POREMEAJI

GASTROINTESTINALNOG I
HEPATOBILIJARNOG
TRAKTA
 DRIJELO I JEDNJAK

Disfagija oteano gutanje tj.

osjeaj tekog prolaza hrane kroz
usta, drijelo i jednjak
Odinofagija bolno gutanje

Afagija nemogunost prolaska

progutane hrane
Globus histerikus osjeaj kugle u
grlu
 UZROCI DISFAGIJE

strano tijelo
prevelik zalogaj
tumori
priroene anomalije
psihogeni uzroci
upale
oiljci
miine klijenuti.........
 AHALAZIJA
bolest jednjaka u kojoj je
poremeena ili odsutna peristaltika
jednjaka
nema relaksacije donjeg jednjakog
sfinktera tlak 10-30 mmHg
megaezofagus

simptomi disfagija, regurgitacija,

povraanje, gubitak na TT, bol,
aspiracijska pneumonija
 GERB

gastroezofagealni refluks
nastaje zbog oslabljenog tonusa donjeg
jednjakog sfinktera
zbog regurgitacije kiselog sadraja iz eluca
u jednjaku dolazi do oteenja sluznice i
kronine upale, oiljkavanja i ev. striktura
jednjaka
simptomi: garavica

Barrettov ezofagus adenokarcinom

jednjaka
 ELUDAC

fundus, korpus i antrum

donje 2/3 korpusa i antruma
su perist. aktivne

poremeaj motorike funkcije

- organski
- funkcijski

poremeaj sluznike funkcije

POREMEAJ ELUANE
MOTORIKE UTJEE NA
FUNKCIJU SLUZNICE I
OBRNUTO
 POREMEAJ MOTORIKE FUNKCIJE
ELUCA
dovodi do ubrzanog ili usporenog
pranjenja eluca poremeaj
motiliteta
organski poremeaji: postoji zapreka
izlasku sadraja iz eluca tumori,
ulkusi, atrezije, vanjski pritisci
funkcijski poremeaji: metaboliki i
elektrolitski poremeaji, infekcije i
ozljede trbuha
 POVRAANJE
centar za povraanje medula
oblongata
u pravilu mu prethodi munina

centar kontrakcija dijafragme i

trbunih miia, spazam pilorusa,
relaksacija DJS
dehidracija, hiponatrijemija,
hipokloremija, hipokalijemija, alkaloza,
aspiracijska pneumonija.......
 POSTGASTREKTOMINI SINDROM

nakon resekcije eluca Billroth II (subtotalna

gastrektomija s jejunostomijom)
Rani dumping sy pola sata nakon obroka
grevi, munina, povraanje, proljev,
vazomotorni simptomi
Kasni dumping sy relativna hipoglikemija
koja slijedi nakon nagle apsorpcije UGH u
jejunumu
Sy slijepe vijuge zadravanje himusa u
vijuzi koja se slabo prazni bakterije
megaloblastina anemija, malapsorpcija
 ZATITNI MEHANIZMI ELUANE
SLUZNICE
eluana mukozna barijera:
ouvanost integriteta stjenke eluca
barijera prolasku H iona
bikarbonatni ioni vanstanine tekuine
neutraliziraju H ione koji ipak prou
sposobnost brzog obnavljanja stanica
pokrovnog epitela
sluz
 GASTRITIS

Upala eluane sluznice

akutni

kronini
korpusni

antralni
pangastritis
 UZROCI GASTRITISA

NSAR
HP vrijed, MALT,
karcinom do 70%
odraslih
alkohol
NG sonda
zraenje
vaskulopatije
refluks iz
dvanaesnika
 ULKUSNA BOLEST

poremeaj ravnotee izmeu agresivnih i

zatitnih mehanizama

oslabljena zatita sluznice i pojaano luenje

solne kiseline i pepsina

eluani ulkus smanjena obrana

Duodenalni ulkus pojaano luenje kiseline

 ULKUSNA BOLEST
PEPTIKI ULKUS defekt sluznice
koji se protee do submukoze

10 % u opoj populaciji

Uzroci:
- infekcija s HP
- NSAR
- stres-ulkusi
Curlingovi (opekline)
Cushingovi (CNS)
- gastrinom, kemoth, radioth,
HSV, CMV, vaskularna
insuficijencija
 ATROFINI GASTRITIS

dovodi do atrofije eluca

autoimuna bolest pt na oblone
stanice
hipoklorhidrija

megaloblastina anemija

perniciozna anemija
 GUTERAA

poremeaj
endokrine funkcije
eerna bolest

poremeaj
egzokrine funkcije
proteolitiki
enzimi, fosfolipaza
 POREMEAJ EGZOKRINE FUNKCIJE
GUTERAE
u dvanaesnik se izluuju neaktivni
prekursori proenzimi
enterokinaza pretvara tripsinogen u tripsin
koji aktivira sve ostale enzime
stanice dvanaesnika i jejunuma
kolecistokinin luenje probavnih enzima
s-stanice dvanaesnika i jejunuma lue
sekretin koji stimulira duktalni epitel na
luenja bikarbonatnih iona zbog
neutralizacije HCl-a i bolje aktivnosti
pankreasnih enzima
 AKUTNI PANKREATITIS

uni kamenci
alkohol
hiperlipidemija
mala aktivacija tripsina koji onda aktivira sve
ostale enzime autodigestija
serozni i nekrotini
iz oteenih stanica enzimi prelaze u krv porast
amilaza dg!!
bol + povraanje
paralitiki ileus
ok, MOFS
 KRONINI PANKREATITIS
posljedica opetovanih akutnih upala
guterae
uzroci isti kao kod akutnog pankreatitisa
kalcificirajui-najei; alkohol

opstruktivni
upalni (fibrozni)
kada se koliina ljezdanog tkiva smanji na

< 10% - steatoreja

kada se koliina ljezdanog tkiva smanji na

< 20% - dijabetes

 POREMEAJI APSORPCIJE

tanko crijevo dugo je

oko 6 m
zalisci, crijevne resice
i mikrovili ukupna
povrina oko 2 mil.
cm2

sindrom malapsorpcije
nastaje zbog:
manjkave probave
maldigestije
manjkave apsorpcije -
malapsorpcije
 UZROCI MALAPSORPCIJE

Poremeena probava
- manjak pankreasnih enzima
- manjak unih soli

Poremeena apsorpcija
- genetski uzroci celijakija
- IBD
- limfatika opstrukcija, limfom
- KVB, crijevna ishemija
- opsena crijevna resekcija
- DM, hipertireoza, Addisonova bolest
 MALAPSORPCIJA
najea je malapsorpcija masti
(duodenum i jejunum) steatoreja
(>6g/dan) poremeaj apsorpcije
vitamina A, D, E i K
simptomi gubitak TT

meteorizam
vjetrovi
anemija
edemi
krvarenja
parestezije, slabost miia
 CELIJAKIJA ILI GLUTENSKA
ENTEROPATIJA
izaziva ju gluten u hrani penica,
jeam, ra
pt na glijadin, antiendomizijska i
antiretikulinska pt
infiltracija stjenke tankog crijeva
upalnim stanicama, nestajanje
crijevnih resica uz hiperplaziju kripti
smanjena apsorpcija
poveana uestalost limfoma
POREMEAJI MOTILITETA CRIJEVA
 PROLJEV

Osmotiki poveana koliina osmotski

aktivnih tvari u crijevu koje se slabo
apsorbiraju
Laksativi, UGH, manjak laktaze
Sekrecijski poveana je sekrecijska
aktivnost crijevne sluznice (cAMP)
Enterotoksini kolera, igela, klostridij, E.
coli; tumori VIPom, gastrinom.
Motoriki djelovanje tvari koje kao
neurotransmitori potiu motoriku aktivnost
crijeva
 ILEUS

prekid prolaska sadraja kroz crijevo

mehaniki i paralitiki

distenzija, porast tlaka u lumenu crijeva,

smanjena apsorpcija vode i elektrolita uz
odranu sekreciju
u crijevo se moe izgubiti i do nekoliko L
tekuine uz Na, K, Cl, HCO3
ok, prerenalna azotemija, crijevna
ishemija, nekroza........
 CRIJEVNA PSEUDOOPSTRUKCIJA

kronina stanja
oituju se kao paralitiki ileus
disfunkcija neuromuskularnog aparata
tanko crijavo i kolon - najee
visceralne miopatije - amiloidoza
visceralne neuropatije Hirschprungova
b., ahalazija, Parkinsonova b.
uzrokovana lijekovima opijati, citostatici
u sklopu metabolike disfunkcije
hipotireoza, feokromocitom,
hiperkalijemija...
JETRA
 ZNAKOVI JETRENE BOLESTI

Akutno utica, hepatomegalija,

svijetla stolica, tamniji urin

Kronino spider nevusi, tremor,

ginekomastija, palmarni eritem,
batiasti prsti, ksantomi,
hepatosplenomegalija, atrofija testisa
 BIOKEMIJSKI TESTOVI JETRENE
FUNKCIJE
Testovi hepatocelularnog oteenja:
AST, ALT, LDH

Testovi kolestaze:
bilirubin
GGT
ALP

Testovi biosinteze:
PV
albumin
kolesterol
amonijak

Testovi imunolokih funkcija:

serologija na viruse hepatitisa
autoantitijela
tm markeri
 POREMEAJ METABOLIZMA UGH I
MASTI

sredinji organ koji izravno i posredno odreuje

dostupnost supstrata za druge organe
odravanje euglikemije glikoliza i
glukoneogeneza
poremeaj metabolizma masnih kis. - masna
jetra (nakupljanje TG u citoplazmi hepatocita)
pretile osobe, dijabetiari, osobe koje gladuju,
Cushingov sy, smanjena sinteza apoproteina
(osobe koje ne jedu proteine), bolesnici na
parenteralnoj prehrani
 POREMEAJ METABOLIZMA
BJELANEVINA

u jetri se sintetiziraju proteini koji ostaju u

hepatocitima (feritin) i oni koji se lue u krv
(albumin)

hipoalbuminemija
koagulopatija
 POREMEAJ BIOTRANSFORMACIJE

netopljivi spojevi u jetri se pretvaraju u topljive

biotransformacijom tvari gube svoja bioloka
svojstva
netoksine toksine hepatitis, HCC
aktiviraju se karcinogeni
estrogeni i progestini iz OK
usporava se inaktivacija i izluivanje lijekova
razgradnja hormona
detoksikacija amonijaka
metabolizam etanola masna jetra, toksini
hepatitis
POREMEAJ METABOLIZMA BILIRUBINA
I PATOGENEZA UTICE
 DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA UTICE
Poremeaji u proizvodnji i
metabolizmu bilirubina:
1) Nekonjugirana hiperbilirubinemija
- Pojaano stvaranje - hemoliza
- Smanjen transport u hepatocite - lijekovi
- Smanjena konjugacija u hepatocitima
Gilbertov sy, Crigler-Najjarov sy
2) Konjugirana hiperbilirubinemija
- Oteena sekrecija u une vodove:
Dubin-Johnsonov sy, Rotorov sy
 DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA UTICE

Jetrene bolesti:
1) Hepatocelularno oteenje
akutno virusni hepatitis, toksini,
ishemija
kronino virusni hepatitis,
Wilsonova b., hemokromatoza
2) Intrahepatika kolestaza
PBC, tumori, lijekovi, amiloidoza...
 DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA UTICE

Opstrukcija bilijarnog stabla

1) Koledokolitijaza
2) Bolesti bilijarnog sustava
- upalne
- tumori kolangiokarcinom
3) Vanjska kompresija bilijarnog
stabla npl pankreasa,
pankreatitis, aneurizme...
 JETRENA CIROZA
Uzroci:
alkohol
infekcije: kronini hepatitis B i C
autoimune bolesti: autoimuni
hepatitis, PSC, PBC
kolestatske bolesti: atrezija
unih vodova
opstrukcija venskog protoka:
Budd- Chiarijev sy, zatajenje
desnog srca
lijekovi: amijodaron,
nitrofurantoin...
metabolike bolesti:
hemokromatoza, Wilsonova b.,
CF
kemijski agensi: fosfor, arsen, ...
ostali uzroci: NASH,
hipervitaminoza A
kriptogene ciroze
 JETRENA CIROZA

Kronino oteenje upala - nekroza

fibroza
Laboratorij:

AST, ALT, GGT, ALP, LDH, PV, albumin

markeri hepatitisa, autoimuna protutijela,
Fe, Cu, ceruloplazmin, alfa-1-antitripsin
Slikovne metode

UZV, CT, endoskopija variksi, MRI

Biopsija
SIMPTOMI I ZNAKOVI JETRENE CIROZE

Akutno utica, hepatomegalija, tamniji

urin, svijetla stolica

Kronino hepatosplenomegalija, tremor,

ginekomastija, atrofija testisa, batiasti
prsti, spider nevusi, kolaterale, ksantomi,
palmarni eritem, periferni edemi, ascites...

Child Pugh klasifikacija ascites,

encefalopatija, bilirubin, albumin, PV
Broj bodova korelira s preivljenjem
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
Portalna hipertenzija i krvarenje
Ascites i SBP

Portalna encefalopatija

Hepatorenalni sy

HCC

Sepsa

Malnutricija
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
PORTALNA HIPERTENZIJA

VMS + v. lienalis
tlak > 10-12 mmHg kolaterale

prehepatina, intrahepatina i
posthepatina
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
PREHEPATINA PORTALNA
HIPERTENZIJA tromboza v. porte

INTRAHEPATINA PORTALNA
HIPERTENZIJA ciroza, hepatitis...

POSTHEPATINA PORTALNA
HIPERTENZIJA Budd-Chiarijev sy,
zatajenje desnog srca
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
POSLJEDICE PORTALNE HIPERTENZIJE

splenomegalija
kolaterale -gastroezofagealni spoj, rektum,
retroperitoneum, renalna vena, dijafragma,
prednja abdominalna vena
portohipertenzivna gastropatija i kolonopatija
povean MV
smanjen perif. otpor i art. tlak
poremeaji jetrene funkcije (sintetske,
biotransformacijske)
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
KRVARENJE IZ VARIKOZITETA

90 % bolesnika kroz 10 g. razvije varikse

1/3 prokrvari

endoskopija + sklerozacija
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
ASCITES

zadravanje soli i vode, hipoalbuminemija,

portalna hipertenzija
periferni edemi, pleuralni izljevi
dg paracenteza neutrofili, citologija,
kultura, amilaze
th paracenteza + diuretici
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
KOMPLIKACIJE ASCITESA

oteana pokretljivost
dispneja
kompresija krvnih ila
hernije
dislokacija organa
nastajanje/pogoranje GERB-a
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
PORTALNA ENCEFALOPATIJA

UZROCI:
- endogeni neurotoksini amonijak, derivati
metionina
- neravnotea AK - aromatskih AK, AK s
razgranatim lancima
- poremeaj neurotransmitera lanih NT,
ekscitacijskih NT
- promjene u postsinaptikim receptorima
- aktivnost benzodijazepinskih R
- promjene krvnomodane barijere
permeabilnost
KOMPLIKACIJE I POSLJEDICE JETRENE
CIROZE
PORTALNA ENCEFALOPATIJA

SIMPTOMI i ZNAKOVI:
poremeaji osobnosti, raspoloenja, poremeaji
sna
bolesnik je razdraljiv, dezorijentiran, polako
govori
munina, povraanje
fetor hepaticus
tremor

TH: smanjenje proteina u prehrani, laktuloza, AB,

izostaviti diuretsku th