Političko komuniciranje

Profesor: Zoran Đ. Slavujević

 Metodska jedinica 5

● Masovni mediji kao sredstva

političkog komuniciranja i
interpersonalna komunikacija
 Sredstva političkog komuniciranja predstavljaju različiti mediji,
odnosno tehnička, organizacijska i druga pomagala koja se koriste u
političkom komuniciranju (televizija, radio, telefon, štampa i sl), a oblike
komuniciranja predstavljaju načini na koji se koriste pojedina stredstva
(predstavljanje ili sučeljavanje stranaka i kandidata, publicitet u medijima,
reklame itd).

• Jedno sredstvo može biti iskorišćeno za različite oblike komuniciranja,

kao što i jedan oblik komuniciranja može biti realizovan pomoću različitih
sredstava kampanje.

• Jedan oblik komuniciranja ima vlastite karakteristike, ali istovremeno

poprima i karakteristike medija pomoću kojeg biva realizovan
(reklama ima svoje opšte karakteristike kao takva, ali reklama u novinama nije
ista reklami na radiju ili televiziji).
● Savremeno političko komuniciranje, posebno politički marketing, donosi novu
paradigmu komunikacijskog odnosa političara i birača koji se više ne
temelji na unutarpartijskom komuniciranju, partijskoj hijerarhiji i disciplini već na
korišćenju masovnih medija.
● “Medijalizaciji politike”, “instrumentalna aktuelizacija”, “medijski” ili “TV izbori”,
medijska logika “kolonizovala” politiku mediji “konstituišu političku snagu” itd.
→ Mediji nisu samo “ogledalo” politike već sama politika, politiku
proizvede mediji i ona postoji samo kroz seriju medijskih prezentacija, “Politika
više ne postoji kao realnost koja, smeštena van medija, treba biti ‘pokrivana’ od
strane novinara... već je politika sve više organizovana kao medijski fenomen,
planiran i realizovan za i kroz saradnju sa medijima” (Dahlgren)
● Masovni mediji su osnovni način na koji stičemo i proširujemo znanja o
svetu uopšte, a time i o svetu politike, ali oni su istovremeno promenili i način
na koji razmišljamo o svetu politike → širom otvorena vrata političkoj
persuaziji.
● Neki od zahteva koji se postavljaju pred medije kao sredstva političkog
komuniciranja: iznalaženje atraktivnih konkretnih sadržaja, aktuelizacija i
personalizacija vesti, dramatizacija medijskog izveštaja, konstrukcija
izveštaja o događaju kao o novosti ili devijaciji, dobrom ili lošem, slabom
ili jakom i sl, da bude kratka, neagresivna i nediskvalifikatorska itd.
1. Masovni mediji kao sredstva
kampanje

1. Štampa
2. Radio
3. Televizija
4. Film
5. Telefon
6. Internet i nove informacione tehnologije
 1.1. Štampa

Štampa je prvi masovni medij, a time i prvi masovni medij političkog

komuniciranja, ali sve manje uspeva da odgovori zahtevima brzine,
vizuelnosti, neposrednosti i uverljivosti koje nameće politički život.

Jedna od prvih političkih kampanja izvedena putem štampe jeste kampanja

Hamiltona, Madisona i Jaya u prilog američkog ustava. Oni 1787. sedam
meseci pod pseudonimom Publius objavljuju seriju od 65 eseja u različitim
novinama u Newyorku, koje preuzimaju novine iz drugih gradova. Ustav SAD je
usvojen, a eseji su objavljeni kao knjiga pod naslovom Federalist.
Naslovna strana prvog izdanja
knjige “Federalist” iz 1788.
godine, koji je objavio Thomas
Jefferson.

Reč je o nadaleko čuvenoj

zbirci eseja A. Hamiltona, J.
Medisona i J. Jaya u prilog
novog Ustava SAD koji su
najpre objavljeni u časopisima
1787. godine.
 Prednosti štampe:

1. Produbljuje saznanje ljudi - ima na raspolaganju veći prostor za

celovitije i detaljnije eksplikacije složenijih tema

2. Postiže veću usmerenost pažnje i bolju organizaciju prezentovanog

sadržaja (“oprema” teksta)

3. Manje ponavlja iste sadržaje

4. Smanjuje mogućnost različitog tumačenja poruke

5. Jedini medij čiji tempo korišćenja određuje čitalac

6. Njene poruke imaju veću trajnost - čitalac može da se vraća na ono

šta nije shvatio ili šta je neophodno za razumevanje drugih
sadržaja itd.
 Nedostaci štampe:

1. Zahteva viši stepen obrazovanja, veću koncentraciju i intenzivniji

“rad” u razumevanju sadržaja

2. Nema neposrednost vizuelne prezentacije sadržaja

3. Pogodnija je za osnaživanje već postojećih stavova publike,

nego za njihovu promenu

4. Nedovoljna brzina širenja informacija i teže se distribuira

korisnicima itd.
Pisana informacija, dakle, daje “pozadinu” događaja, objašnjenje, pa
su čitaoci novina bolje informisani i bolje razumeju događanja nego
gledaoci TV.

Sumorna budućnost štampe: konstantno opadanje čitalačke publike,

smanjivanje značaja štampe kao najvažnijeg sredstva informisanja,
stasavaju nove generacije koje štampu uopšte ne koriste,
smanjivanje tiraža najuglednijih svetskih listova, finansijske
poteškoće i gašenja, pretvaranje dnevnih novina u nedeljnike,
prelazak na elektronska izdanja itd.
 1.2. Radio
Uloga radija kao sredstva propagande posebno je bila naglašena
između Prvog i Drugog svetskog rata.

● Već 1919. godine radio prvi put prenosi predsednički govor W. Vilsona;

● Sledeće, 1920. godine radio stanica KDKA prvi put saopštava rezultate
predsedničkih izbora, odnosno pobedu W. Hardinga;

● Godine 1923. Coolidge posredstvom radija obaveštava građane da

preuzima funkciju predsednika SAD posle smrti Hardinga;

● Godine 1924. godine prvi put je vršen radio prenos partijske konvencije, a
Republikanska partija pokreće svoju radio stanicu.
Ipak, tek od 1928. godine počinje masovno korišćenje radija i on menja
prirodu političkog komuniciranja:

● Izuzetno je ubrzao prenos informacija;

● Intimizirao političku komunikaciju;

● Godine 1932. omogućio je “pokrivanje” celokupnog biračkog tela, odnosno

radio je formira nacionalni auditorijum, ono što štampa nije uspevala - da
stvori masovnu, prostorno raštrkanu i socijalnodemografski heterogenu
publiku.

U 100 dana izborne kampanje 1896. W. J. Brayan je održao 600 govora u 27

američkih država, proputovao oko 30 hiljada kilometara i govorio pred oko 5
miliona birača, a F. D. Roosevelt je samo jednim govorom na radiju 1942.
godine dopro do dvanaestostruko veće publike.

Govor Coolidga na inauguraciji 1925, koji je prenosio radio, čulo je više

Amerikanaca nego što je čulo sve govore svih 29 američkih predsednika pre
njega (Jamieson, 1992: 20 i 24).
 ● Nove mogućnosti radija veoma brzo uočavaju i sa puno umešnosti koriste
nacisti u Nemačkoj i fašisti u Italiji - velika akcija instaliranja zvučnika po
fabrikama i ulicama Nemačke 1939. a istovremeno oko 70% domaćinstava u
Nemačkoj imalo radio-aparate preko kojih se širila nacistička propaganda.

● Intenzivne propagandne radio-kampanje vode se u vreme Drugog

svetskog rata, kao i u vreme “hladnog rata” između Zapadnog i Istočnog
bloka (“rat rečima” - Sorensen).

● Radio je uspešno korišćen i kao sredstvo tzv. crne propagande, kojom su

sukobljene strane pokušavale da dezorijentišu i demotivišu ne samo
protivničke vojne snage, već i građanstvo i političke lidere.

● Sa pojavom televizije činilo se da vreme “magične kutije koja govori”

bespovratno prolazi. Televizijsko gledalište postalo je daleko brojnije pa su TV
poruke dosezale do šire publike, a ubrzo dolazi i do “mitologizacije” efekata
televizije” (Radio i TV duel Kennedy – Nixon 1964).
 Neke od prednosti radija:

1. Kvalitet čula sluha da aktrivira kod slušaoca imaginativnost, koju u

velikoj meri sputava do u detalje fiksirana TV slika

2. Lako i ekonomično korišćenje

3. Minijaturne dimenzije radioprijemnika i daleko veća mobilnost

4. Mogućnost korišćenja dok se obavljaju drugi poslovi

5. Brzina prenosa informacija

6. Mogućnost dvosmerne komunikacije

7. Visok stepen decentralizacije radio sistema

8. Penetracije među pojedine grupe, a time i segmentacije poruka

9. Široka dostupnost radija svim kandidatima (niski troškovi zakupa

vremena) itd, pa je radio najpristupačniji medij za plaćeno
reklamiranje.
• U skladu sa prirodom radija, radioporuka mora da cilja u srž stvari -
koncipira se kao kraća, preglednija i sažetija, bez detalja koji odvlače
pažnju od suštine, uz njeno češće ponavljanje itd.

• Čini je atraktivnijom korišćenje zvučnih efekata i muzike, koji

naraciji i dijalogu daju dramatičan prizvuk i izazivaju emocije.

• Za izazivanje emocija posebno je pogodan radiodijalog u koji se

uključuju slušaoci.

• Mogućnosti radija proširene su primenom kasetofona, koji

omogućuje široko korišćenje izjava, intervjua i anketa ljudi na ulici i
sl, pri čemu se postiže utisak potpune autentičnosti.

• Mobilna telefonija povećava brzinu prenosa informacija, odnosno

omogućuje lako izveštavanje sa mesta događanja.

• Zbog svojih prednosti radio i dalje figurira kao značajno sredstvo

političkog komuniciranja, a američki predsednici i danas uobičavaju
da se subotom obrate građanima posredstvom radija.
 “Svi Nemci slušaju Firerov
Narodni radio”
Godine 1939. vodi se velika
akcija instaliranja zvučnika po
fabrikama i ulicama Nemačke, a
oko 70% Nemaca ima
radioprijemnike putem kojih se
širi nacistička propaganda. Ovaj
poster poziva građane da slušaju
radio-program.
 Španski plakat republikanske vlasti Valensije, 1938 – “Radio aparat je
vrhunac kulture u kući radnika. Poštuj vlasništvo nad njim i propagiraj
njegovu kupovinu.”
Španski republikanski plakat
- “Seljaci, slušajte radio
program Ministarstva
poljoprivrede svake srede i
četvrtka u 7:30”
 1.3. Televizija
Najznačajnije sredstvo političkog komuniciranja, sredstvo koje je
najradikalnije izmenilo politički život.

● Prvi prenos inauguracionog govora F. D. Roosevelta 1939;

● Prvi prenos izborne konvencije 1940;

● Prvi zakup vremena na televiziji za emitovanje govora H. Trumana

1948;

● Serija TV spotova “Eisenhowerovi odgovori Americi” 1952;

● TV debata Kennedya i Nixona 1964, a zatim TV prenosi Kennedyevih

konferencija za novinare;

● Reaganovi petominutni “Izveštaji narodu” dok je bio guverner Californie.

 Prednosti TV:

1. Brzina i ekonomičnosti komuniciranja posredstvom slike

2. “Magija autentičnosti”

3. Veći kredibilitet u odnosu na druge medije

4. Lakše pamćenje prezentovanih sadržaja

5. Dinamičnost prezentacije i estetizaciji sadržaja

6. Sintetički karakter medija

7. Moć da uzbudi gledaoce

8. Podstiče traganje za dodatnim, potpunijim informacijama

9. Prati se sa minimalnim naporom i pasivno akomodira na brzu

promenu informacija.
 Nedostatci TV su:

1. Rastresena i fragmentirana pažnja kojom se prati TV sadržaj

2. Manja mogućnost “opreme” sadržaja u odnosu na štampane medije

3. Preobilje vizuelnih i audio informacija koje se brzo smenjuju i ometaju

razumevanje suštine poruke

4. Manje mogućnosti potpunije prezentacije sadržaja i detaljnijeg

objašnjenja

5. Teškoće da se dekodiraju TV sadržaji, čak i vesti

6. Velike mogućnosti manipulacije prezentaciom stvarnosti, odnosno

formiranja tzv. virtuelne stvnosti

Pojava teleteksta, videoteksta i videobiltena (video newsletter),

kablovske televizije, komunikacijskih satelita i sl, proširila je
mogućnosti korišćenja televizije u političkom komuniciranju.
 TV nije efikasna kao informativni medij kao štampa i interpersonalna
komunikacija - gledaoci TV manje informisani i slabije razumevaju vesti
od čitalaca novina, mada joj se ne mogu sporiti efekti u pogledu
vizuelizacije značajnih dogagaja.

Televiziji se upućuju i mnoge kritike, koje sumira N. Postman (1983: 141) kada
piše da je to “medij koji prezentuje informacije u pojednostavljujućem,
nespstancijalnom, neistorijskom, nekontekstuiranom obliku; da je to
takoreći informacija pakovana kao zabava”.
 Kablovska TV sve je više u centru pažnje stručnjaka za političko
komuniciranje.

Neke od prednosti kablovske u odnosu na konvencionalnu televiziju

jesu:

1. Tehničke karakteristike (širokopojasan, višekanalni kapacitet - od

30 do više stotina kanala)
2. Veće mogućnosti dvosmernog komuniciranja
3. Značajan i stabilan porast broja gledalaca
4. Politički aktivnija publika
5. Lakši plasman poruke ciljnim grupama definisanim na osnovu
geografskih i demografskih obeležja
6. Veće mogućnost koncentracije emitovanja poruke na određenu
izbornu jedinicu
7. Jeftiniji zakup vremena
8. Lakša multimedijalna distribucija poruke (na primer, kombinacija
slanje video kasete ili CD-a sa TV spotovima na kućne adrese
gledalaca, lakše formiranje baza podataka sa adresama, u cilju
korišćenja direktnog mailinga itd).
 Sa porastom broja gledalaca kablovske TV i korisnika Interneta uočena je u
SAD blaga, mada konstantna tendencija smanjivanja gledalaca konvencionalne
TV: broj gledalaca sa 96% odrasle populacije u 1978. godini pao je na 66% u
1990.
 1.4. Film

Period od 1914. do 1930. najvažniji u razvoju filma, ali njegova široka

upotreba u propagandi počinje od 1930, sa pojavom zvučnog filma.

“Pokretne slike” masovno su korišćene kao sredstvo političkog komuniciranja i

političke propagande - najpre u vidu filmskih vesti (preteče TV vesti), koje su
do sredine XX veka emitovane u bioskopskim salama pre projekcije igranih
filmova, a zatim i u formi dokumentarnog i umetničkog filma.
 Prednosti filma:

1. Sintetički medij

2. Pogodan za plasiranje difuzne propagande u formi umetnički

oblikovane ili dokumentane priče o stvarnosti

3. Kao medij masovne zabave, dopire i do onih koji nisu

zainteresovani za politiku

4. Koristi se i za direktne političke poruke itd.

 Nedostaci filma:

1. Relativno visoki troškovi proizvodnje

2. Posebna oprema za emitovanje

3. Visoki utrošci vremena za odlazak u bioskop i gledanje filma

4. Malobrojna publika koja može da prisustvuje jednoj projekciji itd.

Neki od nedostataka filma ublaženi su mogućnošću njegovog

višekratniog projektovanja, emitovanjem na TV, pojavom videokaseta,
Interneta itd.
Filmske vesti – preteča TV vesti
Filmske vesti – Nemački kancelar Bizmark 1890.
Filmske vesti – Francuski top 75, 1914. godina
Filmske vesti – Jofr na frontu, 1914. godina
Filmske vesti – Nemačke trupe ulaze u Belgiju 1914. godina
Prvi predsednički film – američki predsednik Coolidge 1924.
Filmske vesti – Ubistvo Aleksandra II Karađorđevića u Marselju
9. 10. 1934. godine
Filmske vesti – Cardigan u kampanji u Wellsu 1935. godina
Filmske novosti FNRJ iz 1961.
Filmske novosti FNRJ iz 1973.
Filmske novosti SFRJ posvećene predstojećem VIII kongresu SKJ 1976.
 Dokumentarni film kao sredstvo
političkog komuniciranja i propagande
 Jedan od plakata za film
čuvene Leni Rifenštal “Trijumf
volje” o zboru nacista u
Nirembergu 1934. godine
Završna scena iz filma Leni Riefenstahl “Trijumf volje“
Završni govor A. Hitlera iz filma “Trijumf volje“
Plakat za XI Olimpijske igre u
Berlinu održane 1936. godine
Slike iz filma Leni
Rifenštal o
Olimpijadi u
Berlinu 1936.
godine
Insert iz filma Leni Riefenstahl “Olimpijada 1936“
 Dokumentarna serija F. Kapre “Zašto se borimo” iz 1936. spada u
direktnu ratnu propagandu, dok druga serija iz 1946. “Kako je lep ovaj
život” spada u difuznu propagandu, propagandu “američkog načina
života”.
Prvi od 6 filmova iz dokumentarne serija F. Kapre “Zašto se borimo”
 Biografski film kao sredstvo
političkog komuniciranja i propagande
Politički biografski spot D. Eisenhovera u kampanji 1952. - 1’
Politički biografski spot B. Tadića u kampanji 2008. - 1’
Politički biografski film J. Kerrya u kampanji 2004. godine - 10’
Politički biografski film V. Šešelja u kampanji 2002. - 10’
Politički biografski film T. Nikolića u kampanji 2004. -29’
Politički biografski film V. Draškovića u kampanji 1997. - 31’
 Ratni film kao sredstvo
političkog komuniciranja i propagande
Plakat za nemi film “Velika
parada“ iz 1925. godine u
kojoj je ispričana priča o
bogatom mladiću koji se
priključuje armiji SAD i ide
na ratište u Francusku
tokom Prvog svetskog
rata.
 Plakat za film iz 1930.
godine, rađen prema
romanu E. M. Remarka
“Na zapadu ništa novo“.
Plakat za film “Lav ima krila“ iz
1939. godine, koji predstavlja
podršku Kraljevskom ratnom
vazduhoplovstvu Britanije u
pripremama za Drugi svetski
rat.
Plakat za američki film “Severna
zvezda“ iz 1943. godine u kojem
se glorifikuje gerilska borba
ukrajinskih partizana protiv
nacista.
Plakat za dokumentarni film
“Noćašnja meta“ iz 1941.
godine, koji prikazuje prve
borbe aviona Kraljevskog
ratnog vazduhoplovstva sa
nemačkim avionima koji
bombarduju Britaniju.
 Igrani film kao sredstvo
političkog komuniciranja i propagande
 Plakat za film F. Venclera
“Pripadnik S.A. odreda
Brand”, koji otvoreno veliča
nacističku stranku.
 “Večiti Jevrejin”

Plakat iz 1937/1940.
najavljuje prikazivanje
najgoreg nacističkog
antisemitskog, navodno
dokumentarnog filma.
Insert iz filma Charlie Chaplina “Veliki diktator“
 1. 5. Telefon
Prednosti telefona kao medija:

1. Veoma rašireno, popularno i jeftino sredstvo direktne komunikacije

2. Sredstvo pogodno za brzi prenos informacija, obavljanje poslovnih

razgovora, razmenu mišljenja, zabavu itd.

3. Omogućuje istraživanje stavova javnog mnenja za potrebe različitih

subjekta političkog komuniciranja;

4. Vršenje pritisaka na pojedine državne organe organizovanjem

masovnog pozivanja odabranih telefonskih brojeva u cilju blokade
njihovih telefonskih linija;

5. Ispoljavanje političkog subjektiviteta publike medija (uključivanje

publike medija u kontakt emisije) itd.
 Korišćenje telefona u političkom marketingu (telemarketing)
uslovljeno je činjenicom da on omogućje:

1. Lak pristup biraču (posebno sa uvođenjem mobilne telefonije,

kompjuterizovanim biranjem brojeva i emitovanjem snimljenih poruka)
2. Selektivni izbor pretplatnika za kontakte, a time i visok stepen
segmentacije poruke
3. Uspostavljanje direktne komunikacije - lični kontakt kandidata i
birača itd.
4. Istraživanje stavova javnog mnenja za potrebe kampanje
5. Identifikaciju pristalica određene stranke ili kandidata
6. Upoznavanje birača sa stavovima partije i kandidata o određenim
pitanjima
7. Podsećanje birača na tehničke detalje izbora (provera biračkih
spiskova, mesto i datum glasanja i sl.)
8. Mobilizaciju pristalica na sam dan izbora da izaðu i glasaju
9. Prikupljanje finansijskih sredstava za kampanju itd.
Call centar SRS u kampanji za lokalne izbore u Beogradu 2007.
 1.6. Internet i nove informacione
tehnologije

Pojava tzv. novih komunikacijskih tehnologija i Interneta otvorila je novo

poglavlje u razvoju društva, a time i političke komunikacije:

1. Intenzivirali su razvoj političke komunikacije uopšte (olakšano

obaveštavanje javnosti o aktivnostima državnih organa, partija i kandidata,
posebno distribucija relevantnih informacija medijima; razmena informacija
među institucijama i drugim subjektima političkog komuniciranja ne samo iz
zemlje već i iz inostranstva);

2. Doprineli razvoju infrastrukture partija (detaljne i ažurne evidencije

članstva, simpatizera i glasača; on-line prijem u članstvo; prikupljanje
finansijskih priloga; regrutovanje volontera za učešće u pojedinim akcijama;
unutarpartijsko vertikalno i horizontalno komuniciranje; komuniciranje
partija i kandidata sa članovima, simpatizerima i, uopšte, sa
zainteresovanom publikom itd);
 3. Omogućili prikpljanje ogoromnog broja podataka relevantnih za rad
državnih organa i uspeh partija i kandidata na izborima, mnogostruku
obradu prikupljenih podataka i njihovo brzo pretraživanje (pristup mnogim
bazama sa objektivnim podacima o stanju u različitim oblastima društvenog
života, rezultatima prethodnih izbora i sl; prikupljanje i obrada podataka o
publicitetu koji stranke i kandidati imaju u medijima; prikupljanje podataka o
raspoloženju mnenja iz istraživanja različitih agencija; sprovođenje sopstvenih
anketa posredstvom upitnika objavljenih na vebsajtovima partija i kandidata;
korišćenje različitih diskusionih foruma; prikupljanje podataka o konkurenciji;
uspostavljanje različitih listi birača korisnih za kampanju (compiled lists - ljudi
koji pripadaju posebnim organizacijama ili zanimanjima; house lists - donatori iz
prethodnih kampanja; outside lists - donatori sličnih kandidata ili u sličnim
povodima; commercial lists - ljudi koji poseduju neko dobro ili koriste neku
uslugu; universal lists - lica sa značajnim istim opštim karakteristikama, itd).
 Prednosti Interneta:

1. Veliki prostor za prezentaciju sadržaja, maksimalna brzina

distribucije i mogućnost neprestanog ažuriranja informacija
2. Obilje informacija
3. Deteritorijalizacija komunikacije
4. Simultano korišćenje svih drugih sredstava komuniciranja
5. Integrisanost masovne i interpresonalne komunikacije
6. Kombinacija jednosmernog, dvosmernog i višesmernog
komuniciranja
7. Mogućnost istovremenog rada sa više dokumenata
8. Pregledna prezentacija obimnijih sadržaja u vidu odvojenih
tematskih celina
9. Mogućnost segmentacije, čak i individualizacije publike
10. Relativno niski troškovi uspostavljanja i održavanja jedne vebsajt
stranice, odnosno prezentacije itd.
 Nedostaci Interneta:

1. Visok nivo razvijenosti električne i telefonske mreže, kao i satelitskih

linkova kao infrastrukturne pretpostavke njegovog korišćenja

2. Relativno visok nivo pismenosti korisnika i izvesna tehnička obučenost

3. Uska grupa korisnika

4. Visoki troškovi nabavke kompjutera i preplate za Internet, kao i da ove

troškove povećava brzo zastarevanje opreme i programa

5. Potpuna pažnja i puna posvećenost koju medij zahteva u toku

korišćenja

6. Otežana selekcije informacija zbog njihovog preobilja, pretrpanosti

mreže neažurnim sajtovima i sl.
 7. Teška provera pouzdanosti izvora i autentičnosti informacije (pojava
dezinformacija, upadi hakera na ciljane vebsajtove i intervencije na
njima)

8. Nemoguænost garancije tajnosti podataka

9. Kontrola nad Internetom koju uspostavljaju svetski poslovni i politrički

centri moći itd.

10. Mali realni značaj on-line komunikacije, e-maila, blogova, chatovanja i

sl. za ostvarivanje statusa subjekta političkog komuniciranja zbog
individualizirane komunikacije
 Korišcenje racunara i Interneta u Srbiji

42

31
28

22 22
17
13
10 10
7 8 8 8 8 8 8 8
5 6 6
4 4 5
2 3 3
1 2
1

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005

1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004

Vlasnici racunara Korisnici Interneta

 Posedovanje racunara u kuci i korišcenje Interneta u Srbiji
47

38

33
28
26

18

2007
2006 2008

Vlasnici racunara Korisnici Interneta

 2. Interpersonalna komunikacija
Interpersonalna komunikacija je uvek prisutan i nezamenljiv način
informisanja i ubeđivanja ljudi. Ima veliki značaj:
1. Nezamenljivo sredstvo političke socijalizacije
2. U kritičnim, vanrednim situacijama ili onda kada se pojedina društvena
pitanja nameću kao izuzetno aktuelna
3. U situacijama niskog poverenja u medije (glasine)
4. Kao katalizator procesa informisanja putem masovnih medija
- omogućava rezumevanje medijskih sadržaja i doprinosi povećanju
njegove efikasnosti (“jedno pero dovoljno je da pokrene milione
jezika” - G. Tard)
5. Na interpersonalnoj komunikaciji se zasnivaju tehnika horizontalne
propagande (kućne posete biračima, neformalni kontakti sa simpatizerima
i biračima i sl), deo aktivnosti odnosa sa javnošću, čitave strategije
kampanja (vorking the gate - direktni kontakti kandidata sa biračima).
Slogan sa kojim je LDP nastupila u kampanju za parlamentarne izbore 2008.
godine u Srbiji “Širi dalje” predstavlja tzv. slogan-poziv i poseban je po tome
što upućuje pristalice na korišćenje oblika interpersonalnog
komuniciranja u promociji političkih vrednosti, stavova, elemenata imiža
stranke i lidera i motivisanju drugih da glasaju za stranku, i dobro je
odabran za ciljnu grupu kampanje - mlade, obrazovane, urbane glasače.