POSTUPAK PRIJEMA

PACIJENTA NA
ODELENJE, ISTORIJA
BOLESTI
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Bolesnik se upućuje u bolnicu:

 Kada njegovo stanje zahtjeva intezivne
dijagnostičke i/ili terapijske postupke i
zdravstvenu njegu
 Kada ti postupci ne mogu da se adekvatno pruže
na ambulantnom nivou ili u okviru kućne njege
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Ljekar primarne zdravstvene

zaštite upućuje bolesnika u
bolnicu sa ispunjenim uputom za
bolničko liječenje
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Adekvatna priprema bolesnika za

bolnicu:

 psihička

 fizička
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Da bi ležanje, ispitivanje i
liječenje u bolnici bili što kraći
što je moguće veći broj analiza i
prijegleda bi trebalo da se obave
ambulantno
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

PRIJEMNA AMBULANTA
 utvrđivanje identiteta ispravnosti medicinske
dokumentacije
 priprema za pregled
 pregled ljekara
 ako postoje indikacije za bolničko liječenje (i ako
postoje smeštajne mogućnosti)

PRIJEM BOLESNIKA
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

Potrebni dokumenti
 Za pregled na klinici i za prijem u bolnicu
potrebno je priližiti:
 ispravan uput iz nadležnog doma zdravlja
 ovjerenu zdravstvenu knjižicu i ličnu kartu
 potvrdu o oslobađanju od participacije
 Posljedica prijama u bolnicu u pacijenta može biti
pojava:
separacijske anksioznosti,
usamljenosti,
nesigurnosti,
osjećaja narušene privatnosti,
gubitka identiteta
 Po prijemu potrebno je:

Potvrditi identitet pacijenta,

Procijeniti pacijentovo stanje,
Osigurati ugodnu okolinu,
Upoznati ga s pacijentima u sobi, s
rasporedom prostorija na odjelu i
Osigurati posebna pomagala
Dolazak u bolnicu na bolesnika ostavlja jak dojam
Vaţno je da protekne što bolje – smanjuje se
anksioznost i postiţu učinkovitiji rezultati liječenja
Po dolasku pacijent dolazi u prijamnu ambulantu –
upisuje se i dobiva upisni list na kojem su navedeni
njegovi:
identifikacijski podatci,
podatci o zdrav. osiguranju,
o osobama kojima se javljaju obavijesti Nakon upisa
pacijent dolazi na odjel, samostalno ili u pratnji osoblja,
ovisno o stanju
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Pacijentima se preporučuje da donesu

prethodnu medicinsku dokumentaciju о
bolesti zbog koje se dolazi (rentgenski
snimci, laboratorijski nalazi, otpusne liste
ranijih boravaka u bolnici i sl.).
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Takođe se preporučuje da se uz
dokumentaciju priloži i spisak
lijekova које pacijent uzima ili da
se umjesto spiska ponesu kutije
tih lijekova
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Ukoliko pacijent dolazi na ispitivanje

trebalo bi da se sa svojim ljekarom
posavjetuje u vezi sa uzimanjem
lijekova na sam dan dolaska na
pregled
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Poželjno je da na dan prijema

pacijent bude natašte (od ponoći
bez jela i pića) zbog analiza,
osim ako nije dogovoreno
drugačije.
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

 Ukoliko pacijent trajno uzima

neke specifične lijekove (npr.
nabavljene u inostranstvu),
lijek treba ponijeti u bolnicu.
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU
HITAN PRIJEM
 Prijem pacijenta se u urgentnim
situacijama sprovodi bez
dokumentacije,
ali je dokumentaciju (zdravstvenu knjižicu, ličnu
kartu, medicinsku dokumentaciju i uput iz
nadležnog doma zdravlja) potrebno donijeti do
otpusta pacijenta
 PRIJEM BOLESNIKA U BOLNICU

HITAN PRIJEM
 Za maloljetne osobe i osobe pod starateljstvom
potrebna je saglasnost roditelja ili staratelja za
intervencije te je izuzetno važno da se oni što
prije jave u bolnicu nakon hitnog prijema
bolesnika
 PRIJEGLED BOLESNIKA
ISTORIJA BOLESTI

 Cilj – što brže i jednostavnije doći do

tačne Dg, time i načina liječenja
pacijenta.
 Izlaganje bolesnika o nastalim
subjektivnim tegobama – anamneza
 Fizičke metode (inspekcija, perkusija,
palpacija, auskultacija)
 Dopunske funkcionalne i laboratorijske
metode
 ISTORIJA BOLESTI
 Prva strana – administrativni i statistički podaci
(popunjavaju se kod prijema bolesnika)
 Na ostalim stranicama
- administrativni podaci
- podaci o subjektivnim tegobama bolesnika
(anamnesis)
- Podaci o nađenim znacima oboljenja (objektivni nalaz
– status praesens)
- Podaci o toku bolesti (decursus morbi) i lečenju
(therapia)
- Objašnjenje i zaključak o toku i ishodu bolesti
(Epicrisis) i završne dijagnoze
 ISTORIJA BOLESTI

 Posebne liste za praćenje tjelesne temperature,

krvnog pritiska, pulsa i terapije, određena
funkcionalna i laboratorijska ispitivanja

 Sudsko – medicinski dokument

 ANAMNEZA

 Podaci o sadašnjem oboljenju (Anamnesis

morbi):
- Glavne tegobe – koje su se javile tokom bolesti i zbog kojih
traži ljekarsku pomoć
- Bliži podaci – datum početka bolesti, kako je bolest počela,
redosled javljanja tegoba, njihov intezitet i tok, da li se liječio,
koje je lijekove uzimao, kakav je bio njihov efekat
- Opšte tegobe – povišena temperatura, znojenje,
malaksalost, gubitak u težini
 ANAMNEZA

 Organi za disanje
da li ima smetnje pri disanju, da li ima sekreciju iz nosa, da li ima
krvavljenja iz nosa, da li ima otežano disanje, da li dobija napade
gušenja i u kojim situacijama, da li kašlje, da li iskašljava, koliko,
kakvog je izgleda, da li ima bolove u grudnom košu, da li se
bolovi pojačavaju pri disanju, kašlju, promeni položaja tijela
 ANAMNEZA

 Organi za krvotok
da li se zamara pri naporu, pri kakvom naporu (lakom, srednjem,
jakom), da li dobija napade gušenja, lupanje srca, da li se javlja
otok nogu, trbuha, da li dobija bol iza grudne kosti i u kojim
situacijama (pri naporu, miru, uzbuđenju), trajanje, intezitet,
prostiranje bola, ima li bolova u nogama pri hodu, koja distanca
 ANAMNEZA

 Organi za varenje
da li ima dobar apetit, da li žedni, da li ima smetnji prilikom
gutanja hrane, da li ima bol u želucu (našte ili posle uzimanja
hrane), karakter, intezitet, ritmika javljanja bolova, da li ima
muku, gađenje, povraćanje, da li ima nadimanja (meteorizam), da
li je uredna i kakva je stolica, da li ima bol u predjelu jetre, slezine
 ANAMNEZA

 Mokraćno polni organi

da li ima smetnji pri mokrenju, da li mokri puno ili malo, da li je
primjetio promenu u boji i izgledu mokraće, da li dobija napade
bolova sa učestalim mokrenjem, ima li osećaj nedovoljne
ispražnjenosti mokraćne bešike
 ANAMNEZA

 Kosti, zglobovi, mišići, koža

da li ima bolove pri kretanju i u kojim zglobovima, da li su bolovi
praćeni crvenilom, otokom, povišenom temperaturom, da li ima
bolove u mišićima, kako se manifestuju, da li ima nekih promjena
na koži
 ANAMNEZA

 Nervni sistem
da li ima dobar san, da li ima glavobolje, nesvjestice, vrtoglavice,
da li je gubio svijest, da li dobro vidi, čuje, da li ima normalan
ukus i oset dodira, da li ima nestabilnosti pri hodanju, stajanju
 ANAMNEZA

 Ranija oboljenja (Anamnesis vitae)

diječije infektivne bolesti, druge bolesti – koje i kada,
tuberkuloza, reumatizam, operacije – koje i kada, alergija – na
hranu ili lijekove
 ANAMNEZA

 Porodični podaci (Anamnesis familiae)

zdravstveno stanje oca, majke, braće i sestara, da li boluju od
nekih hroničnih oboljenja, duševnih bolesti, malignih bolesti
 ANAMNEZA

 Socijalno epidemiološki podaci

- zanimanje uslovi rada, uslovi života, stanovanja, kakvu vodu
koristi, način ishrane, da li je bilo sličnih oboljenja u okolini, da li
puši, koliko dugo i koliko cigareta dnevno, da li pije, koju vrstu
alkoholnih pića i koliko
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS
 Opšti pregled
- stav, aktivnost bolesnika
- visina, tjelesna težina
- simetričnost građe tijela (zglobno – koštani sistem)
- muskulatura
- koža, potkožno tkivo
- limfne žljezde
- tjelesna temperatura
- disanje
- psihičko stanje
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS
 Pegled glave i vrata
Glava – oblik lobanje, kosmatost glave i lica, oči – pokretljivost
bulbusa, oblik zenica, reakcije zenica, nos – prohodnost, stanje
septuma
usta – stanje usnica, zuba, usne duplje, nepčanih lukova, tonzila,
ždrela
uši – osetljivost mastoidnog dela, čuje kucanje sata
perkusija lobanje
Vrat – pokretljivost, stanje štitne žljezde,
stanje limfnih žljezda, stanje vena na vratu, pulzacije
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS

 Pregled grudnog koša i pluća

Grudni koš i kičmeni stub –
• simetričnost i oblik grudnog koša
• stanje kičme i grudne kosti, međurebarnih prostora,
epigastričnog ugla
• respiratorna pokretljivost hemitoraksa
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS
 Pregled grudnog koša i pluća
Pluća –
perkusija – uporednom ispitati zvuk pluća
- graničnom odrediti granice plućnih vrhova i
bazu pluća, ograničiti lokalizaciju patološkog
nalaza
auskultacija – tip disanja, odnos inspirijum – ekspirijum
pojavu patološkog disajnog šuma, pojavu
propratnih šumova
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS
 Pregled srca i krvnih sudova
Srce i krvni sudovi –
stanje PRIJEdsrčanog PRIJEdela
palpacija – ictus – lokalizacija, veličina i jačina,
treperenje (thrill) – vreme javljanja i lokalizacija
auskultacija – ritam, frekvenca, tonovi, šumovi (vreme
javljanja, karakter, intezitet, punctum
maximum, propagacija)
arterijski krvni pritisak, puls, kvalitet pulsa
a. carotis -šum
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS
 Pregled abdomena
Trbuh – položaj trbušnog zida (iznad ili ispod nivoa
gr. koša)
palpacija – površna i duboka, osetljive tačke
perkusija – meteorizam, prisustvo tečnosti
auskultacija – peristaltika, šum abdominalne
aorte
Jetra, slezina – da li PRIJElazi rebarni luk,
koliko cm, konzistencija, stanje
površine i ivica
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS

 Pregled urogenitalnog sistema

Urogenitalni aparat –
perkusija – osetljivost bubrežnih loža
palpacija – bubrega, PRIJEdela uretera
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS

 Pregled lokomotornog sistema

Ekstremiteti –
bolnost mišića pri aktivnim i pasivnim pokretima, bolnost mišića
pri palpaciji, deformacije zglobova i ekstremiteta, pokretljivost
zglobova i ekstremiteta (aktivna i pasivna)
 OBJEKTIVNI NALAZ –
STATUS PRAESENS
 Pregled nervnog sistema
Nervni sistem –
ispitivanje fizioloških refLIJEKsa
nalaz patoloških refLIJEKsa, pokreta
 ZAKLJUČAK - EPICRISIS
 Opisati tok bolesti od pregleda
do otpusta
 Evolucija simptoma i znakova
 Sprovedene metode ispitivanja i
liječenja
 Postignuti efekat liječenja
 predlog za dalje liječenje,
rehabilitaciju, ocjena radne
sposobnosti
 Način ishrane i dalja aktivnost
bolesnika
 SESTRINSKA ANAMNEZA
 Skup podataka o bolesniku koje medicinska sestra
prikuplja razgovorom i fizikalnim Pregledom u cilju
postavljanja sestrinske dijagnoze i utvrđivanja potreba
za negom
 Razlikuje se od ljekarske anamneze u pristupu ,
usmjerena je na stanje bolesnika i njegovo reagovanje
na bolest
 LJekarska anamneza usmjerena je uglavnom na
otkrivanje i lijecenje bolesti, sestrinska na otkrivanje
nezadovoljenih potreba i problema bolesnika koji se
mogu rješavati metodama i sredstvima zdravstvene
njege
 SESTRINSKA ANAMNEZA
 Pristup i redosled prikupljanja podataka zavisi od
težine stanja bolesnika i stepena vitalne
ugroženosti
 Prvo se zadovoljavaju trenutne vitalne potrebe
bolesnika, a tek potom se pristupa prikupljanju i
dokumentovanju podataka radi utvrđivanja
sestrinske dijagnoze i planiranja zdravstvene nege
 Iz prikupljenih podataka sestra identifikuje
probleme, klasifikuje ih prijema prioritetu i unosi
u plan zdravstvene njege
OSNOVNA PROCIJENA STANJA
BOLESNIKA PRI PRIJEMU NA
ODELJENJE I TOKOM
BORAVKA PACIJENTA NA
ODELJENJU
 STANJE SVIJESTI
 Svijest – psihička funkcija čoveka koja
određuje davanje suda o svemu što se zbiva
u ličnosti i van nje
 Sa medicinskog gledišta stanje svijesti
možemo podeliti na :
- budnost – kvantitativna svijest, koja može
biti lišena svakog sadržaja. Mijenja se prema
cirkadijalnom ritmu, od maksimalne
vigilnosti, budnosti do potpunog odsustva u
dubokom snu
- orijentacija – polje svijesti ispunjeno
sadržajima – sadržajna svijest, kvalitativna
svijest.
ličnost je orijentisana prema sebi, drugim
ličnostima, u prostoru i vremenu
 POREMEĆAJI BUDNOSTI

 Tri poremećaja budnosti:

1. Somnolencija – pospanost. Mentalno
funkcionisanje je osiromašeno i usporeno, bolesnik
može da uspostavlja kontakte i orijentisan je
2. Sopor – teže oštećenje budnosti, mentalno
funkcionisanje bolesnika je jako redukovano, može
se probuditi pozivima i bolnim stimulusima, sa
prestankom stimulisanja ponovo zapada u san
 POREMEĆAJI BUDNOSTI
3. Koma – besvjesno stanje, nema mogućnosti
kontakta sa bolesnikom.
- laka koma – bolesnik na bolne draži grimasira ili povlači
ekstremitet
- srednje duboka koma – nema ovih reakcija ali su vitalne
funkcije obično regularne
- duboka koma – vegetativne funkcije poremećene, zjenice
ne reaguju na svetlost, a ugašeni su i drugi refleksi
(kornealni, gutanje)
- Od najvećeg značaja funkcija retikularnog aktivirajućeg
sistema moždanog stabla
 POREMEĆAJI BUDNOSTI
 Sva komatozna stanja prate sledeći lako
uočljivi znaci oštećenja moždanog stabla:
- gubitak svijesti
- izmenjen kože i vidljivih sluzokoža
- gubitak refleksa za gutanje ili kašljanje
- promena učestalosti u ritmu disanja
- promjene u radu srca
- promjene u pulsu
- promjene na zjenicama
- promjene na očnim jabučicama
- promjene u napetosti skeletnih mišića
 POREMEĆAJI BUDNOSTI
 Nezavisno od uzroka njega ovih
bolesnika podrazumeva:
- održavanje disanja
- održavanje vodeno – sonog balansa
- odstranjivanje ekskreta (kateter)
- njega kože i sluzokože
- sprečavanje hipostatične pneumonije
- ishrana pomoću nazo – gastrične sonde
 POREMEĆAJI SVIJESTI

 Coma vigile – budna koma, sindrom

akinetskog mutizma, bolesnik je nepokretan i
ne govori, oči su otvorene, nedostaje refleks
treptaja, očuvani su primitivni refleksi,
inkontinencija mokraće i fecesa, teško
procijeniti da li u polju svijesti ima bilo kakvog
sadržaja, mada najverovatnije najčešće nema
ništa.
 POREMEĆAJI svijesti
 Apalium sindrom – odnosi se na koru velikog
mozga, stanje isključenih funkcija korteksa,
obzirom da je aktivirajući retikularni sistem
moždanog stabla očuvan, postoji ritam budnosti
i sna, ali i u budnom stanju polje svijesti je
prazno. Vegetativne funkcije su očuvane, kao i
fragmenti nagonskih radnji (sisanje, gutanje),
postoje primitivne emocije.
 POREMEĆAJI SVIJESTI

 Locked in sindrom – sindrom blokiranosti,

bolesnik je potpuno nepokretan i ne
govori, ali za razliku od prethodnih
sindroma, on je potpuno svjestan, i može
da komunicira sa okolinom jedino
očuvanim pokretima bulbusa gore – dole.
Najčešće uzrokovan prekidom motornih
puteva zbog infarkta u ventralnom dijelu
ponsa kod okluzije a. vertebralis.
 POSMATRANJE I KONTROLA
VITALNIH FUNKCIJA
 Opservacija – posmatranje - grupa veština i akcija u
ljekarskom radu i delatnosti. Treba da:
- omogući da se što prije ustanovi dijagnoza
- omogući pravilno usmjeravanje u njezi
- pomogne drugim radnicima , terapeutima, socijalnim radnicima i drugima u
njihovom radu sa bolesnikom i njegovom porodicom

 Primarna sredstva za posmatranje su sopstvena čula

- gledanje – vizuelno posmatranje
- slušanje i razgovor
- korišćenje čula mirisa
- palpacija
- znaci i simptomi
 TIPOVI ZNAKOVA I SIMPTOMA
 OBJEKTIVNI (oni koji se  SUBJEKTIVNI (oni za koje se
mogu videti, čuti, opipati) uglavnom sazna od onoga ko daje
- cijanoza podatke)
- zamor - vrtoglavica
- otoci - zujanje u ušima
- potreba za snom - malaksalost
- opšti izgled bolesnika - muka
- stanje kože - bol i nelagodnost
- disanje, kašalj, kijanje - hladnoća, žeđ, strah,
- boja, količina mokraće, stolice, usamljenost
ispljuvka i povraćenog sadržaja
 VITALNI ZNACI I NJIHOVE
OSNOVNE KARAKTERISTIKE
 Tri znaka su neposredni pokazatelji stanja jednog
organizma. Ta tri znaka se nazivaju vitalni znaci. To su:
- temperatura
- puls
- respiracija

- krvni pritisak se priključuje ovoj grupi kao specifičan

pokazatelj.
Ova tri vitalna znaka međusobno su tijesno povezani i
poremećaj u jednom utiče na drugi vitalni znak.
 TJELESNA TEMPERATURA
 Regulacija temperature jedan je od najvažnijih
elemenata održavanja stalnosti unutrašnje sredine
(homeostaze).
 Termometar ( otkriven u XVII vjeku, u upotrebi od
XIX veka)
- živin termometar
- elektronski termometar
 TELESNA TEMPERATURA

 normalne vrednosti se kreću od 36 – 37C oralno i aksilarno,

rektalna je veća za 0.5- 0.6 C

 tjelesna temperatura 37- 38C označena je kao subfebrilna, 38C

febrilna, iznad 38C visoko febrilna TT

 za što egzaktnije praćenje TT neophodno je merenje na svaka

2 – 4 sata tokom dana i ubilježavanjem vriednosti na
temperaturnoj listi dobija se krivulja koja može biti
karakteristična za oderdjena oboljenja
 TIPOVI POVIŠENE
TEMPERATURE
 Febris continua - visoka temperatura održava se nekoliko dana uz
dnevne varijacije do 1 C, a završava se lizom (postepeni pad) ili
krizom (nagli pad temperature)

 Febris remittens - visoka temperatura sa dnevnim oscilacijama >1 C

 Febris intermittens - naizmenično periodi normalne i visoke tel.

temperature (malarija)

 Febris recurens - skokovi temperatura se smijenjuju s periodima

normalne temperature bez neke pravilnosti
 TIPOVI POVIŠENE
TEMPERATURE
 Febris hectika - tokom 1 dana visoka i normalna temperatura

 Pel-Ebstein - ova temperatura - smjenjuju se periodi visoke

temperature intermitentnog tipa s periodima normalne
temperature (kod M. Hodgkin)

 Septičke temperature – intermitentne temperature pri kojima su

dnevne oscilacijevrlo velike, često su praćene groznicom i
profuznim znojenjem
 MJERENJE TEMPERATURE
 Oralno mjerenje
 Rektalno mjerenje
 Aksilarno mjerenje
 Ingvinalno mjerenje

- Oralno i rektalno mjerenje temperature je

najtačnije jer one pokazuju temperaturu
“unutar tijela”. Temperature u aksili ili preponi
su pod uticajem okoline i nešto su niže.
 MJERENJE TEMPERATURE
 Pri procijeni temperature potrebno je imati u
vidu:
- doba dana – najviša temperatura je oko 18h po podne, a najniža u
toku noći, oko 3 časa poslije ponoći
- mesto na kome se temperatura meri
- topla ili hladna hrana ili tečnost koja se uzima neposredno pred
oralno merenje utiče na njenu vrijednost
- disanje na usta za vrijeme oralnog merenja takođe može da utiče
na njenu vrijednost
 UPUTSTVA ZA MJERENJE
TEMPERATURE
 Izabrati tip termometra u skladu sa mjestom mjerenja (razlikuju
se termometri kojima se temperatura meri oralno od onih
pomoću kojih se temperatura mjeri rektalno ili aksilarno)
 Vatom ili gazom namočenom u antiseptičnu soluciju očistiti
termometar i to onaj dio na kome se nalazi rezervoar žive
 Pregledati termometar kako bi se utvrdilo da li je ispravan i da
nije polomljen
 Prije mjerenja mehaničkim stresanjem živu vratiti u rezervoar,
odnosno najviše do 35°C
 Pri čitanju treba stati tako da leđa onoga ko čita budu okrenuta
izvoru svetlosti, držati termometar na nivou očiju i čitati nivo
živinog stuba.
 PULS
 Puls – osećaj pulzacije arterije koji
se registruje pomoću prstiju kada
se pritisne ta arterija. predstavlja
ritmičke oscilacije zida arterija,
prouzrokovane ritmičkim
oscilacijama pritiska u tim
arterijama.
 Karakteristike pulsa
- frekvenca pulsa
- ritam pulsa
- kvalitet pulsa
 FREKVENCIJA PULSA
 Broj udara u toku jednog minuta pokazuje frekvenciju
srčanog rada
 Frekvenca se može odrediti direktno auskultacijom srca i
mjerenjem arterijskih pulzacija na jednoj od lako
dostupnih arterija
 Normalno srčana frekvenca iznosi 60 – 100/min

- varijacije su kod djece mnogo veće (npr. novorođenče

ima frekvencu oko 120 – 160/min)
 FREKVENCIJA PULSA
 Tahikardija – ubzan srčani rad
(> 100/min)
- ubrzan srčani rad može biti
posledica uzbuđenja, povišene
temperature, napora i dr.
 Bradikardija – usporen srčani
rad (< 60/min)
- fiziološko stanje kod
sportista
 RITAM PULSA

 Pravilan – vrijeme između pojedinih srčanih

udara je uvijek jednako
 Nepravilan – vremensko rastojanje između
pojedinih udara nije jednako
 Respiratorna aritmija – fiziološka pojava
 KVALITET PULSA
 Kvalitet udara krvi u zid krvnog suda. Taj udar
može biti:
- snažan
- slabiji
- osrednji
 Vrlo je značajno osposobiti se za registraciju pulsa,
naročito slabog – jedva opipljivog pulsa koji može
značiti patološko stanje (npr. koarkatacija aorte –
femoralni puls ne postoji ili je slab, za razliku od
radijalnog pulsa koji je normalan)
Način rada – određivanje pulsa a.radialis

 Desna ruka pacijenta postavi se u položaj

supinacije, a sestra postavi tri prsta (kažiprst,
srednji i domali) svoje desne ruke na a.radialis
(u sulkusu a.radialis) sa kažiprstom prema srcu.
Nakon ispitivanja pulsa na desnoj ruci, uradi se
ispitivanje pulsa a.radialis lijeve ruke, jer
eventualne razlike imaju veliki dijagnostički
značaj. Pri palpaciji ispitanik sjedi ili leži.
 POSMATRANJE I PROCJENA
DISANJA
 Respiracija – dinamički proces koji
ukuljučuje razmenu gasova na alveolarno –
kapilarnom nivou
 Disajni ciklus – inspirijum, ekspirijum i faza
odmora
 Karakteristike respiracija:
- frekvencija
- ritam
- kvalitet
 FREKVENCIJA DISANJA
 Frekvencija disanja – broj udisanja i izdisanja i broji se
u toku jednog min
 Odrastao čovijek ima 12 – 16 respiracija/min
 Normalna frekvenca kod djece je veća nego kod
odraslih
 Normalno disanje – eupneja, ubrzana frekvenca disanja
– tahipneja (pri uzbuđenju, naporu, povećanoj tjelesnoj
temperaturi, oboljenjima disajnih puteva i pluća)
usporena frekvenca disanja – bradipneja.
 RITAM DISANJA

 Pravilan ritam – razmak između pojedinih respiracija jednak

 Apneja – privremeni prekid disanja
 Dispneja – otežano disanje, koristi se pomoćna respiratorna
muskulatura, ptrepoznaje se po uvlačenju epigasrtijuma,
interkostalnih predijela, jugularnih predijela i lepršanju nozdrva
 Cheyn – Stokes-ovo disanje – smjenjivanje faze apneje sa fazom
postepenog, ali sve jačeg i dubljeg disanja koje se zatim postepeno
smanjuje iprelazi u apneju (kod pct sa arteriosklerozom,
hipertoničara, intoksikacija, Tu mozga ...)
 Kusmaullovo disanje - odlikuje se dubokim i jako intenzivnim
respiracijama tako da se disanje čuje na daLIJEKo (dijabetična
acidoza, uremija)
 ARTERIJSKI KRVNI PRITISAK

- Sila kojom krv deluje na jedinicu površine zida arterije.

- Dva faktora koji uzrokuju arterijski krvni pritisak:
1) mehanička aktivnost lijeve komore srca (kao pumpe), čiji učinak
je minutni volumen srca
2) periferni otpor - proticanju krvi, naročito otpor arteriola.

- Zato se kaže da je arterijski pritisak jednak proizvodu minutnog

volumena srca i ukupnog perifernog otpora proticanju krvi.
 MJERENJE ARTERIJSKOG
KRVNOG PRITISKA
- Mjerenje arterijskog krvnog pritiska: direktno i indirektno.
- Direktno – najprecizniji način, isključivo u jedinicama
intezivne njege ili u eksperimentalnim uslovima, direktno u
arteriju se uvodi kateter, koji je preko transdjusera povezan
sa instrumentom za mjerenje pritiska.
- Indirektno – mjerenje kontrapritiska u manžetni koji
izaziva okluziju ili omogućuje ponovno uspostavljanje
protoka u arteriji.
- Palpacioni metod
- Auskultacioni metod
 MJERENJE ARTERIJSKOG
KRVNOG PRITISKA
- Osloboditi ruku do ramena, istisnuti vazduh iz manžetne
sfigmomanometra, postaviti je iznad a. brachialis, tako da donja ivica
manžetne bude oko 2.5cm iznad lakatnog pregiba.

- Palpacioni metod – manžetna na nadlakticu ispitanika, lijevom rukom

palpirati puls a. radialis, desnom zatvoriti ventil pumpe i brzo
upumpavati vazduh u manžetnu. Kada radijalni puls nestane,
povećati pritisak za još 20 – 30 mmHg, a zatim lagano smanjivati
pritisak otvaranjem ventila. Kontrapritisak pri kom se puls a. radialis
ponovo palpira odgovara vrijednosti sistolnog pitiska. Ovom
metodom se ne može odrediti dijastolni pritisak.
 MJERENJE ARTERIJSKOG
KRVNOG PRITISKA
- Auskultacioni metod – uveo ga je ruski ljekar Korotkov, po kome se
ponekad naziva metodom Korotkova. Metod se zasniva na pojavi
tonova – Korotkovljevi tonovi, koji se čuju pomoću stetoskopa
nad arterijom, distalno ispod mjesta njene kompresije manžetnom.

- Postaviti manžetnu na nadlakticu ispitanika i palpirati puls a.

brachialis gde se postavlja školjka stetoskopa. Zatim lijevom
rukom palpiramo puls a. radialis, a desnom rukom upumpavamo
vazduh u manžetnu, 20 – 30 mmHg iznad nivoa na kome iščezava
puls a. radialis. Postaviti membranu stetoskopa na mjesto gdje smo
palpirali puls a. brachialis i polako ispuštati vazduh iz manžetne.
Sve dok je pritisak u manžetni veći od sistolnog, ne čuju se tonovi
jer je arterija okludirana i nema protoka krvi.
 MJERENJE ARTERIJSKOG
KRVNOG PRITISKA
- Pri pojavi prvih tonova pritisak u manžetni je jednak sistolnom
pritisku - I faza Korotkovljevih tonova. Kako se kontrapritisak u
manžetni dalje smanjuje tonovi menjaju kvalitet – postaju
produženi, poprimaju karakter šumova – II faza, faza III – tonovi
postaju jasniji i dostižu maksimum čujnosti, faza IV – čujnost je
manja, tonovi naglo postaju prigušeni, tonovi potpuno iščezavaju –
faza V. Vrijednost pritiska kada tonovi naglo oslabe ili kada naglo
postanu prigušeni u kliničkoj praksi predstavlja vrijednost dijastolnog
pritiska.

- Obično ne postoji značajna razlika između četvrte i pete tačke.

- Mjeriti pritisak na desnoj i lijevoj ruci (dozvoljena razlika 5mmHg).