ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

ΙΩΑΝΝΗΣ Ε. ΚΑΛΛΙΚΑΖΑΡΟΣ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΥ
ΤΜΗΜΑΤΟΣ, Γ.Ν.ΑΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Η ανθρώπινη φυλή, στο μεγαλύτερο μέρος

της καταγεγραμμένης ιστορίας της, πάλεψε
και κατάφερε να επιβιώσει από τους
λοιμούς και την πείνα, που την μάστιζαν.

 Πριν το 1900, τα μεταδοτικά νοσήματα

και η υποθρεψία αποτελούσαν τα
συχνότερα αίτια θανάτου σε όλα τα μέρη
της γης, με τη φυματίωση, την πνευμονία
και τα διαρροϊκά νοσήματα να προκαλούν
τους περισσότερους θανάτους. Ο μέσος
όρος ζωής μόλις πλησίαζε τα 30 έτη.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Μετά το 1900 η βελτίωση της

διατροφής και των παροχών
δημόσιας υγείας οδήγησε σε
υποχώρηση τόσο των
μεταδοτικών νοσημάτων όσο και
της υποθρεψίας και το
προσδόκιμο επιβίωσης αυξήθηκε
θεαματικά.

 Σήμερα το μέσο προσδόκιμο

επιβίωσης στις περισσότερες
ανεπτυγμένες χώρες ξεπερνάει
τα 80 με 85 έτη.
ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

 Θεραπείες που θεωρούνταν πριν

από λίγα χρόνια προχωρημένες,
όπως είναι το σύστημα
επειγόντων περιστατικών και οι
μονάδες στεφανιαίας φροντίδας
και η ευρεία χρήση των
νεότερων διαγνωστικών και
θεραπευτικών τεχνολογιών,
όπως είναι η
υπερηχοκαρδιογραφία, ο
καρδιακός καθετηριασμός, η
αγγειοπλαστική, το bypass και η
τοποθέτηση βηματοδοτών και
απινιδωτών αποτελούν πλέον
καθιερωμένες πρακτικές.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

 Οι εξελίξεις στην ανάπτυξη φαρμάκων είχαν

επίσης τεράστιο όφελος τόσο στην οξεία όσο και
στην χρόνια έκβαση των ασθενών.
 Οι προσπάθειες για βελτίωση της αντιμετώπισης του
οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου οδήγησε σε
εφαρμογή σωτήριων παρεμβάσεων, όπως είναι η
θεραπεία με β αναστολείς, οι διαδερμικές
στεφανιαίες παρεμβάσεις, η χρήση της θρομβόλυσης
και η χορήγηση των αναστολέων του μετατρεπτικού
ενζύμου της αγγειοτασίνης.
 Η ευρεία χρήση ενός ‘παλιού’ φαρμάκου, της
ασπιρίνης, έχει μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από
οξέα ή δευτερογενή στεφανιαία συμβάματα.
 Τα αντιυπερτασικά φάρμακα χαμηλού κόστους και η
ανάπτυξη των πολύ αποτελεσματικών
υπολιπιδαιμικών φαρμάκων, των στατινών, επίσης
είχε τεράστια επίδραση τόσο στην πρωτογενή όσο
και στην δευτερογενή πρόληψη του καρδιαγγειακού
θανάτου.
ΚΑΜΠΑΝΙΕΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

 Ταυτόχρονα με αυτές τις

εξελίξεις, οι καμπάνιες
δημόσιας υγείας πέρασαν
το μήνυμα ότι
συγκεκριμένες
συμπεριφορές αυξάνουν
τον κίνδυνο των
καρδιαγγειακών
νοσημάτων και ότι η
τροποποίηση αυτών των
υγιεινοδιαιτητικών
‘παρεκκλίσεων’ μπορεί να
μειώσει τον κίνδυνο.
ΟΥΔΕΝ ΚΑΛΟΝ ΑΜΙΓΕΣ ΚΑΚΟΥ

 Παρόλα αυτά, τις τελευταίες δεκαετίες, οι τεχνολογικές εξελίξεις και ο

σύγχρονος τρόπος διαβίωσης μας έχουν απομακρύνει από απλές
συνήθειες, όπως είναι το περπάτημα και η περιορισμένη λήψη τροφής.

 Έτσι, τα μη μεταδοτικά νοσήματα έχουν πλέον εκτοξευθεί στην πρώτη

θέση της παγκόσμιας θνητότητας.
 ΑΙΤΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ

Μεταδοτικά, μητρικά,
νεογνικά και νοσήματα Καρδιαγγεια
θρέψης… Τραύματα Νεοπλάσματα κά νοσήματα
14% 27% 38%

Άλλα μη
Μη Σακχαρώδης
μεταδοτικά
μεταδοτικά διαβήτης
νοσήματα Αναπνευσικά
νοσήματα 4%
23% νοσήματα
53%
8%

WHO Fact sheet N°317. Updated January 2015

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ
ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ
 Το 2010 τα καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν
υπεύθυνα για το 35,8% όλων των θανάτων στις
ανεπτυγμένες κοινωνίες και η στεφανιαία
νόσος ήταν υπεύθυνη για τους μισούς σχεδόν
από αυτούς τους θανάτους (13,3%).

 Η δεύτερη αιτία θανάτου ήταν τα εγκεφαλικά

επεισόδια, με ποσοστό 11,1% (ισόποσα
κατανεμημένη μεταξύ ισχαιμικών,
αιμορραγικών και άλλων μη ισχαιμικών
μορφών).

 Περίπου 13 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν

από στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικά, με
αυτά τα δύο μαζί να ευθύνονται για σχεδόν το
¼ όλων των θανάτων παγκοσμίως.
ΕΛΛΑΔΑ: ΤΑ ΜΗ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΟ 91% ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ

Η Ελλάδα κατέχει την 14η θέση στην ανδρική και την 16η θέση στην
γυναικεία καρδιαγγειακή θνητότητα παγκοσμίως
Καρδιαγγειακά νοσήματα
6% 4%
8%
1% Καρκίνοι
7%
Αναπνευστικά νοσήματα

Σακχαρώδης διαβήτης

Άλλα μη μεταδοτικά νοσήματα

48%
26%
Μεταδοτικά, νεογνικά και
νοσήματα θρέψης
Τραύματα

WHO Fact sheet N°317. Updated January 2015

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ

WHO Fact sheet N°317. Updated January 2015

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΑΘΙΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
 Διανύουμε λοιπόν μια νέα φάση επιδημιολογικής
μετάβασης, την εποχή της φυσικής αδράνειας και της
παχυσαρκίας.

 Σχεδόν σε όλες τις ανεπτυγμένες κοινωνίες, η τακτική

φυσική δραστηριότητα μειώνεται σταθερά, ενώ η
συνολική πρόσληψη θερμίδων αυξάνει σε επικίνδυνα
επίπεδα, οδηγώντας σε μια επιδημία παχυσαρκίας.

 Κατ επέκταση, τα ποσοστά του σακχαρώδη διαβήτη

τύπου 2, της υπέρτασης και των διαταραχών των
λιπιδίων που συνοδεύουν την παχυσαρκία βρίσκονται
σε σταθερή αύξηση-τάσεις ιδιαίτερα έκδηλες στα
παιδιά.

 Εάν αυτές οι τάσεις συνεχίσουν, η καρδιαγγειακή

θνητότητα, που παρουσίασε τάσεις μείωσης τις
προηγούμενες δεκαετίες, αναμένεται να αυξηθεί ξανά.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ
ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ

Παράγοντες κινδύνου Ηλικία, φύλο, κάπνισμα, έλλειψη φυσικής

δραστηριότητας, παχυσαρκία,
χοληστερόλη, ΑΠ, σάκχαρο

 Οξειδωτικό στρες

 Ενδοθηλιακή λειτουργία
 EPCs

Γενετικοί παράγοντες
Λειτουργικές διαταραχές

Δομικές αλλοιώσεις

Οξέα αθηροθρομβωτικά
συμβάματα
Pepine CJ. Am J Cardiol. 2001;88(suppl):5K-9K.
ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ
ΟΞΕΑ ΑΓΓΕΙΑΚΑΣΥΜΒΑΜΑΤΑ

Η ρήξη της ινώδους κάψας και ο τοπικός σχηματισμός

θρόμβου είναι ο συχνότερος μηχανισμός πρόκλησης των
οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων
ΟΞΕΑ ΑΓΓΕΙΑΚΑΣΥΜΒΑΜΑΤΑ
ΚΑΛΛΙΟΝ ΤΟΥ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙΝ ΤΟ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΙΝ
Ιπποκράτης, 460-370 π.Χ.

Paul Dudley White

June 6, 1886 - October 31, 1973
Kannel WB, Dawber TR, Friedman G, et al. Risk factors in coronary heart disease. An evaluation of several lipids as predictors of
coronary heart disease; the Framingham Study. Ann Intern Med. 1964;61:888–899
 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Ομοκυστεΐνη Καρδιαγγειακά
νοσήματα

hs-CRP Αρτηριακή Κάπνισμα

Παχυσαρκία
υπέρταση

Καθιστική Άρρεν
ζωή
φύλο
Ηλικία
Δυσλιπιδαιμία
Ινωδογόνο
Θετικό
Μεταβολικό κληρονομικό
σύνδρομο
Σακχαρώδης ιστορικό
Υπερκατανάλωση
διαβήτης
αλκοόλ Αποφρακτικ
Lp(a) ή υπνική
άπνοια

NCEP. Circulation 1994;89:1329–1445

ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΑΝΔΡΕΣ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΣΥΝΟΛΟ,
% % %
ΕΝΕΡΓΟΙ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ (2011) 46 34 40
ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ (2008) 28,5 26,4 27,4
ΥΠΕΡΒΑΡΟΙ (2008) 59,7 47,9 53,7
ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΙ (2008) 20,4 19,9 20,1
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ (2008) 11,2 10,5 10,8
ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ (2008) 51,3 50,7 51

WHO Fact sheet N°317. Updated January 2015

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: ΕΝΑΣ ΙΣΧΥΡΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ

1.3 δισ. καπνιστές παγκοσμίως

 Έμφραγμα του μυοκαρδίου

 Εγκεφαλικό επεισόδιο
 Περιφερική αρτηριοπάθεια
 Ανεύρυσμα αορτής

INTERHEART Study. Lancet 2006

ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

 Οξέως: Αύξηση της ΑΠ και του τόνου του συμπαθητικού,

μείωση στην μυοκαρδιακή παροχή οξυγόνου

 Χρονίως: Προαγωγή αθηροσκλήρωσης

 Οξείδωση LDL
 Μείωση ενδοθηλιοεξαρτώμενης αγγειοδιαστολήςλόγω
δυσλειτουργίας στην παραγωγή ΝΟ
 Μείωση ενδοθηλιακής παραγωγής ινωδολυτικώνκαι
αντιθρομβωτικών παραγόντων
 Αύξηση
 CRP

 ICAM-1

 Ινωδογόνου

 Ομοκυστεΐνης

 Συσσώρευσης αιμοπεταλίων

 Προσκολλητικότητας μονοκυττάρων στο ενδοθήλιο

 Πρόσφατα δεδομένα αναδεικνύουν ότι η αντίσταση στην

ινσουλίνη αντιπροσωπεύει έναν επιπρόσθετο μηχανισμό που
συνδέει το κάπνισμα με την αθηροσκλήρωση

Barua RS, Ambrose JA, Srivastava S, et al. Circulation 2003; 107:2342.

ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

 Οι παθητικοί καπνιστές
βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο
για καρδιαγγειακά συμβάματα.

 Ένας μη καπνιστής που ζει η

εργάζεται με έναν καπνιστή
εμφανίζει κίνδυνο κατά 30%
μεγαλύτερο για καρδιαγγειακά
νοσήματα.

 Το 2011, περίπου 600000 μη

καπνιστές πέθαναν λόγω έκθεσης
στον καπνό άλλων καπνιστών.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ
ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ
ΟΦΕΛΗ

 Με την εφαρμογή των αντικαπνιστικών

νόμων στην Αμερική βρέθηκε ότι
μειώνονται οι νοσηλείες για έμφραγμα
του μυοκαρδίου κατά 17% σε 12 μήνες
και αυτό το όφελος θα συνεχίζει να
αυξάνεται.

 Με τους αντικαπνιστικούς νόμους

επωφελούνται όχι μόνο οι ενεργητικοί
αλλά και οι παθητικοί καπνιστές.
ΚΟΨΤΕ ΤΟ
ΚΑΠΝΙΣΜΑ
ΑΜΕΣΑ
ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

 Παγκοσμίως, ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι

είναι υπερτασικοί και η αρτηριακή υπέρταση
είναι ο συχνότερος, εύκολα ανιχνεύσιμος και
αναστρέψιμος παράγοντας κινδύνου για
έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικά,
καρδιακή ανεπάρκεια, κολπική μαρμαρυγή,
διαχωρισμό αορτής και περιφερική
αρτηριακή νόσο.

 Η επίπτωση της υπέρτασης βρίσκεται σε

αύξηση, κυρίως λόγω της επιδημίας
παχυσαρκίας και της γήρανσης του πληθυσμού.
Έτσι αναμένεται ότι μέχρι το 2025 1,5
δισεκατομμύριο άνθρωποι – το ένα τρίτο του
πληθυσμού της γης – θα είναι υπερτασικοί.
ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ

1 στους 3 ενήλικες πάσχει από υπέρταση

1 στους 3 ενήλικες με υπέρταση δεν γνωρίζει την

ύπαρξη της

1 στους 3 ενήλικες που λαμβάνουν αγωγή για την

υπέρταση δεν μπορεί να την ρυθμίσει κάτω από 140/90
ΔΙΑΤΗΡΗΣΤΕ ΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΣΑΣ
ΧΑΜΗΛΑ!

Παίρνετε τα φάρμακα Πραγματοποιήστε

Αθληθείτε Τρώτε υγιεινά
σας σύμφωνα με τις τακτικούς ελέγχους
οδηγίες του γιατρού

Διακόψτε το Μειώστε την Μειώστε την

κάπνισμα κατανάλωση άλατος κατανάλωση αλκοόλ
ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑΣΤΗΝ
ΥΠΕΡΤΑΣΗ
 Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλους τους υπερτασικούς ασθενείς με
σκοπό:
 Την μείωση της ΑΠ
 Την μείωση των άλλων παραγόντων κινδύνου
 Την μείωση των δόσεων των αντιυπερτασικών φαρμάκων

Παρέμβαση Σύσταση Εύρος μείωσης συστολικής

πίεσης
Απώλεια βάρους Διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους 5-20 mmHg/10 kg απώλεια
(BMI=18.5-25) βάρους
Μεσογειακή διατροφή Δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, χαμηλά 8-14 mmHg
λιπαρά, ελαιόλαδο
Περιορισμός λήψης <3 γραμμάρια ημερησίως 2-8 mmHg
άλατος
Σωματική άσκηση Τακτική αερόβια άσκηση για τουλάχιστον 45 4-10 mmHg
λεπτά τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας
Μετριασμός αλκοόλ <2 ποτά την ημέρα για τους άνδρες και <1 ποτό 2-4 mmHg
την ημέρα για τις γυναίκες
Chobanian AV et al. JAMA 2003;289:2560-2572
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

 Παγκοσμίως, η επίπτωση του

διαβήτη έχει αυξηθεί με ταχείς
ρυθμούς τα τελευταία 30 έτη.

 Υπολογίζεται ότι 366 εκατομμύρια

άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από
διαβήτη.

 Σχεδόν 50% από αυτούς είναι

αδιάγνωστοι.

 Μέχρι το 2030 ο αριθμός των

διαβητικών θα φθάσει τα 522
εκατομμύρια.
ΔΡΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ
 Συσσώρευση γλυκοζυλιωμένων υποπροϊόντων στο
αγγειακό τοίχωμα

 Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία

 Δυσλειτουργία λείων μυϊκών κυττάρων

 Αυξημένη προσκολλητικότητα λευκοκυττάρων στο

αγγειακό ενδοθήλιο Επιταχυνόμενη
αθηροσκλήρωση
 Διαταραχές ενδογενούς ινωδόλυσης

 Προαγωγή συστηματικής φλεγμονής

 Αύξηση οξειδωτικού στρες

 Η διαβητική νεφροπάθεια και η

μικρολευκωματουρία επιταχύνουν τις παραπάνω
δράσεις

Beckman JA, Creager MA, Libby P. JAMA 2012; 287:2570.

ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ
ΔΙΑΒΗΤΗ

Θνητ ότ ητ α από σΚαρδιαγγε Συνολ ική θνητ ότ ητ α

30,0
υσιολ ογικοί
80% ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΒΗΤ26Ι,1ΚΟΥΣ
2,6 5,3 14,4
Θάνατοι /1000 Person Years

ακχαρώδης διαβήτ ης 6,3 11,5 26,1

25,0
ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ
20,0 ΠΑΘΗΣΕΙΣ
15,0 14,4
11,5
ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑΑΤΟΜΑ, Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ
ΣΤΕΦ1Α0Ν,0ΙΑΙΑΣΝΟΣΟ6,Υ3ΕΙΝΑΙ:
• 5,0
5,3
x3 ΣΤΟΥΣ
2,6 ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ

• 0x,02ΜΕ x5 ΣΤΙΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

Θνητότητα από Καρδιαγγειακή Συνολική θνητότητα
στεφανιαία νόσο θνητότητα
NHANES
Circulation 2004;110:1245-50
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΠΡΟΔΙΑΒΗΤΗ
ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

Προδιαβητικοί ασθενείς
HbA1c: 5,7-6,4%
Γλυκόζη αίματος μετά από 8ωρη νηστεία: 100-125 mg/dl
2h OGTT@75g: 140-199 mg/dl

Διαβητικοί ασθενείς
HbA1c ≥ 6,5% ή
Γλυκόζη μετά από 8ωρη νηστεία ≥ 126 mg/dl ή
2h OGTT@75g ≥ 200 mg/dl ή
Τυχαία τιμή γλυκόζης πλάσματος ≥ 200 mg/dl
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

 Δυστυχώς, ο πλημμελής έλεγχος των παραγόντων κινδύνου στους

διαβητικούς ασθενείς αντιπροσωπεύει τεράστιο εμπόδιο

 Στις περισσότερες πρόσφατες καταγραφές NHANES των ΗΠΑ

μόνο το 31% των ασθενών πέτυχαν HbA1C <7.0 %, μόνο το 36%
πέτυχαν τον στόχο για την ΑΠ≤130/80 mm Hg και πάνω από τους
μισούς είχαν ολική χοληστερόλη > 200 mg/dl

 Μόνο το 7% των διαβητικών ασθενών κατάφερε να επιτύχει και

τους τρεις παραπάνω σημαντικούς στόχους της θεραπείας

Nathan DM, Cleary PA, Backlund JY, et al. N Engl J Med 2005; 353:2643.
Saydah SH, Fradkin J, Cowie CC. JAMA 2004; 291:335.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΟΥΣ
ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

HbA1c ≤ 6,5%

Σάκχαρο νηστείας <110 mg/dl

Σάκχαρο μεταγευματικά <135 mg/dl

Αρτηριακή πίεση ≤130/80 mmHg

Ολική χοληστερόλη <175 mg/dl και ιδανικά <155

LDL <100 mg/dl και ιδανικά <70

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ

 Παγκοσμίως, η υψηλή χοληστερόλη ευθύνεται για το 56% των

ισχαιμικών καρδιακών συμβαμάτων και το 18% των εγκεφαλικών,
προκαλώντας 4,4 εκατομμύρια θανάτους ετησίως.

 Το γεγονός ότι μειώνοντας τη χοληστερόλη του πλάσματος, μειώνεται ο

καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι αδιαμφισβήτητο.

 Μείωση 10% στη χοληστερόλη συνεπάγεται μείωση 25% στα

στεφανιαία συμβάματα στην πενταετία.

 Χαμηλές τιμές HDL σχετίζονται τόσο με πρώιμη εμφάνιση

αθηροσκλήρωσης όσο και με φτωχή έκβαση σε ασθενείς που πάσχουν
ήδη από καρδιαγγειακή νόσο.

 Η υπερτριγλυκεριδαιμία έχει συνδυαστεί με τον κίνδυνο αθηρωματικής

νόσου, αλλά ο συνδυασμός δεν είναι τόσο ισχυρός όσο με την
υπερχοληστερολαιμία.
ESC GUIDELINES CV
PREVENTION

Στόχοι θεραπείας
Ομάδα ασθενών
LDL-C Ολική χοληστερόλη

Γενικός πληθυσμός <115 mg/dl <190mg/dl

Κλινική καρδιοαγγειακή <100mg/dl <175mg/dl

νόσος <70 mg/dl <155 mg/dl

<100mg/dl <175mg/dl
Διαβήτης
<70 mg/dl <155 mg/dl

Διαβήτης και ΣΝ <70mg/dl

European Journal of Cardiovascular Prevention and Rehabilitation 2007, Vol 14 (suppl 2)

 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

 Η παχυσαρκία παρουσιάζει έντονα

αυξητικές τάσεις σε όλο τον κόσμο.
Υπολογίζεται ότι σχεδόν 1,5
δισεκατομμύρια ενήλικες είναι υπέρβαροι
(BMI ≥25 kg/m2) και από αυτούς τα 502
εκατομμύρια είναι παχύσαρκοι (BMI
≥30 kg/m2).

 Εάν συνεχίσει η επιδημία της

παχυσαρκίας, η αρνητική επίδραση στην
υγεία του πληθυσμού θα επικαλύψει τα
όποια οφέλη από τον περιορισμό του
καπνίσματος.

 Η παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή

σχετίζεται με μείωση της διάρκειας ζωής
κατά περίπου 7 χρόνια

Peeters A. Ann Intern Med 2003

Stewart ST. NEJM 2009
ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΙΔΑΝΙΚΟΥ
ΣΩΜΑΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΒΜΙ

ΣΟΒΑΡΑ ΝΟΣΗΡΗ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΥΠΕΡΒΑΡΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΣ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

18,5-24,9 25-29,9 30-34,9 35-39,9 ≥40

 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Η μεσογειακή
διατροφή πλούσια
σε παρθένο
ελαιόλαδο οδηγεί
σε μείωση κατά
30% του κινδύνου
για καρδιαγγειακά
νοσήματα σε
σχέση ακόμη και
με μια απλή δίαιτα
με λίγα λιπαρά.

Estruch MM et al. NEJM 2013

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ
ΒΑΡΟΥΣ

Πρόσληψη Κατανάλωση
ενέργειας ενέργειας

Αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ:
ΤΟ ΕΝΤΟΝΟ ΡΟΧΑΛΗΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΘΩΟ

 Αποφρακτική υπνική άπνοια είναι η παροδική

απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού κατά τον
ύπνο.
 Υποψία υπάρχει επί εντόνου ροχαλητού και
διακοπών της αναπνοής κατά τον ύπνο,
συχνές νυκτερινές αφυπνίσεις και ημερήσια
υπνηλία.
 Έχει συσχετισθεί με εμφάνιση υπέρτασης,
καρδιακής ανεπάρκειας, αρρυθμιών αλλά και
κατάθλιψης και κακής ποιότητας ζωής.

 Η θεραπεία απαιτεί την απώλεια βάρους και

τη χρήση ειδικής συσκευής (CPAP).
ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑ ΚΑΙ
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

 Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η φλεγμονή των δοντιών (περιοδοντίτιδα)

σχετίζεται με 28% μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα μυοκαρδίου πέραν
λοιπών παραγόντων κινδύνου όπως το κάπνισμα και ο διαβήτης.

 Συσχετίσεις έχουν γίνει και με την υπέρταση και την εμφάνιση διαβήτη.

Ryden L et al. Circulation 2016

ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ
ΚΑΡΔΙΑ

 Πρόσφατη ανάλυση 23 μελετών

έδειξε ότι oι περιορισμένες
κοινωνικές σχέσεις σχετίζονται με
 29% μεγαλύτερο κίνδυνο για
στεφανιαία νόσο

 32% μεγαλύτερο κίνδυνο για

εγκεφαλικά

Valtorta NK et al. BMJ open 2016

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ

 Ο αριθμός εισαγωγών λόγω

καρδιακής προσβολής αυξήθηκε
μετά το 2008, ακόμη και για
ηλικίες <45 ετών

 Ο αριθμός εισαγωγών λόγω

κολπικής μαρμαρυγής αυξήθηκε
ακόμη και για ηλικίες <60 ετών

 Το εύρημα αυτό ήταν εμφανές

περισσότερο για το γυναικείο
φύλο
 ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Από τους υπερτασικούς Από τους υπέρβαρους

• 65% έχουν δυσλιπιδαιμία
• 16% έχουν ΣΔ τύπου ΙΙ
• 35% είναι υπέρβαροι
Αρτηριακή
υπέρταση
• 50% είναι υπερτασικοί
• 28% έχουν δυσλιπιδαιμία
• 19% έχουν ΣΔ τύπου ΙΙ
Παχυσαρκία

Δυσλιπιδαιμία ΣΔ 2
Από τους δυσλιπιδαιμικούς Από τους διαβητικούς
• 60% είναι υπερτασικοί
• 48% είναι υπερτασικοί
• 71% είναι υπέρβαροι
• 14% έχουν ΣΔ τύπουΙΙ
• 60% έχουν δυσλιπιδαιμία:
• 33% είναι υπέρβαροι
• 76% έχουν θετικό κληρονομικό
καρδιαγγειακής νόσου
ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Αρτηριακή υπέρταση

x3

x4.5 x9
x16

x1.6 x6 x4
Κάπνισμα Χοληστερολή ορού

Poulter N. Medical Press, Oxford, 1993

Υγιαινοδιαιτητικές Ρύθμιση
παρεμβάσεις λιπιδίων

Ρύθμιση Ρύθμιση
σακχάρου υπέρτασης
ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ
ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Ασθενείς με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο και συγγενείς 1ου βαθμού

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ
ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ
ΠΡΟΛΗΨΗ

 Ασυμπτωματικά άτομα που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για

καρδιαγγειακές παθήσεις λόγω: (≥5% 10ετή κίνδυνο ΚΑ θανάτου)
 Πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου που οδηγούν σε αυξημένο συνολικό ΚΑ
κίνδυνο
 Διαβητικοί τύπου ΙΙ και τύπου Ι με μικρολευκωματουρία
 Σημαντικά αυξημένο έναν παράγοντα κινδύνου, ιδιαιτέρως με συνοδό
βλάβη οργάνου στόχου
ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
 Να υποστηριχθούν τα
άτομα χαμηλού
καρδιαγγειακού κινδύνου
να διατηρήσουν αυτή την
κατάσταση εφ όρου ζωής
και να βοηθηθούν τα
άτομα αυξημένου
καρδιαγγειακού κινδύνου
ώστε να τον μειώσουν.
 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

 Να επιτευχθούν τα χαρακτηριστικά των

ατόμων που τείνουν να παραμένουν υγιή:
 Όχι κάπνισμα
 Υγιεινές επιλογές διατροφής
 Τακτική φυσική άσκηση: 30 λεπτά μέτριας
έντασης άσκηση καθημερινά
 ΒΜΙ<25 kg/m2 και αποφυγή κοιλιακής
παχυσαρκίας
 Αρτηριακή πίεση <140/90 mmHg
 LDL χοληστερόλη <115 mg/dl
 Γλυκόζη αίματος <100 mg/dl και
HbA1c<5,7%
 Eliminating obesity,
unhealthy diets, and physical
inactivity could prevent up to
80% of heart disease, stroke,
and diabetes mellitus.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η απόφαση να ξεκινήσουμε προληπτικά μέτρα και να τα

ακολουθήσουμε έχει μεγαλύτερη αξία από το να
θεραπεύσουμε την ήδη εγκατεστημένη νόσο.

 Οι θεραπευτικοί στόχοι θα πρέπει να θέτονται από τον

ιατρό σε συνεργασία με τον ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη
τις αξίες και τις προτεραιότητες του ασθενούς.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 Οιπροληπτικές παρεμβάσεις θα πρέπει να βασίζονται σε

μια προσέγγιση επικεντρωμένη στον ασθενή, όπου ο
ιατρός δίδει όλη την προσοχή του στο να αποτιμήσει και
να ικανοποιήσει τις ανησυχίες, τα πιστεύω και τις αξίες
του ασθενούς και σέβεται την επιλογή του ασθενούς
ακόμα και εάν αυτή αντιτίθεται στις παροτρύνσεις του
ιατρού.

 Εάνοι θεραπευτικοί στόχοι είναι δυσβάσταχτοι, θα

οδηγήσουν σε απογοήτευση και κλινική αμέλεια, τόσο
από τον ιατρό όσο και από τον ασθενή.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ