SRPS U.M1.

047
ISPITIVANJE KONSTRUKCIJA VISOKOGRADNJE
PROBNIM OPTEREENJEM I ISPITIVANJE DO LOMA

1) PREDMET STANDARDA
Ispitivanje probnim optereenjem i ispitivanje do loma
konstrukcija i konstrukcionih elemenata objekata
visokogradnje.
Primenjuje se na sve konstrukcije od armiranog i
prednapregnutog betona, elika, drveta i drugih materijala
(staklo, plastika i dr.), od kojih se izvode nosive
konstrukcije.
Ispitivanje statikog delovanja sila na konstrukcije i
konstrukcione elemente.
Ispitivanja gotovih konstrukcija i konstrukcionih elemenata
koja se sprovode na samoj graevini (in situ),
Laboratorijska ispitivanja.
2) PODRUJE PRIMENE
Obvezno za konstrukcije za koje je to predvieno
propisima za:
beton i armirani beton
prednapeti beton
eline konstrukcije
drvene konstrukcije

Mogu se ispitivati i konstrukcije za koje postoji sumnja

u pogledu njihove:
nosivosti,
krutosti,
trajnosti,
koje su sanirane i
za koje je nosivost nepoznata.
3) SVRHA ISPITIVANJA
PROBNO OPTEREENJE
Probnim optereenjem utvruje se:
usklaenost sa projektom ili ovim standardom,
usklaenosti kvaliteta izvedenih radova u odnosu na
predvieni,
podobnosti konstrukcije za preuzimanje predvienih
optereenja,
pojava, razvoj i irine prslina i deformacijskih veliina
loma.
Probnim optereenjem (eksploataciono) ne mogu se
utvrditi granina stanja loma, a ono moe biti deo
ispitivanja do loma.
 Ispitivanje do loma
Utvruje se:
granino stanje nosivosti (lom),

granino stanje pomeranja i deformacija,

granino stanje prslina i pukotina,

granino stanje s obzirom na pojavu nestabilnosti,

poputanja spojeva, gubitka prionljivosti betona i
elika, korozije i dr.
4) POSTUPAK ISPITIVANJA
Priprema za ispitivanje
Probnom optereivanju i ispitivanju do loma prethodi:
uvid u projektnu dokumentaciju,

uvid u dokumentaciju o ispitivanju materijala,

izrada programa ispitivanja.

Optereenje
Poloaj optereenja pri statikom optereivanju mora
odgovarati najnepovoljnijem u projektu ili mora davati
priblino jednake unutarnje sile u karakteristinim
presecima.
 Veliina optereenja mora odgovarati:
u probnom statikom optereenju, nedostajuem stalnom i
ukupnom pokretnom najnepovoljnijem optereenju prema
projektu; svi parcijalni koeficijenti sigurnosti za optereenje
uzima se da su jednaki 1,0;
pri ispitivanju do loma, teretu kojim se postie lom ili jednom
od kriterijuma kojima se definie lom konstrukcije;
pri probnom dinamikom optereenju, najnepovoljnijim
uticajima kojima je konstrukcija u radu podvrgnuta;
za konstrukcije sa pogonskim postrojenjima (kranovi i sl.)
probno statiko optereenje mora biti vee od dozvoljene
nosivosti i to:
- za kranove do 20 t 25 %
- za kranove iznad 20 do 50 t 15 %
- za kranove iznad 50 t 10 %
Brzinu kretanja pokretnog optereenja kod dinamikog
optereenja treba poveati postepeno do najvee brzine
predviene projektom.
 Reim ispitivanja
Faze ispitivanja:
detaljni pregled i snimak konstrukcije pre nanoenja
optereenja,
optereivanje do najveeg predvienog optereenja,
posmatranje ponaanja konstrukcije pod optereenjem,
rastereenje,
posmatranje konstrukcije posle rastereenja,
detaljni pregled konstrukcije.

U postupku optereenja probnim optereenjem najmanje 4

jednaka koraka do predvienog nivoa optereenja.
U postupku optereivanja do loma takvih koraka mora biti
najmanje 10.
Kod elinih konstrukcija izvedenih sa vijcima najvee probno
optereenje treba ponoviti najmanje jedanput da se dobije uvid u
veliinu poputanja spojeva. merenje brzine kojom teret prelazi
preko mosta,
Izmeu pojedinih koraka optereivanja vre se merenja pomeranja i
deformacija. Idui korak optereenja nanosi se tek poto je dolo do
prestanka prirasta pomeranja - deformacija (stabilizacije) u prethodnom
koraku.
 Smatra se da je dolo do prestanka prirasta pomeranja i
deformacije ako je prirast pomeranja i deformacije u periodu od 5
min manji od 15 % prethodnog prirasta za isti vremenski period
ili manji od greke mernog instrumenta.
Probno optereenje i ispitivanje do loma ne sme se izvesti na
betonskim konstrukcijama ija je starost manja od 28 dana.
Poto se na konstrukciju nanese najvee predvieno probno
optereenje, ono na njoj mora da ostane najmanje 16 h za sve
konstrukcije osim elinih, gde treba da ostane 4 h. U tom
periodu vre se posmatranja najmanje 4 puta.
Posmatranje konstrukcije posle rastereenja traje 16 h (4 h) poto
se konstrukcija rastereti, odnosno onoliko dugo dok se ne ispune
uslovi iz t. 5 o veliini trajnjih pomeranja.
Pri ispitivanju do loma posmatranje u fazi rastereenja moe se
izostaviti.
U sluaju probnog optereenja i ispitivanja do loma sprovodi se
posmatranje ponaanja konstrukcije kroz merenja pomeranja i
deformacija, uglova zaokreta, opaanja pojava razvoja i veliine
prslina, lokalnih defekata, kao i loma konstrukcije.
Obim merenja zavisi od podataka koji se ele dobiti.
 5) OCENA REZULTATA ISPITIVANJA
Konstrukcija izloena probnom optereenju zadovoljava uslove
za tehniki ispravnu konstrukciju:
ako su izmereni ugibi na mestu najveih uticaja manji ili
jednaki raunskim ugibima pod probnim optereenjem pri
kratkotrajnom optereenju,
ako su izmereni zaostali ugibi posle 16 h od rastereenja
manji od:
- 15 % najveih izmerenih - za eline i spregnute konstrukcije;
- 20 % najveih izmerenih - za prednapregnute konstrukcije;
- 25 % najveih izmerenih - za armiranobetonske konstrukcije;
- 30 % najveih izmerenih - za konstrukcije od drveta;
- 40 % najveih izmerenih - za konstr. od plastinih materijala;
ako je irina izmerenih prslina kod armiranobetonskih
konstrukcija za projektna optereenja manja od veliine
doputene prema propisima za beton i armirani beton;
ako se veliina izmerenih ugiba moe oceniti takvom da ne
utie na funkcionalnost ili estetski izgled konstrukcije.
 Ukoliko kriterijum o veliini trajnih pomeranja iz t. 5.1 nisu
zadovoljeni, a trajna pomeranja iznose do 40 % izmerenih za
veliine i spregnute konstrukcije, do 50 % za konstrukcije o
armiranog i prednapregnutog betona ili do 60 % za drvene i
konstrukcije od plastinih masa, mora se probno optereenje
ponoviti.
Pri ponovljenom optereivanju trajni ugibi ne smeju biti vei od
7,5 % od izmerenih za eline konstrukcije, 10 % za
prednapregnute betonske konstrukcije, 12,5 % za
armiranobetonske konstrukcije, 15 % za drvene i 20 % za
konstrukcije od plastinih materijala.
Ukoliko su veliine trajnih ugiba vee od onih navedenih u t. 5.1
kod prvog probnog optereivanja ili vee od onih iz t. 5.3 pri
ponovljenom probnom optereivanju, projekat konstrukcija se
mora ponovo analizirati i predloiti odgovarajue mere.
Konstrukcija izloena ispitivanju do loma zadovoljava uslove za
tehniki ispravnu konstrukciju:
ako su izmereni ugibi na mestima najveih uticaja za projektno
optereenje manji ili jednaki teoretskim i
ako konstrukcija zadovoljava u pogledu graninih stanja, nosivosti,
pomeranja i deformacija, stanja prslina i stabilnosti.
 Smatra se da je konstrukcija dostigla granino stanje loma ako
kod odreenog optereenja nastupi:
lom konstrukcije, njenog dela ili preseka,
gubitak stabilnosti konstrukcije, njenog dela ili elementa,
lokalni lom koji se poveava bez poveanja optereenja,
prirast deformacija odnosno pomeranja koji se ne smanjuje
pri konstantnom optereenju, mereno tri puta uzastopce u
istim vremenskim intervalima,
prirast deformacija iili pomeranja koji je u poslednjoj fazi
prirasta optereenja jednak ili vei od zbira deformacija ili
pomeranja u prethodnih pet jednakih faza optereenja,
ugib koji je jednak ili prekorauje 1/50 raspona,
pukotine iji je zbir mereno na duini od 200 mm vei od 1,5
mm kod armiranobetonskih konstrukcija,
gubitak prionjivosti izmeu armature i betona.

Smatra se da je konstrukcija ispitana do loma zadovoljila u

odnosu na nosivost ako je do loma dolo pri optereenju koje
je jednako ili vee od projektom predvienog optereenja
loma, odnosno odgovarajuim propisima.
 6) IZVETAJ O ISPITIVANJU

Izvetaj o probnom optereenju ili ispitivanju do loma

sadri sve relevantne podatke o:
ispitivanoj konstrukciji,
postupku ispitivanja,
upotrebljenim instrumentima,
potrebne teoretske proraune,
podatke o merenjima u toku ispitivanja,
uporeivanje teoretskih i izmerenih veliina i
zakljuak o ponaanju konstrukcije u smislu prethodne
take 5).
Pitanja ?
ta smo nauili ?