METALURGIA

TECHNOLOGIA METALI

Dr in. Robert Skoblik

Wydzia Mechaniczny
Katedra Inynierii Materiaowej i Spajania
 Literatura

1. Chodkowski S.: Metalurgia metali nieelaznych WGH Katowice 1962

2. Chudzikiewicz R., Briks W.: Podstawy metalurgii i odlewnictwa.
Warszawa: PWN 1977.
3. Encyclopedie des Sciences Industrielles Quillet MecaniqueLibrairie
Aristide Quillet Paris 1974
4. Encyklopedia techniki Metalurgia Wyd. lsk Katowice1985
5. Kosowski A.: Zarys odlewnictwaWyd. AGH Krakw 1997
6. Muszyski Z.: Zarys technologii metali PWN, Warszawa 1978
7. Praca zbiorowa. Podstawowe techniki wytwarzania w przemyle
maszynowym WNT Warszawa 1973
8. Szweycer M., Nadolska D.: Metalurgia i odlewnictwo. Pozna: Wyd.
Politechniki Poznaskiej 2002
9. Tabor A., Rczka J.S., Kowalski J.S., Kraus E.: Metalurgia. Wyd. Pol.
Krak. Krakw 1999
10. wiat Wiedzy
11. INTERNET
 METALURGIA METALI
Metalurgi nazywa si szereg powizanych ze sob procesw
technologicznych majcych na celu otrzymanie technicznie
czystego produktu z surowcw, ktrymi najczciej s rudy
wytapianych metali.

Gwne dziay metalurgii to:

-metalurgia elaza,
- metalurgia metali nieelaznych
Podstawowe procesy metalurgiczne to:
wstpna przerbka rudy
wzbogacanie rudy
proces hutniczy
rafinacja

Materiaami wyjciowymi przy produkcji stopw

elaza i stopw metali nieelaznych s ruda, koks lub
inne noniki ciepa, topniki oraz materiay
ogniotrwae.
Procesy metalurgiczne mona podzieli na:
1. procesy pirometalurgiczne (ogniowe), prowadzone w
wysokich temperaturach, majce za zadanie otrzymanie
metalu i w nastpnych zabiegach jego ewentualn rafinacj,
2. procesy elektrometalurgiczne polegajce na topieniu i
rafinacji wsadu metalowego w piecach elektrycznych
ukowych, oporowych i indukcyjnych oraz procesach
elektrolizy roztopionych soli lub wodnych roztworw,
3. procesy hydrometalurgiczne w ktrych otrzymuje si
metale z wodnych roztworw ich soli, przez rozpuszczanie
metali zawartych w rudzie za pomoc kwasw lub zasad.
4. metalurgi prniow
 MATERIAY OGNIOTRWAE

W wikszoci przemysowych sposobw otrzymywania

metali i stopw mamy do czynienia z procesami topienia przy
wysokich temperaturach, dlatego te wewntrzne wykadziny
piecw i innych urzdze metalurgicznych wykonuje si z
materiaw ogniotrwaych. Musz by one zdolne do
przenoszenia obcie przy wysokich temperaturach,
wytrzymania gwatownych zmian temperatury i chemicznego
oddziaywania ula i gazw piecowych.
W zalenoci od zachowania si wzgldem uli, dzielimy
materiay ogniotrwae na:
1. kwane odporne na dziaanie uli kwanych
podstawowym skadnikiem jest SiO2 lub Al2O3 ( materiay
krzemionkowe, kwarcowo szamotowe, szamotowe),

2. zasadowe odporne na dziaanie uli zasadowych

podstawowym skadnikiem jest CaO lub MgO
(magnezytowe, dolomitowe, dolomitowo magnezytowe i
chromitowo magnezytowe),
3. neutralne lub amfoteryczne (obojtne) sabo reagujce z
ulami zarwno zasadowymi jak i kwanymi lub te
wykazujce pen odporno na ich dziaanie
podstawowymi skadnikami s: Cr2O3, Zr2O3, SiC lub C
(chromitowe, cyrkonowe, karborundowe i wglowe).
 PALIWA STOSOWANE W METALURGII
Stan skupienia lub rodzaj Paliwa naturalne Paliwa sztuczne
paliwa

Stay Drewno Wgiel drzewny

Torf Koks
Wgiel brunatny Pkoks
Wgiel kamienny Py wglowy
Cieky Ropa naftowa Destylaty ropy naftowej
Destylaty smoy pogazowej
Benzyna syntetyczna

Gazowe Gaz ziemny Gaz wietlny

Gaz koksowniczy
gaz czadnicowy
Gaz generatorowy
Gaz wielkopiecowy
Energia elektryczna
Paliwo jdrowe
 KOKSOWNIA

Przekrj pieca typu Koppersa: 1 gwny przewd gazu koksowniczego, 2 gwny przewd gazu
wielkopiecowego, 3 regenerator, 4 zbiorcze kanay spalinowe, 5 kanay komr grzewczych [9]
 Koksownia

Przekrj przez komor koksownicz [5]

Koksownia
 . METALURGIA STOPW ELAZA
Stopy elaza :

Surwka jest to stop elaza z wglem (ponad 2%C

najczciej 2,5 4,5%) oraz innymi pierwiastkami (Si, Mn, P,
S)otrzymywany w wyniku redukcji rudy elaza (w wielkim
piecu, piecu niskoszybowym) przeznaczony do dalszej
przerbki na inne stopy elaza.

Stal techniczny stop elaza zawierajcy do ok. 2% C (max.

2,06%) oraz inne pierwiastki pochodzce z surowcw,
materiaw ogniotrwaych, paliw, atmosfery albo dodawane
celowo (dodatki stopowe stali) otrzymywany w stanie ciekym w
procesach stalowniczych i po zakrzepniciu przerabiane
plastycznie.
Staliwo techniczny stop elaza zawierajcy do ok. 2% C oraz
inne pierwiastki pochodzce z surowcw, materiaw
ogniotrwaych, paliw, atmosfery albo dodawane celowo
(dodatki stopowe stali) otrzymywany w stanie ciekym w
procesach stalowniczych i odlany do form odlewniczych, nie
przerobiony plastycznie.

eliwo stop elaza z wglem i z innymi pierwiastkami jak

Mn, Si, P, S o zawartoci wgla ponad 2% (praktycznie 2,65 do
3,8%), stosowany w postaci odleww.
 Rudy elaza
magnetyt (elaziak magnetyczny) tlenek elazowo elazawy
(Fe3O4), zawierajca ok. 72% Fe, ma wasnoci magnetyczne,
zwart budow i ze wzgldu na skad chemiczny skay ponnej jest
trudno topliwy, zawiera domieszki siarki i fosforu. Wystpuje w
Szwecji, Norwegii, Rosji.
hematyt (elaziak czerwony) tlenek elazowy (Fe2O3), zawiera
zwykle 50 60% elaza. Ska ponn stanowi najczciej
krzemionka i glina a niekiedy rwnie wap. Jest rud atwo
topliw o charakterze zasadowym i nie stanowi w kopalinie
zwartej i twardej masy. Najwiksze zoa hematytw znajduj si
na terenach Ukrainy, USA, Hiszpanii i we Woszech, niewielkie
rwnie w Polsce na Dolnym lsku.
 Rudy elaza
limonit (elaziak brunatny) uwodniony tlenek
elazowy (2Fe2O33H2O), zawiera przecitnie 30 53%
elaza. Jest najbardziej rozpowszechnion rud w
przyrodzie. Jest rud atwo topliw. Ska ponn
stanow najczciej krzemionka i glina a czasem tlenki
wapnia i tlenki magnezu. Jako zanieczyszczenie
wystpuje w skale ponnej siarka i fosfor.
syderyt (elaziak szpatowy) wglan elazawy
(FeCO3), zawierajcy przecitnie 30 40% elaza.
Rudy te s bardzo atwo topliwe lub samo topliwe,
zanieczyszczone krzemionk, tlenkiem wapnia i
tlenkiem magnezu.
 Przygotowanie rud
Operacje przygotowania rud dzielimy na dwie grupy:
1. Operacje przygotowania rud oparte na wasnociach fizycznych
materiaw:
rozdrabnianie i klasyfikacja
operacje wzbogacania rud: przebieranie rczne, wzbogacanie
grawitacyjne, magnetyczne i elektrostatyczne, flotacja,
operacje wykaczajce i pomocnicze: oddzielanie koncentratw od
wody (zagszczanie, filtrowanie, suszenie), zbrylanie przez
brykietowanie i grudkowanie
2. Operacje przygotowania rud majce charakter przerbki chemicznej:
zbrylanie materiaw przez spiekanie,
wzbogacanie ogniowe rud wglanowych,
praenie utleniajce rud i koncentratw siarczkowych, praenie
utleniajce ze spiekaniem.
 Rozdrabnianie rud
Zakresy rozdrabniania i stosowane urzdzenia

Rozdrabnianie Przybliona wielko Urzdzenia rozdrabniajce

otrzymywanego
ziarna
mm
Grube (wstpne) 100 Kruszarka szczkowa, stokowa,
motowa, udarowa
rednie 30 Kruszarka paskostokowa,
udarowa, motowa, walcowa
Drobne 5 Kruszarka walcowa,
dezyntegrator
Mielenie 0,5 Myny kulowe i prtowe
 Kruszarki szczkowe

Kruszarka szczkowa normalna: 1 wa mimorodowy, 2-oparcie wau, 3 pyta rozporowa, 4-

gniazdo, 5 szczka ruchoma, 6 o szczki ruchomej, 7 pyta wymienna, 8 rama kruszarki, 9
szczka nieruchoma, 10 spryna, 11 ruba nastawcza klinw, 12 kliny [1]
Kruszarki szczkowe

Kruszarka szczkowa jednodwigniowa [1]

 Kruszarka stokowa

Kruszarka stokowa do rozdrabniania wstpnego: 1 stoek, 2 piercie kruszcy, 3- paszcz

zewntrzny,4 wrzeciono, 5 oysko, 6 ramiona none dla oyska i wau, 7 i 8 koa zbate, 9 wa
napdowy, 10 nakrtka do podnoszenia i opuszczania wrzeciona i stoka [1]
 Kruszarka motowa

Kruszarka motowa: 1 kadub kruszarki, 2 tarcza obrotowa, 3 wa, 4 motki, 5 lej

zaadunkowy, 6 ruszt [1]
Kruszarka motowa

Kruszarka motowa dwuwirnikowa [1]

 Kruszarka udarowa

Kruszarka udarowa: 1 wirnik stalowy, 2 listwy z twardej stali, 3 pyty robocze, 4 zsuwnia
rusztowa, 5 wylot [1]
 Myny

Myn kulowy bbnowy: 1 bben, 2 wyoenie bbna pytami ze stali odpornej na cieranie, 3 koo
zbate, 4 komora wyadowcza, 5 limak zasilacza [1]
 Myny

Myn kulowy stokowy [1]

 Myny

Myn prtowy: 1 zasilacz limakowy, 2 koo zbate, 3 bben, 4 wyoenie bbna, 5 wyoenie
cian czoowych, 6 prty [1]
Przesiewacze

Schemat przesiewacza bbnowego [1]

 Przesiewacze

Schemat przesiewacza wibracyjnego mimorodowego: 1 ruchoma rama sita, 2 sito, 3 wa

mimorodowy, 4 stojak, 5 rama nieruchoma, 6 amortyzatory [1]
 Seperator magnetyczny

[3]
 Spiekanie rud

Spiekanie rud: 1 tama typu Dwight Lloyda (wzki), 2 bbny, 3 komory ssce, 4
dozowniki mieszanki, 5 piec do zapalania wsadu, 6 amacz spieku [2]
 Spiekanie rud

Internet