VIRUSI

Opća svojstva virusa

• bez stanične građe,

kompleksne čestice
(makromolekule)
• bez vlastitog metabolizma,
paraziti, nisu organizmi
• jedna nukleinska kiselina

Struktura bakteriofaga
• bakterijski, biljni i animalni virusi
• 30 do 300 nm
• raznolikost u obliku i strukturi
• dva strukturna tipa:
spiralna struktura
poliedarska struktura

Shema spiralne strukture virusne čestice

Raznolikost veličina, oblika i genoma virusa
 Bakterijski virusi
• bakteriofagi ili fagi
(lat. fagare - proždirati)
• proteinski omotač i DNA
• ulazak virusne DNA u
bakteriju → umnožavanje
virusa i sinteza virusnih
proteina

Struktura čestice bakterijskog virusa

 nezaražena
bakterijska stanica

razgradnja stanice i
oslobađanje virusa

sastavljanje novih priljubljivanje virusa

virusnih čestica na staničnu stijenku

sinteza virusnih
proteina i DNA injiciranje virusne
DNA

Životni ciklus bakterijskih virusa

 Virusi i biljne bolesti
• širenje zaraze biljnim virusima – vektorima,
peludom ili sjemenom
• virusne infekcije (viroze) - izobličenje listova,
cvjetova i plodova, kržljanje cijele biljke
uvenuće
• nemogućnost liječenja zaražene biljke,
potrebno ju je uništiti
 Virusi i bolesti životinja
• animalni virusi (napadaju životinje i
čovjeka)
• cjepivo (vakcina) - proizvodnja specifičnih
protutijela
• epidemija slinavke i šapa
 Virusi i bolesti čovjeka
• virus nedostatka
imunosti – HIV,
uzročnik AIDS-a
• najčešće se prenosi
spolnim kontaktom,
broj zaraženih u
neprestanom rastu,
od 1981. god umrlo
je više od 25
milijuna ljudi
HIV
Elektronsko-mikroskopska snimka virusa gripe
• hepatitis C (200 milijuna ljudi, 75 tisuća ljudi u
Hrvatskoj), glavni uzročnik raka jetre
• tumorogeni virusi - papiloma virus (HPV) → rak vrata
maternice, godišnje oboli 400 žena, svaki treći
dan jedna umre
• zaraza se otkriva
Papa-testom
(na slici su normalne
i zaražene stanice)
 Virusi za dobrobit čovječanstva
• važna primjena u genetičkom inženjerstvu
(bakteriofag lambda i bakteriofag T2)
• prenositelji kojima se strani geni unose u
bakterijsku stanicu

Adenovirus Bakteriofag lambda Bakteriofag T2

• animalni virusi → vektori (prenositelji) za unos
gena u ljudski organizam
• genska terapija – razvoj virusa za otklanjanje
genskih pogrešaka
• primjena adenovirusa kao ubojica tumorskih
stanica
 Virusi – vladari morskih ekosustava
• prvi virus (bakteriofag) otkriven je u
morskoj vodi
• nadmašuju brojnost bakterija
• utječu na brojnost i sastav
mikrobnih zajednica
• cvjetanje mora obuzdavaju
virusi (načelo „ubij pobjednika”)
• transdukcija
Fluorescentni odsjaj s površine virusa vidljiv svjetlosnim mikroskopom
 Neobične virusne čestice
Megavirus chilensis – najveći virus
na površini arheje