Kontrola kvaliteta

gama kamere i SPECT sistema

Mr.sci. Amra Skopljak-Beganović

 Pregled predavanja
Snimanje na gama kameri
– kratki opis rada gama kamere
– krati opis kalibracija na gama kameri
SPECT sistemi
– fantomi i testovi
– kalibracije
Preporuke
 Osnovne komponente gama
kamere
Tri osnovne
komponente gama
kamere
1. Kolimator – kanališe
zračenje i lokalizaciju
gama zračenja u
pacijentu
2. NaI (Tl) kristal (jedan ili
više) – zaustavlja gama
zračenje koje dolazi iz
pacijenta
3. Niz fotomultiplikatora
(PMT)– lokalizira
interakciju gama zračenja
u kristalu
 Rezolucija
Prostorna rezolucija
– sposobnost da se razluče dvije tačke u
prostoru
Energetska rezolucija
– sposobnost da se odredi energija upadnog
fotona
 Određivanje mjesta udara gama zrake se vrši preko
ponderisane sume položaja impulsa fotomultiplikatorske
cijevi
Komponente gama kamere
Prostorna rezolucija
Intrinzična rezolucija

Sposobnost Nal (TL)

kristala i kombinacije
PMT da lokalizira gama
zračenje u kristalu;
sposobnost
razlučivanja dvije bliske
tačke.
Prostorna rezolucija
Rezolucija kolimatora

Sposobnost kolimatora
da lokalizira gama
zračenje u tijelu
pacijenta
Prostorna rezolucija
Ekstrinzična rezolucija
Ukupna rezolucija
sistema koja kombinira
intrinzičnu rezoluciju i
rezoluciju kolimatora.
Rezolucija kolimatora
d – dijametar šupljine
l – dužina šupljine
d – debljina olova kod septe
f – udaljenost od izvora
c – udaljenost od kolimatora do
centra kristala
Vrste kolimatora
 Energetska rezolucija
Energetska rezolucija je spsobnost sistema da odredi
energiju upadnog gama zračenja. Izražava se u jednici
FWHM - puna širina na pola vrha maksimuma u
energijskom spektru treba biti određena koristeći
maksimalnu vrijednost kanala u piku i koristeći linearnu
interpolaciju.
Niti jedan sistem nije savršen pa tako ni jedan sistem ne
može tačno odrediti energiju fotona koji padne na kristal.
Sistem može da odredi širinu opsega vrijednosti energije
koju dektektuje.
Energetska rezolucija se izražava kao procenat energije
koja pada na detektor.
 Energetska rezolucija
Energetska rezolucija je jako važan
parametar gama kamere u određivanju
ukupne performanse gama kamere.
Određuje prostornu rezoluciju sistema.
Važan parametar koji određuje efikasnost
sistema brojanja impulsa je FWHM.
Što je manji postotak FWHM, to je bolja
rezolucija sistema.
Mjerenje energetske rezolucije
Tj vrši se podešavanje
energijskog prozora, peaking,
za radionuklid koji se koristi.
140 keV za Tc-99m, 365 keV
za I-131
Širina energijskog prozora je
najčešće 15 % ili 20 %
energije datog radionukida.
Energijski se prozor smješta
simetrično u odnosu na
središnju energiju fotovrha i
odstupanje ne smije biti veće
od 10%, na 50% od
maksimalne energije (FWHM).
FWHM
FWHM se određuje
energetskom rezolucijiom
gama kamere, tj.
sposobnošču da se
detektuju upadni fotoni
različitih energija. Postoji i
određeno preklapanje
fotona različitih energija u
distribuciji, što znači da
će se u upadnom snopu
registrovati i energije
raspršenih fotona.
 Prostorna rezolucija
Subjektivno mjerenje
BAR fantom + flood fantom ili Co-57
pločasti fantom
Očitavamo broj kvadranata koje se mogu
vidjeti
 Prostorna rezolucija
Kvantificirani pristup
 Test prostorne rezolucija

Izvor zračenja: Tc-99m ili drugi koji se koristi

Intrinsični: Kolimirani linijski izvor zračenja
Sistemski: Linijski izvor na određenoj distanci
Prostorna rezolucija
Rezolucija - udaljenost
Rezolucija - udaljenost
 Rezolucija - udaljenost
Što je udaljenost objekta od detektora
manja, to je rezolucija veća.
Tomografska rezolucija
Širina energetskog prozora
Prošireni energetski
prozor će za
posljedicu imati
povećan broj
raspršenih fotona u
energetskom spektru
a time i lošiju
rezoluciju.
Korekcija raspršenja
Osjetljivost gama kamere
Senzitivnost, odnosno
osetljivost razlicitih
kolimatora, mogu se
definisati kao
registrovana brzina
brojanja po jedinici
aktivnosti izvora.
Od ukupnog zračenja
koje stize do kolimatora,
samo mali broj fotona
usijeva da prođe do
kristala. Ostali bivaju
apsorbovani od strane
kolimatora.
 Uniformnost
Uniformnost je parametar gama kamere
koji opisuje varijacije posmatrane gustoće
impulsa homogenog fluksa gama zraka na
korisnom vidnom polju gama kamere:

– Intrinzična (bez kolimatora)

– Extrinzična (sa kolimatorima)
 Intrinzična uniformnost
Uniformnost bez kolimatora
Tačkasti izvor na velikoj udaljenosti
Akvizicija sa oko 10 miliona impulsa
Matrica 64 x 64 ili 128x128
 Ekstrinzična uniformnost
Uniformnost sa kolimatorom
Pločasti izvor Co-57 ili flood phantom
postaviti na kolimatore koji se ispituju
Akvizicija od 1.000.000 impulsa
Matrica 64 x 64 ili 128x128
IU  
max  min   100%
max  min

Integralna uniformnost
Stepen uniformnosti sistema se može opisati pomoću integralne i
diferencijalne uniformnosti.
Integralna uniformnost se definiše kao najveća razlika u broju
impulsa u korisnog vidnog polja (UFOV) (engl. Useful field of view),
a izražava se kao postotna promjena u gustoći impulsa u odnosu na
srednji broj impulsa. Računa se na sljedeći način:

IU – integralna uniformnost
max - najveći zabilježeni broj impulsa u nekom pikselu slike
min - najmanji zabilježeni broj impulsa u nekom pikselu slike
 Diferencijalna uniformnost
Diferencijalna uniformnost je mjera najvećih razlika u
uniformnosti unutar niza od pet piksela u redu ili koloni
digitalne slike. Standardna devijacija se nađe za svaki
rad i kolonu i čitav skup. Najveće odstupanej se podijeli
sa vrijednošću dvije tačke koje prikazuju najveću
devijaciju. Izračunava se po formuli:

DU – Diferencijalna uniformnost
hi - označava piksel s najvećim brojem impulsa u redu ili koloni
low - označava piksel s najmanjim brojem impulsa u redu ili koloni
 Uniformnost
Dozvoljena odstupanja
– Intrinzična uniformnost 5%
– ekstrinizična uniformnost 10%
Ispad PMT na detektoru 2
 Tomografska uniformnost
SPECT fantom
Izvor 5 – 10 mCi Tc-99m
250KCts po projekciji
Rekonstrukcija podataka sa RAMP
filterom
 Osjetljivost
OPREMA ZA MJERNJE
Izvor zračenja Tc-99m (1 mCi)
Gama kamera
Odgovarajući kolimatori (LEHR, LEGP)
Zaštitna oprema (radni mantil, rukavice)
Zaštitna folija i apsorbirajući papir (celštof)
Pertijeva posuda ili bilo koja posuda kružnog
oblika prečnika 10 cm i dubine 1 cm
Hvataljke za rukovanje izvorima
 Osjetljivost
Izvođenje testa:
Glava gama kamere sa montiranim kolimatorom se okreće vertikalno na gore.
Kolimator se prekrije zaštitnom plastičnom folijom na koju se postavi izvor, centriran
na sredinu kolimatora.
Širina opsega P.H.A. se podesi na 20% i izvrši se centriranje pika.
Snimanje se vrši uz presetovan odbroj od 1 min i registruje se potrebno vrijeme.
Prethodni korak ponovi se deset puta uz registrovanje fona , za isto vreme. Zamijeni
se kolimator i ponovi cijeli postupak.
Na osnovu izmjerenih vrijednosti izračuna se brzina brojanja R. Osetljivost kolimatora
tada se određuje kao:
F=R/At
gdje je At aktivnost izvora koja odgovara tačnom vremenu srednjeg mjerenja.
Formulari su dati u prilogu.

ANALIZA REZULTATA
U zavisnosti od kolimatora koji se upotrebljava i senzitivnost treba biti veća od 80%
specifikacije proizvođača.
 Veličina pixela
Dva izvora iste jačine
Poznata udaljenost
 Centar rotacije
Tačkasti izvor
Tomografska akvizicija
X- smijeru sinusna funkcija
Y-smijer prava linija
Fantomi i izvori koji se koriste za
izvođenje testova
BAR fantom
SPECT fantom