Izlazak SAD iz izolacije

 Činioci koji su uticali na izlazak SAD iz izolacionizma bili

su: ubrzani razvoj zemlje i postepeno rušenje evrocentričnog
poretka.

 Novi pravac američke politike obilježila su dva

predsjednika: Teodor Ruzvelt i Vudro Vilson.
 Ruzvelt (1901-1909) je bio vješt analitičar ravnoteže snaga.
Globalnu ravnotežu bez Amerike smatrao je nezamislivom.

 Ratne ciljeve SAD slično evropskim diplomatama, određivao

je nacionalnim interesima.
 Vudro Vilson (1913-1921) je razloge za izlazak iz izolacije pronašao u
mesijanskoj ulozi Amerike na međunarodnoj sceni.

 Nije bio za očuvanje ravnoteže snaga, već za širenje sopstvenih ideja po

cijelom svijetu.
 Njegovi principi bili su da: mir zavisi od širenja demokratije; državama
treba suditi na osnovu istih etičkih kriterijuma kao i pojedincima;
poštovanje međunarodnog prava predstavlja nacionalni interes.

 Vilson je autor ideje o svjetskoj organizaciji koja bi održavala mir

zasnovan na zajedničkoj bezbjednosti – Ligi naroda.
 Vilsonovski idealizam predstavljao je prekretnicu u američkoj spoljnoj
politici, na koji se ona i danas oslanja.
 Iako su svoju zemlju nastojali da predstave kao izuzetnu, utemeljivači
SAD se nijesu odrekli nekih principa evropske diplomatije poput
ravnoteže snaga.

 Takvu vještinu manevrisanja između Francuske i Velike Britanije

ispoljili su tokom Napoleonovih ratova. Objavljujući neutralnost nijesu
željeli da bilo koja zemlja odnese pobjedu u ratovima što su uslijedili sa
Francuskom revolucijom.

 Džeferson je Napoleonove ratove definisao kao sukob između tiranina na

kopnu (Francuske) i tirana na moru (Engleske).
 Vrhunac ove politike predstavljala je kupovina Luizijane (1803) od
Francuske, što je bio osnov za izrastanje SAD u veliku silu.
 Zbog udaljenosti od Evrope SAD nijesu imala potrebe za
koalicijama. Amerika je bila protiv stalnih savezništava, bez obzira na
njihov razlog.

 Spoljna politika SAD bila je zasnovana na uvjerenju da stalni ratovi

u evropskim zemljama predstavljaju posljedicu načina na koji
Evropljani vode državnu politiku.

 Amerika se bunila protiv evropskog ustrojstva i evropskih vrijednosti.

 Pretpostavka da mir najviše zavisi od podsticanja demokratskih

institucija do danas predstavlja okosnicu američke misli.
 Stavovi Ruzvelta o učešću SAD-a u Prvom svjetskom ratu
 Kad je rat počeo Ruzvelt je bio uzdržan u odnosu na njemačku invaziju Belgije i
Luksemburga, iako se time kršio sporazum o neutralnosti.

 Par mjeseci potom izmijenio je svoja gledišta zalažući se za naoružavanje velikih

razmjera kako bi SAD mogle da pomognu Trojni sporazum.

 Ruzveltovo mišljenje da je britanska kontrola Atlantika bezbjednija od

njemačke hegemonije zasnivala se na navici SAD na britansku vladavinu
morima i ocjeni da Britanija nema ekspanzionističke planove prema Sjevernoj i
Južnoj Americi.

 Ruzvelt je priznao da bi bilo teško da se Amerika na osnovu njegovih ubjeđenja

uvede u evropski rat, zbog toga što narod ne bi bio spreman da do te mjere
slijedi politiku sile.
 Kad je izbio Prvi svjetski rat na čelu SAD se nalazio Vudro Vilson koji je
znao kako da odbaci politiku sile i da zemlju uvede u rat.
 Izolacionizam Amerikanaca prevazišao je pozivanjem na izuzetnost
američkih ideala koji su se zasnivali na principima, a ne na koristi.

 Zalaganjem za neutralnost početkom rata, prvo je dokazao opredjeljenje

za mir, a potom izolacionistički nastrojenu zemlju postepeno uveo u rat.
 Vilson nije proklamovao američko povlačenje iz svijeta, već tražio
mogućnost da se na cio svijet primijene američke vrijednosti, čijem
širenju bi se vremenom i sama Amerika mogla posvetiti.

 Od Vilsona do Obame svi, američki predsjednici su se pozivali na

nesebičnost svoje zemlje kao najvažniju karakteristiku vodeće uloge
SAD.
 Vilson je 1915. objavio doktrinu po kojoj je bezbjednost Amerike
neodvojiva od bezbjednosti ostalog čovječanstva.
 To je značilo obavezu Amerike da se svuda u svijetu suprostavi agresiji.
Ideja o Americi kao dobronamjernom policajcu nagovijestila je
strategiju zadržavanja koja se kasnije razvila u vid globalnog
intervencionizma.
 Vilsonova početna neutralnost vremenom je prerasla u niz pretpostavki
za globalni rat. Po Vilsonu nije postojala bitna razlika između slobode
Amerike i slobode svijeta. Amerika je imala neograničeno pravo da se
angažuje i da američke principe pretoči u opšte principe primjenjive na
sve.
 Amerika je ulazak u Prvi svjetski rat mogla prihvatiti isključivo kao
angažovanje u korist svih naroda, a ne samo sopstvenog, vidjevši
pritom sebe u ulozi borca za univerzalne slobode.
 Neposredan povod za objavu rata bilo je potapanje broda Luzitanije
i to što je Njemačka počela neograničeno da koristi podmornice.

 Vilson je ulazak u rat opravdao potrebom uspostavljanja novog

međunarodnog poretka a ratne ciljeve definisao isključivo s etičkog
stanovišta.

 Principe novog poretka u svijetu definisanisao je 8. januara 1918, na

sjednici oba doma Kongresa. Ratne ciljeve SAD obrazložio je u 14
tačaka.

 Vilson je svoje izlaganje završio u duhu pomirenja nudeći Njemačkoj

ravnopravno mjesto među narodima svijeta. Stvarni krivac za rat po
Vilsonu nije bila njemačka nacija, već isključivo Kajzer.
 Svijet kome je Vilson težio važio je podjednako za
pobjednika i poraženog, i bio zasnovan na principima a ne na
sili, na zakonima a ne interesu.

 Prije ulaska Amerike u rat Vilson je objavio da je njegov cilj

„mir bez pobjede". Međutim, kada je Amerika zaratila
Vilson je saopštio da samo potpuna pobjeda može da donese
mir.

 Zalažući se za objavu rata Vilson je svoje etičke stavove

proširio na čitav svijet. Uslove za demokratiju trebalo je
stvoriti ne samo u Njemačkoj, već i u drugim zemljama, jer
će mir zahtijevati partnerstvo demokratskih zemalja.
 Izlazak Amerike iz izolacionizma, odnosno objava rata
Centralnim silama, u aprila 1917, odlučio je ishod Prvog
svjetskog rata. On je omogućio postizanje pobjede, iako
ratni ciljevi SAD nijesu bili u vezi sa svjetskim poretkom
kakav je Evropa poznavala i zbog kojeg je vjerovatno i ušla
u rat.

 Na kraju rata broj žrtava dostigao je cifru od 20 miliona

ljudi, u ratu su nestale tri dinastije (njemačka, austrijska i
ruska), a održala se jedino britanska kraljevska kuća.

 Poslije rata bilo je potrebno da se izgradi novi evropski

poredak.