UNIVERZITET U ZENICI

ISLAMSKI PEDAGOKI FAKULTET

SOCIJALNA PEDAGOGIJA
SOCIJALNA INKLUZIJA

Koncepcija simbolikog
nasilja u filmovima
Burdijeva metoda
EJLA KOLUH
Pjer Burdije
Pjer Burdije (1930-2002) studirao je filozofiju na
cole normale suprieure. Po sticanju diplome iz
filozofije, radio je kao nastavnik, a zatim sluio
vojsku u Aliru, gde je i predavao 1959/60. Vraa
se u Pariz 1960. i predaje na Univerzitetu u Parizu
do 1964. godine, kada prihvata poziciju na cole
pratique des hautes tudes. Od 1968. godine
vodi Centre de Sociologie europenne. Godine
1975. pokree asopis Actes de la recherche
en sciences sociales, a 1981. dolazi na elo
departmana za sociologiju na College de
France. Za djela u oblasti sociologije,
antropologije i filozofije dobio je brojna priznanja.
 Pjer Burdije nesumnjivo pripada poznatim
francuskim sociolozima srednje generacije i, takoe,
ve spada meu istaknute evropske i svjetske
sociologe.
Kao sociolog kulture i obrazovanja, Pjer Burdije
zauzima danas posebno mesto meu savremenim
sociolozima kulture: i po svojoj brijskoj orijentaciji, i
po svom metodu u sociolokim istraivanjima i po
konkretnom nainu rada - i sa svojim saradnicima i
sa studentima.
 Nastavljajui u duhu najboljih tradicija francuske
socioloke kole, kojoj su pripadali i dali svoj peat
prije svega Mos i Halvaks, Pjer Burdije ve vie od
jedne decenije svoju naunu djelatnost obavlja i kao
profesor na Ecole pratique des Hautes Etudes, gde
rukovodi smjerom za sociologiju kulture, i kao
istraiva u Le Centre de sociologie europeenne, gde
je prvo bio zamjenik Rejmona Arona, a potom direktor
sva tri programa: sociologije ekonomskih ponaanja,
sociologije organizacija i sociologije kulture.
 Ovaj posljednji program - sociologija kulture -
najrazvijeniji je, jer obuhvata nekoliko posebnih
disciplina: sociologiju obrazovanja, sociologiju
intelektualaca, sociologiju posjetilaca muzeja,
sociologiju fotografije/filma i sociologiju publiciteta.
Angaujui se prije svega u radu programa za
sociologiju kulture. Pjer Burdije je, zajedno sa svojim
saradnicima, njegujui stalno timski nain rada,
objavio niz zapaenih radova i oznaio poseban
pravac u sociolokom prouavanju pojava u oblasti
kulture.
 Mada se nije trudio da da neku sveobuhvatnu
definiciju kulture, to je vrlo esto ambicija mnogih
sociologa koji imaju za sobom mnogo manje
radova nego Burdije, na pojedinim mjestima u
svojim radovima on iznosi svoje shvatanje kulture.
U jednoj od tih svojih definicija, koja mu je bila
nuna radi objanjenja ba kulturnih nejednakosti,
on povezuje objektivni i subjektivni smisao kulture,
nalazei u ovom subjektivnom elementu jednu od
osnovnih prepreka za kulturnu komunikaciju.
 ,,Kultura - po ovoj Burdijeovoj definiciji - u objektivnom
smislu klju za razumjevanje, jeste uslov inteligibilnosti
konkretnih sistema znaenja koje sama organizuje i na koje
ostaje nesvodljiva, kao to je i jezik nesvodljiv na rijei, dok
kultura u subjektivnom smislu manje ili vie potpunog
ovladavanja i nije nita drugo nego kultura koja je usvojena
i koja je postala stalna i opta dispozicija za odgonetanje
kulturnih predmeta i kulturnih ponaanja, sluei se kodom
prema kome su ovi svrstani u odredenu kategoriju
znaenja.
Ne ulazei za sada u neke kritike opaske, zapaamo da
ova definicija upuuje na odreene teorijske izvore koje
smo prethodno identifikovali.
 Eksplicirajui svoje osnovno metodoloko stanovite,
Burdije je istovremeno naveo i kljune pojmove
kojima se slui i u svojim konkretnim sociolokim
analizama i u svojim teorijskim uoptavanjima,
mada je taj fond pojmova, kao to emo kasnije
vidjeti, i mnogo bogatiji.
Dovoljno je skrenuti panju na to da on poseban
znaaj pridaje sistemu obrazovanja, pa se tako kod
njega sociologija kulture i sociologija obrazovanja
nalaze u svojevrsnom jedinstvu.
 Po Burdijeu, praktian svijet koji je konstituisan u
okviru habitusa, postoji kao sistem kognitivnih i
motivacionih struktura, kao svijet realizovanih
ishoda, svijet procedura koje treba slijediti, svijet
utvrenih putanja koje treba prihvatiti, tj. svijet
pravila i institucija.
Habitus je proizvod historije, koji proizvodi sve
individualne i kolektivne prakse (dakle jo vie
historije), u skladu sa shemama ukorjenjenim u
historiji kae Burdije u eseju Structures, habitus,
practices.
Svaki nain da se individua odupre takvom
objektivizmu biva osujeen. Habitus, kao sistem
generativnih shema, omoguuje produkciju misli,
opaanja i akcija koje su inherentne ili date u
uslovima koji ih proizvode ali samo njih (Bourdieu,
1992:53).
Simboliko nasilje zapravo funkcionie po principu
gubitka moi prepoznavanja, i blisko je povezano sa
pojmom simbolikog kapitala.
 Simboliki kapital funkcionie odvojeno od ekonomskog
kapitala, ali ga nesvjesno nadopunjuje i kontrolie, time to
funkcionie po istim principima i to je i sam generisan
habitusom. Simboliki kapital je kontrolisan veinskim
ekonomskim kapitalom, i u tom smislu on paradoksalno slui
da opunomoi dominantne strukture koje diktiraju diskurs.
Onaj ko dominira nesvjesno podjarmljuje posjednike
simbolikog kapitala preko novih dominantnih struktura, kroz
koje se reprodukuje. U takvoj situaciji, svaka kritika u odnosu
na dominantni diskurs (koji se predstavlja kao najbolji mogui
sistem), pada u vodu iz razloga to je dominantne strukture
predviaju, omoguavaju i proteiraju.
 Simboliko nasilje je povezano sa klasom koja
posjeduje simboliki kapital. Brutalno nasilje je dio
prakse represivnih dravnih aparata: njima upravljaju
posjednici ekonomske i politike moi.
Nevidiljivi ideoloki dravni aparati, oni koji diktiraju
diskurs, blii su posjednicima simbolikog kapitala, te
je nasilje koje proizilazi iz njihovih djelatnosti suptilnije.
Posjednici ekonomske moi tako preko
instrumentalizovanih posjednika simbolike moi
kreiraju pogled na svijet koji ih legitimie, titi i
opravdava. Manipulacijom simbolikih vrijednosti
proizvodi se simboliko nasilje.
Hvala na panji!