T.9.

Organizatat Rajonale
në Politikën Botërore

2018/5/20 1
 Përmbajtja:

1. Tipologjia e Organizatave Rajonale

2. Organizatat më të rëndësishme Rajonale

3. Bashkimi Evropian si OR Super-nacionale

4. Vendi ynë në OR

2
 I. Tipologjia e OR

 C ‘janë OR
 Cili është qëllimi i OR?
 Cilat janë etapat e zhvillimit?
 Cilat janë karakteristikat e OR?
 Cilat janë kritikat për OR?

3
 C’janë Organizatat Rajonale?

 Organizatat rajonale (OR) janë organizata ndërkombëtare

(IOs), që përfshijnë shtete, që i afron pozita gjeografike,
kulturore, sociale, ekonomike qw në mënyrë operacionale
kapërcejnë nivelet e veprimit të një (kombi) shteti të vetëm.

 Organizatat Rajonale janë zakonisht Organizata Qeveritare.

4
 Cili është qëllimi i OR?

 OR janë krijuar për të nxitur bashkëpunimin dhe integrimin

politik , ekonomik ose dialogun ndërmjet shteteve brenda një
kufiri kufizues gjeografik ose gjeopolitik.

5
 Cilat janë etapat e zhvillimit?

 OR kanë kaluar në disa faza evoluimi:

1. Faza e Parë- Nga shekulli XIX deri në Fundin e Luftës së Dytë

Botërore

2. Faza e Dytë- Gjatë Luftës së Ftohtë (1945-1990)

3. Faza e Tretë- Pas Luftës së Ftohtë

6
 Etapat e Evoluimit të OR
Faza e Parë

 Ideja e integrimit rajonal ose rajonalizmi mund të gjurmohet që

në shekullin e 19-të.

 OR kishin për objekt cështjet e sigurisë

 Ishin mjaft të kufizuara për shkak të perceptimeve të kundërta

që kishin shtetet Brenda një rajoni

 Kujtojmë rajonin e Ballkanit ku brenda 4 viteve u zhvilluan dy

luftëra ballkanike (1910-1912 dhe 1912 -1914)
 Më pas dy luftra botërore ku shtetet u radhitën në aleanca të
kundërta

2018/5/20
7
 Etapat e Evoluimit të OR
Faza e Dytë (Pas Luftës së Dytë )
 SHBA ngriti NATO në 1949, ndërsa Bashkimi Sovjetik u
përgjigj duke krijuar paktin e Varshavës në vitin 1955

 Në arenën ekonomike, SHBA filloi Planin Marshall ose

Programin Evropian të Rimëkëmbjes në vitin 1947.

 Bashkimi Sovjetik krijoi Këshillin për Ndihmë të Ndërsjelltë

Ekonomike (COMECON) në vitin 1949.

 Megjithatë krijohen edhe një numër organizatash rajonale që

tejkalonin ndarjen (OSBE-1975)

2018/5/20
8
 Etapat e Evoluimit të OR
Faza e Tretë (Pas Luftës së Ftohtë)

 ‘Shpërthimi’ i Organizatave Rajonale

 Për cështje të sigurisë
 Për cështje Politike
 Për cështje ekonomike
 Për cështje sociale
 Për cështje kulturore
 Etj.

 Organizatat Rajonale kapërcejnë ‘ndarjen’ e dy superfuqive

 Kapërcejnë dallimet ideologjike

9
 Etapat e Evoluimit të OR

 (1) Sipas rajonizimit të vjetër, bota u nda në dy kampe në një kontekst bi-
polar të Luftës së Ftohtë.

 (2) Rajonizimi i vjetër ishte vazhdim i Luftës së Ftohtë ndërkohë që

rajonalizmi i ri u nxit nga nevojat e vendeve brenda rajoneve .

 3) Nga perspektiva ekonomike, rajonizimi i vjetër synonte mbrojtjen e

ekonomive të vendeve anëtare, ndërkohë që rajonizimi i ri është më i
hapur ndaj konkurrencës për shkak të ndërvarësisë ekonomike në rritje.

 (4) Rajonizimi i vjetër ishte më specifik në objektivin e tij, siç është

siguria (NATO) ose bashkëpunimi ekonomik (COMECON), ndërsa
rajonalizmi i ri ka një objektiv më të gjerë: të sigurisë, politik, ekonomik,
social etj, (BE, AU, MERCOSUR, ASEAN, Samiti i Azisë Lindore
(EAS).
2018/5/20
10
 Cilat janë karakteristikat
e OR?

 Shumica e OR priren të punojnë së bashku me organizatat

globale siç janë Kombet e Bashkuara.

 Në shumë raste një Organizatë Rajonale thjesht përmendet si

Organizatë Ndërkombëtare.

 Termi Organizatë Rajonale përdoret për të theksuar shtrirjen

më të kufizuar gjeografike dhe strukturore.

11
 Cilat janë karakteristikat e
OR?
 Integrimi rajonal është një proces në të cilin shtetet hyjnë në një
kontekst lidhje me qëllim të rritjes së bashkëpunimit dhe
zvogëlimit të tensionit rajonal.

 Kjo mund të përkufizohet si një kooperim i shteteve bazuar në

pozicionin gjeografik në një zonë të dhënë.

 Integrimi rajonal është bashkimi i shteteve individuale brenda

një rajoni në një tërësi më të madhe.

 Shkalla e integrimit varet nga vullneti dhe angazhimi i shteteve

të pavarura për të ndarë sovranitetin e tyre.

2018/5/20
12
 Rajonet si njësi gjeografike
(Buzan & ëaiver)

 Nga Libri “Region and Poëer”.

2018/5/20
13
 Cilat janë karakteristikat e OR?
Rajoni si njësi gjeografike
 (1) Rajoni si njësi gjeografike kufizohet pak a shumë me barriera
fizike fizike dhe karakterizohet nga karakteristikat ekologjike:

 "Evropa nga Atlantiku deri në Urale",

 "Afrika nga Afrika e Jugut deri në Sahara",


 “Nënkontinenti Indian “ dhe" Azia Lindore “ nga bregu
perëndimor i Oqeanit Paqësor në bregun lindor të Oqeanit
Indian.

2018/5/20
14
 Cilat janë karakteristikat e OR?
Rajonet (OR) si sisteme sociale

 (2) Rajoni si sistem social nënkupton marrëdhënie trans-lokale

midis qytetërimeve:

 Evropa Perëndimore
 Lindja e Mesme
 Amerika Latine
 "Azia Lindore" përdoret për t’ju referuar rajonit të ndikuar
fuqishëm nga konfucianizmi (Kina, Japonia, ROK, Tajvani,
Vietnami, edhe pse Vietnami është gjeografikisht një vend i
Azisë Juglindore)

2018/5/20
15
Huntigton : Map of Civilization

2018/5/20
16
 OR gjeopolitike

 OR si bashkëpunim i organizuar në ndonjë prej fushave, të tilla

si fushat kulturore, ekonomike, politike ose ushtarake.

 Mund të quhet një rajon "formal" i drejtuar nga interesa

"gjeopolitike" ose "gjeo-ekonomike".

 Prandaj, ky lloj rajoni bazohet në interesa të përbashkëta

strategjike, në vend të afërsisë gjeografike, p.sh. "Rajoni APEC"
dhe "Rajoni EAS".

2018/5/20
17
 Rajone gjeopolitike

Reinert/ëindoës on the ëorld Economy, 2004

18
 (4) OR si subjekt i veprimit

 OR si subjekt i veprimit me identitet të dallueshëm, aftësi

aktorësh, legjitimitet dhe strukturë të vendimmarrjes.

 Ky proces rajonal është i ngjashëm me formimin e shtetit dhe

ndërtimin e kombit dhe rezultati përfundimtar mund të jetë një
"rajon-shtet", kushtet e të cilit mund të krahasohen me
perandoritë klasike.
 Në kuptim të rendit politik përbën një evolucion vullnetar të një
grupi vendesh sovrane në një bashkësi mbikombëtare të sigurisë
ku sovraniteti është i bashkuar për të mirë të të gjithëve (BE?).

2018/5/20
19
20
 Qasjet në Integrimin Rajonal
 Në teori, integrimi rajonal mund të ndahet në dy kategori:

 (1) Rajonalizmi përkufizohet si proces i bashkëpunimit të

institucionalizuar “ nga lart –poshtë” që normalisht kërkon
miratimin formal të qeverive dhe përfshin krijimin e
organizatave të përhershme (qeveritare- të shtyrë nga integrimi).

 Integrimi Evropian është shembulli më i mirë për këtë qasje të

integrimit.

2018/5/20
21
 Cilat janë kritikat për OR?
Qasjet në integrimin rajonal

 (2) Rajonalizimi është definuar si një progres në bashkëpunimin

dhe marrëdhëniet midis grupeve dhe individeve që dalin jashtë
kuadrit qeveritar (integrimi i tregut).

 A është i mundur integrimi ballkanik?

 Po BE?

2018/5/20
22
 Motivimet për rajonizim : (1)
Motivimi politik

1. Dinamika e ekonomisë

2. Identiteti dhe ideologjia

3. Kërcënimet e brendshme dhe të jashtme

4. Politikat e brendshme (rajonalizimi)

5. Lidershipi

2018/5/20
23
 Motivimet për rajonalizëm
(2) Motivimi ekonomik
 Reduktimi i efekteve negative të Marrëdhënieve dypalëshe duke
nxitur krijimin e tregtisë dhe duke reduktuar diversionet
tregtare
 Zgjerimi i mundësive tregtare dhe investuese
 Sigurimi i nxitjes ose nxitjes për të ndërmarrë reforma të
brendshme
 Përballja me anën e errët të globalizimit.

 Kundërshtimi i integrimit rajonal në pjesë të tjera të botës

2018/5/20
24
 Hapat drejt integrimit

 Bashkëpunimi funksional

 Koordinimi i politikave

 Integrimi i plotë

2018/5/20
25
 Rajonizim vs. Globalizim

 Rajonalizmi shpesh paraqitet si një alternativë ndaj globalizmit

 Globalizmi: një tendencë drejt një sistemi social global, globalizimi

programatik, vizioni i një bote pa kufij, fundi i gjeografisë

 Rajonalizmi: bota është e madhe dhe heterogjene; prandaj një qasje

rajonale më produktive, kulturë dhe probleme të përbashkëta

2018/5/20 26
 Ana e ‘errët’ e rajonizimit

 Orientimi i mbyllur
 Proteksionizëm
 Bllokimi i kolonave të globalizmit
 Kundërshtimi rendit global të tregut

2018/5/20
27
 Funksionalizëm
(Bazuar në studimin e David Mitran)

 Tradita e bashkëpunimit në zonat funksionale përfundimisht kalojnë në

sferën politike.

 Rezultati është një bashkëpunim më i madh ndërmjet shteteve dhe thyerja e

barrierave politike.

2018/5/20
28
 Kritika për funksionalizmin

 Integrimi rajonal kuptohet si një proces linear, duke e bërë të

pamundur shpjegimin e pengesave.

 Shtetet ende e mbrojnë fuqishëm pavarësinë e tyre politike.

 Megjithëse funksionalizmi supozohet të jetë jo-normativ,

ekziston mungesa e të dhënave empirike për ta mbështetur atë.

2018/5/20
29
 Neorealism dhe Neoliberalism

 Neorealizmi në thelb identifikon një logjikë globale të anarkisë

dhe thekson fitimet relative, duke vështirësuar bashkëpunimin
rajonal.

 Neoliberalizmi nuk e mohon këtë logjikë anarkie, por thekson

fitimet absolute, duke e konsideruara të mundur bashkëpunimin.

2018/5/20
30
 Rajonizimi i ‘Hapur’

 Rajonizim i ‘hapur’ kryesisht i referohet liberalizimit jo-diskriminues

ose jo-ekskluziv të tregtisë rajonale.

 Koncepti paraqet një përpjekje për të arritur më të mirën nga të dyja

botët: përfitimet e liberalizimit rajonal pa rrezikuar vitalitetin e
vazhdueshëm të sistemit multilateral.

2018/5/20 31
II. Organizatat më të rëndësishme
Rajonale

 Në Evropë
 Në Azi
 Në Afrikë
 Në Amerikën Latine
 Në Amerikën Qendrore dhe Veriore

32
Reinert/ëindoës on the ëorld Economy, 2004
33
 Date
Entities Population %[a]
formed

ëorld 7,302,446,600 100%

Shanghai Cooperation Organisation 2001 3,247,750,955 44.47%
Asia-Pacific Economic Cooperation 1989 2,700,000,000 40.95%
Commonëealth of Nations 1931 1,921,974,000 29.15%
South Asian Association for Regional Cooperation 1985 1,713,870,000 23.46%
Organization for Security and Co-operation in Europe 1975 1,200,000,000 18.2%
Organization of American States 1908 910,720,588 13.81%
NATO 1949 880,978,798 13.36%
African Union 2002 850,000,000 12.89%
ASEAN 1967 558,812,200 8.47%
European Union 1957 500,900,000 7.6%
European Economic Area 1994 500,017,119 7.58%
North American Free Trade Agreement 1994 457,284,932 6.93%
Economic Cooperation Organization 2018/5/20 1985 405,139,000 6.14%
34
 Arab League 1945 404,034,810 6.13%
Union of South American Nations 2005 379,782,748 5.76%
OPEC 1960 369,814,472 5.61%
CIS 1991 277,983,490 4.22%
Mercosur/Mercosul 1991 265,212,435 4.02%
Collective Security Treaty Organisation 1994 210,000,000 3.18%
Eurasian Economic Union 2001 205,693,649 3.12%
Central American Integration System 1993 51,152,936 0.78%
Association of Caribbean States 1994 237,000,000 0%
CARICOM 1973 16,743,693 0%

2018/5/20
35
36
 Organizata Rajonale Madhore
Europe:
 European Union (EU)
 North Atlantic Treaty Organization (NATO)
 OSBE/OSCE
 European Space Agency (ESA)
 European Free Trade Association (EFTA)

2018/5/20
37
Reinert/ëindoës on the ëorld Economy, 2004
38
 America

 Organization of American States (OAS)

 North American Free Trade Agreement (NAFTA)
 Mercosur (Southern Common Market)
 Andean Community
 Caribbean Community (CARICOM)
 Organization of Eastern Caribbean States (OECS)
 Central American Parliament

2018/5/20
39
 Sub-regional Organizations
 Related Links
Amazon Cooperation Treaty Organization
(ACTO)
Andean Community (CAN)
Association of Caribbean States (ACS)
Caribbean Community (CARICOM)
Central American Integration System (SICA)
Latin American and Caribbean Economic
System (SELA)
Latin American Integration Association
(ALADI)
Latin American Parliament (in Spanish)
Organisation of Eastern Caribbean States
(OECS)
Rio Group
Southern Cone Common Market
(Mercosur) (in Spanish)

40
 Africa

 African Union (Organization for African Unity)

 Economic Community of ëest African States
(ECOëAS)
 Southern African Development Community
(SADC)
 Conseil de l'Entente

2018/5/20 41
42
43
 Asia

 Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC)

 Association of Southeast Asian Nations (ASEAN,
ARF, ASEAN+3)
 South Asian Association for Regional
Cooperation (SAARC)
 Gulf Cooperation Council
 Pacific Islands Forum

2018/5/20 44
45
 Eurasian

 Commonëealth of Independent States (CIS)

 Shanghai Cooperation Organization (SCO)
 Eurasian Economic Community
 Black Sea Economic Cooperation (BSEC)

2018/5/20 46
2018/5/20
47