ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA

JEDNJAK, ELUDAC I VARENJE U ELUCU

JOVANA KURTI
JEDNJAK (Oesophagus)

Jednjak je sluzokono-miini organ koji je ui od drela. Duina

jednjaka iznosi 23-25 cm a prenik 2-3 cm. Jednjak se nastavlja na
drelo u visini donje ivice grkljana, odnosno od VII vratnog prljena i
prua se nanie kroz vrat i grudnu duplju, iza srca, prolazi kroz
preagu (diaphragma) i ulazi, u trbunu duplju u kojoj se zavrava, a
nastavlja se eludac.

Zavisno od dela tela kroz koji prolazi, jednjak se naziva vratni,

grudni i trbuni deo. Vratni deo jednjaka (pars cervicalis) se nalazi iza
dunika. Grudni deo jednjaka (pars thoracica) je najdui i nalazi se u
zadnjem sredogruu (mediastinum posterius). Ovaj deo prolazi iza
luka aorte i levog plunog korena. Trbuni deo jednjaka (pars
abdominalis) je najkrai i nalazi se iznad eluca, a ispod dijafragme.
JEDNJAK

IZGLED JEDNJAKA
ELUDAC (Gaster)

eludac je proireni deo sistema organa za varenje koji se prua

od zavrnog dela jednjaka do poetnog dela tankog creva. eludac
se nalazi odmah ispod preage i levog renja jetre i potpuno je
obmotan trbunom maramicom.
Na elucu se razlikuje prednji i zadnji zid, desna i leva ivica i dva
otvora. Prednji zid (paries anterior) nalee na preagu. levi reanj
jetre i prednji trbuni zid. Zadnji zid (paries posterior) nalee na
guterau, levi bubreg i levu nadbubrenu lezdu. Izmeu zadnjeg
zida eluca i organa koji su iza njega nalazi se duboki pag
peritonealne duplje, opornjaka kesa (bursa omentalis).
Ulazni otvor ove kese (foramen omentale) nalazi se na desnoj
strani, izmeu portne vene i donje uplje vene. Ivice eluca su desna
mala i leva velika krivina. Mala krivina eluca (curvature-gastrica
minor) je izdubljena, konkavna ivica eluca na kojoj se pripaja mali
opornjak (omentum minus).
ELUDAC

Velika krivina (curvature gastrica major) je ispupena, konveksna

ivica eluca sa koje se slobodno sputa veliki opornjak (omentum
majus). Gornji, ulazni otvor ostium cardiacuin) predstavlja mesto
spoja zavrnog dela jednjaka i eluca. Donji, izlazni otvor, (ostium
pybricum) je otvor izmeu eluca i poetnog dela tankog creva,
dvanaestopalanog creva (duodenum).
eludac ima oblik slova " pa mu se opisuju dva dela - uspravni i
horizontalni. Uspravni deo gradi teio eluca (corpus gastricum) a deo
iznad ulaznog otvora naziva se dno eluca (fundus gastricus).
Horizontalni deo je pilorini deo (pars brica) i ine ga levi iri deo,
pilorini trem (antrum pybricum) i desni ui deo, pilorini kanal
(canalis pyloricus). Pilorini kanal se zavrava pilorinim otvorom na
koji se nastavlja duodenum. eludac je peritonealnim duplikaturama,
odnosno vezama, spojen sa susednim organima, jetrom, preagom,
slezinom i poprenim kolonom.
ELUDAC

IZGLED ELUCA
VARENJE U ELUCU
Progutana hrana dospeva u eludac i u njemu biva podvrgnuta
daljem varenju. Hrana se zadrava u elucu nekoliko asova (to zavisi
od konzistencije i vrste hrane), trpi u njemu bitne promene, jer pod
dejstvom eludanog soka nastaje razlaganje hranljivih materija.
Tenosti unete u organizam prolaze dalje bez zadravanja u elucu, a
samo vrlo mala koliina ostaje pomeana sa hranom.
eludac predstavlja, u stvari, deo digestivnog kanala izmeu jednjaka
i creva. Slui kao rezervoar za hranu u kome se ona pravilno
rasporeuje, odnosno slae u slojeve tako da hrana koja je poslednja
pridola zaostane u neposrednoj blizini ua jednjaka. To omoguava
postupno dejstvo eludanog soka, koji u hranu prodire postepeno,
proimajui najpre one slojeve koji su smeteni uz samu sluzokou.
U elucu se hrana podvrgava mehanikim i hemijskim procesima
varenja i pripreme za dalju pasau kroz digestivni kanal. Drugim reima,
u elucu se ona nagomilava, mea sa eludanim sokom, tj. njegovim,
glavnim sastojcima - hlorovodoninom kiselinom, slui i pepsinom, i u
kontrolisanim, odmerenim koliinama isputa se u duodenum gde se
dalje razlae i delimino apsorbuje. eludac, osim ove funkcije, vri jo
nekoliko zadataka. Hiorovodonina kiselina ubija mnoge bakterije koje sa
hranom stignu u eludac