BAHASA MELAYU

Penggal 1
 Bahagian A

Sejarah dan Perkembangan

Bahasa Melayu
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
1.1 Asal usul Bahasa Melayu
Konsep Melayu
a) Definisi awal istilah Melayu
b) Definisi Melayu berdasarkan etimologi ( asal usul )
c) Definisi Melayu berdasarkan bangsa
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
a) Definisi awal istilah Melayu
• Peringkat awal – dikaitkan dengan konsep kerajaan.
• Ptolemy –maleukolon dalam Geographike syntaxis
• Gerini – anggap berasal daripada kata Sanskrit ( malayakolam atau
malaikurram – sebuah tempat di utara pantai Semenanjung Malaysia )
• Bradell – Tanjung Penyabung
• Kitab Purana (Kitab epic Hindu) – Malaya dvipa ( tanah yang
dikelilingi air – Pulau Sumatera )
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Buku catatan pengembara Cina – istilah mo-lo-yu – kerajaan yang
terletak di Jambi.
• I’tsing mengubah nama mo-lo-yu kepada Bhoga dan Sribhoga
• Sribhoga ialah Palembang – ibu negeri Sriwijaya
• Bhoga ialah jajahan takluk Sriwijaya
• I’tsing – satu bahasa K’un-lun dituturkan di Sriwijaya (bentuk
bahasa melayu tua terawal)
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
b) Definisi dari segi etimologi ( asal usul )
i. Zuber Osman – Melayu berasal daripada perkataan Himalaya.
ii. Slametmuljana – berasal daripada perkataan Sanskrit – Malaya
seberang sebelah selatan Selat Melaka ubah kepada Melayu.
iii. Berasal daripada perkataan Jawa Kuno – malayu (mengembara)
iv. Pamalayu – peristiwa penyerangan Raja Kertanergara
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
c) Definisi berdasarkan bangsa

i. Bahasa Melayu Klasik – Melayu merujuk kepada keturunan yang berbangsa

(keturunan raja-raja Melayu)

ii. Abad ke -17 - Melayu merangkumi suku bangsa serumpun

iii. UNESCO – merujuk kepada suku bangsa Melayu di Semenanjung

Malaysia,Thailand,Indonesia,Filipina dan Madagaskar

iv. Perlembagaan Malaysia – manusia yang menuturkan Bahasa Melayu

sebagai bahasa ibunda, mengamalkan cara hidup Melayu dan menganut
agama islam
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Salasilah Bahasa Melayu
i. Filum – 5000 tahun ke atas
ii. Rumpun – 2500 hingga 5000 tahun
iii. Keluarga – kurang 2500 tahun
iv. Subkeluarga
 Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
FILUM BAHASA AUSTRIK /
AUSTRIS

Rumpun Austroasia Rumpun Austronesia Rumpun Cina-Tibet

Rumpun Austronesia Rumpun Austronesia

Barat Timur

Keluarga Indonesia Melanesia Mikronesia Polinesia

Subkeluarga Subkeluarga
Indonesia Pusat Filipina-Formosa
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Hipotesis tempat Asal Bahasa Melayu

a) Kawasan Asia Tengah

b) Kawasan Nusantara

i. Kawasan Asia Tengah

• Bahagian Selatan China

• Kelompok pertama – Melayu-Proto (tahun 2000 SM)

• Bukti – beliung di Sg Hwang Ho,Sg Yangtze dan Sg Mekong sama seperti

dijumpai di Nusantara.
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• 1500 SM kelompok kedua – Melayu-Deutro

• Melayu-Proto berundur ke pedalaman-mewujudkan keturunan orang asli

• Melayu-Deutro menurunkan orang Melayu moden (lebih pandai dan

mempunyai peradaban yang lebih tinggi ( tinggal di persisiran pantai)

• Mahir dalam pelayaran

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
ii. Kawasan Nusantara

• Bukti kebudayaan – tanah asal orang Melayu adalah di Sumatera dan Jawa

• Bukti Bahasa – Bahasa Melayu serumpun dengan bahasa Polinesia,Melanesia

dan Mikronesia.

• Bukti geografi – pada zaman Pleistosen, Nusantara daratan yang luas / Semasa
zaman pencairan glasier, Nusantara ditenggelami air (menyebabkan daratan
menjadi pulau

• Bukti rangka manusia awal – fosil ditemui merupakan keturunan bagi homo
sapiens (manusia Austronesia)
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
1. Bahasa Melayu Kuno

a) Konsep Bahasa Melayu Kuno

• Berkembang antara abad ke 7 hingga abad ke 13 semasa pemerintahan kerajaan

Sriwijaya ( Sumatera – ibu negara Palembang)

• Tebukti dengan 4 batu bersurat :

- Kedukan Bukit

- Talang Tuo

- Kota Kapur

- Karang Brahi
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Ciri – ciri Bahasa Melayu Kuno

A) Sistem tulisan

B) Kosa kata ( perkataan )

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
A) Sistem tulisan

• Tulisan Palava – tulisan India Selatan Purba, tulisan Kawi dan Nagiri

• Perkataan Kawi berasal daripada bahasa Sanskrit yng bermaksud penyair

• Tulisan Nagiri berasal dari utara India

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
B) Kosa kata

• Daripada bahasa Austronesia dan Bahasa Sanskrit

• Bahasa Sanskrit sangat berpengaruh kerana bahasa Melayu kekurangan kosa

kata untuk mengungkapkan konsep baharu
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
Bahasa Melayu Kuno Bahasa Melayu Moden
wuat Buat
Dangan dengan
tathapi Tetapi
nitanam Ditanam
marlapas Berlepas
parwuat Perbuat
Maka gila Menjadi gila
datua Datu
wuahna buahnya
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Bahan Bukti

a) Batu bersurat di Kedukan Bukit (Palava) 683M

b) Batu bersurat di Karang Brahi (Palava) 692M

c) Batu bersurat di Kota Kapur (Palava) 686M

d) Batu bersurat di Talang Tuo (Palava) 684M

e) Batu bersurat di Gandasuli (Nagiri)

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
2) Bahasa Melayu Klasik

a) Konsep Bahasa Melayu Klasik

• Abad ke 14 hingga ke 19

• Zaman kerajaan Melaka dan Acheh

• Pengaruh agama Islam

• Bahasa ilmu pengetahuan , pentadbiran dll

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
b) Ciri Bahasa Melayu Klasik

i. Sistem tulisan dan ejaan

• Guna tulisan jawi – berasal daripada tulisan Arab

ii) Kosa kata (morfologi)

• Bahasa Sanskrit

• Bahasa Arab

• Bahasa Istana

• Kata pangkal ayat

• Kata penegas – kah , lah

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
iii) Sintaksis ( ayat )

• Ayat majmuk yang panjang

• Ayat pasif

• Ayat songsang
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
c) Bahan Bukti

i) Batu Bersurat

• Di pagar Ruyung – Sumatera

• Di Minye Tujuh – Sumatera

• Di Sungai Teresat – Terengganu

ii) Batu nisan di Sultan Malikul Salleh – Parsi

iii) Hukum Kanun

• Hukum Kanun Melaka

• Hukum Kanun Pahang

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
iv) Surat awal

• Daripada Sultan Ternate kepada Raja Portugal

• Surat antara raja-raja Melayu dengan orang atau Raja Barat.

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
v) Naskhah sastera klasik

• Al Qa’id Nasafi

• Sejarah Melayu

• Misa Melayu

• Hikayat Hang Tuah

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
d) Fungsi Bahasa Melayu Klasik

i. Lingua franca (bahasa perantaraan oleh pedagang-pedagang)

ii. Bahasa pentadbiran

iii. Bahasa ilmu (agama)

iv. Bahasa undang-undang

v. Bah sa persuratan
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
3) Bahasa Melayu Moden

a) Konsep Bahasa Melayu Moden

i. bermula pada abad ke 19

ii. Perkembangan melalui individu dan pertubuhan

iii. Perkembangan yang terancang

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
b) Tahap Perkembangan

i) Pramerdeka

- Sumbangan tokoh asing

• Wiliam Marsden – A Dictionary of the Malayan Language

• R.O Winstedt – Malay Grammar

• R.J Wilkinson – Ejaan Wilkinson , A Malay – English Dictionary

• O.T Dussek – Pengetua SITC yang pertama

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
- Sumbangan Tokoh Tempatan

• Abdullah Abdul Kadir Munsyi – Kisah Pelayaran Abdullah , Hikayat Albdulah

• Raja Ali Haji – Bustanul Al-Katibin, Kitab Pengetahuan Bahasa

• Mejar Dato’ Hj Mohd Said bin Hj Sulaiman – Buku Katan PBmPB, Jalan Bahasa
Melayu , Buku Ketetapan Kerajaan Melayu
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Zainal Abidin bin Hj Ahmad ( Za’ba)

- Pelita Bahasa Melayu ( 3 penggal)

- Rahsia Ejaan Jawi

- Ilmu Mengarang Melayu

- Ketua Pengarang dan Penterjemah Kanan

- Pejabat Karang Mengarang

- Memperjuangkan Jabatan Pengajian Melayu Universiti Malaya

- Orang penting dalam penubuhan DBP

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
• Sumbangan pertubuhan dan institusi

- Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa

- Sultan Idris Training College

- Pejabat Karang Mengarang

- Angkatan Sasterawan 50 (ASAS 50)

- Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu

- Jawi Peranakan ( Akhbar)

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
ii) Pascamerdeka

- Akta-akta berkaitan dengan pelaksanaan Bahasa Melayu

• Perkara 152 Perlembangaan Malaysia

• Akta Dewan Bahasa dan Pustaka

• Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67

• Akta Pendidikan 1996

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
Penubuhan DBP

• Ditubuhkan pada 22 Jun 1956

• Dikenali sebagai Balai Pustaka

• 1959- badan berkanun

• Memperjuangkan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan

• Aktiviti – Minggu Bahasa , Bulan Bahasa

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
a) Perancangan Taraf

• Menjadikan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, bahasa rasmi dan

bahasa pengantar

• Perkara 152 Perlembagaan Malaysia

• Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
b) Perancangan Korpus

i) Pengekodan (kodifikasi)

ii) Pemupukan

iii) Pengekodan – penyeragaman

• Menghasilkan satu variasi bahasa standard

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
i) Pengekodan

- 5 aspek :-

• Ejaan

• Istilah

• Sebutan

• Perkamusan

• Tatabahasa
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
1. Ejaan

a) Kaedah Ejaan Pramerdeka

• Bukti pertama tulisan rumi dan Bhasa Melayu catatan Pigafetta

• Sistem Ejaan Marsden

• Sistem Ejaan Wilkinson

• Sistem Ejaan Rumi Za’ba

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
b) Kaedah Ejaan Kini

• 1959 – Sistem Ejaan Malindo

• 1972 – Sistem Ejaan Baharu – kerjasama Malaysia dan Indonesia

• Daftar Ejaan Baharu – pedoman ejaan baharu

• Terdapat 26 huruf rumi

- 6 bunyi vocal

- 26 bunyi konsonan termasuk 5 gabungan konsonan – gh , kh, ng , ny dan sy

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
2. Sebutan

• 1984 – sebutan baku dilaksanakan di RTM

• 1988 – dilaksanakan di sekolah KBSM

• Contoh : vocal a diucapkan sebagai (a) tanpa mengira posisi

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
3) Perkamusan

• Peringkat awal - kamus ekabahasa – Kamus Dewan

• Kamus dwibahasa

• Kamus istilah

• Selain kamus terbitan DBP, syarikat penerbitan lain juga menerbitkan kamus
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
4) Istilah

• Dilakukan oleh Jawatankuasa Istilah

• Pada tahap awal – tiada pedoman

- Mempertahankan sifat bahasa Melayu

• 1972 – Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu – panduan

menggubal istilah
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
5) Tatabahasa

• 2 bahagian :-

- Morfologi

- Sintaksis

ii) Pemupukan

• Usaha mengembangkan bahasa

• Bahasa Melayu mampu memperkatakan pelbagai bidang ilmu

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
Fungsi Bahasa Melayu

• Bahasa Kebangsaan

• Bahasa rasmi

• Bahasa perpaduan

• Bahasa komunikasi

• Bahasa ilmu
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
Tokoh Bahasa Zaman Pascamerdeka

1. Asmah Hj Omar

• Profesor linguistik

• Timbalan Naib Canselor Universiti Malaya

• Dalam bidang tatabahasa – Nahu Melayu Mutakhir

• Tulis buku perkamusan dan bahsa pribumi – contoh : bahasa Iban

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
2. Nik Safiah Karim

• Dekan Fakulti Sastera dan Sains Sosial , Universiti Malaya

• Ketua Jabatan Pengajian Melayu Universiti Malaya

• Tatabahasa Dewan – Bersama dengan 3 penulis lain

• Menghasilkan buku-buku tatabahasa,sosiolinguistik dan pengajaran bahasa

• Memperjuangkan Bahasa Melayu melalui Persatuan Linguistik Malaysia

Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
3) Hassan Ahmad

• Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka

• Prihatin terhadap pembinaan dan pemgembangan bahasa

• Banyak menulis dan membentangkan kertas kerja

• Menulis artikel
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
Sumbangan Institusi Zaman Pascamerdeka

1) Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM)

• pertama guna bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar

2) Universiti Malaya (UM)

• 1954 – Jabatan Pengajian Melayu –kursus bahasa Melayu sebagai bahasa kedua

3) Badan Bertindak Bahasa Kebangsaan

• Ditubuhkan bagi memastikan bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi tunggal

negara
Sejarah dan Perkembangan Bahasa Melayu
Unsur asing dalam Bahasa Melayu

1. Bahasa Sanskrit

2. Bahasa Arab

3. Bahasa Cina

4. Bahasa Jawa

5. Bahasa Parsi

6. Bahasa Tamil

7. Bahasa Eropah – Portugis , Belanda , dan Inggeris

TAMAT