ლოგოპედია

დისლალია

სტუდენტები: ლიკა ერქვანიძე,ანზორ არველაძე,ბექა ზარიძე

ლექტორი:ნინო ტრაპაიძე
06.11.2018
• რა არის დისლალია?

• მეტყველებასთან დაკავშირებული რა
ტიპის პრობლემები გვხვდება ბავშვთა
ასაკში?

• მეტყველების რომელი ფორმებია

ცნობილი?

• როგორი შეიძლება იყოს დისლალია?

• როგორ შეიძლება ამის მკურნალობა?

 მეტყველების განვითარების
დარღვევები(დისლალია)
მეტყველება არის ვერბალური კომუნიკაციის პროცესი, რომლის მეშვეობითაც
მიმდინარეობს ინფორმაციის გაზიარება და აზრთა გაცვლა ადამიანებს შორის.
მეტყველება იცვლება ადამიანის ინდივიდუალური თავისებურებების შესაბამისად,
ასევე შინაგანი მდგომარეობისა და სიტუაციის მიხედვით (მაგალითად, ხდება
ემოციური). მეტყველების საშუალებით ადამიანი ადრეული ასაკიდანვე ენის
დაუფლების პროცესში იძენს თავისი კულტურის და სოციალური წრის
გამოცდილებას.

დისლალია - ნორმალიზებულ გამოთქმა და სიტყვის გამოყენების დარღვევა,

რომელიც დაკავშირებულია ცენტრალურ ნერვულ სისტემთან ან მოსმენის
ორგანოებთან ორგანული დაზიანებით
 მეტყველების დარღვევის ტიპები

ექსპრესიული შერეული
რეცეფციული
ექსპრესიული შერეული
დარღვევის დროს დარღვევის
რეცეფციულის დროს
ადამიანი ვერ
უჭირს სხვისი გაგება შემთხვევაში ხდება
გამოხატავს აზრებს პირველი ორის
და გრძნობებს შერწყმა.
 მეტყველება წარმოადგენს შეკრულ წრეს
ინფრომაციის გადაცემისას ტვინში არსებულ 3
ცენტრს შორის:

• ბროკას ცენტრი – მეტყველების

მოტორული ცენტრი–პასუხს
აგებს სამეტყველო აპარატის
გამართულ მუშაობაზე. მდებარეობს
მარცხენა ჰემისფეროში.
• ვერნიკეს ცეტრი –წარმოადგენს
მეტყველების აღქმის ცენტრს– ევალება
მეტყველების გაგება– გააზრება.
მდებარეობს მარცხენა ჰემისფეროში.
• ასოციაციის ცენტრი–პასუხს აგებს საჭირო
სიტყვების მოძებნაზე, მათ მართებულად
დალაგებაზე
ასოციაციის ცენტრი – გვეხმარება საჭირო სიტყვების მოძებნაში, ვსვამთ საჭირო
თანმიმდევრობით,საჭირო რიცხვში, ბრუნვაში და ა.შ. ვაწყობთ წინადადებებს.
ასოციაციის ცენტრიდან ინფორმაცის გადაეცემა
ბროკას ცენტრს – რომელიც თავის მხრივ ირჩევს ნერვიულ იმპულსებს და აგზავნის
მათ სამეტყველო აპარატის კუნთებისაკენ და ასევე სასუნთქი აპარატის
კუნთებისაკენ.ვიწყებთ საუბარს... ამ ყველაფრის შემდეგ ინფორმაცია უკვე საუბრის
სახით ხვდება ვერნიკეს ცენტრში, რომელიც საშუალებას გვაძლევს განვსაზღვროთ
საუბრის სისწორე და თუ შეცდომა არ არის ინფორმაცია უბრუნდება ისევ ასოციაციის
ცენტრს და ეს წარმოადგენს სიგნალს ახალი ფრაზის შესადგენად და ა.შ. მთელი
საუბრის მანძილზე.ეს ცენტრი ისმენს, აცნობიერებს და აკონტროლებს როგორც
საკუთარ, ისე სხვისი მეტყველების სისწორეს.
"სამეტყველო წრე"– ეს სქემა იძლევა იმის საშუალებას განვსაზღვროთ თუ რამდენად
მნიშვნელოვანია გამართული, თანმიმდევრული მეტყველებისათვის სამივე ზონის
სინქრონული მუშაობა.
 მეტყველების დარღვევის შემდეგი ფორმები.
• დისლალია
• ალალია
• დიზართრია
• დისლექსია
• დისგრაფია
• რინოლალია
• ლოგონევროზი
• ტაქილალია
• ბრადილალია

ბგერათწარმოქმნის დარღვევა;
დისლალია არის ყველაზე გავრცელებული სიტყვის დარღვევა სიტყვის
თერაპიაში, რომელიც ხდება სკოლამდელი ბავშვების (5-6 წლის ასაკის)
25-30% (ზოგიერთი მონაცემის მიხედვით - 52.5%), ახალგაზრდა
მოსწავლეთა 17-20% (1-2 კლასები) და 1% ხანდაზმული ბავშვები.
უკანასკნელ წლებში ხმოვანი ფრაზის პოლიმორფული დარღვევები,
რომლებიც ხელს უშლიან წერილობითი სიტყვის ნორმალურ
ოსტატობას და ხელს უწყობენ დიზელფიასა და დისლექსიას,
დიზალიის სტრუქტურაში დომინანტია.

ალალია
მეტყველებისუუნარობა ან შეზღუდვა, რაც გამოწვეულია
თავის ტვინის ჰემისფეროების მეტყველების ზონების
განუვითარებლობით ან ენის ამოდგმამდე მათი
დაზიანებით;
 დიზართრია
ცალკეული სიტყვების, მარცვლებისა და
ბგერების (განსაკუთრებით – თანხმოვნების)
წარმოთქმის გაძნელება ან დამახინჯებული
წარმოთქმა, რაც თავის ტვინის დაზიანების
ან მბგერავი იოგების, რბილი სასის, სახისა
და სასუნთქი კუნთების ინერვაციის მოშლის
შედეგია; გვხვდება კურდღლის ტუჩის,
მგლის ხახის, უკბილობის დროსაც.
დისლექსია დისგრაფია
წერის უნარის დარღვევა, რომელიც
ინტელექტუალურ შესაძლებლობებთან
სწავლისუუნარობა, ვლინდება არ არის არ დაკავშირებული.
წერილობითი ენის აღქმის დისგრაფიის მქონე ადამიანს
სირთულით. თავისუფლად შეუძლია კითხვა, მაგრამ
კოორდინაციის ნაკლებობის გამო
უჭირს წერა; გართულებულია
ზოგიერთი მოტორული ფუნქციის
შესრულებაც, მაგალითად, ფეხსაცმლის
თასმების შეკვრა.
რინოლალია- ჯუჯღუნი, ცხვირში ლაპარაკი.
ლოგონევროზი- მეტყველების ტემპისა და
რიტმულობის დარღვევა, ენის
ბორძიკი

ტაქილალია- მეტყველების ტემპის აჩქარება,

სიტყვების, ფრაზის მონაკვეთების
გამეორება.

ბრადილალია- შენელებული მეტყველება.

დისლალია შეიძლება იყოს 4 სახის:1.აკუსტიკურ ფონემატური,2.არტიკულატორულ-
ფონემატური,3.არტიკულატორულ-ფონეტიკური,4.მექანიკური(ორგანული).

ბგერათწრმოთქმის ისეთი დარღვევა,რომელიც გამოწვეულია

აკუსტიკურ ფონემატური- ბგერის სენსორული აღქმის დარღვევით.ამის შედეგად ხდება
ბგერის შეცვლა იმ ბგერებით,რომელიც მას სხვა მრავალი
ნიშნით ჰგავს.ფონემატური სმენა ჩამოუყალიბებელია.
მიეკუთვნება ისეთი დარღვევა,როცა ბავშვი ერთ
ფონემას (ბგერას) ცვლის უფრო მარტივი
არტიკულატორულ-ფონემატური- არტიკულაციის მქონე სხვა ფონემებით.ფონემატური
სმენა ჩამოყალიბებულია.
როცა არასწორად არის გაფორმებული მეტყველების
არტიკულატორულ-ფონეტიკური- ბგერითიმხარე,რაც განპირობებულია არასწორად
ჩამოყალიბებული ბგერის არტიკულატორული
პოზიციები.
დარღვევა რომელიც განპირობებულია პერიფერიული
მექანიკური(ორგანული)-
სამეტყველო აპარატის ანატომიური ანომალიით.
ფუნქციურმა დისლალიამ, თავის მხრივ, საავტომობილო ნაწილად გადაყვანა (სიტყვისა და საანგარიშო
ცვლილების ცენტრალური ნაწილებში ნეიროდინამიური ცვლილებები) და სენსორული ცვლილებები (სიტყვისა
და ხმის ანალიზის ცენტრალური ნაწილებში ნეიროდინამიური ცვლილებები). საავტომობილო ფუნქციურ
დისლალიასთან ერთად, ტუჩებისა და ენის მოძრაობები გარკვეულწილად არაზუსტი და არაპირდაპირია, რაც
განსაზღვრავს ხმები გახმოვანების დაახლოებას, ანუ მათი დამახინჯება (ფონეტიკური დეფექტი). სენსორული
ფუნქციურ დისლალიაში, აკუსტიკურად მსგავსი ფონომების (რთული და რბილი, ყრუ, გაღიზიანება და
გაძნელება) აუდიტორიის დიფერენცირება ხელს უშლის ზეპირი მეტყველების (ფონეტიკური დეფექტის) შერევით
და შეცვლას, ხოლო ასოების მსგავსი ასოების შეცვლა. სენსორული და საავტომობილო უკმარისობის არსებობის
შემთხვევაში, ისინი საუბრობენ დისლეალიის სენსორმოტორული ფორმით.
ფენეტიკური დეფექტები სხვადასხვა ჯგუფების (დამახინჯება) დისკრიმინაციის ჟღერადობასთან დაკავშირებით,
ჩვეულებრივ, ბერძნული ანბანის ასოებიდან
გამომდინარეობს:როტაციზმი,ლამბდაციზმი,სიგმატიზმი,იოტაციზმი,გამატიზმი,კაპაციზმი,ხიტიზმი და ა.შ.
როტაციზმი- ’’რ’’ ბგერის დარღვევა.

ლამბდაციზმი-’’ლ’’ ბგერის დარღვევა.

სიგმატიზმი-სისინა და შიშინა ბგერების წარმოთქმის

დარღვევა.
გამატიზმი-’’გ’’ ბგერის დარღვევა.

კაპაციზმი-’’კ’’ ბგერის დარღვევა.

ხიტიზმი-’’ხ’’ ბგერის დარღვევა.

 რეკომენდაციები მეტყველების განვითარებაში მოსალოდნელი გართულებების
თავიდან ასაცილებლად და არსებული დარღვევების დასაძლევად:
•ბავშვის მეტყველების განვითარებაზე ჯერ კიდევ მის დაბადებამდე
ვიზრუნოთ. მეტყველება ფორმირებას პირველი სიტყვების
წარმოთქმამდე გაცილებით ადრე იწყებს;
•დადგენილია, რომ მუცლად ყოფნის პერიოდში ბავშვი გრძნობს დედის
განწყობას, მასთან ერთად განიცდის ყველა ემოციას. ამ დროს ის
კარგად ვითარდება, თუ მშობლები ესაუბრებიან, უკითხავენ წიგნებს,
ღიღინებენ საყვარელ მელოდიებს. ორსულის სიმშვიდე, მყუდრო,
კომფორტული გარემო მუცლად მყოფი ბავშვის განვითარებაში ბევრი
პრობლემის თავიდან აცილების საუკეთესო გზაა;
•წინასამეტყველო პერიოდში მნიშვნელოვანია ძუძუთი კვებაზე
დაკვირვება. დედამ ყურადღება უნდა მიაქციოს, როგორ წოვს ბავშვი –
აქტიურად თუ დუნედ, აფიქსირებს თუ არა მზერას დედაზე წოვის
დროს, უღიმის თუ არა მას 2 თვიდან. თუ ეს ყველაფერი არ ხდება,
საჭიროა მივმართოთ ექიმს. 2-4 თვიდან პატარა ცდილობს მოკლე
ბგერების წარმოთქმას, იწყებს ღუღუნს. თუ 5-6 თვის ასაკში ჩვილი ჯერ
კიდევ არ ღუღუნებს, ეს მიუთითებს დარღვევაზე, რამაც შესაძლოა
მეტყველების პათოლოგია გამოიწვიოს. ასეთ დროს აუცილებელია
მივმართოთ ნევროლოგს;
•მეტყველების დარღვევის კორექტირება, როცა ის ბგერების
წარმოთქმას უკავშირდება, შესაძლებელია ბავშვისთვის
ბგერების სწორად წარმოთქმის მოსმენის სწავლებით,
აქტიური მეტყველებითი ურთიერთობით, წვრილი
მოტორიკის განვითარებით, ენის კუნთების გასამაგრებელი
ვარჯიშებით;
•მოსალოდნელი გართულებების თავიდან ასაცილებლად ნუ მოვთხოთ ბავშვს რთული სიტყვების წარმოთქმას,
მოვერიდოთ მეცადინეობით მის გადატვირთვას, ნუ ვეჩხუბებით სიტყვების წარმოთქმისას დაშვებული
შეცდომების ან არასწორად წარმოთქმული სიტყვების გამო. ჩხუბმა შესაძლოა პროვოცირება გაუწიოს ნევროზულ
რეაქციებს. ბავშვი ჩაიკეტება, შეწყვეტს ლაპარაკს და ახალი სიტყვების სწავლას;
•ნევროზული გარემო, ოჯახური პრობლემები, მუდმივად მოჩქარე, მოჩხუბარი უფროსები ის მიზეზებია,
რომლებსაც ენაბლუობის პროვოცირება შეუძლია. ბავშვის ნორმალური მეტყველების აღსადგენად შეიძლება 7-10
დღით შემოვიღოთ „დუმილის რეჟიმი“. გამოვრიცხოთ ბავშვზე ყოველგვარი ემოციური ზემოქმედება,
მინიმუმამდე დავიყვანოთ მასთან საუბრები, აუცილებლობის შემთხვევაში მივმართოთ ძალიან ხმადაბლა,
დასვენებისთვის გამოვიყენოთ მშვიდი თამაშები. თუ ამ ყველაფერმა არ გვიშველა, მივმართოთ ნევროლოგს;
•მეტყველების განვითარებაში მოსალოდნელი სირთულეების თავიდან ასაცილებლად საჭიროა, უფროსებისგან
ბავშვს ესმოდეს სწორი, გამართული მეტყველება. ბავშვთან ურთიერთობისას უფროსების მიერ სიტყვების
გამარტივება, ენის მოჩლექა მეტყველების განვითარების დარღვევის კიდევ ერთი შესაძლო მიზეზია.
 გამოყენებული ლიტერატურა:
 http://www.krasotaimedicina.ru/diseases/speech-disorder/physiological-dyslalia

 http://www.krasotaimedicina.ru/diseases/speech-disorder/dyslalia
http://kids.ge/articles/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%8
 3%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D-%E1%83%AC%E1%83%A0%E1%83%94

 http://mastsavlebeli.ge/?p=15871
http://kids.ge/articles/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98-
 %E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83
%91%E1%83%90
 https://www.aversi.ge/cnobari/603/
http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=d-00000-00---off-0civil2--00-1----0-10-0---0---
 0prompt-10---4-------0-1l--10-ka-50---20-about---00-3-1-00-0-0-01-1-0utfZz-8-
00&cl=CL2.5&d=HASH01fd4aa0a83a773cd2cdfe70.5.3.1&gt=1
http://kids.ge/articles/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9
A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1-
 %E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%
A1-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98:-
%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90
გმადლობთ ყურადღებისთვის !!!