BEJO ZYKAJ KADARE PER MIGJENIN Letrsis shqipe t asaj kohe i shtohet nj krijues i ri n mosh, por me talent t jashtzakonshm, nj rebel, nj antikonformist, nje revoltues nj protestues, nj prjashtues. Migjeni nuk ishte rob i tabuve, prkundrazi ai ishte rrnues i tyre, kt e dshmon fakti se ai q n mosh fare t re nga seminari faktikisht del si nj antiseminarist. S pari mbi supe barte smundjen e tuberkulozt, pastaj mbetet pa prindr n mosh fare t re, shkollohet n nj rreth ku megjithat ndjehet i vetmuar, t gjitha kto faktikisht reflektohen ne krijimtarin letrare t tij . N kohn kur shfaqet Migjeni si krijues, Shqipria gjendej nn nj udhheqs liberal TEFTA RADI PER MIGJENIN
Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni) sht shkrimtari q
un e adhuroj. Pr mua ai mbetet themeluesi i letrsis moderne shqiptare, gjeniu i t gjitha kohrave. Migjeni sht shkrimtari q hyri n historin e letrave shqipe si nj qnie e madhe sociale. Sa her lexoj pjes nga krijimtaria e tij, n poezi apo n proz, ndjej forcn e fjals q prcjell pena migjeniane, mesazhin e fuqishm q mbetet n m t shumtn e krijimtaris s tij, mjaft aktuale. RAZI BRAHIMI Migjeni shklqeu n yllsin e letrsis shqiptare n kohn e duhur dhe u shua parakohshm kur, me siguri, do t kishte shprthyer pa frik e pa zor Kngt e paknduara q na ka ln peng. Ai, si do talent i fuqishm, shprtheu beft dhe madhrishm prmes vargjeve t lira. T till prej rregullash t rrepta t vjershrimit klasik, dhe, mbi t gjitha, si shfrim i guximshm i vullneteve t ndryshkura, q po gatiteshin t shkundnin prangat e mbrapshta me aspirat nj bot t re, nj agim t ri e t lumtur kombtar. Merita e madhe e Migjenit sht se n veprn e tij, prmbi pasqyrimin rrnqeths t realitetit t kohs, zotroi m fort e m mjeshtrisht se te do bashkkohs prirja paravajtse, thirrja pr shndrrim dhe preokupimi pr zgjimin dhe veprimin popullor si faktor vendimtar zhvillimi. Kjo cilsi e bri at nj fenomen t pashoq pr sa i takon intensitetit, forcs shprehse, kondensimit n vargje e n proz t tragjizmit n nj periudh krize t thell e t gjithanshme dhe shkalls s teprt t ndjeshmris e t prfaqsimit t vuajtjes popullore, t brengs kombtare, t vetdijes e t aspirats s pararojs shoqrore e politike t kohs. JORGO BULO PER MIGJENIN
Pas Naimit, tha ai, Migjeni sht reformatori m i
madh i letrsis shqipe. Migjeni sht i vetmi q krijoi shkoll. Ai ka mbetur i lakmuar, por i pakaluar deri tani. M tej, duke theksuar edhe keqkuptimet q kan ekzistuar edhe n t kaluarn, por edhe sot n kuptimin, interpretimin dhe vlersimin e veprs migjeniane, prof. Bulo ishte i mendimit se krijimtaria e Migjenit qndron n themelet e letrsis moderne shqipe. KRISTAQ JOROG PER MIGJENIN duke shqyrtuar poezin Nj nat pa gjum ai e cilsoi tekstin e Migjenit t tipit konspektiv. Me kt sintagm, Jorgo nnvizoi se kuptonte tekstin me maksimum domethniesh t shprehur me minimum shenjash gjuhsore. Lidhur me konstatimin e kritiks s Migjeni nuk e zotronte mir gjuhn shqipe dhe kjo bri q tekstet e tij t kishin t meta, Jorgo tha se kjo mosnjohje e bri at t kishte lirin e duhur n prdorimin me funksion poetik t leksikut dhe t strukturave gramatikore t shqipes. Thyerjet e norms leksikore, gramatikore e morfologjike te Migjeni kishin funksion tekstual n krijimtarin letrare. Ai nuk u pajtua me faktin se pr kt arsye, Migjenit iu dhunua gjuha e veprs s tij letrare n t gjitha botimet e ribotimet e saj. Kjo ka br q ajo ti largohet hera-hers origjinalit dhe domethnieve t saj. SHABAN SINANI PER MIGJENIN Migjeni ndrroi rrugn e letrsis shqipe dhe bri q ajo t shihej sy ndr sy me kohn. Ai krkoi lexues dhe jo dgjues dhe solli n letrsi qasje dhe tema t reja t lvruara n letrsin moderne evropiane si jeta dhe vdekja, natyra dhe Zoti, morali individual dhe shoqror, etj. Letrsia e Migjenit i dha fund shikimit historicist t jets shqiptare dhe futi prmasn e s tashmes. Thelbi i novacionit t veprs migjeniane, sipas Sinanit, sht se n vend t bots s heronjve solli botn e ideve. Ai zvendsoi kultin e heroit q zotronte letrsin e mparshme me mitin e ides. Prandaj poezia dhe proza e tij hyn natyrshm n rrjedhat e letrsis bashkkohore evropiane. Me letrsin e tij Migjeni mprehu vetdijen kritike t kulturs shqiptare R.IDRIZI PER MIGJENIN
Migjeni i takonte nse mund ta quajm, bllokut t
shkrimtarve prparimtar t viteve t tridhjeta q vun bazat e letrsis social realiste, pra krijues q krkonte krijimin e Mbinjeriut q faktikisht ishte nj krkes utopike e tij, por megjithat: sht m e preferuar anarkia e mendimeve q krijon atmosfer prpjekjesh t fuqishme sesa uniteti i pikpamjeve dhe i dshirave, mbrapa t cilave sqndron asnj energji shtytse pr veprim A.ALIU PER MIGJENIN
Vepra e Migjenit bhet tepr aktuale pr shoqrin e
kohs, jo vetm pr faktin se trajtonte nj laramani tematike, por gjithashtu situatat konkrete t ambientit (ambient ky ku e gjen frymzimin ky krijues) jepen n mnyr shum realiste, dhe n kt kontekst mund t themi se Migjeni ishte shkrimtari i par i letrave shqipe, q e solli realizmin si formacion letrar. M.RUFI PER MIGJENIN Del e njanshme kritika e cila e sheh veprn e Migjenit vetm arm, luft, e demaskime t regjimit, antipopullor dhe shum pak i l vend intimitetit t poetit, intimitet ky q prshkon tr krijimtarin letrare t tij. Intenca e Migjenit sht q n veprn e tij t pasqyroj jetn faktike t shqiptarve n Shqiprin e viteve t 30-ta. Vepra e Migjenit ka karakter prjashtues, pra sht antikonformiste si qe edhe jeta e tij e shkurtr por shum domethnse. Prfundimisht, duhet thn se Migjeni ishte shkrimtari i par novator i letrave shqipe n at epok, q n kontekst me letrsin mund t quhet epoka migjeniane