PORCELANET

DENTARE
Porcelani eshte perdorur per dhembet e
protezave para shume kohesh dhe gjen
perdorim edhe sot ne korona, faseta porcelani,
urat fikse inlaye. Avantazhet kryesore te
porcelanit apo arsyet per perhapjen e tij te
gjere, jane vetite e shkelqyera estetike,
jetegjatesia dhe biokompatibiliteti.
Porcelanet dentare jane klasifikuar sipas
temperatures se pjekjes si me poshte:
1. Pjekje e larte 1288C-1371C
2. Pjekje mesatare 1093C-1260C
3. Pjekje e ulet 660C-1066C
Pjeset perberese te porcelanit jane :
-Feldspati
-Kaolina
-Siliciumi
-Alumini

Ne perzierje keto perberesa kane ndikime te

ndryshme si ne pjekjen e porcelanit ashtu
dhe ne cilesite e punimeve.
Feldspati kimikisht eshte aluminsilikat kaliumi,
natriumi, kalciumi dhe me rralle bariumi. Ne
natyre gjenden shpesh te perzier mes tyre.
Me I rendesishem eshte feldspati I kaliumit
I quajtur ortoklas. Shkrin ne temperature
1200 C. nga te gjitha pjeset e pocelanit ka
temperaturen me te ulet te shkrirjes prandaj
shkrin dhe pas fortesimit bashkohet me
materialin e pjeseve te tjera te cilat
zakonisht jane vetem te tretura pjeserisht.
Ai hyn ne perberjen e porcelanit ne masen
60-70%. Feldspati nuk ka nje ngjyre te veten
por merr ngjyra te ndryshme ne varesi te
papastertive qe permban.
Ka natyre kristaline
Peshe specifike 2.5-2.8
Fortesia 6-6.5
Siliciumi gjendet ne trajten e dioksidit te silicit
dhe eshte nje nder mineralet me te perhapura.
Siliciumi perben pjesen me te madhe te
porcelaneve I cili u jep dhe tejdukshmerine
ketyre te fundit.

Kaolina eshte nje material I bardhe, I paster.

Nga ana kimike eshte nje bashkim I oksidit te
aluminit (Al2O3), anhidritit te siliciumit (SiO2)
dhe ujit . Ne porcelanet stomatologjike nuk e
kalon sasine 4%. Kaolina ben qe te ruhet forma
e dhembit gjate pjekjes.
Strukture kristaline
Peshe specifike 2.2-2.6
Fortesi 1-2
Alumini eshte ne formen e oksidit te aluminit
(Al2O3) I cili ne natyre shoqerohet shpesh
me papasterti te ndryshme. Karakterizohet
nga nje rezistence e larte ndaj temp. te
larta, rezistence mekanike dhe nje fortesi e
mire. Alumini eshte nje prej materialeve
qeramike kimikisht me te qendrueshem, me
inaktiv dhe eshte konsideruar si prototipi I
matrialeve inerte. Eshte biokompatibel.
 Vetite e porcelaneve

1. Biokompatibel
2. Estetik
3. Tejdukshmeria ben te mundur
pershtatshmerine e tij me dhembet natyrale
4. Eshte mjaft I forte madje me I forte se
smalti
5. Qendrueshmeria ne goditje eshte e ulet
prandaj per te ulur thyeshmerine perdoren
porcelanet aluminoze qe permbajne 40-60%
alumin kristalin, titan, oksid zirkoni.
 Porcelani i perdorur me metale
Perberja
Porcelani i perdorur per tu bashkuar me metalin si
shtrese e jashtme e kellefeve u zhvillua shume
gjate viteve 1950 duke rritur koeficientin e
ekspansionit termik. Kjo arrihet nepermjet nxehjes
se feldspatit orthoclase. Cdo set porcelani ka nje
sere nuancash ne te pakten tri shkalle translucence
per te formuar shtresat e korones. Porcelani opak
permban afersisht 15% oksid kallaji, oksid zirkoni
ose oksid titaniumi. Keto porcelane opake mbulojne
siperfaqen e metalit, madje edhe ne shtresa te
holla. Shtresa kryesore mbi shtresen opake njihet
si trupi ose shtresa e dentines. Se fundmi porcelani
me transparence te larte, i njohur si incizival ose i
smaltit, i jep korones pamjen natyrale transparente
ne buzen incizivale.
 Kondensimi dhe aglomerimi
Anatomia e koronave prej porcelani ndertohet me dore nepermjet
aplikimit te pastes se pluhurit te porcelanit (qe aplikohet me furce
ne modelin e metalit ose fleten e platinit). Ne pergjithesi, uje i
distiluar ose likide speciale perdoren per te formuar pasten me
pluhurin e porcelanit ne pllaken e xhamit. E, ndersa shtohen
shtresat e pastes, pjesa me e madhe e ujit hiqet nepermjet vibrimit
dhe kontaktit me letren absorbente. Kjo i jep me shume fortesi
kurores dhe rrit densitetin e ngjeshjes. Pas vendosjes se cdo
shtrese porcelani ne kurore ai piqet ne furren e porcelanit nen
vakum. Kur porcelani nxehet, pjesezat fqinje ngjiten se bashku ne
procesin e quajtur aglomerim. Pjesezat e pluhurit te porcelanit
bashkohen si rezultat i energjise siperfaqesore. Pjekja ne furren me
vakum redukton porozitetin e produktit perfundimtar. Pjekja e pare
e porcelanit eshte quajtur biskote ose pjekja e biskotes. Pas
vendosjes se shtreses incizivale, porcelani vjen ne fazen finale, te
quajtur pjekja e glazures. Pas arritjes se temperatures se glazures
per porcelanin, ne siperfaqe formohet nje shtrese e xhamte. Pas
glazures, kellefi hiqet nga furra dhe ftohet.
 Klasifikimi i deshtimit te ngjitjes

Deshtimi vjen si rezultat i perdorimit te

agjenteve mbulues te arte, te paster, te
trashe, ne siperfaqen e aliazhit. Kjo
mbulese bllokon formimin e shtreses se
oksidit te metalit, e nevojshme per
ngjitjen e forte. Po keshtu dhe me
aliazhet e nikel-kromit. Nese shtresa e
oksidit ne aliazhin e nikelit trashet
formohet nje shtrese e dobet lidhjeje.
 Kerkesat qe duhet te plotesojne
materialet qe sherbejne per realizimin e
protezave metal-qeramike

1. Metali duhet te shkrije ne nje temp me te

larte se temp e pjekjes se porcelanit
2. Porcelani gjate pjekjes duhet te lidhet
kimikisht me metalin duke formuar nje lidhje
kimike te forte dhe te perhershme nepermjet
formimit te nje shtrese te holle oksidesh mbi
siperfaqen e metalit
3. Siperfaqja e metalit duket te njomet
lehtesisht nga porcelani I cili gjate pjekjes
paraqitet si nje likid shume viskoz fale kesaj
faza e xhamte e qeramikes zbutet dhe
deperton ne zonat e crregullta te siperfaqes se
metalit duke u lidhur ngushte me te
4. Oksidet siperfaqesore qe formohen mbi
metalin duhet te jene te tretshem ne
qeramike, por nuk duhet te nderveprojne
me kete te fundit duke ndikuar negativisht
ne vetite e saj. Keto okside nuk duhet te
reduktojne rezistencen e qeramikes dhe
as nuk duhet te ndikojne ne ngjyren e
porcelanit

5. Metali duhet te paraqese nje rezistence

te larte mekanike dhe nje modul te larte
elasticiteti. Duhet te jete rezistent dhe
rigid, sepse nese do te deformohej
lehtesisht qeramika do te frakturohej
6. Metali dhe qeramika duhet te paraqesin
koeficiente bymimi termik kompatibel mes tyre
dhe gjithashtu shume te ngjashem. Gjate aplikimit
te qeramikes protezat I nenshtrohen nje sere
nxehjesh dhe ftohjesh dhe per kete arsye si
metali dhe qeramika duhet te bymehen dhe te
tkurren ne menyre te perafert. Nese keto
ndryshime ne vellim do te ishin shume te ndryshme
atehere ne masen e porcelanit do te shfaqeshin
tensione te brendshme qe do te conin ne
frakturimin e porcelanit. Diferenca ndermjet 2
koeficenteve te bymimit termik nuk duhet te jete
me I madh se 0.5-1 x 10-6

7. Keto materiale duhet te jene rezistente ndaj

korrozionit, biokompatibel dhe te punohen lehte.
 Kurorat teresisht qeramike
Zhvillimet e fundit, persa u perket materialeve dentare
prej qeramike, u drejtohen materialeve te reja dhe
procesit te prodhimit te koronave teresisht qeramike.
Problemet qe lidheshin me keto korona ishin thyerjet ose
frakturat, qe vinin si pasoje e fortesise se ulet te
porcelanit. Me vone u fut ne treg porcelani I perforcuar
me alumin me permbajtje 40-50% . Materiali qeramik me
alumin e ka fortesine ne perkulje 131 Mpa e cila eshte sa
dyfishi I porcelanit feldspatik. Perqindja e deshtimeve
klinike per kellefet anterior te bere me porcelan me alumin
eshte nen 2 %, I cili konsiderohej si nje risk I pranueshem.
Megjithate, % e deshtimit per kellefet e molareve ishte
15,2% I cili eshte I papranueshem. Kellefet prej qeramike
jane me te mire nga ana estetike ne regjionin anterior.
 Dhembet e protezave
Materialet e paperpunuara per dhembet prej
porcelani te protezave jane kryesisht
feldspatet, rreth 15 % kuarc dhe 4% balte
kaoline, per te permiresuar dhenien e formes.
Masa plastike e marre nga kjo perzierje dhe
pigmentet shtese, modelohet mbi kallepin e
metalit dhe piqet nen vakum per te reduktuar
porozitetin, glazurohen. Kunjat prej metali ose
vrimat vendosen ne dhembe, ne menyre qe te
sigurohet lidhja mekanike me bazen e protezes.
Dhembet prej akriliku, qe perdoren per proteza,
jane permiresuar shume prandaj konsiderohen
nje alternative e mire dhe perdoren me shume se
dhembet prej porcelani.
Avantazhet

1. Biokompatibilitet i shkelqyer
2. Pamje natyrale dhe ngjyra nuk ndryshon per shume kohe
3. Rezistent ndaj konsumimit
4. Kane nje strukture kompakte duke I bere te
padepertueshem

Disavantazhet

1. I thyeshem
2. Nuk ngjitet me bazen e protezes prej akriliku; kerkon lidhje
mekanike
3. Gjate takimit te dhembeve shkaktohen tinguj si kercitje
4. Nuk modifikohen ne siperfaqen okluzale me freza pasi ne
shtresa te holla thyhet dhe humbet shkepqimin
5. Densiteti me i larte rrit peshen e dhembit
6. Kerkojne perdorimin e artikulatorit per te bere montimin e
tyre ne menyre qe te imitohen te gjitha levizjet e
mandibules