Magandang

Araw!
Rehiyon 1
LALAWIGAN NG

LA UNION
 LA UNION
 Hanapbuhay: Pagsasaka, paghahabi ng kumot, banig,
tela, paggawa ng banga, plorera, palayok, atbp.

 Wikain: Ilocano
 93% ng populasyon ng La Union ay mga Ilokano

 Mga Festivals:
- Pinandang Festival - Dinengdeng Festival
- Tabako Festival - Basi Festival
- Baggak Festival - San Fernando City Fiesta
LA UNION

Tangadan Falls
LA UNION

Tuddingan Falls
LA UNION

Ma – Cho Temple
 LALAWIGAN NG

PANGASINAN
 PANGASINAN
 5, 368 kilometrong parisukat
 Kabisera: Lingayen
 binubuo ng 45 bayan
Agno Binalonan Manaoag San Quintin
Aguilar Binmaley Mangaldan Sta. Barbara
Alaminos Bolinao Mangatarem Sta. Maria
Alcala Bugallon Mapandan Sto. Tomas
Anda Burgos Natividad Sison
Asingan Dasol Pozorrubio Sual
Balungao Infanta Rosales Tayug
Bani Labrador San Fabian Umingan
Basista Lingayen San Jacinto Urbiztondo
Bautista Mabini San Manuel Urdaneta
Bayombong Malsiqui San Nicolas Villasis
 PANGASINAN
 Panlalawigang bulaklak: Dilaw na Santan

 Hanapbuhay: paggawa ng asin, bagoong , bukayo, atbp.

 Wikain: Panggalatok, Tagalog at Ingles

 Mga Festivals:
- Pistay Dayat - Corn Festival
- Hundred Island Festival - Bangus Festival
- Pandan Festival - Mango Bamboo Fesitval
- Sigay Festival - Bagoong Festival
 PANGASINAN

Nuestra Seᾖora de Mananoag Simbahan ng Dagupan

 PANGASINAN

Pangasinan Holiday
Village Resort

San Jose Hillside Resort

PANGASINAN

Hundred Islands
 PANITIKAN NG

PANGASINAN
 PABITLA
Bugtong

Abong nen idis Abong nem Donya Maria

Aliber na butones Aliber na espada

The house of Idis The house of Madame Maria

Is surrounded by buttons Is surrounded by swords

Sagot: KAMATIS Sagot: PINYA

 PABITLA
Bugtong

Aliwa ak ya kiew Amayamay kamin sinaagi

Amaymay balet so bulong
ko
I am not a tree
Yet I have many leaves
Gatin-gatinan da kami
We are many brothers and
sisters
We have only one intestine.

Sagot: LIBRO / AKLAT Sagot: KUWINTAS

 PABITLA
Bugtong

Arapen ko,
idiking ko,
ibeneg ko
Lupak so nanengneng ko

I turn my front to it,

I turn my side to it,
I turn my back
My face that I see

Sagot: SALAMIN
 KASABIHAN

Pangasinense Ingles

Agda topakey mangga They wont throw stones

No anggapoy bunga. at the mango tree
If there are no fruits

Agka masyadon kapasiguro Don’t be too certain

Ta anggan kuaresma walay For even during Lent there
bagyo. could be storm.

Anti tepel (If there’s) no patience

Andi pesel. (There’s) no fulfillment.
 KASABIHAN

Pangasinense Ingles

Agmo ibabaga ya Don’t say that the well is deep

aralem sobubon If you have not yet plumbed
No agmo ni atokor. it’s depth.

Dakel so salita (When) words are many

Daiset so gawa. Deeds are few.

Anggan onabig lay sugat Though the wound be healed

Walay natilak ya piglat. A scar remains.
 AWITING BAYAN

Pangasinense Ingles

Say Ligliway Aten The Joy of Parents (salin)

Say anak ligliway ateng A child is a parent’s joy

Tambal na banal to tan ermen A balm for his cares and sorrows
Amamayo ton inted na tawan A toy sent by heaven
Laut no marikit a mreen. More so when it is a meek child.

Bangbalet no singa saya natan But if it is a child like this one

Ya amta koy mantila, manbataan Who knows how to tell lies and excuses
Sakey a krus so kaalimbawaan It is like a cross
Saksakbaten ya panid-irapan. Which must be borne and suffered.
 AWITING BAYAN
Pangasinense
Bangnen iganggan ed sakey a pulong
A diad pangabilay et mogmon
tonitulong
Man agko-agkowan, konwari pakoyong
Amta manaya et silib na bakokol.
No an galaw kawes, ikaw tan sagaysay
Pasaliw ton amin so singsing a batowan
Angkalin botitos, balituk a baklaw
Insan to anapen so manuk ya ibubulang
Ingles
When asked to go to a place
Where she can do her bit to earn a living,
She tries to appear hesitant and acts as
she need to be persuaded
But it is really a turtle’s trick.
Every time she moves (she needs)
clothes, earrings and combs.
She ask to be brought for her
rings with precious stones
Expensive shoes, and gold necklace,
After which she looks for a fighting cock.
 AWITING BAYAN

Pangasinense Ingles

Ag to ansakiten so kataldengay She minds not the stain upon my

galang, honor
Aroktan logur ko ag to la kinawanan. She cares not for my love and devotion.
 AWITING BAYAN

Pangasinense Ingles
Baba-baba Ila
Baba-baba Ila, ugip ka la Rock- a- bye little one, sleep now
Ta nitan laray babaka For here come the cows
Ag taka mot niawa I cannot protect you (from them)
Ta pati siak so siraen da. For they will eat me too.

Saray Bibitewen Stars

Niramay bitewen ed baybay Wonder are the stars on the shore
Labindua ran nanaabay There are twelve beside each other
Saksakey so agko labay Only one I do not like
Si Rosing ya lampay. It’s Rosing who is a cray baby.

Niramay bitewen id bukig Wonder are stars in the east

Labindua ran nadrasig There are twelve in a row.
 AWITING BAYAN
No Siak So Mangaro
No linglinggisen koy aping mon nantupag
Rosas na so everlasting so aliling dad matak,
Anggano onpatey ak ed bainti kuatro oras
No linglinggisen mo ak tampol nabilay ak.

No siak so mangaro ed stan ya limbas mo,

Ag ta ka paakseben no mayemyem so tiempo,
Say yorongan mon silya apisay panyolito,
Say dakatan mon datal mantilisay aro.

No komon agi ta, limon kan kakanen,

Iyan ta kad nguroy dilak ya pantolin-tolinen,
Ag ta ka gatgaten, ag ta ka akmonen,
Iyan ta kad nguroy dilak ya amamayoen.
 CANCIONAN
Debate Sa Musika At Panulaan

A. Pasantabi- sa simulang bahagi ay ang pagtanggap at pabati ng

mga “cancionista”; pasasalamat sa isponsor/ tagapag-
taguyod, at ang walang hanggang pasasalamat sa Dakilang
Lumikha.

B. Panangarapan- nais malaman ng mga kababaihan/babae ang

kalagayan sa buhay at mga gawain ng lalaki.

C. Panagkabataan- ang lalaki ay magsisimulang maniningalang

pugad, ang mga babae ay magbibigay ng mga tanong
tungkol sa Banal na Kasulatan at ang lalaki ay papatawan
din ng mahihirap na gawain.
 CANCIONAN
Debate Sa Musika At Panulaan

D. Cupido- sisikapin ng lalaki na makuha ang matamis na oo (pag-

ibig) ng babae sa pamamagitan ng pagtugtog ng
instrumentong pangmusika at gayundin sa pagsasalita

E. Balitang- huling bahagi kung saan ay maaring atasan ang lalake

na umakyat at sumalo sa kanya sa tanghalan- palatandaan
ng pagtanggap o kaya naman ay hayaang manatili na lang
sa ibaba na tanda ng pagtanggi.
 ALAMAT

Bakit umaakyat sa damo

ang mga Suso?
LALAWIGAN NG

ILOCOS
 ILOCOS
 Hanapbuhay: Pagsasaka, paghahabi ng kumot, banig,
tela, paggawa ng banga, plorera, palayok, atbp.

 Wikain: Ilocano

 Mga Festivals:

- Viva Vigan Festival Of The Arts - Longganisa Festival

- Bagnet Festival - Kannawidan Festival
- Sinait Garlic Festival - Begnas Festival
- Tobacco Festival - Binatbatan Festival
ILOCOS NORTE

Bangui Windmills
ILOCOS NORTE

Paoay Sand Dunes

ILOCOS NORTE

Aqua Grande
 ILOCOS NORTE

Saud Beach Kaibigan Falls

ILOCOS SUR

Calle Crisologo
ILOCOS SUR

Hidden Garden
 ILOCOS SUR

Baluarte de San Diego

ILOCOS SUR

Longganisa Festival
ILOCOS SUR

Bagnet Festival
 ILOCOS SUR

Kannawidan Festival
ILOCOS SUR

Vigan Festival
PANITIKAN NG

ILOCOS
MGA SIMU-SIMULA

Kantahing Bayan
Nagsaway nga Pintas
(Dallot - Awit sa Kasalan)

Ilokano

Dayta nagwsaway nga pintas mo

Awan umasping
No maraniagan ta lumabbaga nga pingping
mapupula mong pisngi
Nga dinaggayan ta buoc mo nga pangolcotem
Ken lang-lang-ay mo nga liwliwa agmalmalem
No bonggiem dayta mo saca umisem
Ngiti
Agparang nga dagus dayta cas marfil mo nga
Ngipin, Ngipin
Nagsaway nga Pintas
(Dallot - Awit sa Kasalan)

Ilokano

Nga tinampocan dayta callid mo nga casla

Bituin
Bituin
Ken dayta kiday mo a cas bullalayam ti malem
Sa dapit-hapon
Ay! Awan ngatan ti cas kenca nga cabukelen
Nga pinaraburan ti Dios Apo Mannacbailin
Ta binocbocadam laeng ami nga talungadeng
Ta uray agmisuot ka ket napintas ka laeng
 Nagsaway nga Pintas
(Dallot - Awit sa Kasalan)

Filipino
Yaang biniyayaang kagandahan mo
Na walang katulad
Lalo na kung singan ng araw ang mapupula mong pisngi
Pati ang iyong alun-along buhok
Na sa bawat kilos mo'y igaya ng lahat
Kung ibubuka mo ang bibig saka ngiti
Tumambad ang maperlas mong ngipin
Na pinamumunukan ng biloy na parang bituin
Pati kilay mong iginuhit ng bulalakaw sa dapit-hapon
Ay! Wala na marahil makakapantay sa pagkakalalang
Na ibiniyaya ng Poong Maykapal
Nasa iyo nang lahat ang mga katangiang iyon
Kahit nakasimangot ka pinakamaganda pa rin
 Manang Biday
(Badeng o Awiting Pangharana)

Ilokano Filipino

Manang Biday, ilukat mo man Mahal kong Biday, buksan mo

’Ta bintana ikalumbabam Ang iyong bintana
Ta kitaem ’toy kinayawan Para makita mo ang tagahanga mo
Ay, matayakon no dinak kaasian Ay, mamamatay ako kapag di pinansin

Siasinnoka nga aglabaslabas Sino ka ba na palaging napaparaan?

Ditoy hardinko pagay-ayamak Sa hardin ko na pinaglalaruan mo?
Ammom ngarud a balasangak Alam mo na isa akong binibini
Sabong ni lirio, di pay nagukrad Mga bulaklak ko di pa bumubuka
 Manang Biday
(Badeng o Awiting Pangharana)

Ilokano Filipino

Denggem, ading, ta bilinenka O mahal pakinggan mo ako

Ta inkanto ’diay sadi daya Pumunta ka sa timog
Agalakanto’t bunga’t mangga At pumitas ka ng mangga
Ken lansones pay, adu a kita Ng mga lansones rin at iba pa

No nangato, dika sukdalen ‘Pag mababa, huwag pitasin

No nababa, imo gaw-aten ‘Pag mataas, huwag pilitin
No naregreg, dika piduten Kapag nahulog huwag pulutin
Ngem labaslabasamto met laeng At hayaan lamang at daanan
 Dungdungwen Kanto
(Badeng o Awiting Pangharana)

Ilokano Filipino

Dungdunguen kanto unay unay, Itatangi kita sa lahat

Indayonen kanto iti sinamay Iduduyan kita ng malumanay
Tultuloden kanto nalumanay Ipaghehele kitang parang isang saglit
Pagamuanen inka mailibay Walang anu-ano’y ika’y maiidlip

*Annay, pusok, annay, annay, Aray! Puso! Aray! Aray!

Nasaem, naut-ut la unay. Mahapdi, makirot talagang-talaga
Itdem kaniak ta pannaranay Kailangan ko ang kalinga mo
Ta kaasiak a maidasay. Upang hindi ako gumalupay
 Dungdungwen Kanto
(Badeng o Awiting Pangharana)

Ilokano Filipino

Apaman nga inkanto makaturog At kung ikaw ay tulog na

Iyabbongkonto ta rupam daytoy paniok Kukumutan kita ng panyolito
Tapnon dinakanto kagaten ti lamok Upang hindi ka kagatin ng lamok
Ken maimasmonto't maturog. At mahihimbing ka sa pagtulog

*Annay, pusok, annay, annay, Aray! Puso! Aray! Aray!

Nasaem, naut-ut la unay. Mahapdi, makirot talagang-talaga
Itdem kaniak ta pannaranay Kailangan ko ang kalinga mo
Ta kaasiak a maidasay. Upang hindi ako gumalupay
 Pamulinawen
(Badeng o Awiting Pangharana)

Ilokano Filipino

Pamulinawen Huwag kang magtampo

Pusok indengam man Iyon ay biro lamang
Toy umas-asug Di na uulit
Agrayod'ta sadiam. Manalig ka Hirang
Panunotem man Kung galit ka pa
Inka Pagintutulngan Parusahang lubusan
Toy agayat, At ‘yong aasahang
agukkoy dita sadiam Hindi magdaramndam
 Pamulinawen
(Badeng o Awiting Pangharana)

Ilokano Filipino

Essem nga diak malipatan Tunay ang aking pag-ibig

Ta nasudi unay a nagan, At hindi biru-biro lamang
Uray sadin ti ayan, Ang puso ko’y sa iyo
Lugar sadino man, Huwag kang mag-alinlangan
Aw-awagan di agsarday At kung kulang pa rin
Ta naganmo kasam-itan. Ay kunin mo pa yaring buhay
No malagipka, pusok ti ‘Yan ay tanda ng
mabang-aran. Sukdulang pagmamahal
 O Biago Dungngo
(Dung-aw o Awit para sa patay)

Ilokano

Sinang-olmo dadiay nuang inta metten naglugan

Ala annaco
Ania pay ti pagbanagan na daytoy Apongmo?
Ania pay to innac cuna?
Ala annacco dungngo
Bumangoncan
Pimmanaw ditto sangalubungan
Addaca metten di sabali nga panagbiag
 O Biago Dungngo
(Dung-aw o Awit para sa patay)

Filipino

O, mahal na bunso Sige na anak

Mata mo'y idilat
At tignan mo ang mga tao.
Hala, anak ko, iyo pang sabihin.
"Lola tayo nang kumain."
At ikaw ay aking sinubuan
"Lola tayo na sa parang!"
At iyong pinantukan ang kalabaw
na ating sinakyan
Ano pa ang mangyayari sa lola
mo?
Ano pa ang masasabi ko?
Sige na anak kong mahal
Bumangon ka!
Lisanin mo itong daigdig
Nariyan ka na sa kabilang
buhay.
 Dung-aw
(Dung-aw o Awit para sa patay)

Filipino

Ako'y kaawaan, O aking kapatid!

Ako'y kaawaan, O aking asawa!
Ako'y kaawaan, O aking kapatid!
Ako'y kaawaan, O aking asawa...
Ano ang natira't sa aki'y naiwan,
Sa abang buhay kong walang kapalaran?
Ang lahat sa akin ay makakalimot
Pagkat parang sanggol sa iyo'y umirog!
 Dung-aw
(Dung-aw o Awit para sa patay)

Filipino

Ang mga mata ko pukto sa luha...

Ang abang ko ay babad sa luha...
At pagkat talos kong sa iyong libingan
Kahit nanlumo ang dibdib sa dusa,
Tunaw sa hikbo ko ang aking pag-asa.

Sa mga gawaing magaa't mabigat

Hahanapin kitang kausong sa buhat
 Dung-aw
(Dung-aw o Awit para sa patay)

Filipino

Sa pagpapatuka sa ating manukan,

Paggapas ng kumpay para sa kalabaw,
Sa pagpapakain ng baboy ng ulbo
Ang hahanapin ko'y katabing kasuyo...
Pag di ka nakita, puso'y madudurog,
Katiulad ay abo ng mga hinutok.
MGA SIMU-SUMULA

Salaysaying Bayan
MGA SIMU-SUMULA

Karunungang Bayan
 Burburtia o Burtia
Bugtong

Langit ngato Ania ti pinarsua ti Dios

Langit baba
Danum agtinga nga ipagnana ti bukol

Langit sa itaas Ano ang nilikha ng Diyos

Langit sa ibaba na ang inilalakad ay ang bukol?
Tubig sa gitna

Sagot: Niyog Sagot: Bangka

 Burburtia o Burtia
Bugtong

Adda tapis ni kaka

Bulong ti kappakappa
Nagtalikod, nagpada saanman a mabasa

Dahon ng "kappakappa" Tapis ni kaka,

Magkatalikod ngunit pareho pa rin hindi man lang nabasa

Lapayag o taenga
Aba o dahon ng gabi
 Burburtia o Burtia
Bugtong

Adda maysa a lakay

Adda maysa a prinsesa
Nakatugaw iti tasa Kalbo nem nakawaray

May isang prinsesa May isang matanda

Nakaupo sa tasa Kalbo ngunit may galamay

Sagot: Kasoy
Sagot: Kurita o Pugita
 Pagsasao
salawikain o kawikaan

Ilokano Filipino

No agmulaka ili unas Kung ikaw ay magtatanim ng tubo

Donakapay taliawen lumabas Di man lang lumingon ang dumaan
Ngem no adda basi mon a naiman Pero pag may alak na na, mas masarap
Sarungkarandakan uray ania ti oras Bibisitahin ka ano man ang oras

Siao, sio, "billit" Wala ka noong panahon ng pagtatanim

Awanka idi panagitukit Nandito ka na ngayong panahon ng
Addaka itan panagapit pag-ani.
 Pagsasao
salawikain o kawikaan

Ilokano Filipino

Sasaur ti agdildillaw Ang pumupuna ay balewala't madadaya

No kaddua ti agtatakaw Kung ang kasama mo ay magnanakaw

Amunsam iti ulmog ti manok Tiisin mo lang ang kuto ng manok

No kaya't mot agsida iti itlog. Kung gusto mong mag-ulam ng itlog.
NALPAY A NAMNAMA BIGONG PAG-ASA
ni: Leona Florentino ni: Isagani Cruz

Mangan a ragsac ken Talceda Anong saya at ginhawa

Dagiti adda Caayanayatda Kung may nagmamahal
Ta adda piman mangricna Dahil may makikiramay
Cadagiti isanamin a asugda Sa lahat ng pagsurusa

Ni gasatco a nababa Ang masama kon kapalaran

Aoanen ngatat capadana Walang kapantay
Ta cunad diac agduada Wala akong alinlangan
Ta agdama ngarud nga innac agsagaba Sa dinaranas sa kasalukuyan

Ta nupay no agayatac Kahit na ako ay magmahal

Iti maysa a imnas Sa isang musa
Acan lat' pangripripiripac Wala namang hinuha
Nga adda pacaibatugac Na ako'y pahahalagahan
NALPAY A NAMNAMA BIGONG PAG-ASA
ni: Leona Florentino ni: Isagani Cruz

Ilunodcanto to horas Isumpa ko kaya ang panahon

Nga innac panonacayanac Nang ako'y ipinanganak
Ta mamaenribo coma a naseseat Higit na mas masarap
No natayac idin ta nayanecac Na mamatay bilang sanggol

Gayagayed coma a ipalaoag Nais ko mang ipaliwanag

Ngen bumdeng met toy dilac Dila ko'y ayaw gumalaw
Ata maquitac met a sibabatad Nakikita kong malinaw
Nga ni paay ti calac-amac Pagtanggi lamang ang matatanggap

Ngem umanayento a ilolioac Ligaya ko sana'y walang kapantay

Ti pannacamanom itoy a panagayat Sa kaalamang ikaw ay minamahal
Ta icaric Kenca Ket isapatac Isusumpa ko at patutunayan
Nga sica aoan sabali ti pacatac Para sa iyo lamang ako mamamatay
Buneng / Bolo (Itak)
ni Jose Asia Bragado
MGA AKDA TUNGKOL SA PANANAMPALATAYA
at KAGANDAHANG ASAL

Ilokano

Amami, nga addaka sadi langit,

Madaydayaw koma ti Naganmo.
Umay koma ti pagariam.
Maaramid koma ti pagayatam
Kas sadi langit kasta met ditoy daga.
Itedmo kadakam ita ti taraonmi iti inaldaw.
Ket pakawanennakami kadagiti ut-utangmi,
A kas met panamakawanmi
Kadagiti nakautang kadakami.
Ket dinakam iyeg iti pannakasulisog,
No di ket isalakannakami iti dakes.
Mga Tanyag na Manunulat ng

REHIYON 1
 Mga Tanyag na Manunulat
Isang nobelista, kwentista at makata.

Gantimpala:
Pedro Bukaneg Award na ipinagkaloob sa kanya ng
Gumil Filipinas noong 1993 at marami pang iba.

Naging pangulo ng Gumil Filipinas at Direktor ng Umpil.

Mga akda: Jose Bragado

• Pamulinawen Ilocos Sur
• Buneng (Itak)
• Kaarigi ti Nasipnget a Rabii (like the Dark Night); at
• Ti Pasala Bantay Ken Ti Ugsal (The Dance, The Mountain and the Deer).
 Mga Tanyag na Manunulat
Isang manunulat

Mga akda:

•America Is in the Heart

•The Laughter of My Father
•The Cry and the Dedication
•My Father's Tragedy
•The Romance of Magno Rubio
•If You Want To Know What We Are Carlos Bulusan
•My Father goes to Court Binalonan, Pangasinan
 Mga Tanyag na Manunulat
• Ama ng Panitikang Ilokano

• Unang edukadong Ilokano, orador,

musikero, leksikograpo at dalubwika.
• bulag
• Naging guro ng mga paring Agustiniano
sa pag-aaral ng wikang Ilokano.

Mga nagawa:
• Epikong Biag ni Lam-ang na binubuo ng 294 na saknong Pedro Bukaneg
• Mga sermon sa wikang Ilokano Samtoy, Ilocos Sur
• Nagsalin ng mga nobena at dasal mula sa
Latin at Kastila sa wikang Ilokano
• Tumulong sa paghahanda ng unang katesismo at
gramatika sa wikang Ilokano
 Mga Tanyag na Manunulat
• Makata At Kwentista
• Nagsulat para sa mga babasahing Manila Chronicle,
Sunday Times, Saturday Mirror, Weekly Women’s
Magazine, Counterpoint, Liwayway, at Isyu

Gantimpala:
• Araw ng Maynila Award
• Gawad Balagtas ng Unyong ng mga Manunulat sa
Pilipinas
• Republic Cultural Heritage Award
• TOYM Award
Andres Cristobal
Mga akda: Cruz
Ang Tundo Man May Langit Din - nobela Dagupan, Pangasinan
Uliliang Pangarap - nobela
 Mga Tanyag na Manunulat
• Tinaguriang Ama ng Sosyalismo sa Pilipinas at
Ama ng mga Iloko.
• Mamamahayag, manunulat, manananggol at
pinuno ng mga manggagawa.
• Siya ang nagtatag ng Iglesia Filipina Independiente

Gantimpala:
• Exposicion sa Madrid dahil sa kanyang El Folklore Filipino

Mga akda:
• Las Islas Bisayas en la Epoca de la Conquista Isabelo delos
• Historia de Ilocos Reyes
• La Il Sensacional Memoria Sobre La Revolucion Filipina Ilocos Sur
• Ang Singsing ng Dalagang Marmol at iba pa.