UPRAVNO PRAVO

I.DEO: POJAM UPRAVE I UPRAVNO PRAVO

II. DEO: ORGANIZACIJA UPRAVE
III. DEO: UPRAVNA DELATNOST
IV. DEO KONTROLA UPRAVE
 I. DEO

 POJAM UPRAVE I UPRAVNO PRAVO

 TEORIJSKI POJAM UPRAVE
 Šta je uprava? Pokušaj da se uprava definiše nezavisno od
pozitivnog prava i od aktuelnog trenutka.
 Značenje reči “uprava” sinonim “administracija”, “javna uprava”.
Znači organ, izvršnu vlast, delatnost – vršenje vlasti.
 Pojam upravljanja: organizovana ljudska delatnost u kojem
postoji subjekt koji upravlja, objekt sa kojim se upravlja i sadržaj
(proces) upravljanja:sukcesivne aktivnosti planiranja,
organizovanja, naređivanja, koordinacije i kontrole (Fajol)
 Upravljanje pretpostavlja vlast da se nametne volja
 O “Upravi” govorimo ako se upravljanje vrše:
 1) organi države uz pomoć državne vlasti (autoritativnost)
 2) zakonima i drugim propisima je uređena nadležnosti, poslovi i
delatnost uprave, i što je
 3) cilj uprave i njene delatnosti ostvarivanje javnog interesa –
poželjnog stanja – definisanog propisima države
 U okviru teorijskog pojma uprave uprava se može odrediti
funkcionalno i organski.
FUNKCIONALNI POJAM UPRAVE
 Određivanje pojma uprave, polazeći od specifičnosti upravne
delatnosti (razlikovanje upravne i sudske funkcije!)
 Negativno određenje pojma uprave (Oto Majer, Ivo Krbek)
 Definisanje uprave polazeći od cilja: održavanje pravnog
poretka i razvoj kulture (Georg Jelinek)
 Uprava kao javna služba (Leon Digi) obuhvata delatnosti
van klasičnih državnih funkcija.
 Definisanje na osnovu formalnih elemenata vršioca uprave
(organa, pravila, akata, kontrole)
 Definisanje uprave uz pomoć pozitivnog prava – uprava je
ono što potpada pod specifičan upravno-pravni režim
(Benoa)
 Funkcionalni pojam uprave možemo definisati kao
kompleksnu delatnost koja se sastoji od
izvršenja,sprovođenja i primene zakona i drugih propisa,
donošenjem opštih i pojedinačnih pravnih akata, vršenjem
materijalnih akata i radnji, uz posedovanje državne vlasti,
kao i vršenje drugih autoritativnih i neautoritativnih
stručnih poslova uključujući organizaciju javnih službi i
pružanje javnih usluga, koja podleže specifičnom režimu
upravnog prava i koja kao svoj rezultat ima ostvarivanje
funkcija i zadataka države.
 ORGANIZACIONI POJAM
UPRAVE
 Određivanje pojma uprave, polazeći od specifičnosti organa
koji vrši upravnu funkciju – delatnost.
 Neki autori osporavaju mogućnost definisanja uprave u
organizacionom smislu: “Skup državnih organa koji vrše
upravnu delatnost”
 Specifičnosti upravne organizacije:
 Pojam organizacije.
 Tako, upravu u organskom smislu možemo definisati kao
složenu organizaciju, čiji je primarni cilj vršenje upravnih
funkcija – delatnosti, koji se ostvaruje vršenjem zadataka i
poslova od strane ljudi sa specifičnim pravima i obavezama
i statusom, korišćenjem odgovarajućih materijalnih
sredstava u okviru specifične organizacione strukture i sa
određenim stepenom samostalnosti u odnosu na druge
organizacije u državi.
 POZITIVNO-PRAVNI POJAM
UPRAVE
 Definisanje uprave polazeći od važećih pravnih normi u jednoj državi
 Ustav (član 136), Zakon o državnoj upravi, Zakon o Vladi ,Zakon o lokalnoj
 samoupravi, Zakon o određivanju nadležnosti APV, Statut APV

 Prema pozitivnom pravu Srbije, uprava u funkcionalnom smislu jeste: 1.

izvršenje i primena zakona i drugih opštih akata Narodne skupštine, Vlade,
skupštine i izvršnih organa autonomne pokrajine i jedinice lokalne
samouprave donošenjem opštih akata, donošenjem pojedinačnih akata
kojima se rešava o pravima i obavezama fizičkih i pravnih lica, vođenjem
javnih evidencija i izdavanjem javnih isprava, vršenjem upravnih radnji; 2.
priprema nacrta zakona, propisa i drugih akata Vlade, kao i nacrta propisa i
drugih akata koje donose skupština i izvršni organi autonomne pokrajine i
lokalne samouprave; 3. razvojni poslovi; 4. praćenje stanja o raznim
oblastima i predlaganje mera za unapređivanje stanja; 5. staranje i nadzor
nad javnim službama; 6. inspekcijski nadzor; 7. prikupljanje i analiza
podataka, pripremanje izveštaja i drugi slični stručni poslovi.

 Upravu u Srbiji čine ministarstva, posebne organizacije i organi uprave u

sastavu ministarstva, kao organi državne uprave; zatim organizacione celine
u okviru drugih državnih organa, koji kao svoju redovnu delatnost vrše
pojedine poslove države uprave (službe Vlade, sudska uprava); pokrajinski
sekretarijati i direkcije, kao pokrajinski organi uprave; te opštinska, gradska
uprava i uprava glavnog grada Beograda, kao organi uprave jedinica lokalne
samouprave.
 UPRAVA I DRŽAVA
 Država je složeni organizacioni sistem –
vrhovna vlast, teritorija i stanovništvo.
 Uprava je najveći, najopasniji deo
državnog aparata
 Pravno regulisana, složena organizacija u
okviru državnog sistema, koji neposredno
vrši i obezbeđuje vršenje državnih
funkcija, održava pravni poredak,
obezbeđuje javni interes.
 UPRAVA I PODELA VLASTI
 Podela vlasti na zakonodavnu –
izvršnu i sudsku vlast. Džon Lok, Šarl
Monteskije.
 - ciljevi podele vlasti

 - opravdanost

 - mesto uprave

 Odnos Vlade i uprave

 Uprava i pravna država, legalitet i
legitimitet upravnog delovanja
 Proces podređivanja uprave zakonima je tekovina parlamentarizma i
pravom ograničene državne vlasti.

 Pravna država ima korene u nemačkom konceptu “Rechtstaat” i

engleskom principu “Rule of law”

 Principi pravne države-vladavine prava:

 - Ustavnost i zakonitost
 - pravičnost i opravdanost propisa
 - podela vlasti
 - nezavisno sudstvo
 - demokratska vlast
 - Zaštita i poštovanje ljudskih prava
 - Pravna sigurnost
 - civilno društvo

 Zakonitost upravnog delovanja (uprava vrši delatnost isključivo na osnovu

zakonskog ovlašćenja i akti uprave moraju biti u skladu sa zakonom.
 Legitimitet – opravdanost upravnog delovanja
 Pojam i elementi upravne
organizacije
 Podela i povezivanje, kolektivno vršenje
određenih poslova radi postizanja nekih ciljeva.
 Elementi organizacije
 1. Normativni (cilj), zadatak, poslovi,radnje
 2. subjektivni (ljudi), odabir i raspored ljudi za
vršenje zadataka. Službenici, funkcioneri.Metodi
rukovođenja – autokratsko, demokratsko i
liberalno
 3. materijalni (tehnička i finansijska sredstva,
informatička sredstva)
 4. strukturalni (organizaciona struktura) relativno
trajno organizaciono povezivanje ciljeva, ljudi i
sredstava u organe i organizacione jedinice u
okviru upravne organizacije. (realnom,
personalnom i teritorijalnom principu)
 5. statusni (samostalnost), organ nije samostalan
 POJAM UPRAVNOG PRAVA
Nastaje podređivanje uprave zakonima
 Deo pravnog sistema, grana pozitivnog
prava, ukupnost pravnih normi koji
regulišu upravu i koju uprava primenjuje.
Dva shvatanja uže i šire shvatanje –
autoritativno istupanje.
 1. upravno materijalno pravo
 2. upravno formalno pravo
 3. upravno organizaciono pravo
 4. upravno pravo kontrole uprave
 PREDMET UPRAVNOG PRAVA
 Uže i šire shvatanje po užem su to norme
koje regulišu vršenje vlasti
 Ukupnost autoritativnih i neautoritativnih
pravnih normi koji regulišu:

 1. Organizaciju uprave (nastanak,

strukturu, rukovođenje, odnose)
 2. Upravnu delatnost (nadzor, rešavanje o
pravima i obavezama, stručne poslove)
 3. Kontrolu uprave (unutrašnju, sudsku,
političku itd.)
 UPRAVNO-PRAVNI ODNOS
 Društveni odnos regulisan pravom. Uže i šire
shvatanje upravno-pravnog odnosa.

 Karakteristike:
 1. jedna strana je uvek organ vlasti
 2. organ vlasti nastupa u svojstvu organa vlasti,
jačom voljom. Često nastaje jednostrano.
 Upravno-pravni odnos postoji: 1. Između samih
organa 2. Organa i preduzeća, ustanova 3.
Organa i službenih lica, 4. Organa i građana
 Karakteristična obeležja u pogledu Zasnivanje
(upravnim aktom ili ex lege) i Prestanka
(jednostrano, novim aktom ili aktom drugog
subjekta)
 Upravno-pravna norma
 Nema upravno-pravnog odnosa bez
upravno-pravne norme, ona reguliše
upravno-pravni odnos
 UPN su brojne i rasute, često se
menjaju
 Nalaze se u velikom broju propisa
različite pravne snage
 Sadržinski često neprecizne
 Odnos upravnog prava sa drugim
granama prava
 Podela prava na javno i privatno pravo. Javno
pravo reguliše državu i javni interes dok privatno
imovinsko-pravne odnose. Privatno pravo poštoje
autonomiju volje subjekata, dok javno
jednostrano nameće obavezno ponašanje, jedna
strana nastupa jačom voljom u pravnom odnosu.
 Ustavno pravo i upravno pravo
 Upravno pravo i finansijsko pravo
 Upravno pravo i radno pravo
 Upravno pravo i krivično pravo
 Upravno pravo i građansko pravo
 NAUKA UPRAVNOG PRAVA
 Nauka je sistematizovani skup znanja o nekoj pojavi.
 Pravna nauka je društvena nauka jer proučava društvene pojave – pravne
norme (pravila ponašanja) i odnose koji nastaju primenom normi. Pravna
nauka, kao svaka nauka sistematizuje, sintetizuje znanja o nekoj pojavi,
izvodi opšta pravila i načela.
 Upravno pravna nauka kao naučna disciplina proučava, sistematizuje,
sintetizuje pravne norme (uključiv primenu tih normi) upravnog prava,
naučnim metodama.
Upravno pravna nauka je pozitivna naučna disciplina jer izučava pozitivno
upravno pravo u jednoj državi. Veština.

 Metod izučavanja upravno-pravne nauke: Pravno-dogmatski metod

(iznalaženje pravog značenja pravne norme, tumačenje putem pravila
jezika, gramatike, logike) – nedovoljan – normu posmatra izolovano,
značaj interdisciplinarnog proučavanja prava!
 Uporedno-pravni metod, metod apstrakicije i konkretizacije, sociološki,
psihološki metod. Pravila logičkog zaključivanja (indukcija i dedukcija),
analiza, deskripcija, su metodi sa kojim se dolazi do sinteze znanja i do
opštih zaključaka i načela.
 RAZVOJ NAUKE UPRAVNOG
PRAVA U EVROPI I SRBIJI
 Nastanak nauke upravnog prava je vezan za nastanak i razvoj upravno
pravnih normi i podređivanje uprave zakonu.
 Upravno pravna nauka se razvila u Srbiji pod uticajem francuskog,
nemačkog i auustrijskog upravnog prava.
 Proučavanje uprave do nastanka upravnog prava se vezuje za nauku o
upravi koja se razvila u okviru kameralnih nauka.
 FR: Dikrok (Ducrocq) Kurs upravnog prava (1862),Okoka (Aucoc)
Predavanje o upravi i upravnog prava (1869-1876) Lafarijer (Laferriere)
Rasprava o upravnom sudovanju i sudskim tužbama (1887-1888), Oriju
(Hauriou) Pregled upravnog prava (1892), Digi (Duguit) Preobražaj javnog
prava (1913), Boner (Bonnard) Pregled upravnog prava (1926), Žeza
(Jeze) Opšti principi upravnog prava (1936), Rolana (Rolland) Pregled
upravnog prava (1951), Debaša (Debbasch) Upravno pravo i Ajzenmana
(Eisenmann) s delom Kursevi upravnog prava (1983).
 Među osnivačima nauke upravnog prava u Nemačkoj izdvajaju se F. F.
Majer (Mayer) Osnovna načela upravnog prava (1862), O. Majer (Mayer)
Nemačko upravno pravo I-II (1896). V. Jelinek (Jelinnek) – Upravno pravo
(1928), Volf (Wolf) – Upravno pravo (1958), P. Badur (Badura) – Opšte
upravno pravo (1988) i M. Maurer – Opšte upravno pravo (1988).
 Austrija: Lorenc fon Štajn (Lorenz von Stein) Upravne nauke (1866-1884).
A. Merkl – Opšte upravno pravo (1927) i L. Adamovič (Adamovich)
ustrijsko upravno pravo (1924). V. Antonioli (Antoniolli) – Opšte upravno
pravo (1954) i F. Koja – Opšte upravno pravo (1989).
 RAZVOJ NAUKE UPRAVNOG
PRAVA U EVROPI I U SRBIJI
 Srbija:
 Velika škola:
 Lazar Voinović predaje Državno pravo
 Licej u Kragujevcu:
 Pravoslovne studije: Policia
 Prvi udžbenik Jovan Raić (1841)
 Stojan Marković: Administracija Kraljevine Srbije (1893)
 1905 Velika Škola postaje Univerzitet u Bg
 Pravni fakultet
 Sl.Jovanović (1869-1958) , O državi (1906-1936)
 Kosta Kumanudi (1874-1962) , Administrativno pravo
(1921)
 Laza M. Kostić, Administrativno pravo Kraljevine Jugoslavije
I-III (1933-1939)
 Nikola Stjepanović – Administrativno pravo FNRJ (1958)
Slavoljub Popović – Upravno pravo (1960)
 Savremeni autori: Zoran Tomić, Pavle Dimitrijević, Ratko
Marković, Stevan Lilić, Dragan Milkov
 NAUKA UPRAVNOG PRAVA I
NAUKA O UPRAVI
 Policijska i kameralna nauka, politička nauka je izučavala
upravu pre nastanka upravno-pravnih normi.
 Predmet proučavanja nauka upravnog prava su primarno
upravno pravne norme, pozitivno upravno pravo.

 Predmet nauke o upravi je sama uprava kao društvena

pojava i organizaciju. Nauka o upravi izučava upravu ne
samo i prevashodno sa stanovišta upravnog prava nego
šire i cilj te nauke je doprinos podizanju efikasnosti rada i
delovanja uprave primenom dostignuća organizacionih
nauka. Empirijska a normativna nauka.

 Iako je predmet proučavanja ove dve naučne discipline

značajno različit, one se pre svega dopunjuju.
OSNOVNI INSTITUTI UPRAVNOG
PRAVA
 Pravno logičke konstrukcije koje predstavljaju
sistematizovane celine pravnih odnosa i pravnih normi. U
našem pravnom sistemu to su:
 UPRAVNA STVAR (pravna stvar u kojoj se rešava o pravima
i obavezama u pojedinačnom slučaju)
 UPRAVNI POSTUPAK (zakonom regulisani postupak,
redosled radnji i odluka u kojoj se rešava neka upravna
stvar)
 UPRAVNI AKT (odluka u upravnoj stvari, rezultat upravnog
postupka)
 MATERIJALNI AKTI UPRAVE (UPRAVNA RADNJA) materijalni
akt koju obavlja organ uprave, vođenje evidencije,
oduzimanje predmeta)
 UPRAVNI NADZOR (kontrola primene zakona od strane
uprave)
 UPRAVNI SPOR (sudska kontrola zakonitosti upravnog akta)
 IZVORI UPRAVNOG PRAVA
 Izvor – stvaranje prava
 Vrste izvora – oblik u kome se stvara
pravo
 Upravno pravo nema posebne vrste
izvora, ali postoje posebna obeležja

 Obeležja izvora upravnog prava:

 - raznovrstnost
 - mnogobrojnost
 - promenljivost
Ustav kao izvor upravnog prava
 Ustav Republike Srbije (Sl.Glasnik br. 98/2006)
 Ustav je prvenstveno posredan ali i neposredan izvor
upravnog prava.
 Posebno značajne su sledeće odredbe Ustava:
 Član 4 (Vladavina prava i podela vlasti)
 Član 10 (Službena upotreba jezika i pisma)
 Član 35 (Pravo na žalbu protiv autoritativnih odluka sa
kojima se odlučuje o pravu ili obavezi)
 Član 56 (Pravo na peticiju organima uprave)
 Član 123 (Ovlašćenja Vlade prema državnoj upravi)
 Član 136 (položaj i organizacija državne uprave)
 Član 137 (poveravanje poslova državne uprave)
 Član 138 (Zaštitnik građana)
 Član 198 (zasnovanost aut.pojedinačnog pravnog akta za
zakonu i sudska provera zakonitosti pojedinačnih pravnih
akata)
Zakon kao izvor upravnog prava
 Najznačajniji izvor prava generalno, posebnost ove vrste izvora se ogleda
u sledećem:
 1. donosi isključivo skupština
 2. donosi se u posebnoj zakonodavnoj proceduri
 3. posebna pravila u vezi proglašenja i stupanja na snagu
 4. društveni odnosi, prava i obaveze se isključivo regulišu zakonima u
ustavnim okvirima

 Najznačajniji zakoni koji su neposredni izvori upravnog prava:

 Zakon o državnoj upravi (2005), Zakon o ministarstvima (2012),
Zakon o opštem upravnom postupku (SRJ, 1997), Zakon o
upravnim sporovima (2009), Zakon o zaštitniku građana (2005),
Zakon o policiji (2005), Zakon o poreskom postupku i poreskoj
administraciji (2002-2010) , Zakon o bezbednosno-informativnoj
agenciji (2003) Zakon o državnim službenicima (2005), Zakon o
platama državnih službenika i nameštenika (2007) Zakon o
radnim odnosima u državnim organima (1991), Zakon o
utvrđivanju nadležnosti APV (2009), Zakon o lokalnoj samoupravi
(2007), Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisma (1991) Zakon o
Vladi (2005) itd.
 Podzakonski akti kao izvor
upravnog prava
 III. Podzakonski opšti akti:
 A) Narodne Skupštine (poslovnik)
 B) Vlade (Uredba, odluka, zaključak, memorandum o
budžetu). Uredbe o načelima za unutrašnju organizaciju o
obrazovanju službi Vlade itd..
 C) Organa državne uprave (Pravilnik, Uputstvo, Naredba)
 D) Teritorijalne autonomije i lokalne samouprave (Statut,
Pokrajinske skupštinske Odluke kao normativni akti)
 E) Podzakonski opšti akti nedržavnih subjekata (Statuti
ustanova itd.)
 IV.Sudska i upravna praksa
 V. Običaji i drugi posredni izvori
 II. DEO

 ORGANIZACIJA UPRAVE
 ORGANIZACIJA UPRAVE
 UPRAVA I PRINCIP PODELE VLASTI

 Princip podele vlasti, pojam i značaj

 Izvršna vlast – mesto i uloga uprave

 Odnos uprave, Vlade, Skupštine,

Predsednika i sudova

 PRINCIP CENTRALIZACIJE,
DECENTRALIZACIJE I DEKONCENTRACIJE
 Centralizacija - decentralizacija
 Principi organizacije

 Centralizacija , upravljanje organizacijom iz jednog centra

 Podrazumeva upravnu organizaciju koja se sastoji iz upravnih organa koji
imaju sedište u glavnom gradu i koji su podređeni centralnom
rukovođenju.

 Dekoncentracija – podrazumeva postojanje organizacionih celina van

sedišta – područnih jedinica sa stepenom samostalnosti u vršenju poslova
ali su hijerarhijski podređeni centralnom rukovodstvu organa.

 Decentralizacija – upravljanje upravnom organizacijom iz više centara.

Podrazumeva takvu organizacionu strukturu u kojoj zadatke uprave
obavljaju organi obrazovani van glavnog grada u više centara i koji
primarno za svoj rad odgovaraju lokalnoj političkoj vlasti a ne centralnoj
Vladi. Uprava i dalje predstavlja povezani sistem, ali koji nije kruto
podređen centralnim organima vlasti.

 Razvoj i nastanak centralizovane uprave i države, prednosti i mane

centralizacije i decentralizacije.
POJAM LOKALNE SAMOUPRAVE
I POKRAJINSKE AUTONOMIJE
 Pojam: lokalna samouprava i pokrajinska autonomija predstavljaju oblik
decentralizacije državne vlasti kako u političkom (odlučivanje) tako i u
upravnom pogledu (vršenje upravne funkcije).
 Lokalna samouprava: Naročiti oblik odlučivanja i upravljanja javnim
poslovima u lokalnim zajednicama od strane stanovnika lokalne zajednice
ili od strane njihovih izabranih predstavnika
 Lokalna zajednica: oblik neposredne povezanosti ljudi na osnovu bliskosti
stanovanja
 Jedinica lokalne samouprave: pojedina lokalna zajednica obrazovana
zakonom u kojoj se ostvaruje lokalna samouprava (Glavni grad Beograd,
gradovi i opštine)

 Pokrajinska autonomija: Oblik teritorijalne decentralizacije državne vlasti,

odlučivanje i upravljanja javnim poslovima od pokrajinskog značaja (javni
poslovi koji nisu od interesa za celu državu ali su od interesa za veliki broj
povezanih lokalnih zajednica) od strane stanovnike te teritorijalne
zajednice, odnosno njihovih demokratski izabranih predstavnika.

 Pošto većina javnih poslova koje obavljaju lokalna samouprava i

autonomne pokrajine spadaju u upravnu delatnost (bez obzira dali ih
obavljaju organi uprave lokalne samouprave ili njihovi izvršni organi ili
skupština) lokalna samouprava i pokrajinska autonomija su usko povezane
sa funkcijama uprave u državi.
 Upravna javna ovlašćenja –
poveravanje poslova
 Delatnost uprave, kao državnu funkciju
obavljaju pre svega organi državne
uprave, organi pokrajine i lokalne
samouprave (Javna uprava). Međutim
upravna ovlašćenja mogu da imaju i neki
subjekti koji su van državnog sistema, van
organizacije države: ustanove,
organizacije, preduzeća, pa čak i
pojedinci. One vrše poslove i zadatke
uprave kao sporednu delatnost.
 Zakonsko poveravanje upravnih
ovlašćenja.
 Organi uprave
 Pojam i obeležja organa uprave:
 Zanačenje izraza:
 organon – oruđe – sredstvo, deo biološkog
organizma, glasilo, celina sa posebnim
ovlašćenjima, ovlašćeno službeno lice
 Deo celine sa određenom samostalnošću
 Organ javne vlasti u okviru sistema države koji
vrši delatnost uprave kao svoju redovnu i
osnovnu delatnost. Bitna (osnovna delatnost
upravna) i karakteristična obeležja (autoritativno
istupanje, prinuda,neposredno ostvarivanje
javnog interesa, samostalnost, nedostatak
svojstva pravnog lica, inokosni princip
rukovođenja)
 PRINCIPI OBRAZOVANJA
ORGANA UPRAVE
 Principi formiranja organa uprave:

 A) Realni (resorni i funkcionalni)

 B) Personalni
 C) Teritorijalni
 VRSTE ORGANA UPRAVE
 Vrste organa uprave:

 Centralni, pokrajinski, područni i lokalni

organi
 Civilni i oružani
 Samostalni i u sastavu
 Viši i niži
 Opšti i posebni
 Inokosni i kolegijalni
 Organi koji imaju normativna ovlašćenja i
oni koji to nemaju
JAVNA, DRŽAVNA I NEDRŽAVNA
UPRAVA
 Javna uprava – sveobuhvatni pojam
 Državna uprava – organi centralne
vlasti čija osnovna delatnost jeste
upravna delatnost, realni princip
 Uprava u okviru drugih državnih org.

 Uprava autonomne pokrajine

 Uprava lokalne samouprave

 Nedržavna uprava
 UPRAVA U SRBIJI
 DRŽAVNA UPRAVA – CENTRALNI ORGANI
UPRAVE
 Položaj državne uprave u državi:

 Odnos državne upravi i Narodne skupštine

 Odnos državne uprave i Vlade
 Odnos državne uprave i sudova
 Odnos državne uprave i teritorijalne
autonomije
 Odnos državne uprave i lokalne
samouprave
 REPUBLIČKA UPRAVA
MINISTARSTVA
 Značaj ministarstva: univerzalni organ uprave, ovlašćen za vršenje svih poslova uprave, ministarstvom rukovodi član
Vlade koga bira Narodna skupština, vrši nadzor nad drugim organima uprave.

 Prema Zakonu o ministarstvima iz 2012 godine, ministarstva su:

 1) Ministarstvo unutrašnjih poslova;

 2) Ministarstvo finansija i privrede;
 3) Ministarstvo spoljnih poslova;
 4) Ministarstvo odbrane;
 5) Ministarstvo regionalnog razvoja i lokalne samouprave;
 6) Ministarstvo saobraćaja;
 7) Ministarstvo građevinarstva i urbanizma;
 8) Ministarstvo pravde i državne uprave;
 9) Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede;
 10) Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja;
 11) Ministarstvo zdravlja;
 12) Ministarstvo energetike, razvoja i zaštite životne sredine;
 13) Ministarstvo kulture i informisanja;
 14) Ministarstvo prirodnih resursa, rudarstva i prostornog planiranja;
 15) Ministarstvo rada, zapošljavanja i socijalne politike;
 16) Ministarstvo omladine i sporta;
 17) Ministarstvo spoljne i unutrašnje trgovine i telekomunikacija.
 REPUBLIČKA UPRAVA
POSEBNE ORGANIZACIJE
 Osnivaju se zakonom u cilju vršenja stručnih i sa njima povezanih izvršnih
poslova, a zahtevaju veću samostalnost od organa u sastavu. Sekretarijati
i zavodi
 Posebne organizacije prema zakonu o ministarstvima:
 1. Republički sekretarijat za zakonodavstvo
 2. Republička direkcija za robne rezerve
 3. Republički zavod za statistiku
 4. Republički hidrometeorološki zavod
 5. Republički geodetski zavod
 6. Republička direkcija za imovinu
 7. Centar za razminiranje
 8. Zavod za intelektualnu svojinu
 9. Zavod za socijalno osiguranje
 Neke posebne organizacije su obrazovane materijalnim zakonima, zbog
svog značaja izdvajamo: Bezbednosno informativnu agenciju, koja je
obrazovana Zakonom o Bezbednosno-informativnoj agenciji, te
Komesarijat za izbeglice i Direkciju za restituciju crkvene imovine.
 Rukovodi direktor koga postavlja Vlada na 5 godina. Direktor ima
zamenika i pomoćnike.
 REPUBLIČKA UPRAVA – ORGANI
UPRAVE U SASTAVU MINISTARSTAVA
 Osnivaju se zakonom za vršenje upravnih poslova koji zahtevaju veću
samostalnost od organizacionih jedinica

 Uprava se obrazuje za izvršne i s njima povezane inspekcijske i stručne

poslove, inspektorat za inspekcijske i s njima povezane stručne poslove, a
direkcija - za stručne i s njima povezane izvršne poslove koji se, po
pravilu, odnose na privredu. Zakonom o ministarstvima je obrazovano 7
uprava, po 2 inspektorata i direkcije i 3 agencije.

 Od važnijih organa uprave u sastavu izdvajamo:

 1. Ministarstvo finansija (Poreska uprava, Uprava carina)
 2. Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (Direkcija za vode,
Uprava za šume, Uprava za veterinu i Uprava za zaštitu bilja)
 3. Ministarsvo odbrane (Vojnoobaveštajna i Vojnobezbednosna agencija)
 4. Ministarstvo zaštite životne sredine (Agencija za zaštitu životne sredine)
 5. Ministarstvo pravde i državne uprave (Uprava za izvršenje sankcija)
 6. Inspektorat za rad (Ministarstvo rada i soc.pol)
 Rukovodi direktor koga imenuje Vlada na 5 godina na predlog ministra.
Direktor ima pomoćnika
 ORGANI UPRAVE AUTONOMNE
POKRAJINE VOJVODINE
Pojam autonomne pokrajine: Teritorijalna zajednica – srednji nivo vlasi, sa
većom političkom samostalnošću od lokalne samouprave ali sa manjom od
federalne jedinice.
Srbija ima dve autonomne pokrajine APV i AP KiM ali se ustavne odredbe
odnose samo na APV

Član 179 i član 183 Ustava predviđa da APV samostalno svojim aktima, u
skladu sa Ustavom i Statutom propisuje uređenje, nadležnost,
organizaciju i rad organa i službi koje osniva.
Nema zakonske regulative.
Najvažniji izvori:
Statuta AP Vojvodine (Službeni list AP Vojvodine br. 17/2009)
Pokrajinska skupštinska odluka o pokrajinskoj upravi (Službeni list AP
Vojvodine br. 20/2012)
Pojam organa uprave APV.
Organi uprave APV je organ obrazovan propisom Skupštine APV koji vrši
delatnost uprave kao svoju osnovnu i redovnu delatnosti u okviru
Ustavom, zakonom i Statutom utvrđenih prava i obaveza APV.
 DELATNOST – POSLOVI organa
uprave APV
 Uređene su Statutom i Pokrajinskom skupštinskom
Odlukom APV
 Statut: član 60.
 Pokrajinska uprava je samostalna
 Obrazovanja i poslovi pokrajinske uprave se uređuju
pokrajinskom skupštinskom odlukom, odgovorna ja
Pokrajinskoj Vladi koja uređuje načela za unutrašnju
organizaciju. Akti zasnovani na zakonu i pokrajinskoj.
Skupštinskoj odluci.
 PSO o pokrajinskoj upravi (član 12-13):
 1. obavljaju izvršne poslove (rešavanje u upravnim
stvarima, vođenje evidencije, vršenje upravnih radnji...), 2.
vrše nadzor, 3. pripremaju propise koje donose Skupština i
pokrajinska vlada, 4. donose upravne propise iz svoje
nadležnosti, 5. obavljaju stručne i razvojne poslove, 6.
prate rad javnih službi, 7. vrše poverene poslove državne
uprave i obavljaju druge poslove u skladu sa propisima.
 VRSTE ORGANA UPRAVE APV
 Pokrajinski sekretarijati

 Posebne upravne organizacije

 Zavodi i direkcije
ORGANI UPRAVE APV
 1. Pokrajinski sekretarijat za
poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo
 2. Pokrajinski sekretarijat za
obrazovanje, upravu i nacionalne
zajednice
 3. Pokrajinski sekretarijat za kulturu i
javno informisanje
 4. Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo,
socijalnu politiku i demografiju
 5. Pokrajinski sekretarijat za finansije
 6. Pokrajinski sekretarijat za
međuregionalnu saradnju i lokalnu
samoupravu,
 7. Pokrajinski sekretarijat za urbanizam,
graditeljstvo i zaštitu životne sredine,
 8. Pokrajinski sekretarijat za nauku i
tehnološki razvoj
 9. Pokrajinski sekretarijat za energetiku
i mineralne sirovine
 10. Pokrajinski sekretarijat za sport i
omladinu
 11. Pokrajinski sekretarijat za privredu,
zapošljavanje i ravnopravnost polova
Položaj organa uprave APV i odnos
sa Skupštinom i Vladom APV
 Pokrajinska uprava je samostalna u vršenju
svojih poslova
 Odnos pokrajinske uprave i Skupštine APV:
 Organ pokrajinske uprave odgovara skupštini
preko odgovornosti starešine.
 Odnos pokrajinske uprave i Vlade:
 Vlada usmerava i nadzire rad pokrajinske uprave
ukida ili poništava opšte akte, Uredbom utvrđuje
načela za unutrašnju organizaciju, postavlja
rukovodeće službenike, daje saglasnost na akt o
unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih
mesta.
 Rukovođenje organima uprave
APV
 Pokrajinski sekretarijati:
 Rukovodilac: član pokrajinske Vlade – pokrajinski sekretar
ili potpredsednik pokrajinske Vlade koje na predlog
predsednika pokrajinske Vlade bira i razrešava Skupština
APV. Obavlja sve poslove u ime i na račun pokrajinskog
sekretarijata. Poslodavac.
 Zamenik pokrajinskog sekretara koga na predlog Vlade bira
i razrešava Skupština APV – zamenjuje i pomaže
pokrajinskom sekretaru
 Podsekretar: pomaže pokrajinskom sekretaru i vodi pravne
i organizacione poslove. (rukovodeći pokrajinski službenik)
 Pomoćnik pokrajinskog sekretara: rukovodi sektorom
(rukovodeći pokrajinski službenik)
 Poveravanje poslova pokrajinske
uprave – upravni okruzi
 Pokrajinskom skupštinskom odlukom se
mogu poveriti jedinicama lokalne
samouprave, javnim službama i savetima
nacionalnih manjina
 Upravni nadzor samo JLS
 Nadzor nad poverenim poslovima –
shodna primena zakona o državnoj upravi
 Pokrajinski upravni okruzi: Bačka:
Subotica, Sombor, Banat: Kikinda, Vršac,
Pančevo, Zrenjanin, Srem: S. Mitrovica
 UPRAVA JEDINICE LOKALNE
SAMOUPRAVE
 Gradska ili Opštinska uprava:
 1) priprema nacrte propisa i drugih
akata
 2) izvršava odluke i druge akte
skupštine grada ili opštine odnosno
gradonačelnika ili predsednika opštine;
 3) rešava u upravnom postupku u
prvom stepenu o pravima i dužnostima
4) obavlja poslove upravnog nadzora;
 5) izvršava zakone i druge propise
čije je izvršavanje povereno opštini;
 6) obavlja stručne i druge poslove
koje utvrdi skupština grada ili opštine,
odnosno gradonačelnik ili predsednik
opštine.
 Oragnizovana kao jedinstvena ali
može i više uprava da se organizuje po
resornom principu u gradovima i
opštinama sa više od 50 hiljada
stanovnika
 Rukovodi načelnik uprave
UPRAVA JEDINICE LOKALNE
SAMOUPRAVE – BEOGRAD
 Upravaglavnog grada Beograda je
organizovana kao jedinstvena sa
organizacionim jedinicama:
Sekretarijatima, posebne
organizacije, stručne službe
 UPRAVA JEDINICE LOKALNE
SAMOUPRAVE – NOVI SAD
 Gradske uprave Grada Novi Sad su:
 1. Gradska uprava za komunalne poslove,
 2. Gradska uprava za saobraćaj i puteve,
 3. Gradska uprava za urbanizam i stambene poslove,
 4. Gradska uprava za zaštitu životne sredine,
 5. Gradska uprava za privredu,
 6. Gradska uprava za finansije,
 7. Gradska poreska uprava,
 8. Gradska uprava za obrazovanje,
 9. Gradska uprava za kulturu,
 10. Gradska uprava za sport i omladinu,
 11. Gradska uprava za zdravstvo,
 12. Gradska uprava za socijalnu i dečiju zaštitu,
 13. Gradska uprava za inspekcijske poslove,
 14. Gradska uprava za opšte poslove, i
 15. Gradska uprava za propise.
 Dve posebne organizacije: Biro z pružanje pravne pomoći i Direkcija za
robne rezerve
 JAVNE AGENCIJE
 Nedržavni subjekti osnovani za vršenje razvojnih, stručnih i
regulatornih poslova od opšteg interesa.
 Finansiraju se iz cene koje plaćaju korisnici.
 Poveravanje upravnih poslova:
 1. donošenje opštih upravnih propisa
 2. Rešavanje u upravnim stvarima
 3. Izdavanje javnih isprava, vođenje evidencije
 Vlada ne usmerava rad i usklađuje
 Ograničena primena propisa koja se odnosi na državnu
upravu: sl.jezik, kancelarijsko poslovanje stručne spreme,
političke neutralnosti...
 Opšti propisi o radu se odnose na plate, na prava i dužnosti
zaposlenih...
 Nespoljivost funkcija uređuje se aktom o osnivanju
 Organi upravni odbor i direktor.
 Službenici
subjektivni faktor upravne organizacije
 Značaj ljudskog faktora
 Poseban status zaposlenih koji vrše poslove uprave –
službenici – posebna prava i posebne obaveze, poseban
način zasnivanja, plate itd.
 Njihov položaj je regulisan:
 Zakon o radnim odnosima u državnim organima
 Zakon o državnim službenicima
 Odluka o pokrajinskim službenicima
 Zakon o radu
 Zaposleni u organima uprave se mogu podeliti:
 1. Funkcionere (biraju ih skupštine)
 2. Službenike (državni službenici, pokrajinski službenici,
službenici u upravi lokalne samouprave)
 3. Nameštenici (vrše pomoćne poslove)
 Državni službenici
 Zaposleni u organima državne uprave koji vrše poslove iz nadležnosti
organa državne uprave
 1. Državni službenici na položaju (zasnivaju radni odnos postavljenjem od
strane Vlade)
 2. Državni službenici – izvršioci, svi koji nisu na položaju
 Poslodavac je RS, a funkcioner vrši poslove u ime RS

 Poseban način zasnivanja radnog odnosa:

 A) posebni uslovi (stručna sprema, državljanstvo, nekažnjenost,
punoletstvo)
 B) Premeštajem, internim ili javnim oglasom izuzetno bez oglašavanja
(zamena, povećan obim poslova do 6 meseci)

 Posebna prava i dužnosti u radnom odnosu:

 1. Zabrana vršenja nekih delatnosti,
 2. Napredovanje
 3. Odlučivanje samo sa visokom školskom spremom
 4. Izvršavanje naloga pretpostavljenih, pravo na žalbu
 Državni službenici - zvanja
 Posebnost položaja državnih službenika se ogleda
i u tome da oni stiču različita zvanja u zavisnosti
od stručne spreme, radnog iskustva i složenosti
poslova.
 A) Zvanja sa SSS: mlađi referent i referent
 B) Zvanja sa Višom SS: mlađi saradnik i saradnik
 C) Zvanja sa Visokom SS: mlađi savetnik,
savetnik, samostalni savetnik, viši savetnik
 Napredovanje je moguću u sklopu iste stručne
spreme u zavisnosti od postignutih rezultata rada
i ocena
 Službenici u pokrajinskoj i lokalnoj upravi,
zaposleni u nedržavnoj upravi

 Na pokrajinske službenike se odnose

odredbe u Pokrajinskoj skupštinskoj odluci
o pokrajinskim službenicima (2007) i
Zakon o radnim odnosima u državnim
organima
 Na službenike uprave jednice lokalne
samouprave odnosi se zakon o radnim
odnosima u državnim organima
 Razlikuju se zvanja, prijemna procedura
 Na zaposlene u javnim službama i javnim
agencijama zakon o radu i neke odredbe
zakona o državnim službenicima
(naprimer stručne spreme, stručni ispit)
UNUTRAŠNJA ORGANIZACIJA -RUKOVOĐENJE
Organizaciona struktura organa

 Poslovi, zadaci se grupišu u cilju efikasnijeg izvršenja

 Uredba o načelima za unutrašnje uređenje i
sistematizaciju... (2007)
 Pravilnici o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih
mesta
 Unutrašnje organizacione jedinice u okviru organa državne
uprave:
Osnovna 1. Sektor (sa njime rukovodi pomoćnik rukovodioca)
 Uža
 2. Odeljenje (sa njime rukovodi načelnik odeljenja
najmanje 8 izvršilaca)
 3. Odsek (sa njime rukovodi šef, najmanje 5 izvršilaca)
 4. Grupa (rukovodilac grupe, najmanje 3 izvršilaca)
 Posebne: službe, sekretarijati, kabinet, generalštab
 III. Deo

UPRAVNA DELATNOST
Pojam i vrste upravne delatnosti
 Upravna delatnost kao:
 A) autoritativno vršenje vlasti
 B) upravna delatnost kao skup autoritativnih i ne
autoritativnih poslova i zadataka koju vrši uprava
 Promenjena i proširena uloge države u modernom društvu.
 Zakon o državnoj upravi definiše delatnost uprave u našem
pravnom sistemu:

 1. Priprema akata Vlade i Skupštine 2. Izvršni poslovi 3.

Rešavanje u upravnim stvarima 4. upravni nadzor 5.
praćenje i analiza stanja 6. staranje o javnim službama 7.
razvojni poslovi
 AKTI UPRAVE
 Rezultat rada, delatnosti uprave, ono što uprava stvara i
vrši, heterogene delatnosti, zajednički imenitelj je da ih
stvara i vrši uprava:
 A) Pravni akti uprave
 B) Materijalni akti uprave
 A) Pravni akti uprave
 A1) Pojedinačni pravni akti uprave (upravni akt i upravni
ugovori, akti poslovanja)
 A2) Opšti pravni akti uprave (upravni propisi)
 Ne pravni - Materijalni akti uprave
 B) B1)Dokumentovanje B2) Saopštenje B3) Primanje izjava
B4) Upravne radnje
 A) Unutrašnji (interni) akti uprave
 B) Spoljni (eksterni) akti uprave
 OPŠTI PRAVNI AKTI UPRAVE –
UPRAVNI PROPISI
 Pojam opšteg pravnog akta. Generalno pravilo
ponašanja, na neodređeni broj slučajeva.
 Zasnovanost na zakonu ili drugom opštem aktu
Skupštine ili Vlade, posebna vrsta kontorle,izvršni
karakter upravnih propisa – ograničena sadržina.
 Pravilnik (razrađuje pojedine odredbe zakona)
 Uputstvo (uređuje način postupanja organa ,
organizacija i ustanova prilikom vršenja
određenih poslova – interni karakter)
 Naredba (nalaže ili zabranjuje na opšti način
određeno postupanje fizičkim i pravnim licima)
 Objavljuju se u Službenom Glasniku RS,
 Obavezna Instrukcija (kod poverenih poslova),
 Objašnjenje
 POJEDNIČANI PRAVNI AKTI
UPRAVE – UPRAVNI AKT
 Nastanak pojma u XIX veku – pojedinačni autoritativni akt koji donosi
uprava, zasnovan na zakonu, odvojen od donosioca. Pojedinačno
odlučivanje o pravima i obavezama od strane imaoca javnog ovlašćenja u
upravnim stvarima. Francusko i nemačko shvatanje upravnog akta
 Obeležja: konkretnost, autoritativnost, zasnovanost na zakonu, izvršnost,
donošenje u upravnim stvarima, donosilac upravnog akta.
 ZUS:
 Član 4.: Upravni akt... jeste pojedinačni pravni akt kojim nadležni organ,
neposrednom primenom propisa, rešava o određenom pravu ili obavezi
fizičkog ili pravnog lica, odnosno druge stranke u upravnoj stvari.
 Obeležja upravnog akta:
 A) konkretnost B) autoritativnost i jednostranost C) pravno dejstvo
 D) zasnovanost na zakonu ili drugom propisu E) izvršnost upravnog akta
 F) Donošenje u upravnim stvarima
 ZUS: Član 5.
 Upravna stvar, jeste pojedinačna nesporna situacija od javnog interesa u
kojoj neposredno iz pravnih propisa proizilazi potreba da se buduće
ponašanje stranke autoritativno pravno odredi.
 G) Donosilac
 Upravni akt je konkretan , autoritativan pravni akt donet u upravnoj stvari
 PODELA UPRAVNIH AKATA
 1. Pozitivni i negativni (da li se vrši promena pp)
 2. Konstitutivni i deklarativni
 3. Vezani i slobodni
 4. Jednostavni i složeni (zbirni)
 5. Formalni i neformalni
 6. Trajni i trenutni (odobrenje javnog skupa)
 7. Po službenoj dužnosti i na inicijativu stranke
 8. Rešenja i zaključci
 9. Pogrešni upravni akti (neispravni i
protivpravni, nezakoniti i necelishodni, rušljivi i
ništavi)
 Pogrešni upravni akti
 Svaki upravni akt koji nije besprekoran – perfektan
 U zavisnosti od karaktera nedostatka pogrešni upravni akti
mogu biti
 A) Neispravni upravni akti (nedostaci u načinu izražene
volje) – neuredni upravni akti
 B) Protivpravni upravni akti (nedotaci u samoj volji)
 B1 Nezakoniti upravni akti (Ništavi i rušljivi)
 B2 Necelishodni upravni akti (nepravilni ili neopravdani
upravni akti – javni interes nije na najbolji način zaštićen)
 Uklanjanje pogrešnih upravnih akata, zamena akta:
oglašavanje ništavim, poništavanje, menjanje i ukidanje.
Na osnovu žalbe ili u upravnom sporu.
DELOVI REŠENJA – UPRAVNOG
AKTA
 Uvod: navođenje organa, predmeta,
propisa o nadležnosti organa...
 Dispozitiv – Izreka: odluka

 Obrazloženje: činjenično stanje i

primenjeno pravo
 Pouka o pravnom sredstvu: žalba...

 Identifikacioni elementi: broj, potpis,

pečat, mesto i datum
 MATERIJALNI AKTI UPRAVE
Akti uprave bez pravnog dejstva
 Dokumentovanje: Evidencije i uverenja (o
činjenicima, svojstvima – matične knjige, registar
vozila, birača, vojnih obveznika, katastar)
 Primanje izjava (organ dolazi do informacija –
recimo zahtev stranke)
 Saopštavanje (o uvođenju viza npr. Dostavljanje
upravnih akata)
 Prinudne radnje (zaustavljanje i pregled vozila i
lica, privođenje , prema licima i stvarima)
 Ostale radnje (analize, ekspertize, nacrti propisa,
sprovođenje konkursa za dodelu subvencija itd.)
 E - Uprava
 Primena IKT u radu uprave
 Zašto?
 - sveobuhvatni prodor informacione
tehnologije u društvo.
 Potencijali primene IKT u upravi
 - brzina procesa
 - širi pristup
 - transparentnost
 - kvalitet usluga i procesa
 - ekonomičnost i štednja
 E-Uprava
 Pojam i razvoj e-uprave.
 Korišćenje savremene informacione tehnologije u
pružanju usluga uprave.
 1. Uprava – uprava G2G - Primeri
 2. Uprava – građanin G2C - Primeri
 3. Uprava – poslovni subjekti G2B - Primeri
 Četiri nivoa
 1. informacije
 2. informacije i formulari
 3. predaja i obrada zahteva
 4. potpuni završetak procesa preko ikt.
 E - Uprava
 Razvoj u EU: Evropka komisija usvojila akcioni plan “Europa
2005” zajednički ciljevi i principi i deo resursa. E
interoperability F. Tri nivoa e-uprave, Različito stanje.
Jedinstvena mreža uprave
 Stanje u Srbiji:
 Zakon o informacionim sistemima (1996), Strategija
razvoja informacionog društva (2006)
 Strategija razvoja državne uprave (2004), Zakon o
elektronskom potpisu.
 Šta je potrebno za pravilnu primenu:
 1. Strateško planiranje – politika
 2. Normativno okruženje
 3. organizaciona struktura
 4. Ljudski i materijalni resursi
 5. Nadzor i bezbednost
 UPRAVNI NADZOR
 Pojam nadzora – kontrole
 Praćenje ponašanja drugog sa mogućnošću
aktivnog uticaja na ponašanje
 Aktivni i pasivni subjekt u sklopu nadzora
 Pravni nadzor (regulisan pravnim normama)
 Podela pravnog nadzora
 A) Prema predmetu (aktima -radnjama)
 B) Prema subjektu (nedržavnih i državn)
 B) Prema ovlašćenjima (sudska i upr.ovl)
 Pojam upravnog nadzora u formalnom i
materijalnom smislu
 UPRAVNI NADZOR
 VRSTA UPRAVNE DELATNOSTI
 VRSTE UPRAVNOG NADZORA PREMA ZAKONU O DRŽAVNOJ UPRAVI
(2005)
 I. Unutrašnji nadzor, organi državne uprave vrše:
 A) u odnosu na druge organe d.u.
 B) prema imaocima javnih ovlašćenje
 Vrste unutrašnjeg nadzora:
 A) nadzor nad radom (zakonitošću i svrsishodnošću rada),
 B) nadzor preko upravne inspekcije
 C) drugi oblici nadzora propisani posebnim propisima..
 Ovlašćenja:zahteva izveštaj, upozori na nedostatke, izdaje instrukcije,
naloži preduzimanje poslova, utvrđivanje, odgovornosti, neposredno izvrši
neki posao, predloži Vladi meru.
 Ministarstvo ne može da vrši upravni nadzor nad drugim ministarstvom, u
pogledu Organa uprave u sastavu Ministarstvo a prema posebnim
organizacijama ako zakon predviđa
 - nadzor nad imaocima javnih ovlašćenja
 Ovlašćenja: uz gore navedenih i preuzimanje poslova na 120 dana i
nadzor nad opštim aktima.
 UPRAVNI NADZOR SE VRŠI I PREMA PROPISIMA AP I LOKALNE
SAMOUPRAVE
 UPRAVNA INSPEKCIJA
 Vrši nadzor nad radom organa državne
uprave i drugih službi (suda, tužilaštva,
Predsednika RS, imaoca javnih
ovlašćenja) u pogledu:
 - Kancelarijskog poslovanja
 - ovlašćenja i školske spreme službenika
koji rešavaju u UP
 - efikasnost i ažurnost u rešavanju
 Upravni inspektor: pravni fakultet, 5g
radnog iskustva, stručni ispit
 Vrši ministarstvo za državnu upravu i ls
 INSPEKCIJSKI NADZOR
 Posebna vrsta upravnog nadzora, kontrola
primene zakona i drugih propisa koja se vrši
neposrednim uvidom u poslovanje i akte pravnih
i fizičkih lica.
 Vrše i inspektori (stručna sprema, iskustvo) u
različitim oblastima: tržišna, sanitarna, rada,
zdravstvena, prosvetna, veterinarska,
poljoprivredna...
 Poseban postupak: zapisnik
 Ovlašćenja: pregleda prostorije, akte, uzima
izjave, uzima uzorke, naredi merenja, naloži
preduzimanje mera, mandatno kazni, prijaviti,
narediti privremene mere, obavestiti drugi organ,
obustaviti izvršenje opšteg akta...
 Poveravanje inspekcijskih poslova lokalnoj
samoupravi i pokrajini (nadzor)
 UPRAVNI POSTUPAK
 Pojam – opšti i posebni
 Učesnici – glavni i eventualni

 Faze upravnog postupka: obavezne i

fakultativne
 Pokretanje upravnog postupka

 Rokovi

 Žalba
 IV. DEO

 KONTROLA UPRAVE
 Pojam i značaj kontrole uprave

 Pojam i značenje nadzora i kontrole

 Sistematsko i stalno praćenje
rezultata u odnosu na postavljene
ciljeve.
 Dva subjekta
 Mogućnost uticaja na kontrolisanog
 Značaj: zakonitost upravnog
delovanja – pravna država
 Vrste kontrole uprave
 Politička i pravna kontrola uprave
 Politička:
 1. Skupština
 2. Vlada
 3. Javno mnjenje – političke stranke
 Pravna kontrola uprave:
 1. Upravna
 2. Sudska
 3. Posebni oblici (Ombudsman, JT)
 Politička kontrola uprave
 Značaj političke kontrole
 Kontrola od strane Skupštine:
 - zakonodavstvo - budžet
 - poslaničko pitanje
 - anketni odbori
 - odgovornost ministra
 Vlada:
 - postavljenje funkcionera u organima uprave
 - nalozi organima uprave
 Javno mnjenje:
 - mediji
 - nevladine organizacije i političke stranke
 Pravna kontrola uprave
 Pojam: kontroliše se zakonitost
delovanja na osnovu zakonskih
ovlašćenja, pravno regulisan, vezuje
se za podređivanje uprave zakonima.
 1. Upravna

 2. sudska

 3. posebni oblici (Javno tužilaštvo,

Ombudsman)
 Upravna kontrola uprave
 I subjekt i objekt kontrole je organ uprave. Najstariji oblik
kontrole, vezuje se za princip hijerahije u upravnoj
organizaciji.
 Nedostaci upravne kontrole uprave.

 Različiti oblici upravne kontrole:

 Unutrašnja kontrola:
 a) instanciona kontrola
 b) kontrola putem službenog nadzora
 Spoljna kontrola:
 a) inspekcijska (upravna inspekcija, rada)
 b) nadzor nad lokalnom samoupravom i ap
 Unutrašnja kontrola
 A) Instanciona kontrola:
 Razvoj i istorijat: apelatio, remonstratio

 Žalba kao opšte sredstvo u upravnom

postupku,
 Samo na zahtev stranke

 B) Službeni nadzor

 Bez zahteva stranke, najčešće je ovlašćen

drugostepeni organ.
 Nije opšte ovlašćenje višeg organa
 Sudska kontrola uprave
 Značaj sudske kontrole uprave
 Oblici sudske kontrole uprave:
 A) Sudska kontrola uprave od strane sudova opšte
nadležnosti
 - krivični postupak
 - parnični postupak
 - radni sporovi
 B) Sudska kontrola uprave od strane Ustavnog suda RS
 - kontrola ustavnosti i zakonitosti upravnih propisa
 - ustavna žalba
 C) Upravni spor (kontrola zakonitosti konačnih upravnih
akata)
 UPRAVNI SPOR
 Sudka kontrola zakonitosti konačnih upravnih akata.
 Predmet upravnog spora: Zakonitost upravnog akta od strane Suda
 Upravni spor prema Zakonu o upravnim sporovima (2009)
 - upravni akt
 - nadležan sud (Upravni sud RS)
 - stranke u upravnom sporu (Tužilac i tuženi – treće zainteresovano lice)
 - pokretanje upravnog spora (Tužba i razlozi za pokretanje US)
 - Odbacivanje tužbe
 - faze upravnog spora
 - Rešenje i presuda u upravnom sporu
 Presudom se tužba se ili uvažava ili odbija kao neosnovana
 Ako se tužba uvažava sud poništava osporeni upravni akt i vraća na ponovno
odlučivanje ili sam rešava upravnu stvar i presudom zamenjuje upravni akt (spor
pune jurisdikcije)
 Presuda je pravosnažna
 Pravna sredstva u upravnom
sporu
 Protiv pravnosnažne odluke Upravnog suda stranka i
nadležni javni tužilac mogu da podnesu Vrhovnom
kasacionom sudu zahtev za preispitivanje sudske odluke (u
daljem tekstu: "zahtev").
 Zahtev može da se podnese:
 1) kada je to zakonom predviđeno;
 2) u slučajevima kada je sud odlučivao u punoj jurisdikciji;
 3) u stvarima u kojima je u upravnom postupku bila
isključena žalba.
 Zahtev može da se podnese zbog povrede zakona, drugog
propisa ili opšteg akta ili povrede pravila postupka koja je
mogla biti od uticaja na rešenje stvari.
 Posebni oblici kontrole uprave
 A) Ombudsman
 B) Javno tužilaštvo
 Ombudsman
 Pojam i istorijat
 Zaštitnik građana – Republički
ombudsman (Statusna pitanja i
nadležnost)
 Pokrajinski ombudsman (Statusna
pitanja i nadležnost)
 Lokalni zaštitnik građana

 (Statusna pitanja i nadležnost)

 ZAŠTITNIK GRAĐANA RS
 Nezavisna organ osnovan Ustavom
 Status: izbor i položaj

 Biran NS na predlog odbora na 5g

 Organizacija

 Zamenici i služba

 Nadležnosti i delatnost

 Pritužbe i opšta zaštita ljudskih prava

 Postupak
 Pokrajinski Ombudsman APV
 Nezavisan organ APV osnovan
Statutom
 Status: Izbor i položaj

 Bira se na predlog najmanje 30

poslanika na mandat od 6 godina 2/3
većinom poslanika
 Zamenici i služba

 Nadležnost i delatnost

 Postupak
 Zaštitnik građana u jedinici
lokalne samouprave
 Član 97
 U jedinici lokalne samouprave može se ustanoviti zaštitnik
građana koji je ovlašćen da kontroliše poštovanje prava
građana, utvrđuje povrede učinjene aktima, radnjama ili
nečinjenjem organa uprave i javnih službi, ako se radi o
povredi propisa i opštih akata jedinice lokalne samouprave.
 Dve ili više jedinica lokalne samouprave mogu doneti
odluku o ustanovljavanju zajedničkog zaštitnika građana.
 Nadležnost i ovlašćenja, način postupanja i izbora i
prestanka dužnosti zaštitnika građana uređuje se statutom i
drugim opštim aktom.
 Javno tužilaštvo
 Državni organ koji goni učinioce krivičnih i drugih
kaznenih dela i preduzima mere radi zaštite
ustavnosti i zakonitosti
 A) Republičko javno tužilaštvo
 B) Apelaciono javno tužilaštvo
 C) Više javno tužilaštvo
 D) Osnovno javno tužilaštvo
 E) Javna tužilaštva posebne nadležnosti
 Javni tužilac
 Zamenici javnog tužioca
 Zaposleni u tužilaštvu
 Izbor i razrešenje tužioca i zamenika
 Javno tužilaštvo
 Kontrola uprave
 A) u upravnom postupku
 B) upravnom sporu
 C) u drugim sudskim postupcima
 C) zahtev za zaštitu zakonitosti