Gjermania ne fund te shek XIX kishte nje ngritje te

hovshme te vendit. Ne kete ngritje dominuan disa
faktore: bashkimi politik I vendit, unifikimi I tregut,
eksporti I mallrave, pushtimi I krahiave te pasura te
alzasit dhe te lorenes dhe demshperblimi nga Fraca ne
vlere prej 5 miliard frangash ari. Aty kishte 2 parti
kryesore: socialdemokratike dhe demokristiane me te
cilat u perball Bizmarku. Me 1888 ne fronin e
perandorit erdhi Vilhelmi II dhe interesat e tij mbinin
ndesh me ato te Bizmarkut dhe me 1889 e detyroi
Bizmaekun te terhiqej nga posti I kancelarit.
Ne fund te shek XIX, perandoria habsburge vazhdonte te ishte nje shtet I
fuqishem. Problemi kryesor I tyre ishin popujt nacionaliste. Me fuqiizimin e
borgjezise ceke, polake, hungareze etj keto prirje erdhen duke u forcuar. Shkalla
e zhvillimit ekonomik kishte dallime te deukshme ne krahina te ndryshme. Austria
fitoi perparesi tek industria e rende ndersa Hungaria ne indrustrine ushqime jepte
50% te prodhimit te pergjithshem industrial. Nga fundi I shekullit XIX u nderruan
50 qeveri ne Austro-Hungari. Qeveria qe pati jete me te gjagte dhe ndikim me te
madh ishte qeveria e Kerberit. Poashtu ne sigurimin e lirive demokratike vendin e
pare e zuri qeveria e Gancit. Ajo miratoi zbatimin e nje reforme te re elektorale.
Ku u likuidua sistemi I zgjedhjeve.

Evropa dhe SHBA ne fund te shek
Ne fund te shek XIX Anglia ishte dhe mbeti ne
shume sfera shteti me I fuqishem ne Evrope.
Rolin kryesor e luanin 2 parti: liberale dhe
konservatore mirepo nje rol te rendesishem e
luajti edhe mbreteresha Viktoria. Ne vitet e
70-ta te shek XIX ekonimia e Anglise pesoi nje
renie graduale. Nder shkaqet kryesore ishte
teknologjia me zhvillim te ngadalesuar. Ne
keto rrethana industrialistet angleze nuk
kishin kompetenca ta rikonstruksionin
teknologjine mirepo vendosen qe kapitalin e
tyre ta zhvillonin ne kolonite tyre. Shpejt e
ngriten kapitalin mirepo eksporti I tyre pesoi
renie. Problem qe shqetesonte anglezet ishte
Irlanda e cila ishte e banuar me popullsi
katolike te udhqehur nga anglezet. Kjo u be
molle sherri edhe per partine
konservatoredhe liberale
XIX dhe ne fillim te shek XX.
Ne zgjedhjet e vitit 1871 fituan
monarkistet. Ata kishin per qellim
vendosjen e monarikse ne france dhe
me 1873 ne postin e presidnetit u
zgjodh njeri nderi perkrahesit e tyre
gjenerali Makmahon . Mirepo me 1875
perpjekjet per monarki deshtuan sepse
Franca u shpall republike dhe nxorri nje
kushtetute te re keshtuqe perpjekjet
per monarki deshtuan. Aty u formua
edhe partiia radikale. Me 1902 u
formua edhe partia socialiste qe u be
aleance me partine radikale dhe
vepruan kunder forcave klerikale. Duke
iu ndaluar te drejten e mesimit te fese
gjate orarit mesimore.
Shteti I ri amerikan shtrihej ne nje territor
te madh e te pasur. Kolonet e bardhe nuk e
paten te veshtire te depertonin ne zonat e
thella te perendimit te banuara nga
indianeet. Klima e pershtatshme dhe toka
pjellore bene qe ne keto pjese te amerikes
te zhvillohe bujqesia. Me pas u zhvillua
edhe zejtaria dhe tregtia ne shtetet jugore
zhvillimi ekonomik mbeshtetej ne
plantacione ku punonin sklleverit zezake.
Ne shtetet verore u zhvillua me shume
industria. Ne SHBA kishte 2 part:
demokratike dhe republikane. Ne zgjedhjet
e vitit 1860 fitoi partia republikane me
Abraham Linkolnin. Pas ketij akti 11 shtete
u shkeputen dhe formuan konfederaten e
shteteve te Amerikes me 1861. ky akt
shenoi luften civile ne te cilen fituan
verioret.

Punoi: Vesa Gerxhaliu

KL: X-5