRON

KORTEKS
SABIRNI
KANALI

MEDULA

MINOR CALICES
NEFRONI
( 2 400 000)

Kortikalni
nefroni (85%)
Jukstamedularni
nefroni ( 15%)
 VENA Eferentna
ARTERIJA Arteriola
Bowmanova Distalni tubul Aferentna
Kapsula Arteriola
Proksimalni
tubul
Glomerul Peritubularni
Peritubularni Kapilari
Kapilari

Tanki Kortikalni
Descendentni deo nefron
Henleove
petlje Jukstamedularni
nefron Sabirni kanali
 NEFRON Peritubularni
Eferentna a. kapilari

Aferentna a. Proksimalni
tubul
glomerul

Distalni tubul

Henleova
Petlja
Henlejova petlja Uzlazni deo
 KRVOTOK BUBREGA

T.t.=70kg ------1200ml/min ( renalna frakcija 21%)

Dve kapilarne mree : 1. Glomerularni kapilari ( 60 mmHg
2. Peritubularni kapilari ( 13 mmHg
A.arcuata 100mmHg, a. afferens-60mmHg,
a. Efferens 18 mmHg, v. Arcuate 8mmHg
REZISTIVNE ZONE( mesta gde TA drastino pada):
A) glomerularni kapilari - Nastavljaju se na atrerijski k.s.,
- visok krvni pritisak
B) peritubularni kapilari- reapsorpcija nizak T.A.
 Karakteristike kapilara
Glomerula

1. Iz kapilara ponovo nastaje

Arterijski krvni sud

2. Kapilari glomerula imaju

Visok krvni pritisak ( 60mmHg)
 HEMODIJALIZA
( VETAKI BUBREG)
 STVARANJE URINA

Glomerularna
Filtracija

Tubularna
reapsorpcija

Tubularna
sekrecija

koncentrovanje
 GLOMERULARNA FILTRACIJA
ULTRAFILTRACIJA KRVNE
PLAZME STVARANJE
PRIMARNOG URINA

FENESTRIRANI KAPILARI
GLOMERULA ( pore- 80 nm)

PRIMARNI URIN sastav:

identian kao i krvna plazma ,
osim proteina ULTRAFILTRAT
KRVNE PLAZME
Proksimalni kapsula
tubul
Parijetalni list Bowm.
aure

Aferentna a.

podociti
Jukstaglomer
elije

Eferentna
Endotel arteriola
glomerula
 Endotelne elije kapilara
Bazalna membrana
Podociti visc.lista Bowm. kapsule

plazma ultrafiltrat
80 nm ili

Filtraciona membrana
 endotel
Bazalna
membrana

podociti
 FILTRACIONA MEMBRANA

PODOCITI ( elije
Bowmanove kapsule)
( ZVEZDASTE ELIJE)
Izmeu elija nalaze se pore 25nm

. MEZANGIALNE elije
Imaju sposobnost
kontrahovanja ( ire i
skupljaju kapilare)
 FILTRACIONA MEMBRANA

podociti
Fenestrirani
Endotel kapil.
Bazalna
membrana
Visceralni
Deo Bowm.
kapsule
 GLOMERULARNI
PODOCITI - produetci KAPILAR

podociti
 KRITERIJUMI ZA PROLAZ KROZ
FILTRACIONU MEMBRANU

DIJAMETAR ( sve manje od 80 nanom.-prolazi)

NAELEKTRISANJE - prolaze svi elektroliti

- sve estice u obliku pravih rastvora

KOLIINA PRIMARNOG URINA 180L/dnevno,

125ml/min
 KRITERIJUMI ZA PROLAZ KROZ FILTRACIONU
MEMBRANU

1. PRENIK prolazi sve to je manje od

80nm

2. NAELEKTRISANJE prolaze svi

elektroliti, svi pravi rastvori
FILTRACIJA
 ELEMENTI KOJI UTIU NA ULTRAFILTRACIJU

Elementi koji guraju materije da se ultrafiltruju:

1. T.A. U glomerulu- 60mmHg ( 8 kPa)

Elementi koji se odupiru ultrafiltraciji

1. KOP u kapilarima glomerula ( 32mmHg ili 4,3 kPa)

2. Pritisak u Bowmanovoj auri ( 18mmHg ili 2,4 kPa)
 FILTRACIONI PRITISAK

Filtracioni pritisak = Fp
Fp = TA (glomerula) (KOP + P. Bowm.aure)
Fp = 60mmHg ( 32mmHg + 18 mmHg)

Fp = 10 mmHg
Kojeficijent ultrafiltracije (KF)=glom.filtr.(GF)/ FP
KF = 125ml/min / 10mmHg = 12,5
GF = KF x Fp = 12,5 x 10 = 125ml/min
PROMENE VREDNOSTI PRITISKA U GLOMERULU
I GLOMERULARNA FILTRACIJA
 TA DETERMINIE PRITISAK
U GLOMERULU?

1. ARTERIJSKI PRITISAK

2. OTPOR A. AFFERENS

3. OTPOR A. EFFERENS
 UINAK RENALNOG PROTOKA
KRVI NA GLOMERULARNU FILTRACIJU

Glomerularna filtracija je vea to je protok

krvi vei- to je vei pritisak u glomerulu
Ako se voda ultrafiltrira- raste KOP plazme
i smanjuje se glomerularna filtracija
 Simpatikusna inervacija krvnih sudova
bubrega
Potie od plexusa celiacusa
Simpatiki nervi prate krvne sudove bubrega
Na postgangliskim vlaknima lui se NAD
Simpatikusna stumulacija izaziva:
1.vazokonstrikciju a.Afferens i a. Efferens
2. Poveava reapsorpciju Na+ u proksimalnom tubulu
3. Stimulie sekreciju Renina
( Walter F. I saradnici: Medical Physiology,2005)
Parametri koji utiu na glomerularnu filtraciju

Renalni protok krvi ----------- smanjuje ili poveava glom. Filtraciju

Vrednost sistemske TA ------------smanjuje ili poveava glom. Filtrac.
Vrednost TA u glomerulu se odrava konstantnim ( 60mmHg)-
autoregulacija-da bi GF bila konstantna
Aktivacija simpatikusa ( 1 adrenergiki receptori) -----smanjuju GF
Vazokonstrikcija a. Afferens ( kateholamini) ------smanjuje GF
Vazokonstrikcija a. Efferens ( angiotenzinII)-------poveava GF
Prostaglandini ----poveavaju renalni protok u bubrenoj kori
---poveavaju GF.
Endotelini ( vaskularni endotel) ----vazokonstriktor-----smanjuje GF
NO ( azot monoksid iz endotela )vazodilatator -----poveava GF
Autoregulacija glomerularne filtracije
 TA SE DEAVA SA PRIMARNIM
URINOM STVORENIM U
GLOMERULU?
KOLIINA 180 L dnevno, 125mL/min
U primarnom urinu se nalazi sve to i u
krvnoj plazmi, osim proteina i krvnih elija
Da li e se iz organizma izluiti sve ove
materije?
Da li se obavezno moraju vratiti materije
(koji ine normalan sastav krvne plazme) ponovo u krv
iz primarnog urina?
 BUBRENA EKSKRECIJA =

GLOMERULARNA FILTRACIJA (TUBULARNA REAPSORPCIJA + TUBULARNASEKRECIJA)

FILTRACIJA

REAPSORPCIJA
 TUBULARNA REAPSORPCIJA
IZ GLOMERULARNOG ULTRAFILTRATA

OBLIGATORNA FAKULTATIVNA
REAPSORPCIJA
- Obavezna reapsorpcija REAPSORPCIJA
- Proksimalni tubuli - nije obavezna
- Reapsorpcija materija koje su
neophodne organizmu - Distalni tubuli
- Glukoza, vitamini, - Zavisna od konc. Mat.
aminokiseline, minerali
- 65% materija se reapsorbuje u U krvnoj plazmi
proksimalnom tubulu - Hormonski uslovljena
 REAPSORPCIJA

Ponovno vraanje
Materija iz primarnog
Urina u krv.
KARAKTERISTIKE TUBULOCITA
POJEDINIH DELOVA NEFRONA

Proksimalmi Henleova Distalni Sabirni

tubul petlja tubul kanali
DA LI POSTOJE ZAKONITOSTI
ZA TRANSPORT?
TUBULOCITI PROKSIMALNOG
TUBULA
SIMPORT TRANSPORT
glomerulus

Amino kiseline
glukoza
Peritubularni Tubularna
kapilari tubulociti
Tenost

Tight junction
Paracelularni put

Transcelularni put
 PRAG REAPSORPCIJE
( GRANINA KONCENTRACIJA NEKE SUPSTANCE ISPOD KOJE
SE TA MATERIJA U POTPUNOSTI REAPSORBUJE A IZNAD KOJE
SE IZLUUJE)
Supstance sa visokim pragom Tubularni maksimum
100 % se reapsorbuju
Glukoza ( 8,6mmol/l) , amino Maksimalna koliina neke materije
kiseline, vitamini, minerali koja se u tubulima reapsorbuje
. Supstance sa niskim pragom u toku 1 minuta
Delimino se reapsorbuju a Glukoza = 1.8mmol/l
delimino izluuju ( ureja,
fosfati, sulfati, mokrana kis.)
Supstance bez praga reapsorpcije
Sekretuju se u urin, ne reapsorbuju
se ( H joni, kreatinin)
REAPSORPCIJA U PROKSIMALNOM TUBULU

Na difuzijom ( kroz luminalnu memb.)

aktivni transport ( bazolat.deo)
Glukoza sekundarni aktivan transport ( luminalni memb.
Tubulocita)
Amino kiseline sekundarni aktivni transport
Proteini i peptidni hormoni pinocitoza
Hliridi- zajedno sa natrijumom.

SEKRECIJA U PROKSIMALNOM TUBULU

UNE SOLI , OKSALATI , URATI I KATEHOLAMINI

 DA LI JE POTREBAN INSULIN
ZA ULAZ GLUKOZE U TUBULOCIT?

U BUBREZIMA I U CNSu za ulazak

glukoze u eliju nije potreban insulin!
 BUBREZI regulisanje glikemije

Prag za glukozu!
Glikemija u tubularnoj tenosti vea od
8.6mmol/l GLUKOZURIJA:
- FIZIOLOKA
- PATOLOKA
 REAPSORPCIJA MATERIJA U PERITUBULARNE
KAPILARE

P u peritubularnim kapilarima = 13mmHg ( odupire se )

P u intersticujumu = 6 mmHg ( postie reapsorpciju)
KOP krvi = 32 mmHg ( podstie reapsorpciju)
KOP tkiva = 15 mmHg ( odupire se reapsorpciji)

UKUPNA REAPSORPCIONA SILA = (32 + 6) ( 15+13

URS = 10 mmHg
Veliina peritubularne reapsorpcije = 124 ml/ min.
REAPSORPCIJA U HENLEJOVOJ PETLJI

DESCEDENTNI TANKI SEGMENT-

reapsorpcija vode ( 20% )

ASCENDENTNI TANKI I DEBELI SEGMENT

Ili DILUCIONI SEGMENT
- nisu propusni za vodu
- reapsorbuje se : Na , K , Mg , Ca , Cl , HCO3
 DISTALNI TUBULI

1. GLAVNE ELIJE 2. INTERKALATNE

ELIJE
Sekretuju kalijum
ALDOSTERON
Sekretuju H jone
stimulie rad Na- K
pumpe, poveava Reapsorbuju HCO3
permeabilnost jone i jone
luminalne strane za Kalijuma.
Natrijum.
 REAPSORPCIJA U DISTALNIM TUBULIMA
( FAKULTATIVNA REAPSORPCIJA)

HORMON MESTO DEJSTVA UTICAJ

Distalni tubul Reapsorpcija NaCl i

vode
ALDOSTERON Sabirni kanali Sekrecija - Kalijuma
ANTIDIURETSKI Distalni tubul
HORMON Reapsorpcija vode
( VAZOPRESIN ) Sabirni kanali
PARATIROIDNI Proksimalni tubul Reapsorpcija kalcijuma
HORMON Debeo deo H. Petlje
Distalni tubul
ANGIOTENZIN II PROKSIMALNI Reapsorpcija NaCL i
TUBUL vode , sekrecija H jona
 JUKSTAGLOMERULARNI APARAT

MAKULA DENSA ( spec. Epitelne elije poetnog dela

distalnog tubula)

JUKSTAGLOMERULARNE ELIJE ( u zidu a. Afferens

i a. Efferens)

Pad NaCL u regionu makule dense ............ Vazodilatacija

a. Afferens i oslobaanje RENINA.
JUKSTAGLOMERULARNI APARAT

Aferentna a.
Jukstaglom.
elije
Mezangialne
el.

Distalni tubul

Makula densa
Eferentna arteriola
 ENDOKRINA ULOGA BUBREGA
( RENIN , ERITROPOETIN , 1,25 DIHIDROKSIHOLEKALCIFEROL)
-SEKRECIJA RENINA-
Sekreciju RENINA stimuliu : Sekreciju RENINA
inhibira :
- poveana simpatikusna
aktivnost u bubregu
Poveanje kateholamina u - Poveanja reapsorpcija
cirkulaciji Na i CL kroz makulu
Prostaglandini densu
Smanjena konc. Na i CL u Poveanje TA u a.
podruju makule dense
Afferens
( posledica smanjenja :
volemije, TA i glomerularne Angiotenzin II
filtracije vazopresin
TUBULO-GLOMERULARNI
FEEDBACK
 PROTIV STRUJNI MEHANIZAM
( JUKSTAMEDULARNI NEFRONI)

PROTIVSTRUJNI PROTIVSTRUJNI
UMNOIVA ( Henl. Petlja ) IZMENJIVA ( VASA
RECTA)
Osmolalnost tubularne tenosti
na ulazu u H. Petlju = NE STVARA
300mOsmol/L HIPEROSMOLALNOSU U
NaCL se reapsorbuje u MEDULI- ODRAVA JE
ascedentom delu i poveava
osmolalnost tkiva medule
Tubularna tenost izlazi iz
H.petlje sa osmolal. = 100
mOsmol/L
ULOGA BUBREGA U KONTROLI OSMOLALNOSTI U
EKSTRACELULARNOJ TENOSTI

- OSMOLALNOST EKSTRACELULARNE TENOSTI

= 300 mosmol/l
Ako osmolalnost poraste iznad 300 mOsmol/l ........
Neurohipofiza sekretuje ADH................. Koji izmeu
ostalog poveava fakultativnu reapsorpciju vode iz
distalnih tubula........... Reapsorpcija vode smanjuje
osmolalnost.............KONCENTRUJE URIN

OSNOVNI ZAHTEVI ZA KONCENTROVANJE URINA:

1. Visok nivo ADH ( VAZOPRESINA)
2. VISOKA OSMOLALNOST TKIVA MEDULE.
 UNOS IZLUIVANJE TENOSTI

Povean unos tenosti

Poveanje zapremine ekstracelularne
tenosti
Poveanje pritiska u sistemskoj cirkulaciji
Poveanje venskog priliva krvi u srce
Poveanje minutnog volumena
Poveano izluivanje urina
 KONTROLA EI
Poveana e Smanjena e

Poveana Smanjena
osmolalnost osmolalnost
Smanjena volemija Poveana volemija
Pad krvnog pritiska Povean krvni
Povean pritisak
Angiotenzin II Smanjen
Suvoa usta Angiotenzin II
Regulacija acido bazne ravnotee
Promenom pH definitivnog urina
Sekrecija H+ jona :
proksimalni tubul,
debeli segment Henleove petlje,
distalni tubul

PUFERI BUBREGA
1.Bikarbonatni ( za svaki reaps.HCO3-, sekretuje se H+
2. Fosfatni
3. Amonijani
Na+ - H+ kontratransporter
FOSFATNI PUFER

KAKO se H+ joni izluuju

Iz bubrega?

Mali deo u jonizovanom obliku

Vei deo vezivanjem sa puferima

U tubulskoj tenosti :
Fosfatni
amonijani
 AMONIJANI PUFER

DEZAMINACIJOM AMINO KISELINA U BEBREZIMA

NASTAJE AMONIJAK
 REFLEKS MIKCIJE
1. PUNJENJE M. BEIKE ( plastian tonus)
2. NERVNI REFLEKS

Musc. Detrusor visc.gl.mii

Nn. Pelvici ( senz. i mot. vlakna) parasimpatikus
M.detrusor i unutranji sfinkter
Spoljni sfinkter- Pp mii ( n.pudendus
simpatikus)
 KLIRENS
Metoda kojom se proverava funkcija bubrega
METODOLOGIJA
C= UV/ P
Klirens ureje = 30-90ml/min
Klirens = 0 ( materije sa visokim pragom)
Klirens > ultrafiltrata ( materije koje se sekretuju)
Klirens < ultrafiltrata ( materije sa niskim pragom)