*

่
เครืองมื อภู มศิ าสตร ์ หมายถึง สิง่
่ มนุ
ทีที ่ ษย ส ้
์ ร า้ งขึนมาเพื ่
อตรวจสอบ
และบันทึกข้อมู ลทางด้านภู มศ ิ าสตร ์
เ ค รื่ อ ง มื อ ภู มิ ศ า ส ต ร ์ ที่
สาคัญ ได้แก่
แผนที่ ลู กโลก เข็ ม ทิศ รู ป ถ่า ยทาง
อากาศ ภาพถ่า ยจากดาวเทียม และ
่
เครืองมื ่
อเทคโนโลยีเพือการศึ กษา
 ่ มนุ
เป็ นสิงที ่ ษย ์สร ้างขึนเพื
้ ่
อแสดงลั กษณะทีต ่ ง้ั
ของสิงต่ ่ างๆทีอยู ่ ่บนพืนผิ ้ ว โลก โดยการย่อส่วน กบ ั
ใช้สญ ั ลักษณ์แทนสิงต่ ่ างๆลงในวัสดุพนแบนราบื้
ความสาคญ ั ของแผนที่ แผนทีเป็ ่ นทีรวบรวม
่
ข้อมู ลประเภทต่างๆตามชนิ ดของแผนที่ จึงสามารถ
ใช้ประโยชน์จากแผนทีได้ ่ ตามวัตถุประสงค ์ โดย ไม่
จ าเป็ นต้อ งเดิน ทางไปเห็ น พืนที ้ จริ ่ ง แผนทีช่ ่ ว ยให้
ผู ใ้ ช้ส ามารถรู ส ้ ิ่งที่ปรากฏอยู ่ บ นพืนโลกได้
้ อ ย่ า ง
กว้างไกล ถูกต้อง และประหยัด
ช นิ ด ข อ ง แ ผ น ที่ แ บ่ ง ต า ม ก า รใ ช้ ง า น
ได้ 3 ชนิ ด ได้แก่
1. แผนทีภู ่ มปิ ระเทศ
 ประโยชน์ของแผนที่
1. น า ไ ป เ ป็ น ข้อ มู ล เ กี่ ย ว กับ กิ จ ก ร ร ม ท า ง
การเมือง
2. น าไปเป็ นข้อ มู ลพื ้นฐานในการพัฒ นา
เศรษฐกิจและสังคม
3. นาไปใช้ในการส่งเสริมการท่องเทียว ่
4 . น า ไ ป เ ป็ น ข้ อ มู ล ใ น ก า ร ส ร ้ า ง
สาธารณู ปโภค
5. ใช้ประโยชน์ในกิจการทหาร ฯลฯ
่
6. ช่วยให้ทราบข้อมู ลเกียวกับพื ้ วโลก
นผิ
7. ป ร ะ โ ย ชน์ ใ น กา ร ศึ ก ษ า ด้า น ต่ า ง ๆเ ช่ น
 เ ป็ น เ ค รื่อ ง มื อ ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร ท
์ ี่ ท า ใ ห้เ ห็ น
ภาพรวมว่าโลกมีรูปร่างลักษณะอย่างไร ลู กโลกเป็ น
่ าลองทีคล้
สิงจ ่ ายโลกมากทีสุ ่ ด
องค ์ประกอบของลู กโลก
ี่
1. เส้นเมริเดียน เป็ นเส้น สมมติท ลากจากขั ว้
้
โลกเหนื อไปยัง ขัวโลกใต้ ่ าหนดให้ม ีค่ า เป็ น 0
ซึงก
่ องกรีนิช ประเทศอ ังกฤษ
องศาทีเมื
ี่
2. เส้นขนาน เป็ นเส้นสมมติทลากไปรอบโลก
ในแนวนอน ทุกเส้นจะขนานกับเส้นศู นย ์สู ตร การ
ใช้ลูกโลก ลู กโลกใช้ประกอบคาอธิบายตาแหน่ งหรือ
้ ่
 ่
เป็ นเครืองมือสาหร ับใช้ในการหาทิศทางของ
จุดหรือวัตถุ โดยมีหน่ วยเป็ นองศาเปรียบเทียบกับ
จุดเริมต้ ่ น อาศย ั แรงดึงดู ดระหว่างสนามแม่ เหล็ก
้
ขัวโลกกั ่ นองค ์ประกอบสาคัญ
บเข็มแม่เหล็ก ซึงเป็
่ ด เข็ ม แม่ เ หล็ ก จะแกว่งไกวอิส ระในแนวนอน
ทีสุ
เพื่ อให้แ นวเข็ ม ชี อยู้ ่ ใ นแน วเหนื อ- ใต้ ไปยัง
้
ขัวแม่ เหล็กโลกตลอดเวลา
ประโยชน์ของเข็มทิศ
ใช้ประโยชน์ในการเดินทาง ได้แก่ การเดินเรือ
่ น การใช้เข็มทิศจะต้องมีแผนที่
ทะเล เครืองบิ
ประกอบ และต้องหาทิศเหนื อก่อน เข็มทิศบาง
 ่ จากการเก็บ
เป็ นรู ปหรือข้อมู ลต ัวเลขทีได้
ข้อมู ลภาคพืนดิ้ นจากกล้องทีติ ่ ดอยู ่ก ับยานพาหนะ
่
เช่น เครืองบิ น หรือดาวเทียม

ประโยชน์ของรู ปถ่ายทางอากาศและ
ภาพถ่ายจากดาวเทียม
รู ปถ่ายทางอากาศและภาพถ่ายจากดาวเทียม
ให้ขอ ้ วของเปลือกโลกได้เป็ นอย่างดี ทาให้
้ มู ลพืนผิ
เห็นภาพรวมของการใช้พนที ื ้ และ
่ การ
่
เปลียนแปลงต่ ่
างๆ ตามทีปรากฏบนพื ้
นโลก เหมาะ
1. ระบบสารสนเทศภู มศ ิ าสตร ์ ( GIS ) หมาย ถึง
การเก็บ รวบรวม และบัน ทึก ข้อ มู ล ทางภู ม ิศ าสตร ์
ด้ว ยระบบคอมพิว เตอร ์ โดยข้อ มู ล เล่ า นี ้ สามารถ
ปร บั ปรุ งแก้ไ ขให้ถู กต้อ งทัน สมัย และสามารถ
แสดงผลหรือ น าออกมาเผยแพร่เ ป็ นตัว เลข สถิต ิ
รู ปภาพ ตาราง แผนที่ และข้อ ความทางหน้ า จอ
คอมพิวเตอร ์หรือพิมพ ์อกมาเป็ นเอกสารได้
*ประโยชน์ของระบบสารสนเทศภู มิศาสตร ์ (GIS)
คือ ช่วยให้ประหยัดเวลาและงบประมาณ ช่วย ให้
้ ่ช ด
เห็ น ภาพจ าลองพืนที ั เจนท าให้ก ารต ด
ั สินใจ
 ่
เป็ นเครืองมื อรบ
ั สัญ ญารพิก ด ้ วโลก
ั พืนผิ
อาศ ย
ั ระยะทางระหว่า งเครืองร ่ บ
ั ดาวเทีย ม GPS
้ วโลกกับดาวเทียมจานวนหนึ่ งทีโคจรอยู
บนพืนผิ ่ ่
ในอวกาศ และระยะทางระหว่า งดาวเทียมแต่ละ
ั มีด าวเทีย มชนิ ด นี ้อยู ่ ป ระมาณ 24
ดวง ปั จ จุบ น
่
ดวง เครืองมื อร ับสัญญาณ
มี ขนาดและรู ปร่า งคล้า ยโทรศ พ
ั ทม ์ ือ ถือ
่ บ
เมือร ั สัญ ญาณจากดาวเทีย มแล้ว จะทราบค่ า
พิกด ่ ดไว้ โดยอาจจะอ่านค่าเป็ นละติจูด
ั ณ จุดทีวั
และลองจิจู ดได้ ความคลาดเคลื่อนขึ นอยู ้ ่กบั
่
ชนิ ดและราคาของเครืองมื อ
 *
จะคล้ายกับการใช้ประโยชน์จากแผนทีสภาพ ่
ภู มป ่
ิ ระเทศและแผนทีเฉพาะเรื ่
องเช่ น จะให้คาตอบ
ว่าถ้าจะเดินทางจากจุดหนึ่ งไปยังอีกจุดหนึ่ งในแผนที่
จะมีร ะยะทางเท่ า ใด ถ้า ทราบความเร็ว ของรถจะ
ทราบว่าใช้เ วลานานเท่ าใด บางครงข้ ้ั อมู ล มีความ
สับ ส น มา ก เ ช่ น ถน น บ า ง ช่ ว ง มี ส ภ า พ ถ นนไ ม่
เหมือ นกัน คือ บางช่ ว งเป็ นถนนกว้า งที่สภาพผิว
ถนนดี บางช่วงเป็ นถนนลู กร ัง บางช่วงเป็ นหลุ มเป็ น
บ่อ
ทาให้การคิดคานวณเวลาเดินทางลาบากแต่
ระบบสารสนเทศภู มิ ศ าสตร ์จะช่ ว ยให้ค าตอบได้
้ั
บางคร งระบบสารสนเทศภู มิ ศ าสตร ์ช่ ว ยในการ
 ่ เครืองมื
เรือง ่ อทางภู มศ
ิ าสตร ์
้
คาชีแจง ั เรียนตอบคาถามต่อไปนี ้
ให้นก
่
1. แผนทีโดยทั ่
วไปแบ่ ่ ด อะไรบ้าง
งออกเป็ นกีชนิ
2. องค ์ประกอบทีส่ าคัญของแผนที่ ได้แก่อะไรบ้าง
3. ลูกโลกจาลองแสดงข้อมู ลของโลกอย่างไรบ้าง
่
4. รู ปถ่ายทางอากาศแบ่งออกเป็ นกีประเภท อะไรบ้าง
5. รู ปถ่ายทางอากาศมีประโยชน์อย่างไรบ้าง
6. ดาวเทียมแบ่งออกเป็ นกีชนิ่ ด อะไรบ้าง
7. ดาวเทียมมีประโยชน์อย่างไรบ้าง
่
8. แผนทีเฉพาะเรื ่
องทีส่ าคัญ ได้แก่อะไรบ้าง จงยกตัวอย่าง