ARATIRMA YNTEM

VE TEKNKLER

2012-2013 GZ DNEM

Hazrlayan: r. Grv. Ceren EFE

DERS KONULARI
Bilim& Bilimsel Aratrma & Aratrma
Yntemlerine Giri
Aratrma Konusunun Belirlenmesi & Problemin
Tanmlanmas
Aratrma rnekleminin Belirlenmesi
lme Dzeyleri & l Aralar & Geerlik ve
Gvenirlik
Betimsel Aratrmalar
Bantsal Aratrmalar

Nedensel-Karlatrma Aratrmalar
Deneysel Aratrmalar
Tek Denekli Aratrmalar
statistiksel Analiz
Nitel Aratrmalarda Veri Toplama & Nitel
Aratrmalarda Analiz
Eylem Aratrmalar & Meta Analiz
Aratrmann Raporlatrlmas
 KAYNAKLAR
Bykztrk, ., Kl, E., Akgn, . E., Karadeniz, ., &
Demirel, F. (2008). Bilimsel Aratrma Yntemleri. Ankara:
Pegem Akademi Yaynclk.
Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning,
Conducting, and Evaluating
Quantitative and Qualitative Research. (2nd edition). New
Jersey: Merill Prentice Hall. Gay, L. R., Mills, G. E., &
Airasian, P. (2006).
Educational Research: Competencies for Analysis and
Application. (8th edition). New Jersey: Merill Prentice Hall.
Kaptan, S. (1995). Bilimsel Aratrma ve statistik
Teknikleri. Ankara:
Karasar, N. (2008). Bilimsel Aratrma Yntemi. Ankara:
Nobel yayn Datm.
McMillan, J. H. (2004) Educational Research: Fundamentals
for The Consumer. (4th edition). Boston: Pearson.
Odaba, F. (2008). Bilimsel Aratrma Yntemleri ve lme
Deerlendirme. Eskiehir, Anadolu niversitesi
Akretim Yaynlar.
Ural, A., & Kl, . (2006). Bilimsel Aratrma Sreci ve
SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yaynclk.
ERK:
1. Bilim ve bilimsel aratrma kavramlarn
tanmlama
2. Bilgi edinme yollarn sralama
3. Bilimselliin ltlerini sayma
4. Bilimin amalarn aklama
5. Aratrmalar amalarna gre snflandrma
6. Aratrmalar yntemlerine gre
snflandrma
7. Bilimsel aratrmalarn aamalarn sayma
Dnyada her ey iin, uygarlk iin,
yaam iin, baar iin en hakiki
mrit ilimdir, fendir. lim ve fen
haricinde mrit aramak gaflettir,
cehalettir, delalettir.

Mustafa Kemal Atatrk

lim ilim bilmektir,
ilim kendin bilmektir.
Sen kendini
bilmezsin, ya nice
okumaktr.

Yunus Emre
BLG SAHB OLMAK N

HERHANG BR KONUDA BLG

SAHB OLMAK N NELER
YAPARIZ?
 Bu bilgiler her zaman gvenilir midir?

Hayr!

O zaman ne yaparz?

Bilimsel aratrma sonularna

bavurabiliriz.
 BLM
Bilim, belli bir konudaki kavramlar btndr.

Bilim, dier bilgi edinme yollaryla

karlatrldnda;

Tarafsz
Doru
Gvenilir

bilgi salar.
 BLM DALLARI
Bilim dallar TBTAK tarafndan Frascati Klavuzuna
(2002) dayanlarak u ekilde snflandrlmaktadr.

Doa Mhendislik Tbbi Tarmsal Sosyal Beeri

Bilimleri ve Teknoloji Bilimler Bilimler Bilimler Bilimler
Matemat
ik ve . naat .Temel . Tarm . . Tarih
Bilgisay Mhendislii Tp .Ormanclk Psikoloji . Dier
ar . Elektrik . Klinik . Balklk . Beeri
Bilimleri Mhendislii Tp ve Ekonom Bilimler
. Fiziki . Elektronik . Salk likili i
Bilimler . Dier Bilimleri Bilimler . Eitim
. Kimya Mhendislik . Bilimleri
Bilimleri Bilimleri Veterinerli . Dier
. Dnya k Sosyal
ve Bilimler
likili
evre
Bilimleri
. Biyoloji
Bilimleri
.
Genetik
BLMSELLN LTLER

(a)Gzlenebilirlik
(b)llebilirlik
(c)letilebilirlik
(d) Tekrarlanabilirlik
(e) Sadanabilirlik
GZLENEBLRLK:
Bilimsel bilgi grgl
(emprical) olandr.
Grgl, gzleme dayal
olandr. Bilimsel
bilginin grgl olmas,
gzlemler yoluyla
bilginin doruluunun
ya da yanllnn
kantlanabilir olmas
demektir.
GZLENEBLRLK:
LLEBLRLK:
lme; herhangi bir
deikenin
niteliini,niceliini ya da
derecesini saptama ve
saysal olarak belirtme
iidir. lme, gzlemleri, bu
gzlemlerdeki farkllklar
yanstacak ekilde saylarla
temsil etme, saylara
dntrme ilemidir.
 LETLEBLRLK
Aktarlmak istenenin tam
olarak anlalmasn,
ifade edilmek istenenden
bakasnn
anlalmamasn ierir.
fadelerin iletilebilir
olmasn salamann yolu
ise, ievuruk tanmlar
kullanmaktr.
evuruk tanm, soyut ve
znel olan kavramlarn
anlalabilmesi iin somut
ifadeler kullanlmasdr.
TEKRARLANABLRLK

Yaplan gzlemler ve
alnan lmler, benzeri bir
eitimden gemi, ayn ara-gere ve
teknik imkanlar kullanan dier kiilerce de
tekrar edilebilmelidir. Bilimsel almalar,
bakalar tarafndan da tekrarlanabildiinde,
kiiye baml ve znel olma durumundan
uzaklar, nesneye baml hale gelir. Bu durum
da gvenirliin yksek olmas demektir.
SADANABLRLK/ SINANABLRLK/
TEST EDLEBLRLK:

Hipotezlerin ya da olaylar arasnda var

olduu dnlen ilikilerin doruluu
aratrlabilmeli, snanabilir nitelikte
olmaldr. Dier bir deyile sonularn, ne
srlen hipotezi ve iddia edilen ilikileri
destekleyip desteklemedii
gsterilebilmelidir. Bunun iin de uygun
analiz teknikleri kullanlmaldr.
NEML!!!

Gzlenebilirlik ve llebilirlik temel

nitelikte ltler olarak gzkmektedir.

almalarn iletilebilmesi,
tekrarlanabilmesi ve
sadanabilmesi/snanabilmesi iin,
bunlarn gzlenebilir ve llebilir olmas
gerekmektedir.

Tekrarlanabilirlik ve
sadanabilirlik/snanabilirlik ise,
iletilebilir olmaya baldr.
BLMN AMALARI/ LEVLER

(a)anlama/betimleme
(b)aklama
(c)yordama
(d) kontrol
 Anlama/Betimleme: Bilim, var olan eylerin tek
tek ya da ilikiler halinde tannmas, ayrntl
zelliklerinin renilmesi ile balar.
Anlama/betimleme ilevi, ite bu amaca dnk

nedir?

sorusunu cevaplandrmayla ilgilidir ve var

olan durumu olduu gibi ortaya koyar.
Betimsel aratrmalar, bilimin
anlama/betimleme ilevine hizmet eder.

Aklama: Mevcut durumun olduu gibi

tannmasndan sonra, o durumlarn
aklanmas muhtemel nedenlerinin ve
ilikilerin belirlenmeye allmas sz
 Yordama: Gzlenen durumlardan yararlanarak
gzlenmeyen durumlar hakknda tahmin yrtmektir.
Olaylar aklayabilen genellemeler yararldr; ancak
olaylarn oluunu daha nceden kestirebilmek bilim ve
insanlk iin ok daha nemlidir. Nedensel karlatrmal
aratrmalar bilimin yordama ilevine hizmet eder.

Kontrol: Bilimin kontrol amac/ilevi, retilen bilgilerin

fiilen uygulamalara aktarlmas, doa ve toplum
olaylarnn denetim altna alnmasn amalar. Bilim,
olaylar yordamakla yetinmeyip kontrol altna almay
amalar. Deneysel aratrmalar bilimin kontrol ilevine
hizmet eder.
BLMSEL ARATIRMA, SSTEMATK
VER TOPLAMA VE ANALZ ETME
SRECDR.

A. Aratrmalarn Amaca
Gre Snflandrlmas

B. Aratrmalarn Ynteme
Gre Snflandrlmas
A. ARATIRMALARIN AMACA GRE
SINIFLANDIRILMASI

1. Temel Aratrmalar
2. Uygulamal Aratrmalar
3. Deerlendirme
Aratrmalar
4. Aratrma ve Gelitirme
(AR-GE)

5. Eylem Aratrmalar
1. TEMEL ARATIRMALAR
Temel aratrmalar, kuram (teori) gelitirmeyi
ya da var olan kuramlar snamay
amalamaktadr. Kuram gelitirme kavramsal
bir sretir ve uzun zaman ierisinde pek ok
aratrma yapmay gerektirir.
 Temel aratrmalarn
bulgular dorudan bir fayda
salamaz ve uygulamal
aratrmalara zemin
hazrlayabilmek iin ise yllar
gerekebilir.rnein,
Skinnerin gvercinlerle
(edimsel koullama),
Pavlovun kpeklerle (klasik
koullama), Piagetin kendi
ocuklaryla (geliim
evreleri) ve Bandurann
 2. UYGULAMALI ARATIRMALAR
Bir kuram uygulamak ve
snamak ya da uygulamada
yaanan sorunlar zmek
zere gerekletirilen
aratrmalardr . Genellikle
uygulamadaki bir sorunun
zmne odaklanr ve elde
edilen bulgular bu soruna
ilikin karar vermede
yararldr.
 3. DEERLENDRME ARATIRMALARI
Deerlendirme aratrmalar, herhangi bir
program, rn ya da uygulamann niteliini,
etkililiini, zelliklerini ve deerini belirlemek
zere sistematik olarak veri toplama ve analiz
etme srecidir. Dier aratrmalarn tersine,
deerlendirme aratrmalarnda yeni bir bilgi
arayndan ok var olan program, rn ve
uygulamalarla ilgili karar vermeye odaklanr
4. ARATIRMA VE GELTRME
(AR-GE)
 Tketici/mteri gereksinimlerinin belirlenmesi
ve daha sonra bu gereksinimleri karlamak
zere rnler gelitirme srecidir. Bu rnler
belli zellikler dorultusunda gelitirilir,
gelitirildikten sonra alanda test edilir ve
gzden geirilir, etkililii snanarak son hali
verilir (Gay, Mills ve Airasian, 2006).
 5. EYLEM ARATIRMALARI

Aslnda uygulamal aratrmalarn bir

parasdr. Eylem aratrmalarnn
amac, orunlar zmek, uygulamalar
gelitirmek ve belli bir konuda karar
vermeye yardmc olmaktr. Temel
amac, bilime katkda bulunmaktan
ok bir sorunu zmektir.
 NCEL ARATIRMALAR NTEL ARATIRMALAR

YAKLAIM Tmdengelim Tmevarm

AMA Kuram snama, tahmin, Gereklikleri betimleme,

gerekleri ortaya derinlemesine
koyma, hipotez snama anlama salama, gnlk
yaam ve insann
bak asn ortaya
koyma
ARATIRMA zole deikenler, daha Tm balam inceleme,
byk rneklem, katlmclarla
ODAI
bilinmeyen katlmclar, etkileim e girme,
testler ve standart katlmclardan
leklerle veri toplama yz-yze veri toplama

ARATIRMA alma balamadan nce

gelitirilir ve Katlmclar ve ortamla
PLANI
yaplandrlr, neri resmidirilgili daha fazla
bilgi edinmek zere
balar, esnektir, neri
geicidir
VER ANALZ Temel olarak istatistiksel ve Temel olarak betimleyici
saysaldr. ve yorumlaycdr.
BLMSEL ARATIRMALARIN AAMALARI
1. Aratrma Konusunu Belirleme:

2. Problemi Ortaya Koyma

3. Kaynak Taramas Yapma:

 4.Hipotezler
Yazma:

5. Aratrma
Yntemini
Belirleme:

6. Evren ve
rneklemi
Belirleme:
 7. l Aralarn
Belirleme/Hazrlama:
8. Aratrmay Gerekletirme:
9. Verileri Analiz Etme:

10. Aratrmay Raporlatrma:

ARATIRMA:
evreyi tanma profilini karma

deikenlerle ilgili ilikileri ortaya karma

problem
neden, niin

nasl, ne zaman, nerede

 Uluslararas standartlara
uygun ekilde lerek
tartarak veya sayarak rakam
olarak tespit
bu say deerlerini
kullanarak, bir deikenin
ana eilimini belirleyerek
BLMSEL ARATIRMALARIN YAPILMA VE SONULARININ YAYINLANMASI
SRECNDE ETK EDECE ALANLARI GZ NNDE BULUNDURARAK AAIDAK
ETK KURALLARA UYULMASI GEREKR:

1. Aratrmac bekledii deil, gzlemledii sonular sunmal,

2. Aratrmac aratrmann tm srelerinde objektif olmal,
3. Aratrmada bulunmayan veriler ve uydurmalar verilmemeli,
4. Aratrmada faydalanlan bilgi, metot ve fikirlerin kaynann
gsterilmesi,
5. Aratrma srecinde kiilerden toplanan bilgilerin gizlilii
korunmal,
6. zel hayatn gizlilii korunmal ve sayg duyulmal,
7. Aratrmann kendi ierisinde etik bir kurallar dizisi
oluturulmal,
8. Aratrma sonular tarafsz ekilde analiz edilerek
yorumlanmaldr,
9. Aratrma sonularnn tarafl yorumlanmasna alet olunmamal,
10. Aratrma yapan kii aratrma sonucunu toplumda atma
oluturacak ekilde sunmamaldr.
KTSAD GELME VE BLMSEL ARATIRMA
LKS
ktisaden gelime, bilim ve teknoloji alannda
ilerleme ile salanr. Bilim ve teknolojik gelime de
temelde aratrma faaliyetlerine baldr.
bilgi bir deer ve g
NOVASYON
fiziki ve ilevsel zellikleri daha nce
bilinmeyen, ekonomik deeri olan bir mal
veya hizmeti ortaya karma ve bilginin
ekonomik ve toplumsal faydaya dnt
sretir.
 Teknoloji, temelde insann kendi gcyle
yapamadn, akln kullanarak bulduu metot ve
aralarla yapabilmesini ifade eder. Milli gelirin
bir yldan dierine art gstermesi iktisadi
bymeyi gsterirken, iktisadi gelime, milli gelir
art yannda yani ekonominin fiziksel
bymesinin tesinde yetenek, bilgi ve anlayn
olumlu deiimidir.
 byme, iletmenin yapsnda nitelik ve nicelik
olarak deimelere neden olarak, iletmenin mal
veya hizmet retim artlarna veya rn
farkllatrmaya ynelmesine ve alanlarn yeni
durumlara uyabilmesine imkn salar. ktisadi
byme ve gelimenin en nemli ls, lkedeki
milli gelir (MG) veya Gayri Safi Milli Hslann
(GSMH) art orandr.
AR-GE
Trkiye'de Ar-Ge faaliyetlerinde kamu
kurulular ve niversitelerin nemli bir pay
bulunmaktadr. niversiteler toplam Ar-Ge
harcamalarnn %69'unu yaparken kamu
kurulularnn pay %13; zel sektrn pay
%18'dir.
NTELKSEL YAKLAIM

Niteliksel yaklam, sosyal bilimlerin ilgi

alann oluturan sosyal gereklikle, fen
bilimlerinin ilgi alann oluturan fiziksel
gereklii birbirinden ayrmaktadr.
NTELK YNL ARATIRMALAR DNYANIN
SOSYAL YN LE LGLENR VE U
SORULARA CEVAP ARAR:

1. nsanlar niin byle davranr?

2. Kanaatler ve vaziyet allar nasl oluur?
3. nsanlar evrelerinde olup bitenden nasl
etkilenir?
4. Kltrler niin ve nasl geliir?
5. Sosyal gruplar arasndaki farklar nelerdir?
ARATIRMA LTERATRNE GRE
NTEL ARATIRMANIN TEMEL
BLMLER:

1. Veri:
2. Analitik-tahlili- veya yorumlayc
prosedrler:
3. Yazl veya szl raporlar:
NTEL ARATIRMADA KULLANILAN BALICA
YNTEMLER:

1. Tracer (iz srme) almalar

2. Payda analizi (stakeholder)
3. rnek olay (vaka) yntemi
4. Szl tarih
5. Odak (focus) gruplar yntemi
NCELKSEL ARATIRMA MODELLER

1. Tarihsel Model
2. Betimsel Model
3. Bantsal Model
4. Deneysel Model
 Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu
(TBTAK)

Trkiye Teknoloji Gelitirme Vakf (TTGV)

Kk ve Orta lekli Sanayi Gelitirme ve

Destekleme daresi Bakanl (KOSGEB)
ARATIRMADA TEMEL AMALAR:

1. Bir sorunu zmek,

2. Yeni bir rn ortaya koymak,
3. Yeni bir yntem veya teknoloji ortaya
koymak,
4. Yeni bir bilgi ortaya koymak,
5. Ekonomik fayda salamak.
NCELKSEL YAKLAIM

grgl (amprik) yaklam

saysal yaklam
deer yarglarndan ve kiisel yorumlardan
bamsz
 ZET
Toplumsal olaylar ve insanlarn toplumsal zelliklerini
inceleyen bilimlere sosyal bilim denmektedir. Sosyal
bilimler alannda yrtlen bilimsel aratrmalar; konu
belirleme, problemi ortaya koyma, kaynak tarama,
denenceleri belirleme, yntemi saptama, sre ve
olanaklar belirleme ve sonulandrma aamalarndan
geilerek yaplmaktadr. Sosyal bilim aratrmalar, ok
genel olarak, niteliksel ve niceliksel olarak iki grupta
toplanmaktadr. Niceliksel yaklam iinde yer alan
aratrma modellerinin belli ballar; tarihsel, betimsel,
bantsal ve deneysel modellerdir. Tarihsel aratrmalar,
gemite olan olaylar ve bu olaylarn gnmze
etkilerini incelemeyi; betimsel aratrmalar, bir konunun
hali hazrdaki durumunu saptamay; bantsal
aratrmalar, en az iki deiken arasndaki ilikileri
ortaya karmay; deneysel aratrmalar ise, aratrma
gruplar arasnda karlatrmalar yaparak deikenler
arasnda neden-sonu ilikileri kurmay hedeflemektedir.
BLMSEL ARATIRMA TRLER:

1. Deneye Bal Aratrma Yntemi:

2. Alan Aratrma Yntemi:
3. Ktphane Aratrmalar Yntemi:
4. erik Analizi Yntemi:
2. ALAN ARATIRMA YNTEM:
Alan aratrma yntemlerinin balca eitleri
unlardr:
1. Yz yze grme
2. Mektup (posta) yoluyla yaplan
aratrmalar
3. Telefonla grme yntemi
4. Gzleme dayal aratrmalar.
5. rnek olay incelemesi
ARATIRMA SREC

1. Aratrma Konusunun Belirlenmesi

2. Aratrma Problemini Tanmlama
3. Aratrma Konusuyla lgili Kaynaklarn
Taranmas
4. Hipotezlerin Yazlmas
5. Aratrma Yntem Ve Modelini Belirleme
ARATIRMALAR KEND ERSNDE FARKLI
EKLLERDE SIRALANABLMESNE RAMEN
TEMELDE K EKLDEDR;

1.Aratrma dzeyine gre

a. Terori reten aratrmalar-Temel aratrmalar.
b. Teknoloji reten aratrmalar-Uygulamal
aratrmalar.
 2. Aratrmann amacna gre
a. Nedir-nasldr?
b. Neden?
 3. Veri toplama yntemine gre
a. Anket yntemi
b. Gzlem yntemi
c. Grme yntemi
d. Deney yntemi
e. Tarama yntemi
f. Belgesel tarama yntemi
g. Bilgi arama
VERLERN TOPLANMASI VE
ANALZ
bir plan dhilinde bilgiler toplanr ve bu
bilgiler analiz edilir
verilerin eksiksiz toplanmas iin plan
erevesi iinde allr.
Veriler iyice tetkik edilerek gvenli olmayan
veriler kullanlmaz.
ARATIRMALARDA VER/BLG TOPLAMA YNTEMLER:
1. Yazl Kaynaklardan Bilgi Toplama.
2. Gzlem Yoluyla Bilgi Toplama.
3. Grme (Mlkat) Yoluyla Bilgi Toplama.
4. Anketle Bilgi Toplama.
BLMSEL YNTEMDE SPAT
1. Bilimsel yntemin varsaymlara dayal bir sre olmas
ve bunlarn geerli olmama olaslklarnn varolmas;
2. Geleneksel tek-neden tek-sonu iliki dzeninin
(tek deiken yasasnn) gerekte salanamadnn
anlalmas ile yerini oklu neden- sonu anlayna
brakmas
3. Problemleri yaratan olas nedenlerin okluunun ve
bunlar karlatrmal olarak deerlendirme olanann
ortadan kaldrlabilmesi
4. Aratrmadan kaynaklanabilecek yanlglar ile
problemin doru tanmlanamama olasl.
5. Problem zmnn verilerin yorumlanmas ile
gerekleebildii , yorumun ise znel olduu ve yanl
yorumlarn yaplabilecei
ARATIRMA ETLER
TEMEL ARATIRMALAR: bilginin salt bilgi olarak
deerlendirilmesi, bilgi daarcna eklenmesi

UYGULAMALI ARATIRMALAR: mevcut durumun

iyiletirilmesinde bilginin fiilen
kullanlmas,kullanlabilme yol ve yntemlerinin
gelitirilmesi
TEMEL ARATIRMALAR
TANIM: amac varolan bilgiye yenilerini
katmaktr. bilgi; bilgi iindir. anlay
egemendir.
Temel aratrmalar ile deiik dzeylerde
bilgi retilebilmektedir. Bunlar;
Anlama
Aklama
Neden sonu ilikisi
Kuram gelitirme
 ANLAMA: bilgi retimindeki ilk basamaktr. Varl hissedilen
bir problemin gerekten ne olduu ve hangi deikenlerin
etkisinde olduu ve durumun anlalabilmesi iin en uygun
yaklamlarn neler olabilecei ana izgillerle belirlenmeye
allr.
AIKLAMA(AYRINTILI SAPTAMA): deikenlerin tek tek ya da
birbirleri ile olan ilikileri belirlenmeye allr. Deikenler
olabildiince geerli ve gvenilir biimde saysallatrlmaya
allr.
NEDEN-SONU LKS: Betimlemeler daha kontroll koullar
altnda niin ve neden gibi sorularn cevaplandrlmasyla
gerekletirilir. Belli bir deikendeki deiimlerin hangi
deikendeki deiimler sonucu olduu bulunmaya allr.
KURAM GELTRME: retilen bilgilerin en ileri dzeyi ,
gzlenebilir verilerin kavramsal bir btnlk kazand ilke
model ve kuramlardr.
UYGULAMALI ARATIRMALAR
TANIMI: retilen bilgilerin deerlendirilmesi
ile problemlerin fiilen zmn
gerekletirmeyi, olaylar denetim altna
alma ilevini amalayan aratrmalardr.
Uygulama boyutu olan hemen her trl
problem temel aratrma trnden
etkinliklerle aydnlanr. Uygulamal
aratrmalarla zme kavuur.
retilmi ya da retilmekte olan bilginin
denemeli uygulamasdr.
UYGULAMALI ARATIRMA
TRLER:
EYLEM ARATIRMALARI
AR-GE ARATIRMALARI
1. EYLEM ARATIRMALARI
Uzman aratrmaclarn yrtclnde
uygulayclarn ve probleme taraf olanlarn da
katlmasyla var olan uygulamann eletirel bir
deerlendirmesinin yaplarak durumun
iyiletirilmesi iin alnmas gereken nlemleri
belirlemeyi amalayan aratrmalardr.
Eylem aratrmalar ok ynl katlm ile gr
birlii ya da ona yakn bir anlama salayabilen
nlemlerin ortaya kartlmasdr. Belli bir yer
ve katlanlarla snrl rnler verir. Bu nedenle
elde edilen sonular yerel niteliklidir.
Genelleme tamazlar.
2. AR-GE ARATIRMALARI
retilmi bilginin denemeli uygulamas ile
problemin zmnde etkili olabilecek
nitelikte geerlii denenmi somut rnler
gelitirmeyi amalayan aratrmalardr.
Teknolojinin gelitirilmesi byk lde AR-
GE aratrmalarnn bir rndr.
AR- GE ARATIRMALARI GENELLKLE U
AAMALARI ERR:
1. rn ya da uygulama ile gerekletirilmek
istenen ayrntl davran ya da kullanm
amalarnn kararlatrlmas.
2. Mevcut durumun ve problemlerin giderilmesi
iin dnlen zm yollarnn aratrlmas
3. Amac gerekletirebileceine inanlan yeni br
rn ya da uygulamann gelitirilmesi,
denenmesi, deerlendirilmesi
4. rn ya da uygulamada deiiklikler yaplmas
5. Uygulamaya konan rnn baarl olabilmesi
iin gerekli hizmet ii eitim ve altrmann
yaplmas
ARATIRMA AAMALARI:
1. Aratrma probleminin tanmlanmas
2. Aratrma ynteminin ayrntlarnn
belirlenmesi
3. n denemenin yaplmas
4. Yntemin uygulanarak verilerin toplanmas,
zmlenmesi, yorumlanmas, zm
nerlerinin gelitirilmesi
5. Rapor yazm
ARATIRMANIN TEMEL
NTELKLER
1. Literatrde bulunmayan yeni bilgi toplar. Bu
yeni bilgi bireyin bilmedii bir konuda
aydnlanmasndan en st dzeyde bilime katk
anlamna gelen yeni kuramlarn bulunmasna
kadar deien tr ve dzeyde olabilir.
2. Bir eyi empoze etmeyi deil onu tanmlamay
ve snamay amalar.
3. Uzmanlk iidir.
4. Dayankl bir sonuca varmak amalanr.
5. Olabildiince saylarla ifade edilebilen veriler
toplanr ve sonular da saylarla ifade
edilmeye allr.
ARATIRMANIN TEMEL
NTELKLER
6. Aratrmann dayanaklar kiisel kanlar
beeniler deil, ortak ltlere gre
herkese gzlenebilir ve bylece snanabilir
verilerdir.
7. Yorumsuz olmaz. Toplanan veriler belli bir
sistem btnlnde yorumlanmadan kendi
balarna probleme zm getirmezler.
8. Bakalarnca da tekrarlanabilir niteliktedir
ve anlam tar.
9. nemli tm sre ve sonular ile rapor
edilen bir alma btndr.
ARATIRMAYA KARI BAZI
YANLI TUTUMLAR:
Bireyin aratrmaya kar olan olumsuz
tutumlar ya aratrmann nemini
anlayamama ya da snrlarn bilememeden
kaynaklanr grnmektedir.
ARATIRMANIN NEMN ANLAYAMAMADAN
KAYNAKLANAN YANLI TUTUMLAR:
Alkanlklara ar ballk.
Kiisel grn stn tutma
Gelimenin aratrmadan baka nedenlerle ve
otomatik olarak gerekleebilecei inanc.
ARATIRMANIN SINIRLARINI BLEMEMEDEN
KAYNAKLANAN YANLI TUTUMLAR:

Aratrmacya tapma
abuk sonu bekleme
Bilimsellik ile doa bilimleri eletirmesi
DOA VE TOPLUMBLMLERNDE
ARATIRMA
Doa bilimleri ile toplum bilimlerinin
gelimilik dzeylerindeki ayrln olas
nedenleri arasnda :
1. toplumbilim aratrmalarnn yenilii
2. insann kendi trn inceleme gl
3. sonu alc aratrma alkanlndaki
yetersizlik
4. aratrmaya kar gelitirilmi yanl
tutumlarn varl.
ARATIRMALARIN PLANLANMASI
Yntemsel planlama
Sre ve olanaklarn planlanmas
Aratrma nerisi ve hazrlanmas
UYGUN BR BLM, BLMSEL YNTEM, BLMSEL KARAR, KISACA
UYGUN BR ARATIRMA ANLAYIINA DAYALI OLARAK
GELTRLEBLECEK OLAN BLMSEL TUTUM VE DAVRANILARA
ETL RNEKLER VERLEBLR:

Ak fikirli olmak
Kar grlerde mantk arayabilmek
Kukucu olmak
Dnce ve gzlemlerinde bamsz kalabilmek
Kant iin karar erteleyebilmek
ltl dnebilip karar verebilmek
almalarnda sebatl ve zenli olmak
Bantl dnebilmek
Yanlabileceini dnp mtevaz olmak ve
yarglarnda olasla yer vermek.
ARATIRMA SRECNN AAMALARI
1 Konu se

7 Bakalarn
bilgilendir 2 Soruya
odaklan

6 Verileri Kuram 3 Aratrmay

yorumla tasarla

5 Verileri analiz et 4 Veri topla

PROBLEM ?
Aratrma raporlarnn giri blmnde yer
alan
* problem
* ama (hipotez,denence,soru
cmleleri)
* nem
* varsaymlar
* snrllklar
* tanmlar
PROBLEM KAYNAKLARI
Literatr taramas
Rapor
Aratrma ansiklopedileri
Tezler vs.

Problem Seimi ve ltler

Problem seiminde dikkate alnmas gereken

ltler:
1. Genel
2. zel
 ARATIRMA SORUNUNUN TANIMLANMASI
Btnletirme
Snrlandrma Btnletirme
Tanmlama

Aratrlacak Tanmlama
sorun dilimi

Aratrma amala-
rnn belirlenmesi

Kaynak: Karasar, 1995, s. 39

DEKENLER VE PROBLEM TANIMLAMASINDAK
NEM
Aratrma ile olaylar arasnda NEDEN- SONU
ilikisi aranr.
ARATIRMA SRE VE TEKNKLER
aratrmann trne gre verilerin nasl elde edilecei
ve bu srete uygulanmas gereken esaslar bilimsel
metotlara oturtulur.
1. Aratrma dzeyine gre
a. Kuram reten aratrmalar Temel aratrmalar
b. Teknoloji reten aratrmalar Uygulamal aratrmalar
Temel Aratrmalar: Mevcut bilgi veri tabann
geniletmek ve bilinmeyenleri ortaya karmak amacyla
yaplr.
Uygulamal Aratrmalar: lemsel trde aratrmalar
daha ok Ar-Ge olarak bilinen iyiletirici ve problem
zc trde aratrmalardr.
2. Aratrmann amacna gre
a. Nedir-nasldr?
b. Neden?

3. Veri Toplama yntemine gre

a. Anket yntemi
b. Gzlem yntemi
c. Grme yntemi
d. Deney yntemi
e. Tarama yntemi
f. Belgesel tarama
g. Bilgi tarama
VERLERN TOPLANMASI VE ANALZ
a- Veri toplama aralar

Veri Toplama Aracn Belirleme

Veri Toplama Aracn Oluturma
Veri Toplama Aracn Deneme (n Uygulama )
Geerlik almalar(Faktr Analizi) Gvenlik
almalar (Uzman Gr Alma)
VERLERN TOPLANMASI VE ANALZ

b- Veri toplama

Belirlenen rneklemden belirlenen bilimsel

yntemleri kullanarak gerekli verilerin
toplanmas srecidir.
Veri toplama iin gelitirilen ara kadar veri
toplamada kullanlan yntem de nemlidir.
VERLERN TOPLANMASI VE ANALZ

c- Evren ve rneklem

Evren: Aratrma sonularnn genellenecei

hedef kitle, nfus veya bykl ifade eder.
rneklem: Hedef kitleyi (evren) temsil
zelliine sahip, bilimsel yntemlere uygun
olarak seilmi, aratrmac tarafndan
zerinde allan grubu ifade eder.
 RNEKLEM SEM:
seilen rneklemin hedef kitle veya evreni
mmkn olduunca iyi bir ekilde
yanstabilmesidir.

rneklem trleri;
Eleman rnekleme:
- Basit tesadfi rnekleme
- Tabakal rneklem
Kme rnekleme:
- Oransz kme rnekleme
- Oranl kme rnekleme
VERLERN TOPLANMASI VE ANALZ

d- Deiken Trleri

Baml Deiken (Olgu):Veri toplanan kiinin

ya, cinsiyet, milliyet, eitim, meslek gibi
nemli farkllklarn gsterir.
Bamsz Deiken (Yarg): Veri toplanan kiinin
bir konu hakknda gr, kanaat ve
deerlendirmelerini gsterir. Aratrmalarda
genellikle bamsz deikenlerden elde edilen
veriler deerlendirilir.
VERLERN TOPLANMASI VE ANALZ

e- Verilerin Analizi
Analiz programlarn tanma ve kullanma.
Analiz programlar
 ANKET NEDR?

Herhangi bir konuyla ilgili durum ve tutumu

belirlemek iin dzenlenmi ayrntl ve
kapsaml soru dizisidir.

SSTEMATK VER TOPLAMA YNTEM

OK FARKLI TRDE VER TOPLAMAK
MMKNDR.>> insan davranlar, i
performanslar, bilgi dzeyleri, tercihler,
tutumlar.
 ZAMAN VE MALYET
Anketin hazrlk ve uygulama srecinde
dikkat edilmesi gereken unsurlardr.
Piyasa aratrmas, Pazar aratrmas, piyasa
analizleri
Rehberlik ve psikolojik danma hizmetleri

rnein; rencilerin kimlii, ev ve aile

yaam, salk durumu,eitsel ve mesleki
planlar, okul ii ve okul d etkinlikleri,
alma alkanlklar vb konular.
 ANKET NE FAYDA SALAR?
Geerlilii ve gvenirlii dk olmasna
ramen ;

Kolay
Ucuz
ok sayda kiiden ksa srede
birok konuda gr alma
 ANKET SORULARININ HAZIRLANII:

TEK LETM >>>>SORULARDIR.

Ak ulu Kapal ulu

 AIK ULU SORULAR:
SERBEST CEVAPLAR VERLR.

KAPALI ULU SORULAR

CEVAP SEENEKLER NCEDEN
GELTRLP SORULARLA BRLKTE
VERLMEKTEDR.
 AIK ULU SORULAR:
DEERLENDRLMES VE CEVAPLANDIRILMASI
ZORDUR.
ZORUNLU OLMADIKA AIK ULU SORU
HAZIRLANMAMALIDIR.
 KAPALI ULU SORULARIN YARARLARI:

KOLAYCA ANLAILILAR.
CEVAPLAMA KOLAYLII SALAR.
ARATIRMACI N DEERLENDRME KOLAYLII
SALAR.
CEVAP SEENEKLERNN TMYLE BLND
DURUMLARDA BU TP SORULAR TERCH
EDLMELDR.
 ANKETN HAZIRLANMASI VE
UYGULANMASINDA DKKAT EDLECEK
HUSUSLAR:

1. NCE ANKETN KONUSU, AMACI, ANKET

CEVAPLAYACAK OLANLARIN NTELKLER VE
DZEYLER TESPT EDLMELDR.

2. CEVAPLAMA GVENLN VE KATILIM ORANINI

YKSEK TUTMAK N; ANKET AMACI VE
ELDE EDLECEK BLGLERN NEREDE
KULLANILACAINI BELRTEN BR AIKLAMA
KONULMALIDIR.
 ANKETN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASINDA
DKKAT EDLECEK HUSUSLAR:

3. ANKET KONUSUNUN AIK ULU VEYA KAPALI

ULU SAORULARDAN HANGSYLE DLE
GETRLMESNN DAHA UYGUN OLACAI
NCELENEREK TR BELRLENMELDR.

4. SORULAR GRUPLANDIRILMALI GENLEDEN ZELE

DORU SINIFLANDIRILMALIDIR.
 ANKETN HAZIRLANMASI VE
UYGULANMASINDA DKKAT EDLECEK
HUSUSLAR:

5. ANKETN UZUNLUU ONU CEVAPLAYANIN FAZLA

SRESN ALMAYACAK EKLDE AYARLANMALIDIR.

6. HER SORU NCELENEN KONU LE LGL OLMALI,

AIK VE ANLAILIR BR DLLE YAZILMALIDIR.
 ANKETN HAZIRLANMASI VE
UYGULANMASINDA DKKAT EDLECEK
HUSUSLAR:

7. ANKETN GEERLLK SRESNN YKSEK

OLMASINA ZEN GSTERLR. BUNUN N
UZMANLARDAN YARARLANILIR.

8. KM ANKAETLER ASIL GRUBA VERLMEDEN

NCE N DENEME AMACIYLA BR GRUBA
UYGULANARAK GEERSZ SORULARDAN
ARINDIRILIR.