Americki Prezidencijalizam

I Američki
prezidencijalizam
O! say can you see by the dawn’s early light,
What so proudly we hailed at the twilight’s last
gleaming,
Whose broad stripes and bright stars through the
perilous fight,
O’er the ramparts we watched, were so gallantly
streaming?
And the rockets’ red glare, the bombs bursting in air,
Gave proof through the night that our flag was still
there;
O! say does that star-spangled banner yet wave,
O’er the land of the free and the home of the brave?
Ustav, Politički sistem, Država
• Jedan od osnovnih modela- uzora političkih sistema;
• Gotovo zaboravljen tokom XIX veka;
• Kopiran širom sveta- posebno krajem XX veka;
• Nije jednako shvatan i vrednovan;
• Tokvil: uzorni model liberalne • Hejg: republika u opadanju, kvarenju;
institucije se smanjuju, granice između vlasti
demokratije; nestaju;
• Brajs: većinska demokratija; • Vudro Vilson: uvođenje parlamentarne
demokratije;
• Dal: poliarhična demokratija; • Vladavina elite (elita);
• Najrazvijeniji demokratski sistem • Jednopartijski sistem;
• Korporativna država- dominacija finansijskog
na svetu; kapitala;
• Vudro Vilson: ide u rat da bi • Miler- dva ustava:
sačuvala demokratiju; 1) Formalni- pisani;
2) Tajni- nepisani (kodeks neformalnog
• Ruzvelt: arsenal demokratije; razumevanja i konvencija)
• Olmond- Pauel- Strom- Dalton: u • Ignoriše individue i daje privilegije
superkompanijama;
svetu gde su problemi nuklearna • Čomski: kapitalistička demokratija:
proliferacija i razoružanje, SAD • stvaranje globalnog sistema gde će SAD
treba da reuzmu vodeće mesto; dominirati;
• Manjina bira predsednika (Regan: 1/3);
• Američka monarhija;
• Diktatura sa prijateljskim licem- demokratska
diktatura;
• Gamson: društva stabilne nereprezentacije;
• Bendžamin
Franklin:
• “Veliko carstvo,
slično velikoj
torti, najlakše se
istanji i istroši po
ivicama.”
• Politički sistem SAD se ne može
opisati jednim obeležjem niti
jednom jednodimenzionalnom
definicijom- razlog:
• Obeležja sistema (pa i ceo
sistem) su se menjala
tokom vremena;
• Primer:
1. Džefersonov
prezidencijalizam:
a) Partijska vlada;
b) Kabinetsko vođstvo;
2. Džeksonov populistički
prezidencijalizam:
• Sukob sa Kongresom;
• Današnji sistem se vraća
vašingtonskom modelu:
• Jaka izvršna vlast;
• Nehajanje za partije;
• Ceremonije, itd.
• Američki politički
sistem je:
1) Ustavna
2) Federativna
3) Predsednička
4) Dvopartijska
5) Elitističko-
predstavnička
6) Zapadna demokratija
• Nastale ujedinjenjem trinaest
kolonija;
• Virdžinija: 1607.
• Džordžija: 1732.
• Kolonije nisu bile neposredno
povezane;
• Upravljano iz Engleske (Velike
Britanije kasnije);
• Na čelu kolonije: Guverner
(imanovani od strane britanske
krune);
• Zakonodavna vlast: izborno
predstavničko telo;
• Sudovi: presude po Common law;
Američke kolonije
Izborno
Sudovi
Guverner Predstavničko
(presuđivali
(izvršna vlast) Telo
po Common law)
(zakonodavna vlast)
• Talasi (tipovi) doseljavanja:
1) Prvi talas:
• Potraga za boljim životom;
• Individualni poduhvat;
• Religijska netrpeljivost;
• Spontani razvoj institucija (različit u pojedinim kolonijama);
• Jedan vid u Novoj Engleskoj, drugi u Virdžiniji; mešoviti tip u Nju
Džersiju;
• Neposredna dmeokratija (javni trgovi);
• Autonomija lokalnih institucija;
2) Drugi talas:
• Trgovina;
• Bolji uslovi života;
• Poljoprivreda;
• Organizacija sličnija engleskim okruzima (counties), nego gradovima;
3) Treći talas:
• Mešavina ova dva tipa: gradski i plantažni, trgovački i poljoprivredni;
• "Join, or Die" is a well-
known political cartoon,
created by Benjamin
Franklin and first published
in his Pennsylvania
Gazette on May 9,
1754. The original
publication by the Gazette is
the earliest known pictorial
representation of colonial
union produced by a British
colonist in America.
• 1774. Prvi kontinentalni
kongres u Filadelfiji;
• 1775. Drugi kontinentalni
kongres:
• Odluka o početku borbe
protiv Velike Britanije;
• 1776. Deklaracija
nezavisnosti;
• 1777. Povelja ili Članovi
konfederacije i stalne unije
(Articles of Confederation
and Perpetual Union);
• Države su je ratifikovale
do 1781.
• 1783. Versaj- Britanija
priznaje nezavisnost
američkih kolonija;
• Deklaracija nezavisnosti, Tomas
Džeferson:
• “Kada tokom ljudskih događaja
postane neophodno za jedan
narod da raskine
političke sprege koje su ga
povezivale sa drugim, i preuzme
odvojeno i ravnopravno mesto
među moćima na zemlji, na koje
mu zakoni prirode i Prirodnog
Boga daju pravo, dužno
poštovanje mišljenja čovečanstva
od njega zahteva da objavi
razloge koji ga nagone na
odvajanje.”
• “Mi smatrano ove istine
očiglednim: da su svi
ljudi stvoreni jednaki, da
su obdareni od
strane njihovog Tvorca
određenim neotuđivim
pravima, među kojima
su život, sloboda i
težnja za srećom.”
• “U cilju obezbeđivanja ovih prava,
vlade ustanovljene među ljudima,
izvode svoje zakonite moći iz
saglasnosti onih nad kojima se
vlada. – Ako ikada ijedan
oblik vlade postane prepreka
ostvarivanju ovih ciljeva, pravo je
naroda da ga promeni ili
ukine, da ustanovi novu vladu,
koja će ležati na temeljima takvih
načela, i organizovati
svoje moći tako da najbolje utiče
na narodnu sigurnost i sreću.”
• Tomas Džeferson, tvorac
Deklaracije nezavisnosti,
treći po redu američki
predsednik, odredio je
kako će mu izgledati
nadgrobna ploča i
epitaf, u kome se ne
pominje njegova
dužnost prvog čoveka
SAD.
• Konfederacija je bila labav
savez između trinaest
kolonija;
• Institucionalni izraz
konfederacije je bio
Kongres, koji je imao
ograničene nadležnosti:
1) Porez;
2) Monetarna politika;
3) Spoljna trgovina;
4) Carine;
5) Armija;
1. Establishes the name of the confederation
with these words: "The Style of this
confederacy shall be "The United States of
America."
2. Asserts the equality of the separate states
with the confederation government, i.e.
"Each state retains its sovereignty, freedom,
and independence, and every power,
jurisdiction, and right, which is not by this
Confederation expressly delegated."
3. Does not call the United States of America a
"nation" or "government," but instead says,
"The said States hereby severally enter into a
firm league of friendship with each other, for
their common defense, the security of their
liberties, and their mutual and general
welfare, binding themselves to assist each
other, against all force offered to, or attacks
made upon them, or any of them, on account
of religion, sovereignty, trade, or any other
pretense whatever."
4. Establishes freedom of movement – anyone
could pass freely between the states,
excluding “paupers, vagabonds,
andfugitives from justice." All people are
entitled to the rights established by the state
into which he travels. If a crime is committed
in one state and the perpetrator flees to
another state, he will be extradited to and
tried in the state in which the crime was
committed.
5. Allocates one vote in the Congress of the
Confederation (the "United States in Congress
Assembled") to each state, which was
entitled to a delegation of between two and
seven members. Members of Congress were
appointed by state legislatures. Also,
individuals could not serve more than three
out of any six years.
6. Only the central government was allowed to
conduct foreign relations and to declare war.
No states could have navies or standing
armies, or engage in war, without permission
of Congress (although the existence of state
militias is encouraged).
7. Whenever an army is raised for common
defense, colonels and military ranks below
colonel will be named by the state
legislatures.
8. Expenditures by the United States of America
will be paid by funds raised by state
legislatures, and apportioned to the states
based on the real property values of each.
9. Defines the powers of the United States of
America: to declare war, to set weights and
measures (including coins), and for Congress
to serve as a final court for disputes between
states.
10. Defines a Committee of the States to be a
government when Congress is not in session.
11. Requires nine states to
approve the admission of a
new state into the
confederacy. It pre-approved
the British held Province of
Quebec, if it had applied for
membership.
12. Reaffirms that the
Confederation accepts war
debt incurred by Congress
before the existence of the
Articles.
13. Declares that the Articles are
perpetual, and can only be
altered by approval of
Congress with ratification by
all the state legislatures.
• 1787. Ustavotnorna
skupština u Filadelfiji-
revidiranje Povelje iz 1777.
• Donet ustav, koji je
pretvorio SAD iz
konfederacije u federaciju;
• Mnoga sporna pitanja-
samo 39 od 55 predstavnika
na Ustavotvornoj skupštini
ratifikovalo Ustav;
• Ustav usvojen 1791. kada su
ga kolonije ratifikovale;
• Sva suprotstavljena gledišta se mogu suziti na dva
glavna:
I. Plan delegacije Virdžinije:
• Samostalna i jaka centralna vlast;
• Široke nadležnosti saveznog zakonodavnog tela;
• Nadležnost da donosi zakone u slučaju nenadležnosti državica;
• Broj predstavnika u skupštini u skladu sa brojem stanovnika;
• Jaka savezna administracija
II. Plan delegacije Nju Džersi:
• Produženje Konfederacije;
• Zakonodavno telo sastavljeno od jednakog broja predstavnika
državica;
• Plan Virdžinije:
• Plan Nju Džersija:

• Rešenje je postignuto
usvajanjem
kompromisnog plana
Konektikata (Veliki
kompromis);
• Predviđena dvodomna
struktura Kongresa:
1) Gornji dom (Senat)-
jednak broj predstavnika;
2) Donji dom (Predstavnički
dom)- broj predstavnika u
skladu sa brojem
stanovnika;
• Osnova i okvir političkog
sistema SAD;
• Kratak, rigidan ustav:
• 7 članova, 27 amandmana;
• Najstariji i najdugovečniji
ustav;
• Poseban značaj: dao prvi
pravno oblikovan,
funkcionalan i konstituisan
model federacije;
• Liberalna priroda;
• Naginje ka slobodi, ne
ka jednakosti:
• Ne postoje socijalne
odredbe ili odredbe o
jednakosti;
• Jednakost (jednaka
pravna zaštita) se nalazi
tek u XIV amandmanu;
• Velika reputacija;
• Često kopiran;
• Gledston:
“najčudesnije delo
koje ikad stvorio
ljudski um;”
• Tri osnovna izvora
Ustava:
1) Bogata praksa
pojedinih država;
2) Liberalne misli- Lok,
Monteskje;
3) Ideje iz engleskog
ustava (engleska
konstitucionalna
istorija);
• Faktori stabilnosti političkog i ustavnog poretka:
Ustav je pre svega proceduralnog, a ne supstancijalno-
vrednosnog karaktera;
Nema normi koje se odnose na redistribuciju bogatstva (jednakost,
oscijalneodredbe, itd.)
Balans između politike i ekonomije;
Regulisani odnosi između država i savezne vlasti (iako ne
uvek konzistentno);
Kratak ustav (84 odredbe);
Ustavni amandmani;
• Procedure za promenu Ustava SAD:
• 2/3 većina u oba doma Kongresa i ¾ većina
federalnih jedinica;
• Sazivanje Ustavotvorne skupštine sastavljene od
delegata država;
• Potvrđivanje odluke Kongresa od strane posebne
skupštine koje sazivaju države;
• Okolnosti pod kojima je nastao Ustav SAD:
1) Očevi osnivači (Vašington, Hamilton, Medison, Frenklin, Džeferson, Džej, Adams,
itd.)
• Mladi, inteligentni ljudi; ozbiljno prišli ovom poslu;
• Želeli da Američka revolucija bude šira i dublja od revolucionarnog rata;
• Džon Adams Tomasu Džefersonu: “revolucija je dugotrajan proces
stvaranja novog poretka i generacija koja je započne neće biti u stanju
da je završi.”
• Ciljevi Očeva osnivača:
a) Jedinstvena i jaka zajednica;
b) Interesi buržoazije;
c) Kontrolisana demokratija i zaštita privatne svojine;
d) Mehanizam ograničenja vlasti;
• Vladavina prava;
• Federalizam;
• Izborna osnova vlasti;
• Checks and balances (kočnice i ravnoteže);
• Prava i slobode;
• Na njih uticali mnogi
liberalni mislioci: Lok,
Ruso, Kant, Pejn, Fihte;
• Teorija društvenog
ugovora i Teorija
prirodnih prava;
2) Engleska konstitucionalna
istorija;
3) Iskustva drugih država;
4) Iskustvo konfederacije:
Federalistički spisi:
• Konfederalizam je
nesposoban da obavlja dve
funkcije političkog poretka:
a) Da očuva zemlju od
spoljnih opasnosti;
b) Da brani zemlju od
unutrašnje
dezintegracije i haosa;
• “Verujemo u
Boga” postala je
zvanična parola u
Sjedinjenim
Američkim
Državama tek
1956. godine.
• Osnovna prava i slobode se nalaze u temeljima političkog sistema SAD;
• Mnogi su razlozi za to:
1. Istorijski:
• Preduzimljivi, hrabri, spremni na rizik;
• Egzistencijalni problemi;
• Individualni poduhvati;
• Potraga za srećom i boljim životom;
• Opstajali su i napredovali samo najjači;
• Solidarnost i ispomoć;
2. Ekonomski razlozi:
• Oslanjanje na sopstvene snage;
• Individualan rad;
• Snalaženje;
3. Politički;
4. Pravni;
5. Kulturno- psihološki;
• Pravni izraz ovih prava: Bill
of Rights;
• Nisu provbitno uključeni u
Ustav, jer se smatralo da je
nepotrebno:
• Već su postojale povelje o
slobodama i pravima na nivou
državica;
• Prvih deset amandmana;
• Uključeni u Ustav 1791.
godine;
• Ograničenja savezne vlasti,
ali ne i vlasti državica;
• Amendment I
• Congress shall make no law respecting an establishment
of religion, or prohibiting the free exercise thereof; or
abridging the freedom of speech, or of the press; or the
Sloboda religije, right of the people peaceably to assemble, and to
govora i petition the Government for a redress of grievances.
štampe • Amendment II
• A well regulated Militia, being necessary to the security
of a free State, the right of the people to keep and bear
Arms, shall not be infringed.
Tužba velike porote, • Amendment III
Nošenje
Branjenik i svedočenje, • No Soldier shall, in time of peace be quartered in any
oružja house, without the consent of the Owner, nor in time of
Privatna svojina
war, but in a manner to be prescribed by law.
Bill of Rights • Amendment IV
• The right of the people to be secure in their persons,
houses, papers, and effects, against unreasonable
searches and seizures, shall not be violated, and no
Warrants shall issue, but upon probable cause,
supported by Oath or affirmation, and particularly
Razmeštanje describing the place to be searched, and the persons or
Nerazumno
vojnika uz things to be seized.
ispitivanje i
hapšenje
vlasnikovu • Amendment V
saglasnost • No person shall be held to answer for a capital, or
otherwise infamous crime, unless on a presentment or
indictment of a Grand Jury, except in cases arising in the
land or naval forces, or in the Militia, when in actual
service in time of War or public danger; nor shall any
person be subject for the same offence to be twice put
in jeopardy of life or limb; nor shall be compelled in any
criminal case to be a witness against himself, nor be
deprived of life, liberty, or property, without due process
of law; nor shall private property be taken for public use,
without just compensation.
• Amendment VI
• In all criminal prosecutions, the accused shall enjoy the
right to a speedy and public trial, by an impartial jury of
Brzo i javno the State and district wherein the crime shall have been
suđenje committed, which district shall have been previously
Pomoć ascertained by law, and to be informed of the nature
savetnika and cause of the accusation; to be confronted with the
witnesses against him; to have compulsory process for
obtaining witnesses in his favor, and to have the
Assistance of Counsel for his defence.
Prava • Amendment VII
Suđenje pred
rezervisana • In Suits at common law, where the value in controversy
porotom
za državice shall exceed twenty dollars, the right of trial by jury shall
be preserved, and no fact tried by a jury, shall be
Bill of Rights otherwise re-examined in any Court of the United
States, than according to the rules of the common law.
• Amendment VIII
• Excessive bail shall not be required, nor excessive fines
imposed, nor cruel and unusual punishments inflicted.
• Amendment IX
Prava u Jemstva i • The enumeration in the Constitution, of certain rights,
Ustavu kazne shall not be construed to deny or disparage others
retained by the people.
• Amendment X
• The powers not delegated to the United States by the
Constitution, nor prohibited by it to the States, are
reserved to the States respectively, or to the people.
• Dve kategorije prava u Bilu o pravima:
1) Civilne slobode: zaštita građana od
Bill of Rights neadekvatne aktivnosti države;
• Džeferson: “ono na šta su ljudi
ovlašćeni naspram svake vlade.”
• serija ograničenja adresiranih na
državu;
• Supstativna ograničenja- privatna
svojina;
Civilne slobode Civilna prava • Proceduralna ograničenja- nevin
Equal protection
Due process of law dok se ne dokaže da je kriv;
laws
2) Civilna prava: obaveze nametnute
državi da preuzme pozitivne ili
afirmativne aktivnosti da se zaštite
građani od nelegalnih akcija drugih
privatnih građana i drugih državnih
Proceduralna: agencija;
Supstantivna: Nevin dok se ne • Izraz ekpanzije države;
Pravo na svojinu dokaže • XIV amandman: jednaka pravna
da je kriv zaštita;
• Afirmativna akcija;
• 1863. godine: donesen
Emancipation proclamation
act- ukinuto ropstvo u
južnjačkim državama,
članicama Konfederacije;
• 1865. godine: XIII
Amandman: ukinuto
ropstvo;
• 1966. godine: Civil Rights
act: crncima garantovana
ista prava kao i belcima;
• 1968: XIV Amandman:
garantovano svojstvo
državljana SAD svima koji su
rođeni na teritoriji SAD i koji
su naturalizovani;
• “Iako su SAD organizovane od 1787.
godine kao federacija (savezna
država), nije bilo izvedeno načisto da
li se suverenost nalazi kod saveza ili
kod posebnih država sve do
građanskog rata severnih i južnih
država (1861- 1865).
• Po jednoj teoriji koju je bio sklopio
Kalhun, Ustav SAD nosio je karakter
međunarodno- pravnog ugovora:
stupajući u savez, posebne se države
nisu potčinile nikakvoj volji višoj od
svoje- ostale su i dalje suverene.
• Imajući pravo da tumače ugovor koji
su zaključile, posebne su države bile
pozvane da cene ustavnost pojedinih
odluka savezne vlasti, tj. da kažu da li
se te odluke slažu sa osnovnim
ugovorom na kome počiva savezna
vlast.
• Kad god bi koja država našla da je
jedan savezni zakon neustavan, ona
ga je mogla orglasiti za ništavan
(teorija nulifikacije).”
• “Ukoliko bi većina posebnih
država tvrdilo da je zakon
ustavan, a manjina da je zakon
neustavan i da ne važi- u tom
slučaju nadglasane države bi
imale pravo da istupe iz
saveza.
VS • U građanskom ratu, južne
države koje su usvojile
Kalhunovo gledište, bile su
pobeđene na bojnom polju- na
taj način je utvrđeno da se u
SAD suverenost nalazi ne kod
posebnih država, već kod
savezne vlasti;”
– Slobodan Jovanović, “Država”
• Konfederativne
američke države:
• 1861- 1865;
• Predsednik:
• Džeferson Dejvis;
• Potpredsednik:
• Aleksandar
Stivens;
• Sedište Kongresa u
Virdžiniji;
• Teorija političkog sistema
(stateless teorija)- Almond,
Iston:
• Upotrebljavanje pojma
političkog sistema umesto
pojma države;
• Okvir i sredstvo analize
političkih procesa; afirmiše
širi okvir uključivanja viših i
nižih slojeva, pojedinačnih i
grupnih subjekata, a ne
samo državu i vlast, u
analizu procesa političkog
odlučivanja;
• Politički proces se analizira
kao rezultanta interakcije
različitih subjekata, a ne
samo kao struktura, norme i
odluke organa države,
odnosno vlasti;
• Viši nivo stanja i razvoja
demokratije;
• Suviše razuđen okvir- nije
jasna granica između
društva i uže organizacije
politike i vlasti;
• Pojam države se i dalje upotrebljava- dva značenja:
1. Organizacije vlasti- monopol nad legitimnom prinudom;
2. Tri dimenzije:
a) Teritorija;
b) Stanovništvo;
c) Suverena vlast;
• Pojmovi države, nacije i zemlje se upotrebljavaju kao
sinonimi;
• Pojam političkog sistema se koristi u regularnom
društvenom stanju;
• Pojam države se upotrebljava u delikatnijim političkim
situacijama;
• Posebne osobine SAD u odnosu na druge
države:
1. Nacionalno državljanstvo superiornije u
odnosu na državljanstvo državica;
• XIV Amandman;
2. Lonac za taljenje (melting pot):
• Mešanje nacionalnosti i etničkih grupa;
• Projekt i pragmatska iznudica;
• Dva procesa (pojave):
a) Rasna ili etnonacionalna
fragmentacija i getoizacija;
• Čovek enklava: povlačenje
ljudi od bazične etike
uzajamnosti;
• Beli ljudi se ne osećaju
sigurno gde postoji veliki
broj emigranata;
• Manje voljni da plaćaju
poreze usled zatvorenog
načina života;
b) Političko organizovanje po rasnom
ili etnonacionalnoj osnovi;
3. SAD su supersila i superdržava;
• Diktiraju razvoj država i celog
globalnog društva;
• Nameće svoja rešenja i interese;
4. Sadejstvo države, velikog biznisa
(korporacija) i nevladinog sektora;
• Koegzistencija;
• Personalna i poslovna
isprepletanost;
• Razlozi prepuštanja određenih
držanih funkcija korporacijama:
a) Mnoge keonomske poslove
obavlja bolje od države;
b) Ekonomska elita učestvuje u
formiranju politike;
• Opasnosti od tenzija između
države i NGo ne psotoji:
• Organizovane i
funkcionalizovane u skladu sa
interesima države;
• Finansirane od strane države;
• Ciljevi države:
1. Očuvanje ustavnog,
društvenog i političkog
poretka;
2. Pružanje javnih usluga;
3. Nacionalna bezbednost i
zajednička odbrana;
4. Ekonomski sistem;
5. Socijalna politika;
6. Demokratski poredak;
• Kejnzijanski projekt u ekonomiji:
do šezdesetih godina;
• Nova ekonomska logika i politika:
• Politika markentizacije i
deregulacije:
a) Smanjenje državnih nadležnosti;
b) Državne administracije;
c) Troškova;
• Novo javno upravljanje (New
Public Management):
1. Smanjivanje regulativnih mera i
aktivnosti i na nivou federacije i na
nivou držacive;
2. Kupac je na prvom mestu;
3. Povećanje ovlašćenja poslodavaca;
4. Eliminisanje suvišnog iz državne
politike;
Vertikalna organizacija vlasti
• Vertikalna organizacija vlasti:
odnos viših i nižih nivoa
političke organizacije društva;
• obuhvata:
1) Federalizam;
2) Lokalna uprava;
• Dobro uređena klasična
politička federacija: poseban
značaj Ustava SAD:
• dao prvi pravno oblikovan,
funkcionalan i konstituisan
model federacije;
• Neki autori govore o
korporativizmu:
• Korporativni federalizam;
• Federalizam SAD:
1) 50 država;
2) Distrikt Kolumbija
(glavni grad-
Vašington
(Washington D.C.))
3) Portoriko- pridružena
država;
• Razlozi za federativno, a ne unitarno uređenje:
1) Istorijski:
• SAD nastale ujedinjavanjem 13 kolonija koje nisu bile
povezane i koje su uživale samostalnost;
2) Velika i efikasna država:
• preko podele nadležnosti između savezne vlasti i vlasti
državica;
3) Realne razlike:
a) Ekonmski razvoj;
b) Geografski položaj;
c) Kulturne razlike;
• Tri glavne interpetacije federativnog
uređenja SAD:
I. Jasne rapodele nadležnosti i
suverenost na strani državica;
• Federacija ima sužena
prava- očuvanje celine
društva;
• Amandman X:
• “Ovlašćenja koja nisu
data Sjedinjenim
američkim državama, a
nisu uskraćena
državicama, su
zadržana za pojedine
državice;”
• Nadležnosti saveznih organa
se kreće u granicama
ustavnih odredbi;
• Pravo nulifikacije (ius
nulification): pravo državica
da ne primenjuju savezni
zakon, ako taj zakon nije
prihvaćen u državici;
II. Prilagođavanje društvenim promenama:
a) Amandmani;
b) Vrhovni sud;
c) Običajno pravo;
III. Ustav je osnova za široke kompeticije i ingerecije savezne
države:
• Tri uporišta:
a) Vrhovni sud tumači Ustav;
b) Akti i mere u okviru nadležnosti;
c) Sukob između saveznog Ustava i ustava
državica;
• Ekstremnija stanovišta:
• Nema balansa između
federacije i državica- savezna
vlast je od početka bila
centralizovana;
• Nacionalisti- Medison (Riker);
• Dva rušilačka faktora:
1. Separacija vlasti unutar
nacionalne države;
2. Decentralizovana struktura
partija;
• Između alijanse i imperije- niti
državice kontrolišu nacionalne
odluke, niti savezna vlast
diktira i kontroliše odluke
državica;
• Odnos između centralne vlasti i
vlasti državica zahteva
pregovaranje;
• Odredbe Ustava koje naginju ka federaciji:
1) Član jedan, odsek 8 (Klauzula o opštem
blagostanju);
• “The Congress shall have Power
To lay and collect Taxes,
Duties, imposts and excises, to
pay the Debts and provide for
the common defence and
general welfare of the United
States; but all Duties, imposts
and excises shall be uniform
throughout the United States;“
2) Doktrina o prećutnim ovlašćenjima
(implied powers): rastezanje ustava;
• “To make all Laws which shall
be necessary and proper for
carrying into Execution the
foregoing Powers, and all other
Powers vested by this
Constitution in the Government
of the United States, or in any
Department or Officer thereof.”
3) Vrhovni sud tumači Ustav;
4) Klauzula suprematije:
superiornost saveznog Ustava
u odnosu na ustave državica-
Član VI:
• “This Constitution, and the
Laws of the United States
which shall be made in
Pursuance thereof; and all
Treaties made, or which shall
be made, under the Authority
of the United States, shall be
the supreme Law of the Land;
and the Judges in every State
shall be bound thereby, any
Thing in the Constitution or
Laws of any State to the
Contrary notwithstanding.“
5) Neophodan republikanski oblik
vladavine u državicama;
Organizacija vlasti u
državicama
Državica
Izvršna vlast: Zakonodavna vlast:

Guverner dvodomno Common Law na
(slična ovlašćenja predstavničko telo Snazi
kao i predsednik (osim u (osim u Luizijani)
SAD) Nebraski)
Dual or cooperative federalism?
• Postoje razlike među državicama:
• Lokalne institucije: neposredna
demokratija (referendum,
narodna inicijativa) vs.
Predstavničke institucije;
• Organizacija izvršno- upravne
vlasti:
• Imenovanje vs. biranje šefova
resora i sudija;
• Teško uspostaviti jasno
razgraničenje između savezne
vlasti i vlasti državica:
• Kooperativnost: savezna vlast
donosi opšte propise,a državice
posebne propise kojima ih
razrađuje;
• Američki politički sistem je
kooperativni federalizam (ne
dualni ili unitarni federalizam);
• Nadležnosti federacije i
državica:
Zabrane federaciji Zabrane državicama
Nema poreza na izvoz Ne smeju ulaziti u
sporazume
Neposredni porezi moraju Ne smeju kovati novac,
da budu proporcionalni držati trupe ili ratne
broju stanovnika državice bordove u vreme mira
Ne može davati plemićke Ne mogu donositi zakone
titule koji će narušavati obaveze iz
ugovora
Ne može uskraćivati Bil o Ne mogu oporezivati uvoz
pravima
Ne može davati prednost Ne mogu oporezivati izvoz
nekoj od država u trgovini
Ne može menjati državne Ne mogu davati plemićke
granice bez saglasnosti titule
državicakoje su vezane za
te granice
Nove državice moraju biti Ne mogu kršiti savezni
jednake sa starijim Ustav
Ne mogu menjati
republikanski oblik
vladavine
• Američka država je finansijski moćna
organizacija:
• Raspolaže sa trećinom do
četvrtine nacionalnog dohotka;
• Ne učestvuju sve državice jednako u
formiranju federalnog budžeta:
• Države na severoistoku i srednjem
zapadu učestvuju više u:
a) Finansiranju federacije kroz
poreze i takse;
b) Donacijama manje razvijenim
državicama;
• Najveći donatori:
• Konektikat i Nju Džersi;
• Najveći davalac poreza:
• Njujork;
• Karakteristike lokalne
samouprave:
a) Duboko i rano utemeljenje;
b) Šarolikost oblika;
• Funkcije značajne i brojne:
a) Obrazovanje;
b) Policijska zaštita;
c) Požarne službe;
d) Snabdevanje vodom;
e) Čistoća;
f) biblioteke, itd.
• Lokalna uprava je raznovrsna i
neujednačena:
• Neposredna demokratija;:
narodna inicijativa,
referendum;
• Predstavnička demokratija
• Common law (osim u Luizijani);
• Normativni okvir lokalne uprave:
1. Ustav;
2. Zakon;
3. Statut:
a) Nadležnost;
b) Organizacija;
c) Procedure, itd.
• Lokalna uprava nije autonomna-
• ustavi državica propisuju nadležnosti i obaveze lokalne uprave;
• Veliki gradovi poseduju veliki stepen slobodnog dejstva-
Home Rule:
• Upravljanje sobom (samoupravljanje) bez potvrđivanja legislature
državice;
I. Osnovna jedinica uprave:
• municipalna jedinica- opština: seoska ili gradska;
II. Drugostepeni nivo:
• okrug (county);
• Seoske optine: seoski zbor- izabrano opštinsko
veće;
• Gradske opštine:
1. Gradonačelnik;
2. Komisija;
3. Menadžer;
Okrug (county)
Lokalna
samouprava Selo (village)
Predgrađe (suburb)
Mali grad (town)
Veliki grad (City)
United States, showing states, divided into counties (parishes in Louisiana;
boroughs in Alaska). Note that Alaska and Hawaii are shown at different scales,
and that the Aleutian Islands and the uninhabited Northwester Hawaiian
Islands are omitted from this map.
Horizontalna organizacija vlasti
I. Odnos tri grane vlasti:
• Dva glavna pitanja: a) Podela vlasti:
I. Odnos između • Predsednički sistem;
b) Ravnoteža i saradnja tri grane
zakonodavne, vlasti:
• Parlamentarni sistem;
izvršne i sudske c) Podela, ravnoteža i saradnja
vlasti (posebno vlasti:
• Polupredsednički sistem;
važan odnos d) Jedinstvo vlasti:
između • Skupštinski sistem;
II. Oblik vladavine:
zakonodavne i a) Monarh u ulozi šefa države:
izvršne); • Monarhija;
b) Predsednik u ulozi šefa države:
II. Oblik vladavine; • Republika;
• Predsednički sistem:
• Parlamentarni sistem
• Skupštinski sistem:
• Osnovni princip
horizontalne organizacije
vlasti:
• Podela vlasti na:
1) Zakonodavnu: Kongres;
2) Izvršnu: Predsednik;
3) Sudsku: Vrhovni sud;
• Odnos između ovih

institucija: kontrola i
ravnoteža (checks and
balances);
• Američki politički sistem:
• Predsednički sistem;
• Checks and balances:
• The system of checks and
balances is a part of our
Constitution. It guarantees
that no part of the
government becomes too
powerful.
• a system that allows each
branch of a government to
amend or veto acts of
another branch so as to
prevent any one branch
from exerting too much
power.
• Teorija podele vlasti:
• Džon Lok,
• Šarl Monteskje;
• Lord Akton: “svaka vlast kvari;
apsolutna vlast kvari
apsolutno”;
• Džeferson: jedinstvo vlasti u
skupštinskom sistemu je
opasan poput depostizma;
• Sprečiti koncentraciju vlasti:
1. Podeliti vlast;
2. Odnos kontrole i
ravnoteže;
• Džon Adams: osam osnovnih
kočnica protiv koncentracije
vlasti:
1. Federalne jedinice vs. Saveza;
2. Predsednik vs. Senat, vice
versa;
3. Egzekutiva vs. Legislatura;
4. Sudovi vs. Egzekutiva i
legislatura;
5. Narod vs. Legislatura;
6. Senat vs. Predsednik-
sporazumi i imenovanja;
7. Legislatura država vs. Senat;
8. Elektori vs. Narod;
• Kongres:
• Kongres je doživljavao promene tokom vremena:
• Prvobitna zamisao Očeva osnivača:
• Kreativna, programska i usmeravajuća uloga:
a) utvrđivanje generalnih pravaca politike i
b) koordinaciju, odnosno kontrolu izvršne vlasti;
• Danas:
• Skromnije dimenzije;
• Periodi jakog i slabog Kongresa:
1. Suprematija Kongresa nad predsednikom:
• Kraj XIX veka:
• Vudro Vilson: kongresna vlada;
2. Od Nju dila:
• Jačanje uloge države, koja je personifikovana u liku predsednika;
• Funkcije Kongresa:
I. Zakonodavna funkcija:
• U okviru nadležnosti
federacije koje su utvrđene
Ustavom;
II. Kontrolna i kontrabalansirajuća
funkcija:
• Odobravanje finansijskih
sredstava, tj. budžeta
federacije;
III. Pokretanje procedure
impičmenta:
• Protiv visokih državnih
funkcionera:
a) Džekson (1868);
b) Nikson(1974);
c) Klinton(1998);
• Kongres:
• bikameralno
predstavničko telo;
• Rezultat federativnog
uređenja:
• Veliki kompromis:
• Gornji dom (Senat):
jednak broj predstavnika;
• Donji dom (Predstavnički
dom): broj predstavnika
prema broju stanovnika;
• Predstavnički dom:
• Broj predstavnika:
• 435;
• Mandat:
• 2 godine;
• Način izbora:
• Kongresni distrikti;
• Predsedavajući:
• Spiker:
• Pripadnik većinske
partije;
• Oblici partijskog grupisanja
(partijske organizacije):
a) Demokratska partija: Kokus;
b) Republikanska partija:
Konferencija;
• Partijske vođe (flor leaders);
• Bičevi: bič većine i bič
manjine;
• Cilj paritjskih organizacija:
priprema poslanika za sednice:
• Njihovi stavovi ih ne
obavezuju;
• Izbori 2010:
• Republikanska
partija:
•242 (trenutno
240);
• Demokratska
partija:
•193 (trenutno
192);
• Ovlašćenja
Predstavničkog doma:
• Donosi zakone i
odobrava budžet;
• Optužuje određene
državne funkcionere za
određena dela;
• Bira predsednika SAD,
ukoliko nijedan kandidat
nije dobio većinu
elektorskih glasova;
• Speaker of the House
• Rep. John Boehner

• Elected by the whole of the House of
Representatives, the Speaker acts as
leader of the House and combines
several roles:
• the institutional role of presiding
officer and administrative head
of the House,
• the role of leader of the majority
party in the House,
• and the representative role of an
elected member of the House.
• The Speaker of the House is second
in line to succeed the President, after
the Vice President.
• Republican Leadership
• Majority Leader
• Rep. Eric Cantor
• Represents Republicans on
the House floor.
• Majority Whip
• Rep. Kevin McCarthy
• Assists leadership in
managing party's legislative
program.
• Democratic Leadership
• Democratic Leader
• Rep. Nancy Pelosi
• Represents Democrats on
the House floor.
• Democratic Whip
• Rep. Steny Hoyer
• Assists leadership in
managing party's legislative
program.
• Izbori za Predstavnički dom:
• Opšti, neposredni,
uninominalni izbori;
• Izbori se održavaju svake dve
godine;
• Bira se 435 kongresmena/
članova Predstavničkog doma;
• Biraju se po kongresnim
jedinicama;
• Prosečna veličina izbornih
jedinica:
• 480.000 stanovnika;
• Uslovi za izbor kongresmena:
a) 25 godina života;
b) 7 godina državljanin SAD;
c) Da stanuje u izbornoj jedinicu u
kojoj se kandiduje;
• As of the 2000 census:
• Average population per district: 646,946 people
• State with the most districts: California (53)
• States with only one district (At-
large): Alaska, Delaware, Montana, North Dakota, South
Dakota, Vermont, and Wyoming.
• District with the greatest area: Alaska At-large
• District with the smallest area: New York's 15th
• District with the most people: Montana At-
large (905,316)
• District with the fewest people: Wyoming At-
large (495,304)
• Oldest district: Delaware At-large (Same geographical
borders since 1789)
• Senat:
• Broj predstavnika:
• 100;
• Mandat:
• 6 godina;
• Način izbora:
• Većinski izbori;
• Po dva senatora iz svake
države;
• Predsedavajući:
• Potpredsednik SAD;
• Predsednik pro tempore;
• Demokratska partija:
• 51
• Republikanska partija:
• 47
• Nezavisni:
• 2
• Učestvuju u kokusu
demokratske partije;
• Ovlašćena Senata:
• Donosi zakone i budžet;
• Odobrava međunarodne
ugovore;
• Odobrava imenovanja visokih
funkcionera koja daje
predsednik SAD;
• Sudi optuženim
funkcionerima;
• Bira potpredsednika, ukoliko
nijedan kandidat nije dobio
većinu elektorskih glasova;
• Current party
membership by state
• 2 Democrats
(plavo)
• 1 Democrat and 1
Republican
(ljubičasto)
• 2 Republicans
(crveno)
• 1 Independent, 1
Democrat
(zeleno)
• President of the Senate
Joseph R. Biden, Jr.
U.S. Vice President
• President Pro Tempore

Daniel K. Inouye
Democrat, Hawaii
• Asimetrični bikameralizam:
• Senat u praksi je uticajnije telo:
1. Okolnosti;
2. Formalna ovlašćenja:
• Kontrabalansiranje u okviru zakonodavne strukture;
• Značajna uloga u međunarodnim odnosima, odbrambenim
strategijama, energiji;
• Odobravanje međunarodnih ugovora i predloga za državne
funkcionere koje predlaže predsednik;
• Dužina mandata: 6 godina;
• Veći administrativni i pomoćni personel;
• Sudske i istražne funkcije:
• Konačna sudska instanca koja daje konačnu presudu o
optužbi Predstavničkog doma protiv nekog državnog
funkcionera;
• Predsedava predsednik Vrhovnog suda;
• Promena većine u
Senatu dovodi do tri
promene:
1. Menjanje predsednika
pro tempore;
2. Menjanje lidera
većine;
3. Menjanje rasporeda
poslanika po
odborima;
• Izbori za Senat:
• Opšti, većinski izbori;
• Cela država je izborna jedinica;
• Mandat senatora je šest godina, ali se izbori za Senat
održavaju na svake dve godine- obnavlja se trećina
senatora:
• 33,
• 33,
• 34;
• Uslovi za senatore:
1. 30 godina života;
2. Devet godina državljani SAD;
3. Da stanuju u državi u kojoj se kandiduju;
Odbori u Kongresu
Stalni odbori Povremeni odbori

(Standing (ad hoc Zajednički odbori
Committees) Committees)
• Odbori:
• Nisu predviđeni Ustavom;
• Značajna funkcija u radu Kongresa:
• Vudro Vilson: “Kogres u plenumu je Kongres na izložbi, ali
Kongres u odboru je Kongres u radu”;
• Odbori su specijalizovani za određene oblasti:
a) Spoljni odnosi;
b) Odbrana;
c) Poreska politika;
d) Finansije;
e) Obrazovanje;
f) Poljoprivreda, itd.
• Najvažniji odbori:
• Odbor za finansije;
• Odbor za budžet;
• Odbor za proceduru;
• Partije su u odborima predstavljene
proporcionalno broju predstavnika;
• Izbor članova vrše partijska vođstva;
• Na čelu odbora su predsednici:
• Obično predstavnici većinske partije;
• Različito organizovani:
• Neki manje, neki više centralizovani;
I. Predstavnički dom:
1. Stalni odbori (Standing
Committees):
• 23 stalna odbora;
• Oko 150 potkomiteta;
• Od 9 do 50 članova;
2. Povremeni odbori;
II. Senat:
1. Stalni odbori:
• 18 odbora;
• Oko 90 potkomiteta;
• Oko 23 članova;
• Zajednički odbori:
• Pomoćne i pripremne
funkcije;
• Odbor za usaglašavanje:
• Usaglašavanje u
zakonodavnom postupku;
• Committees • Judiciary
• The House’s committees consider • Natural Resources
bills and issues and oversee agencies,
programs, and activities within their • Oversight and Government
jurisdictions. Reform
• Agriculture • Rules
• Appropriations • Science, Space, and Technology
• Armed Services • Small Business
• Budget • Transportation and Infrastructure
• Education and the Workforce • Veterans’ Affairs
• Energy and Commerce
• Ways and Means
• Ethics
• Financial Services
• Intelligence
• Foreign Affairs • Joint Economic Committee
• Homeland Security • Joint Committee on Taxation
• House Administration
• About the Senate Committee System
• Due to the high volume and complexity of its work, the Senate divides its
tasks among 20 committees, 68 subcommittees, and 4 joint
committees. Although the Senate committee system is similar to that of
the House of Representatives, it has its own guidelines, within which each
committee adopts its own rules. This creates considerable variation
among the panels.
• Standing committees generally have legislative
jurisdiction. Subcommittees handle specific areas of the committee’s
work. Select and joint committees generally handle oversight or
housekeeping responsibilities.
• The chair of each committee and a majority of its members represent the
majority party. The chair primarily controls a committee’s business. Each
party assigns its own members to committees, and each committee
distributes its members among its subcommittees. The Senate places
limits on the number and types of panels any one senator may serve on
and chair.
• Committees receive varying levels of operating funds and employ varying
numbers of aides. Each hires its own staff. The majority party controls
most committee staff and resources, but a portion is shared with the
minority.
• Several thousand bills and resolutions are referred to committees during
each 2-year Congress. Committees select a small percentage for
consideration, and those not addressed often receive no further
action. The bills that committees report help to set the Senate’s agenda.
• When a committee or subcommittee favors a measure, it usually takes
four actions. First it asks relevant executive agencies for written
comments on the measure. Second, it holds hearings to gather
information and views from non-committee experts. At committee
hearings, these witnesses summarize submitted statements and then
respond to questions from the senators. Third, a committee meets to
perfect the measure through amendments, and non-committee members
sometimes attempt to influence the language. Fourth, when language is
agreed upon, the committee sends the measure back to the full Senate,
usually along with a written report describing its purposes and
provisions.
• A committee’s influence extends to its enactment of
bills into law. A committee that considers a measure
will manage the full Senate’s deliberation on it. Also,
its members will be appointed to any conference
committee created to reconcile its version of a bill
with the version passed by the House of
Representatives.
• Other types of committees deal with the
confirmation or rejection of presidential
nominees. Committee hearings that focus on the
implementation and investigation of programs are
known as oversight hearings, whereas committee
investigations examine allegations of wrongdoing.
• Zakonodavni proces:
• Predsednik SAD:
• Dileme ok karaktera i profila
predsedništva:
I. Jaka ili slaba izvršna vlast?
• Dijametralno
suprotstavljene ideje:
1. Jako predsedništvo je uslov
rešavanja:
a) Političkih,
b) Ekonomski i
c) Socijalnih problema;
2. Jako predstavništvo je
prepreka demokratije i vodi
ka autoritarizmu;
• Zlatna sredina:
a) Ni toliko jako da
monopoliše vlast;
b) Ni toliko slabo da ne može
da obavlja osnovne
ustavne funkcije;
II. Kolegijalni ili inokosni
organ?
• Inokosni organ;
• Problem koji se i
kasnije javlja:
a) Problem izbora;
b) Problem analize i
interpretacije
institucije
predsedništva;
• Različite vizije i interpetacije:
1. Kontekstualno- organizaciona:
• Širi istorijski ili društveni uslovi i orgnaizaciono uređenje predsedništva;
• Dve podinterpretacije:
a) Istorijski i socijalni uslovi (Džonson, Hes);
• Granice predsedništva (bilo da je inokosni ili kolektivni organ) su
određene istorijskim, međunarodnim, društveno- ekonomskim,
konstitucionalnim, kulturnim uslovima;
b) Organizacioni sklop predsedništva:
• Kolektivni karakter predsedništva;
2. Personalistička interpretacija predsedništva:
• Verzija teorije racionalnog izbora;
• Uspešni predsednici radije koriste moć ubeđivanja, nego moć komande-
komande se preduzimaju po visokoj ceni;
• Predsedničko vođstvo zavisi od liderskih veština;
3. Kombinacija prethodna dva:
• Značaj istorijskog konteksta i
• Personalni momenat;
• Skovronek;
• I obični ljudi su dobijali velika ovlašćena u vanrednim okolnostima;
• Skovronek vidi američku
istoriju kao niz
obnavljajućih režima:
1. Politika rekonstrukcije:
• Opadaju vrednosti
nekog režima i nastaje
novi režim iz opozicije:
• Džeferson;
• Džekson;
• Linkoln;
• Frenklin Ruzvelt;
2. Politika razdvajanja:
• Režim sve više
ranjiv i kritikovan;
• Ovi predsednici su
smatrani za
promašaje;
• Adams;
• Huver;
• Karter;
3. Politika artikulacije:
• Elastični režim;
• Velika očekivanja, ali ne
vladaju u skladu sa
interesima većine;
• Mnogi se okreću protiv
njih:
• Monro;
• Teodor Ruzvelt;
• Džonson;
4. Politika prečeg prava
kupovine:
• Opozicija;
• Nemaju podršku
etabliranih interesa;
• Krize:
• Endrju Džonson;
• Nikson;
III. Dužina mandata:
a) Osam godina;
b) Petnaest;
c) Dvadeset;
• Na kraju odlučeno:
• Četiri godine sa
mogućnošću jednog
reizbora (Amandman XXII);
IV. Način izbora predsednika:
a) Neposredno od naroda;
b) Posredno od predstavničkog
tela;
• Kompromis:
• Posrednički izbori- preko
izbornog koledža;
• Razlozi:
a) Nepoverenje Očeva
osnivača prema masama;
b) Potreba da predsednik
bude samostalan u odnosu
na zakonodavni organ;
• Frenklin Pirs je bio
jedini američki
predsednik koji je
na inaguaraciji
(1853.) umesto
“kunem se”, rekao
“obećavam”.
• I do solemnly swear (or
affirm) that I will
faithfully execute the
Office of President of
the United States, and
will to the best of my
ability, preserve, protect
and defend the
Constitution of the
United States.
• Izvršna vlast u SAD je
poverena predsedniku:
– Ovlašćenja predsednika
su uređena članom II
Ustava;
– Predsednik se bira na
četiri godine;
– Mogućnost jednog
reizbora (Amandman
XXII);
– Ne postoji odgovornost
predsednika ili izvršne
vlasti pred Kongresom;
• Ovlašćenja i moći predsednika izviru iz
nekoliko izvora i uporišta:
1. Ustavna ovlašćenja i funkcije
predsednika:
• Predsednik je:
a) Šef države;
b) Šef administracije;
c) Vrhovni komandant oružanih
snaga;
d) Zaključivanje međunarodnih
ugovora (uz odobrenje
Senata);
2. Staranje o tačnom izvršenju zakona:
• Podzakonski akti, pravila i
instrukcije;
3. Zakonodavna ovlašćenja koja Kongres
prenosi, posebnim zakonima, na
predsednika;
4. Ogromna finansijka sredstva (1/3- 1/4
BND);
5. Pravo imenovanja velikog broja
državnih funkcionera:
• Od ministara i diplomatskih
predstavnika do sudija Vrhovnog
suda;
• Sistem plena do početka XX veka;
• Sistem zasluge (Pendelton Act);
6. Šef administracije:
7. Pravo zakonodavne inicijative (nije predviđena

Ustavom):
• Poruka o Stanju Unije (Message on the State
of the Union)- karatker zakonodavne
inicijative ili karakter programa
zakonodavstva;
8. Suspenzivni veto:
• 2/3 većina u Kongresu da bi se taj veto
nadjačao;
• Džepni veto: deset dana pre zasedanja;
9. Nisu najbolje precizirana i ograničena ovlašćenja
predsednika SAD kao komandanta oružanih snaga:
• Mnogi predsednici su to koristili na arbitraran
način (Truman, Regan, Buš, Klinton, Regan,
itd.);
• Očevi osnivači su bili jasni što se tiče toga:
• Član I, paragraf 8. Ustava SAD:
"He shall from time to time give to • “To declare War, grant Letters of
the Congress information of Marque and Reprisal, and make
Rules concerning Captures on
the state of the union and Land and Water“;
• “Ovlašćenje da se rat proglasi je u
recommend to their consideration potpunosti dato zakonodavnom telu”-
Džejms Medison;
such measures as he shall judge • Vanredne mere koje predsednik preuzima u
necessary and expedient."-- U.S. vreme ratnih ili vanrednih okolnosti;
10. Lider vladajuće partije;
Constitution, Article II, Section III
• Predsednikov kabinet:
• Nije predviđen Ustavom, niti
nekim posebnim zakonom;
• Nema čvrstu organizacionu
strukturu i normativne okvire;
• Uhodana ekipa
predsednikovih savetnika;
• Od četiri resora u
Vašingtonovom kabinetu do
trinaest resora- departmana
koliko ih ima sada;
Predsednik
Unutrašnji Državni Stalni Obrazovanje:
departman: SAD: predstavnik SAD
poslovi: pri UN: Dankan
Salazar Hilari Klinton Barak Suzan Rajs
Obama
Finansije: Zdravlje i
Gajtner socijalne
službe:
Sebelius
Odbrana:
Paneta
Kabinet Predsednika
Obame Energija:
Ču
Poljoprivreda:
Vilsek
Unutrašnja
sigurnost:
Stanovanje Napolitano
i
urbanizam:
Donovan
Potpredsed
Pravda: nik SAD: Trgovina: Transport:
Rad:
Holder Džo Bajden Blenk LaHud
Solis
Izbori za
predsednika
regulisani su Ustavom
I. Uslovi za II. Izborne

kandidate procedure
Prva faza:
Neformalni, nastalni Izbor strategije i Druga faza: Treća faza:
Ustavno fiksirani dugotrajnom održavanje Nacionalne partijske Izborna kampanja i
praksom primarnih ili konferencije predsednički izbori
preliminarnih izbora
prethodno političko iskustvo

Građanin SAD, rođen u Socijalno poreklo i dobrostojeće
SAD, ima prebivalište u finansijsko stanje
SAD najmanje 15 godine, Etničke i verske manjine i žene
star najmanje 35 godina Geografski balans;
Pripadnost jednoj od dve glavne partije
• Broj elektora svake države
se određuje prema broju
stanovnika:
• Svaka država ima onoliko
elektora koliko iznosi zbir
njenih senatora i
kongresmena;
• Uključuje i predstavnike
Guama, Devičanskih ostrva,
Američke Samoe i Portorika;
• Ima ukupno 538 elektora;
• Pobednik je onaj koji dobije
najmanje 270 elektorskih
glasova;
• Zakon iz 1845. godine:
• Izbori se održavaju svake četvrte godine, prvog utorka
posle prvog ponedejka u novembru;
• Zakon iz 1887. godine:
• Koledž elektora se sastaje prvog ponedeljka, posle prve
srede u decembru i vrši izbor predsednika i
potpredsednika;
• Odluka Koledža izbornika se prosleđuje Kongresu;
• Verifikacija odluke se vrši 6. januara;
• 20. januara: inauguracija predsednika;
• Većina država dodeljuje sve
svoje elektorske glasove
onom kandidatu koji je
pobedio (po sistemu
winner takes all);
• Dve države- Mejn i
Nebraska- imaju neku vrstu
proporcionalnog sistema:
• Dva elektorska glasa daju
pobedniku izbora;
• Po jedan glas daju
pobednicima po kongresnim
distriktima;
• Vrhovni sud:
• Treća branša vlasti je dodeljena
Vrhovnom sudu;
• Vrhovni sud je:
• Prvostepeni i apelacioni sud u
građanskim i krivičnim
stvarima;
• Vrhovni sud tumači Ustav-
zakonodavni i izvršni akti se
proglašavaju ništavnim ili
neizvršnim na osnovu
neustavnosti;
• Za to nema izričito ustavno
ovlašćenje;
• Osnova prava Vehovnog suda
na ocenu ustavnosti zakona je
odluka u slučaju Marbury vs
Madison;
• Čuvar Ustava;
• Američki politički sistem je prvi na svetu uveo ocenu
ustavnosti zakona;
• Tumačenje Ustava od strane Vrhovnog suda
doprinelo dugom trajanju Ustava;
• Zbog velikih ovlašćenja, Vrhovni sud se naziva:
• Politizovanim sudom;
• Stalnom ustavotvornom skupštinom;
• Gospodarem Ustava, itd.
• Težnja predsednika da imenuje sudije koji su mu
ideološki bliski ili koji su mu lojalni;
• Vrhovni sud se sastoji od devet
sudija:
• Predsednik ih imenuje, uz
mišljenje i odobravanje
Senata;
• 12 puta Senat nije dao
odobrenje; 15 puta sam
predsednik povukao predlog;
• Predsednik suda+ osam
sudija;
• Sudije su nepromenjive i
nepokretne, dokle god se
“dobro drže”;
• Moguće je opozvati sudiju
preko procedure impičmenta:
• Predstavnički dom je
tužitelj, Senat sud;
• Sudije mogu da daju otkaz ili
da zatraže penzionisanje;
• Broj sudija Vrhovnog suda nije bio isti tokom prethodna
dva veka:
• Članom III Ustava je prepušteno Kongresu da odredi
broj sudija Vrhovnog suda;
• Zakonom iz 1789. Kongres je predvideo da bude tri
sudije Vrhovnog suda;
• Kako se zemlja širila tako se i povećavao broj sudija:
• 1807. na sedam;
• 1837. na devet;
• 1863. na deset;
• 1869. je ponovo vraćen na devet i taj broj sudija je
ostao do današnjih dana;
• Sud odlučuje većinom glasova prisutnih;
• Drugačija mišljenja se mogu izložiti pismeno i
priložiti uz odluku- izdvojeno mišljenje
(dissenting opinion);
• Odluka deluje prema strankama u sporu (inter
partes), ali u praksi deluje najčešće prema
svima (erga omnes):
• Uzrok: Precedentno pravo;
• Organzacija federalnog
pravosudnog sistema u
dva stepena:
I. Prvi stepen: Sudovi
distrikta (94):
• Nadležni za većinu
građanskih i krivičnih
sporova;
• Jedan sudija i porota
(nekada i bez
porote);
II. Drugi stepen: Apelacioni
sudovi (13):
• Postupci po žalbama
na odluke sudova
distrikta;
• Tri sudije- odluke se
donose kolegijalno;
• Nadležnost federalnih sudova:
• Nadležnost rationae materiae:
• Federalno pravo (nadležnost sudova državica je opšte pravo):
• Po Ustavu:
• Sporovi i protivrečna tumačenja do kojih je došlo na osnovu
Ustava, zakona, međunarodnih sporazuma ili sporovi
Admiraliteta iz oblasti pomorskog prava;
• Nadležnost rationae personae:
a) Kada je jedan od stranak u sporu strani predstavnik ili SAD;
b) Sporovi u kome su stranke dve ili više država;
c) Sporovi između vlade jedne države i stanovnika druge države;
• Organizacija pravosudnog sistema u
državicama:
Izbori i izborni sistem
• Džonatan Sanšajn:
• Dva uslova da politički sistemi u XIX veku steknu
minimum demokratskih kvalifikacija:
1) Pravo glasa ima preko 50% odraslog muškog
stanovništva;
2) Postoji odgovornost izvršne vlasti- prema narodu ili
prema predstavničkom telu;
• Prva zemlja koja je ispunila ova dva uslova:
• SAD- 1828. godine:
• Ustav ne pruža garancije za opšte biračko pravo;
• Uvođenje opšteg izbornog prava u državicama za
bele odrasle muškarce;
• Crnci i dalje nisu imali pravo
glasa:
• Reforme u tom pravcu:
• Emancipation Proclamation
Act, 1863:
• Ukinuto ropstvo u južnim
američkim državama;
• Amandman XIII, 1866:
• Ukidanje ropstva;
• Amandman XIV, 1868:
• Ukidanje izbornih poreza;
• Amandman XIX, 1920:
• Žene dobijaju pravo glasa;
• Amandman XXVI, 1971:
• Broj godina potreban za
pasivno biračko pravo
spušteno sa 21 na 18;
• Početkom XX veka: Jim
Crowe zakoni;
• Jim je bilo tišično
robovsko ime; Crowe-
vrana, crn;
• Zakoni koji su uvodili
rasnu segragaciju u
javnim ustanovama,
prevozu, itd.
• Zabranjeni su bili brakovi
između belaca i crnaca,
seksualni odnosi kažnjivi
po zakonu, itd.
• U mnogim državama
(pre svega na jugu)
su i dalje postojala
ograničenja:
• Izborni porez;
• Test pismenosti;
• Antikomunistička
zakletva
(Alabama);
• 28.08.1963. Marš na
Vašington;
• 250.000 demonstranata;
• Kingov čuveni govor I
have a dream;
• Nakon toga, usvojen je
Zakon o biračkim pravima
(Voting Rights Act), 1865:
• kojim se ukida test
pismenosti i
• obezbeđuje da
federalni, a ne državni
službenici registruju
glasače;
• “I have a dream that one day this
nation will rise up and live out the
true meaning of its creed: "We hold
these truths to be self-evident: that
all men are created equal."
I have a dream that one day on the
red hills of Georgia the sons of
former slaves and the sons of
former slave owners will be able to
sit down together at a table of
brotherhood.
I have a dream that one day even
the state of Mississippi, a desert
state, sweltering with the heat of
injustice and oppression, will be
transformed into an oasis of
freedom and justice.
I have a dream that my four
children will one day live in a nation
where they will not be judged by
the color of their skin but by the
content of their character.”
• Izborni proces se sastoji od dve ključne faze:
1. Proces kandidovanja;
2. Proces izbora ličnosti za određene izborne funkcije;
• Specifičnost Amerike u odnosu na druge zapadne
zemlje:
• Faza kandidovanja:
• Političke partije nemaju odlučujuću ulogu u
određivanju kandidata za poslanike;
• Aspiranti za poslanička mesta se više uzdaju u
sopstvenu izbornu mašinu, nego u političku
partiju;
• Tri načina kandidovanja:
1. Kokus (Caucus):
• Kraj XVIII i početak XIX veka;
• Skupovi partijskih aktivista;
• Ne postoje posebna pravila za kandidovanje;
2. Konvencija:
• Javlja se tokom tridesetih godina XIX veka;
• Određena pravila kao okvir za kandidovanje;
• Konvencija:
• Skup delegata koji su izabrani od strane članova partije za određenu oblast (oblasna
konvencija) ili za određenu državicu (konvencija državice);
3. Primarni izbori:
• Demokratizacija izbornog procesa;
• Određen značaj u proširenju mogućnosti participacije građana;
• I dalje veliki uticaj partijske mašinerije u sastavljanju lista kandidata;
• Dva modela primarnih izbora:
a) Otvoreni primarni izbori;
b) Zatovreni primarni izbori;
• Primedbe na račun primarnih izbora:
a. Poskupljuju i onako skupe izbore;
b. Dupliraju izbore;
c. Utrošak energije;
d. Iscrpljuju birače, koji su manje zainteresovani za
glavne izbore;
e. Povećava se moć užih političkih grupa;
• Gerrymandering:
• Prekrajanje izbornih
jedinica kako bi se
prilagodilo aspiracijama i
potrebama pojedinaca;
• Ovaj termin je nastao
kao kovanica reči Gerry
(od imena američkog
političara Olbridža
Gerija) i reči salamander
(daždevnjak);
• Elbridge Gerry je bio
američki političar i peti
potpredsednik SAD (1813-
1814) u vreme predsednika
Džejmsa Medisona;
•
• In (a), creating 3 mixed-type
districts yields a 3–0 win
to Plum— a disproportional result
considering the state-wide
9:6Plum majority.
In (b), Orange wins the urban

district while Plum wins the rural
districts — the 2-1 result reflects
the state-wide vote ratio.
In (c), gerrymandering techniques

ensure a 2-1 win to the state-
wide minority Orange party.
Partije i partijski sistem
• Američki partijski
sistem je:
• Stabilni
dvopartijski
sistem- dve glavne
partije su:
1. Republikanska i
2. Demokratska;
• Još od najranijih dana
američke federacije
se može govoriti o
nekoj vrsti
dvopartizma;
• Uslovi nastanka modernih partija u SAD:
a) Diferencijacija socijalne strukture;
b) Nastanak javnog mnjenja i ideja o suverenosti
naroda;
c) Razvijena sredstva komunikacije;
• Odbojnost Očeva osnivača prema njima:
• Partije su faktor dezintegracije;
• Protopartijsko seme je
posejano davno:
1. Federalisti- Hamilton:
• Manufakturna industrija;
• Banke i
• Trgovački sloj;
• Jača centralna vlast;
2. Antifederalisti- Džeferson:
• poljoprivrednici i
• seljaci;
• Veća autonomija i prava
državica;
• Tokvil:
• Podela na federaliste i
antifederaliste je prirodna
stvar;

Americki Prezidencijalizam

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Americki Prezidencijalizam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I Američki

• Plan Nju Džersija:

Izvršna vlast: Zakonodavna vlast:

• Odnos između ovih

• Rep. John Boehner

• President Pro Tempore

Stalni odbori Povremeni odbori

7. Pravo zakonodavne inicijative (nije predviđena

I. Uslovi za II. Izborne

prethodno političko iskustvo

In (b), Orange wins the urban

In (c), gerrymandering techniques

You might also like