Nefertari velika kraljevska supruga Ramzes

Nefertari Meritmut je bila

velika kraljevska supruga
Ramzesa II (c. 1279-1213.
god. pr. n.e.), vladara XIX
dinastije. Njen status i
polaan iskazani su i kroz
brojne titule koje je nosila od
kojih je posebno vano
pomenuti sledee: velika
kraljevska supruga (Hmt-
nswt wrt),boanska supruga
(Hmt-nTr), gospodarica
Gornjeg i Donjeg Egipta
(xnwt Smaw mHw),
gospodarica svih zemalja
(xnwt tAw nbw) i gospodarica
dve zemlje (nbt tAwj).
Kraljiino porodino poreklo
nije poznato. injenica da u
njenoj titulaturi nije
zabeleena titula Kerka
kralja (sAt nswt) takoe
Nefertari je postala supruga Ramzesa II
pre njegovog stupanja na presto. Iz
njihove veze roeno je najmanje estoro
dece: etvorica sinova i dve kerke. Za
naslednika prestola bio je predvien
njihov najstariji sin i zapovednik vojske
Amonherheperef. Drugoroeni sin,
Parefreuenmef, takoe je posvedoen u
vojsci Ramzesa II. Meriatum je obavljao
dunost velikog svetenika boga Rea u
Heliopolisu. Merire je posvedoen na
jednom iz natpisa u Abu Simbelu, ali nije
izvesno koje je dunosti obavljao. Svi
sinovi koje je rodila Nefertari imali su
status krunskih prineva, ali niko od njih Statua Meritamon
nije nadiveo oca.
Princeze Meritamon i Henuttavi
prikazane su na spoljnom zidu malog
hrama u Abu Simbelu. Naroito su
njihove kerke, ali i one koje je rodila
njegova velika supruga Isetnefert (na
tom poloaju posle smrti Nefertari),
igrale vane uloge tokom Ramzesove
U ulozi velike kraljevske supruge Nefertari je
posvedoena ve u prvoj godini vladavine
Ramzesa II. Jedna od scena u grobnici
Nebuenefa (TT 157) prikazuje vladarski par
tokom ceremonije imenovanja Nebuenefa za
velikog svetenika Amona.Predstave kraljice
posvedoene su i hramovima u Karanaku i
Luksoru. U Luksoru kraljica je prikazana na
elu povorke kraljevih potomaka i u
ceremoniji slavljenja kulta Amon-Rea. Statue
vladarskog para posvedoene su na nekoliko
lokaliteta u tebanskoj regiji (Karnak, Luksor,
Deir el-Bahari). Kraljiino ime pominje se i na
natpisima iz Deir el-Medine. Osim pomenutih,
gotovo na svim zvaninim predstavama
kraljica prati Ramzesa II. Mogue je da ga je
pratila i na vojnim pohodima. U vreme bitke
kod Kadea, u 5. godini vladavine Ramzesa II,
Nefertari, ali verovatno i neko od dece, bili su
ozbiljno izloeni hetitskoj opasnosti.
Po sklapanju mira sa Hetitima, Nefertari se
nala u situaciji da odgovori na pismo
hetitske kraljice Puduhepe, supruge Hatuilia
Najvea poast kraljici iskazana
je u Abu Simbelu. Statue kraljice
jo uvek krase Veliki hram,
posveen Re-Horahtiju, Amonu i
Ptahu, ali u biti Ramzesu II, dok
je Mali hram, njegova kopija, bio
posveen boginji Hathor i
boanskoj prirodi same Nefertari.
Izgradnja hramova je verovatno
zapoela odmah po stupanju na
presto Ramzesa II.
Prikazi Nefertari nali su svoje
mesto i u velikom hramu u Abu
Simbelu. Primera radi, na zidu
unatranje dvorane sa stubovima
Nefertari i Ramzes II su prikazani
pred barkom boga Amona.
Takoe, iako proeljem Velikog
hrama dominiraju etiri statue
kralja, uz svaku od njih,
neuporedivo manjih dimenzija,
stoje statue vanih enskih
lanova porodice; grupisane su u
celinama po tri po jedna sa obe
Mali hram u Abu Simbelu bio je posveen Nefertari i boginji Hathor. I
proelje ovog hrama su ukraavale etiri statue Ramzesa II, i dve
statue Nefertari. Natpis na proelju hrama ipak naglaava prvenstvo
kraljice:

Ramzes [II] je podigao hram, uklesan u stenu, da traje za

navek... za Veliku kraljevsku suprugu Nefertari, za onu koju voli
[boginja] Mut.... [za] Nefertari, zbog koje Sunce izgreva.

Hramovi u Abu Simbelu posveeni su u 24. godini Ramzesa II, ali su

zavreni tek 35. godine. Sa natpisa u zoni hrama saznajemo da je
gradnja hramova bila poverena vice-kralju Kua Iuniju, a potom
Hekanahtu. Na steli Hekanahta, uklesanoj u steni u blizini velikog
hrama, prikazana je vladarska porodica na ceremoniji dedikacije. Na
sceni su prikazani Ramzes II u pratnji njegove kerke Meritamon, kako
odaje poast deifikovanom Ramzesu II, Amonu i Ptahu. U registru ispod
prikazan je Hekanaht kako prinosi darove kraljici Nefertari. Mogue je
da scena svedoi o tome da je Nefrtari bila bolesna u trenutku
posveenja i da samoj ceremoniji nije prisustvovala to bi objasnilo
prisutvo Meritamon. Po povratku iz Nubije kraljica je preminula, negde
u 25 godini vladavine Ramzesa II.
Grobnica u Dolini kraljica (
 Grobnica u Dolini kraljica (QV 66)

Grobnica Nefertiri (QV 66) je jedna od najveih u Dolini kraljica i

zauzima povrinu od 520m2. Predstava kraljice dominantna je na
gotovo svim scenama. Grobnica je bila opljakana jo u starini.
Godine 1904 otkrio ju je Ernesto Schiaparelli, tadanji direktor
Egipatskog muzeja u Torinu. Schiaparelli ju je pronaao ne samo
opljakanu, ve i otvorenu i potpuno izloenu vremenskim
prilikama i ljudskom delovanju. U grobnici je pronaao nekoliko
skarabeja, fragmente poklopca granitnog sarkofaga u kome je
poivalo kraljiino telo, i fragmente poklopca pozlaenog
unutranjeg kovega. Uz to, u grobnici su se nalazili i brojni
fragmenti keramike, i ostaci oko tridesetak uabti figurina i
poklopac kutije za uabtije, i kraljiine sandale. Jedino to je bilo
preostalo od kraljiinog mumificiranog tela bile su potkolenice. Ovi
nalazii danas se uvaju u Egipatskom muzeju u Torinu. Jedan broj
komada nakita iz Nefertarine grobnice pojavio se na tritu starina
u Luksoru 1904. godine i otkupljen je za Muzej lepih umetnosti u
Bostonu.

Zidna dekoracija, od koje je ukupno sauvano dve treine, jedna je

od najreprezentativnijihiz epohe dinastikog Egipta. Posebna
panja posveena je prikazima kraljiine figura, nadasve crtama
lica. ivost boja, crvene, plave, ute i zelene, takoe je trebalo da
uini prijatnijim kraljiino putovanje u venost. Osamnaest
Predvoje ukraavaju scene inspirisane sedamanestom glavom
Knjige mrtvih. Tavanica odraava nebeski svod oslikana je
tamnoplavom bojom i ukraena zlatnim zvezdama. Na istonom
zidu se nalazi prolaz, koji natkriljuju figure Ozirisa i Anubisa, koji
vodi u bonu odaju, ukaenu scenama prinoenja darova.
Prethodi joj vestibul u kojem je prikazana sama Nefertiti koju
pozdavljaju bogovi. Uz tri izuzetka, kraljica je na svim scenama
prikazana na isti nain: odevena je u dugu, uz telo pripijanu, polu-
providnu haljinu, preko koje se nalazi sloj plisirane tkanine. U
visini struka haljina je uvezana crvenim pojasom. Osim perike,
Nefertari na glavi nosi i Nehbet, kraljevski ukras neku vrstu
krune velikih kraljevskih supruga. Kraljica nosi bogati nakit: iroku
ogrlicu, narukvice i na razliitim predstavama, razliite vrste
naunica meu kojima najee one u formi lepeze izraene od
srebra ili elektruma. Kraljica je prikazana dok igra senet, na
scenama u kojima pozdravlja bogove, u mumifornom obliku
natkriljena boginjama Izidom i Neftidom.
Od istonog zida bone odaje vodi stepenite do same grobne odaje.
Tavanicu, ukraenu astronomskim figurama, ova prostrane kvadratne
prostorije, povrine 90m2, podupirala su etiri nosea stuba potpuno
prekrivena dekoracijom. Kraljiin sarkofag od crvenog granita nalazio se
u sredini prostorije. Fragmeni poklopca sarkofaga danas se uvaju u
Egipstkom muzeju u Torinu. Dekorativni program na zidovima grobne
odaje inspirisan je poglavljima 144 i 146 Knjige mrtvih: ulazak u carstvo
Ozirisa, njegovi uvari, magijske formule koje pokojnih recituje ne bi li
otvorio kapije Ozirisovog cartsva.
Iako sva poglavlja Knjige mrtvih nisu nala svoje mesto u
grobnici, ona koja su zastupljena omoguila su kraljici da dostigne cilj
da dosegne carstvo Ozirisa i da se posle putovanja zagrobnim svetom
regenerisana sjedini sa Reom. Uspeno okonanje puta prikazano je na
jednom od zidova grobne komore na kome je prikazana kraljica kako
stoji pred Ozirison, Hathor i Anubisom, bogovima koji odluuju o sudbini
onih koji putuju na lepi zapad (to jest, pokojnika). Njeno uzdizanje na
istonom horizontu, sjedinjenje sa Reom, prikazano je u zoni donjeg
registra provobitnog ulaza koji je sada oznaavao put za izlazak iz
grobnice
 Recepcija u modernoj kulturi

Kraljica Nefertari, lepa i tiha saputnica Ramzesa II, bila je

inspiracija i modernim stvaraocima. Nefertari je jedan od
glavnih aktera u romanu Drevne veeri (Ancient Evenings)
amerikog pisca Norama Mejlera (Norman Mailer), a takoe i
u romanima francuskog pisca i egiptologa Kristijana aka
(Christian Jacq) iz serije posveene Ramzesu II, posebno u
Gospodarici Abu Simbela (La Dame d'Abou Simbel).

Lik kraljice Nefertari je iskorien i u filmskoj umetnosti. U

klasinom ostvarenju Deset zapovesti (The Ten
Commendments) Sesila Demila (Cecil DeMille), snimljenom
1956. godine, uloga Nefertari bila je poverena glumici En
Bakster (Anne Baxter). U novijoj holivudskoj produkciji, u filmu
Egzodus: bogovi i kraljevi, reditelja Ridlija Skota (Ridley Scott)
iz 2014. godine, lik supruge Ramzesa II ostvarila je glumica i
muziarka iranskog porekla Golifte Farahani (Golshifteh
Farahani).