Dasar Paternalistik Brooke

Pengenalan


 Keluarga Brooke dan dasar ekonomi Brooke bersifat
humanitarian dan altruistik terhadap kaum pribumi
(indigenous /natives) Sarawak (Ooi Keat Gin).

 Dasar ekonomi ketiga-tiga Raja Brooke (Keluarga Brooke)

Initpati idea dan dasar ekonomi Brooke adalah
perlindungan kepada kepentingan pribumi (natives
like Dayaks, Kayan, Kenyahs and Malays) dan
peningkatan kebajikan mereka tanpa sebarang
kompromi. 
Menurut Ooi Keat Gin, James Brooke (1841-1868),
Charles Brooke (1868-1917) dan Vyner Brooke (1917-
1941) berpegang teguh kepada prinsip2 menjaga dan
melindungi kepentingan orang asli tanpa mengabaikan
kebajikan mereka dalam proses membangunkan
sumber2 ekonomi Sarawak.

 Modal Eropah dan buruh Cina adalah strategi James Brooke
untuk membangunkan resources (sumber2) di Sarawak.


 Namun begitu, pembangunan ekonomi haruslah bersifat
gradual supaya kepentingan natives tidak dikompromi.

 James Brooke mempunyai idea untuk pembentukan company

membangunkan potensi ekonomi Sarawak tetapi pada masa
yang sama beliau menolak kemasukan pelaburan modal besar
(large capital investment) yang beliau percaya akan
menggugat dan mengeksploitasi penduduk asli (natives)
dalam proses pencarian keuntungan.
 Perdagangan dianjurkan supaya dinikmati oleh natives dan
James Brooke tidak mahu perdagangan (commerce) dikuasai
oleh Ketua Pribumi (native chiefs) yang kebanyakan masa akan
bertukar menjadi instrument opresi.


 Pada pandangan James Brooke perdagangan sepatutnya
menjadi faedah kepada natives tetapi oleh kerana amalan
“serah dagang” atau “forced trade” di mana chief native
Dayak dan Melayu serta Pangeran Brunei akan memaksa
natives di bawah kuasanya untuk menyerahkan hasil
dagangan secara paksaan.

 “Apabila Ketua orang asli menggunakan eksploitasi untuk

menjadikan orang asli kebuluran dan menuntut bayaran balik
lebih tinggi dari pinjaman yang diterima. Misalnya I gantang
garam diberikan kepada Dayak untuk 3 atau 4 gantang beras.
Apabila chief mengembalikan beras, dituntutnya 10 pikul
galian antimony.” James Brooke.
 Chief native juga menjual orang Dayak dan Melayu yang
miskin kepada sindiket perhambaan dan ramai orang asli
miskin menjadi slave-debtor (hamba penghutang). Orang
Dayak Laut dan Melayu yang miskin yang menggali antimony


tidak diberi bayaran dan juga makanan.

 James menggubal undang untuk memansuhkan amalan

perhambaan dan forced-labor (kerahan tenaga kerja paksaan)
serta “serah dagang” dimansuhkan untuk memastikan
kepentingan orang miskin pribumi dilindungi.

 Dasar James adalah “ James was not against capital investment

to develop Sarawak’s resources. His strategy for development
was the introduction of ‘European Capital and Chinese
labour”. Nevertheless , his priority was that the welfare of the
indigenous (orang asli/natives) must be safeguarded and not
be sacrificied to Western-style economic exploitation.”
 James amat risau dengan tindakan Henry Wise, agent beliau di
London yang cuba menarik perhatian pelabur dan speculator
untuk melabur secara besar-besaran di Sarawak.


 Wise berjaya menarik perhatian kerajaan British dan pelabur2,
serta bercita2 untuk menjadikan James kaya-raya. James tidak
menggemari wawasan Wise yang terburu2 untuk
mebangunkan ekonomi Sarawak.

 Maka James memberi peringatan kepada kawan rapatnya John

C. Templar “…not to listen to foolish stories about making
money in a hurry.” Adakah ini menunjukkan kepada kita
bahawa James amat memberi perhatian kepada kebajikan
natives Sarawak!
 James lebih gemar kepada pembangunan ekonomi yang
natural dan gradual (steady) yang tidak akan mengganggu
gugat kehidupan natives.


 Kata James, “I hold by one principle – that no prospect of
personal advantage ought to induce me to risk the happiness of
the many thousand people here and risked it would be were a
large capital thrown suddenly into this country, under the
superintendence of a number of Europeans.”

 James tidak mahu kebahagiaan pribumi menjadi berisiko

apabila orang Eropah masuk ke Sarawak dengan pelaburan
besar mengancam kebajikan pribumi (Dayaks and Malays dan
lain-lain).
 Menurut James , orang2 Eropah yang masuk ke Sarawak akan
lease out monopoli antimony, opium dan lombong berlian
kepada pedagang2 lain dan akan mengharapkan keuntungan
segera.


 Menurut James lagi, langkah2 Henry Wise untuk membawa
masuk pemodal Eropah adalah terlalu cepat dan mahal. Wise
ingin membawa masuk Eastern Archipelago Company untuk
pelaburan besar-besaran.

 Usaha2 Wise tidak digemari dan ditakuti oleh James kerana

kebimbangan akan eksploitasi penduduk pribumi oleh
enterprise commercial besar dari Eropah. Maka James mengambil
langkah2 untuk melindungi pribumi dari tindakan Henry
Wise.
 James berpegang teguh dengan prinsipnya menjaga kebajikan
natives. Menurut Ooi Keat Gin dalam karyanya Of Free Trades
and Native Interests, “It was the genuine anxiety on the part of
James who foresaw the impending infringement of native well-


being by powerful capitalists if the latter were allowed to
establish themselves in Sarawak”.

 Ketakutan James adalah kuasa kapitalis ini yang mungkin akan

mengviolasikan kebajikan penduduk natives.

 James pernah mengatakan kepada ibunya bahawa “wealth will

never be the upshot of my enterprise that so often disgraces
men in similar circumstances”.
 Perhatian paternal (fatherly, protective) terhadap kebajikan
natives menyebabkan James mengenakan cukai yang
sederhana kepada natives. Kerana beliau amat menekankan
kebajikan natives ini. Beliau mengharapkan pembangunan


ekonomi yang gradual akan memajukan negeri.

 James sanggup mengorbankan inheritance atau harta

pusakanya dengan memberi subsidi kepada kos pentadbiran
supaya dapat mengurangkan kos cukai kepada natives. Sifat
altrusitik James ini adalah satu matlamat untuk memperbaiki
dan mengurangkan bebanan pribumi dan secara perlahan-
lahan (gradually) membangunkan mereka dalam tahap
ketamadunan.
 James tidak dapat menggunakan harta pusakanya untuk
mentadbir Sarawak kerana lama-kelamaan hartanya semakin
berkurangan dan terpaksa mencari sumber pendapatan lain
untuk mentadbir kerajaannya.


 Namun, James masih tidak bersedia untuk melibatkan diri
dalam perdagangan kapitalis sebagai satu sumber pendapatan
kerana takut ianya akan member laluan kepada eksploitasi
pribumi.

 Kata James, “Saya tidak mahu mempergunakan kuasa saya

untuk mencari kekayaan melalui perdagangan untuk
keuntungan diri saya, ini akan membawa kepada kehilangan
pengaruh moral rakyat kepada saya.” James lebih rela hilang
keuntungan daripada kehilangan pengaruh moral.
Menunjukkan betapa James menekankan sifat altruistik.
 James tidak begitu risau kerana pendapatan kerajaan
walaupun tidak tinggi tetapi diperolehi daripada opium,
perjudian, lading arak yang kebanyakkannya disumbangkan
oleh orang Cina dan juga cukai nominal (cukai rendah) yang
dikutip dari natives.

 Pendapatan mencukupi tetapi tidak memadai untuk
membangunkan negeri tetapi cukup untuk mengekalkan
keadaanya.

 Pengganti James iaitu Charles Brooke (nephew James) turut

memegang pandangan yang sama dengan James iaitu Dayak
dan Melayu sebagai “natives of the soil” perlu dijaga kebajikan
mereka.
Pentadbiran Charles Brooke
 Charles berkhidmat sebagai kadet di kawasan pedalaman
perhutanan wilayah Dayak telah banyak mempengaruhi

idea2nya pentadbiran berhubung kaum asli.

 Beliau percaya bahawa peraturan2 kerajaan perlu disusun

dengan rapi untuk menjaga kepentingan majority iaitu kaum
asli berbanding orang2 Eropah dan bahawa “slow and gradual
development” harus menjdi prinsip utama dalam mentadbir
Sarawak.

 Menurut Charles, “… most important of all, the main concern

of a government should be ‘peace, happiness and contentment
to all and especially to the natives of the soil” yang merupakan
prinsip yang dipegang kuat oleh Charles sepanjang
pemerintahannya di Sarawak.
 Dalam proses pentadbiran kaum asli, Charles menggunakan
Supreme Council dan General Council untuk mendapatkan
pandangan kaum asli (natives) dan perasaan mereka terhadap
tujuan kerajaan dan juga mendapatkan sokongan natives.


 Kedua2 Majlis Tertinggi (Supreme Council) dan Majlis Am
(General Council) walaupun bersifat advisory tetapi
membekalkan maklumat berkenaan reaksi dan pandangan
natives dan feedback mereka terhadap perancangan kerajaan.

 Misalnya, Charles ingin memansuhkan institusi perhambaan

di kalangan natives. Maka kedua-dua Council berperanan
menghubungjalinkan kedua2 kerajaan dan natives untuk
bertukar pandangan. Charles berjaya memansuhkan slavery
kerana sokongan yang diberikan oleh natives tanpa sebarang
perkara yang tidak diingini.
 Bagi Charles orang Cina sama dengan orang Eropah dalam
aspek memberi masalah. Kenyataan Charles, “nearly as
troublesome a people to govern as Europeans, certainly not
more so.


 Tetapi Charles member amaran kepada pedagang2 Cina yang
bersikap membuli dan kasar.

 Charles membenarkan orang2 Cina untuk membuka kawasan

pertanian yang luas di Sarawak kerana kepercayaan kepada
kebolehan mereka.

 Penanaman seperti gambir dan lada hitam (pepper)madalah

hasil tanaman ekspot utama Sarawak pada 1880an dan 1890an
dan pendapatan utama Sarawak.
 Walaupun orang Cina digalakkan untuk membuka tanah bagi
tujuan pertanian komersial ttp Charles menjaga kebajikan
natives dan juga harta pusaka mereka iaitu tanah natives.
Charles dikatakan lebih paternalistic berbanding unclenya
James Brooke.

 Charles amat menjaga kepentingan natives (indigenous) dan
melindungi mereka dari eksploitasi dan oppresi speculator
orang asing khususnya orang Eropah.

 Undang2 digubal untuk melindungi natives dari pedagang dan

peniaga Cina. “Lawas were enacted to shield the natives from
swindling by the more worldly Chinese merchants”.
 Charles tidak membenarkan tanah pusaka natives diambil oleh
pedagang atau sesiapapun. Amat dilindungi oleh Charles. Tanah
natives bagi Charles, “Daging Darah, flesh and blood…the source of
their self existence, their harta pesaka [heritage] which if once lost no
amount of money could ever recover”.

 Pada masa harga getah melambung tahun 1910, Charles melarang
penjualan tanah dengan mengetatkan undang2 supaya tidak ada
seorang pun menjual tanah kepada firma2 Eropah mahupun
individu. Dasar tanah paternalistic Charles telah menyelamatkan
natives dari kehilangan/perampasan tanah pusaka mereka.

 Charles mengembangkan dan memperbaiki lagi kehidupan orang

asli dengan promosi dan perluaskan perdagangan barangan hutan
(jungle products) di kalangan natives. Charles turut merancang
untuk mengwujudkan pertanian tetap bagi natives yang sekian lama
mengamalkan pertanian pindah randah supaya natives mendapat
keuntungan dari pertanian tetap dan dapat memperbaiki taraf
kehidupan natives..
 Perdagangan sago digalakkan dan ramai natives mendapat
keuntungan dari perdagangan sago antaranya Melanau.
Perkembangan ekonomi dialami oleh Kayan, Kenyahs dan
Dayak yang mengumpul barangan hutan.


 Walaupun amalan “head hunting” orang Dayak mengganggu
usaha pengumpulan barangan hutan tetapi pulangannya
sangat menguntungkan. Charles telah mengambil langkah 2
untuk memansuhkan amalan “head hunting”.

 Charles berusaha memperkenalkan system ekonomi pertanian

komersial di tanah pusaka pribumi tetapi pribumi/natives
tidak begitu menggemari system pertanian tetap dan usaha2
Charles hanya mendapat sedikit kejayaan. Charles Brooke
menggunakan dasar menyokong dan membangunkan natives
dalam arus pembangunan ekonomi tetapi mereka lebih gemar
dengan system ekonomi subsistence pribumi.
 Misalnya penanaman sago, padi dan kelapa digalakkan di
kalangan pribumi Dayak dll tetapi sambutan tidak begitu
menggalakkan di kalangan orang2 Dayak.


 Misalnya di wilayah Skrang, orang Dayak tidak begitu
berminat dengan pertanian tetap (settled agriculture)
walaupun teknik2 pertanian lebih advance diperkenalkan dan
diberi wang tunai dan pelbagai bantuan lain.

 Natives lebih gemar kekal dalam circle pertanian mereka dan

mencari hasil hutan untuk subsitence mereka berbanding
keluar hutan/kawasan pusaka mereka untuk berdagang dan
berniaga secara komersial. Sebab itulah sehingga ke hari ini,
natives di Sarawak lebih rela tidak diganggu tanah pusaka
mereka dan forest reserves mereka tidak diceroboh oleh orang
Cina/pembalak yang mendapat kebenaran kerajaan.
 Charles turut memperkenalkan konsep “experimental farm”
sebagai satu cara memprkenalkan hasil tanaman baru kepada
populasi pribumi/natives. Experiemental farm adalah ladang2
yang diwujudkan untuk eksperimen tanaman2 baru seperti
kopi, the, lada hitam, gambir, tobako dll.

 Di samping itu, hasil hutan seperti gutta, jelutong, dll
dimasukkan ke dalam “experimental farm” untuk
membangunkan ekonomi natives.

 Wet-rice cultivation atau penanaman padi sawah digalakan

supaya natives melepaskan system penanaman padi huma
tetapi natives seperti Dayak tidak begitu berminat. Native
farmers were not interested and not very successful despite all
the efforts and encouragement of the government. Oleh kerana
promosi penanaman wet-rice di kalangan natives tidak berjaya,
maka Charles mencadangkan supaya penanaman wet-rice
diserahkan kepada orang Cina.

 Dasar2 Charles yang bersifat paternalistic telah mengakibatkan
kurang peladang dan pelabur Eropah melabur di Sarawak.
Dasar pemilikan dan penyewaan tanah Charles tidak begitu
menggalakkan orang2 Eropah untuk melabur di Sarawak.

 Kerana dasar pemilikan dan penyewaan ini diketatkan untuk
menjaga kepentingan natives daripada dieksploitasi orang
Eropah/speculator Eropah yang akan menjadikan natives
coolies dan outcasts manakala orang Eropah menjadi master
dan people of the soil.

 Charles amat prihatin dan serious terhadap Syarikat2 Modal

Eropah yang besar. “He was mistrustful of big commercial
companies”. Ini adalah kerana dasar ekonomi paternalistic
yang bertujuan menjaga kepentingan natives dan juga kerajaan
Sarawak.
Bersambung

 Menurut Charles, “Kebajikan natives amat diutamakan dan
beliau melarang sebarang penjualan tanah oleh natives.
Charles menggubal undang2 tanah menjaga harta pusaka
natives daripada bogus planters and investors.


 Charles turut memperkenalkan system screening bagi
concessionaires luar negara. Semua usaha dan penggubalan
undang2 ini adalah untuk mengelakkan syarikat kapitalis
Eropah yang besar yang mungkin akan menyeleweng/menipu
(contempt) dan juga menjual tanah/hasil ke luar negara untuk
keuntungan yang lebih merugikan kerajaan dan natives.
 Harus difahami bahawa Charles bukannya menentang golongan
pelabur kapitalis tetapi khasnya golongan speculator dan
eksploitater yang cuba ekspolit natives untuk keuntungan diri
mereka.


 Antara contoh2 Charles mempelawa syarikat kapitalis besar yang
bersikap amanah dan jujur ialah : Borneo Company Limited dan
Anglo-Saxon Petroleum Company (ASPC).

 Syarikat2 ini dibenarkan masuk Sarawak dan melabur kerana

syarikat2 ini menghormati undang2 dan dasar Charles dalam
menjaga kebajikan ekonomi natives.

 Aktiviti2 syarikat ini tidak menggangu-gugat atau eksploitasi

ekonomi natives dan perdagangan mereka tidak menjejaskan
perdagangan native.

 Vyner (1917-1941) mengambilalih tempat Charles, tidak begitu

berminat dengan proses pentadbiran khususnya paper work.
 Vyner, lebih conservative dari ayahnya dan beliau meneruskan
dasar ekonomi dan paternalistic ayahnya dengan lebih
mendalam lagi.


 Vyner menekankan peripentingnya memiliki sifat emphaty
dalam mentadbir natives.

 Beliau amat menjaga kepentingan natives. Dalam proses ini,

Vyner menggubal dasar2 tanah.

 Tanah dibezakan kepada Town and Suburban Lands, Country

Lands dan “Native Holdings”.
 Native Holdings bermakna tanah milik natives untuk penanaman
padi, buah2an (fruit orchards) mengikut undang2 tradisi (customary
laws).


 Di bawah Supplmentary Order No. IX 1920, “Native Land Reserves”
diwujudkan dan dibahagikan kepada lot 3 ekar untuk tujuan
penempatan natives.

 Klasifikasi tanah ini amat penting bagi Vyner kerana usaha untuk
menjaga kebajikan natives dan harta pusaka mereka iaitu tanah.

 Tanah diklasifikasikan kepada tanah hutan dan tanah pertanian

supaya memudahkan kerajaan memberi geran penanaman kepada
syarikat luar tanpa memberi kesan kepada natives dan tanah
mereka.

 1932, undang2 tanah baru diperkenalkan dan terma natives dirujuk

kepada semua masyarakat pribumi dan mengecualikan orang2 Cina
dari terma itu. 1933, Land Rules klasifikasikan “Natives Areas”
hanya eksklusif bagi natives. Pembahagian tanah ini adalah untuk
melindungi natives daripada pencerobohan orang luar, Eropah dan
China.
 Yang paling penting dalam dasar tanah Vyner ialah perlindungan kepada
kepentingan natives.


 Menurut Dasar tanah Vyner 1920, “…natives had the exclusive right to farm
and occupy lands in the inland regions administratively referred to as the
“Interior Area” and Native Reserves were solely for the use of indigenous
peoples”.

 Walaupun dilahirkan di Sarawak, orang Cina tidak dianggap natives dan

mereka tidak dibenarkan untuk expand agricultural holdings di Sarawak.
Usaha untuk expand ini akan dihalang dengan legislasi pro-native land.
Dasar pro-native land Vyner mengakibatkan orang CIna terasing daripada
usaha menyumbang dan terlibat sama dalam pembangunan ekonomi
Sarawak.

 Dasar perhutanan Vyner khususnya pengwujudan Forest Reserve adalah

untuk menjaga keperluan natives. Hak natives untuk menanam dan
menghasilkan tanaman hutan diiktiraf oleh kerajaan dan kerajaan
memastikan bahawa sebahagian daripada penanaman hutan dinikmati oleh
natives.
 Rumusan

 James Brooke dan dua penggantinya tanggungjawab

memperkenalkan cita-cita Victoria iaitu " perdagangan bebas"
"Kerajaan yang baik".

 Dengan nama " pengawasan pencerahan ", (enlightened steardship)
James Brooke dan penggantinya telah campur tangan dalam politik
masyarakat Borneo , mengenakan pentadbiran Eropah pada geografi
etnik yang kompleks, dan membina sebuah negara berdasarkan
polisi paternalisme.

 Keluarga Brooke berjaya melindungi rakyat Sarawak daripada

eksploitasi oleh orang luar. Tidak banyak contoh seperti ini di
negara atau di tempat lain di dunia.

 Sarawak bukan satu perusahaan penjajah dijalankan untuk manfaat

pemegang saham Eropah, atau skim pengayaan untuk Rajahs
sebenarnya, Sarawak tidak menghasilkan keuntungan yang banyak
untuk sesiapa sahaja : perladangan besar tidak dibenarkan ,
perusahaan dikawal agak rapat oleh kerajaan Rajah.