Vlerat dhe Qendrimet

Prof. Ledia Sula

Nentor, 2018
 Vlerat
• Vlerat pasqyrojnë besimin e përgjithshëm që
një mënyrë e caktuar sjelljeje ose udhëheqja
në jetë nga disa parime të caktuara është
personalisht ose shoqërisht më e
preferueshme sesa një mënyrë tjetër sjelljeje
apo ushëheqja nga parimet të tjera
 Lista e vlerave
• Agresiviteti
• Ambicia
• Arritja
• Besimi
• Bukuria
• Dinjiteti
• Diversiteti
• Dominimi
• Drejtësia
• Edukimi
• Efektiviteti
• Efikasiteti
• Ekspertiza
• Energjia
• Familja
 Lista e vlerave
• Fleksibiliteti
• Harmonia
• Heroizmi
• Inteligjenca
• Kontrolli
• Kreativiteti
• Kredibiliteti
• Kujdesi
• Liria
• Logjika
• Lojaliteti
• Mbështetja
• Motivimi
• Nderi
• Pasuria
• Përkushtimi
 Lista e vlerave
• Përsosmëria
• Pragmatizmi
• Qartësia
• Rëndësia
• Respekti
• Sakrifica
• Sfida
• Shëndeti
• Shërbimi
• Siguria
• Struktura
• Suksesi
• Trimëria
• Uniteti
• Vizioni
• Zgjuarsia
 Vlerat
• Burimet e vlerave
• Trashëgimia.
• Kultura vendit, prindërit, shokët, mësuesit, etj.
Vlerat janë relativisht stabile dhe afatgjata.
Vlerat dallojnë ndërmjet gjeneratave.
Vlerat dallojnë ndërmjet regjioneve.
Vlerat dallojnë ndërmjet kulturave.
 Vlerat sipas Rokeach
• Rokeach më 1973 ka zhvilluar një studim
bazuar në ato që ai i quajti vlera
instrumenatale dhe vlera terminale. Vlera
instrumentale sipas tij janë sjellje alternative
ose mjete nëpërmjet të cilave arrijmë
objektivat e dëshiruara (vlerat terminale).
 Hierarkia e vlerave
• Sipas Clare Graves
• Niveli 1. Reaktiv. Këta individë janë të papërgjegjëm për veten ose për të
tjerët dhe veprojnë në bazë të nevojave fiziologjike. Individë të tillë hasen
rrallë në organizata. Kjo është më shumë karakteristikë e të porsalindurve.

• Niveli 2. Fisnor. Këta individë karakterizohen nga varësi e lartë. Ara

ndikohen fuqimisht nga tradita dhe nga pushteti që ushtrojnë mbi ta
personat me autoritet.

• Niveli 3. Egoncentrik. Këta individë besojnë në individualizimin e pastër.

Ata janë agresiv dhe egoistë. I përgjigjen kryesisht pushtetit.
• Niveli 4. Konfromist. Këta individë besojnë në individualizmin e pastër,
kanë vështirësi në pranimin e njerëzve me vlera të ndryshme nga të tyret
dhe dëshirojnë që të tjerët të pranojnë vlerat e tyre.

• Niveli 5. Manipulues. Këta individë përpiqen të arrijnë objektivat e veta

duke manipuluar gjera dhe njerëzit. Ata janë materalistë dhe përpiqen me
çdo kusht që të arrijnë një status më të lartë dhe njohje nga të tjerët.

• Niveli 6. Sociocentrik. Këta individë konsiderojnë më të rendësishëm

pranimin dhe pëlqimin e tyre nga të tjerët dhe shkuarjen mire me ta, me
shume sesa ecjen perpara ne jetë. Ata nuk kanë në konsideratë
materializimin, manipulimin dhe konformitetin.
• Niveli 7. Ekzistencial Këta individë kanë shkallë të lartë
tolerance për situata të dykuptimta dhe për persona me vlera
të ndryshme nga të tyret. Ata protestojnë ndaj sistemeve
jofleksibile, politikave shtrenguese, simboleve të statusit dhe
përdorimit arbitrar të autoritetit.
 Qëndrimet
•Qëndrimet janë ndjenjat tona për një çështje të caktuar.
•Objekt i qëndrimit mund të jenë njerëzit (Atifete
Jahjaga, Hashim Thaqi), prindërit tonë, grupe të njerëzve
(PDK, LDK), institucionet (Gjykata Kushtetuese),
produktet (Vita, Pepsi), Veturat (Mercedes, Fiat), etj.
• Qëndrimet munden me qenë për ose kundër, pozitiv
ose negativ dhe në raste të caktuara mund jenë
neutrale.
• Qëndrimet involvojnë gatishmërinë tonë për të
reaguar; sidoqoftë, për arsye të caktuara nuk reagojmë
gjithmonë bazuar në qëndrimet ton
 Qëndrimet
• Njohuria: Sa më shumë informata kemi për një temë të
caktuar, aq më të fortë do ta kemi qëndrimin tonë.
• Interesimi: Sa më shumë të na prek tema personalisht,
aq më të fortë do ta kemi qëndrimin tonë (psh., cili
është qëndrimi juaj për implementimin e provimeve
finale në AAB vs. në Universum?
• Identifikimi social dhe ndërlidhja me vlerat tona: Sa më
e rëndësishme është tema dhe identifikohet me ne aq
më të fortë do ta kemi qëndrimin tonë(psh.,
diskriminimi, qëndrimi jonë për abortin, duhanin,
alkoolin, tradhtinë, etj).
 Komponentët e qëndrimeve
Formimi– opinioni ose bindja

Afekti– emocioni ose ndjenja si rezultat I

opinionit / bindjes se krijuar

Sjellja – veprimi I ndërmarr

 Burimet e qëndrimeve

• Formimi i qëndrimeve fillon herët në fëmijëri.

• Qëndrime kanë burime të ndryshme:

• familja,
• shokët,
• media,
• etj.

• Qëndrimet ndryshojnë më kohë me marrjen e

informatave dhe përvojave të reja.
 Vlerat kundrejt Qëndrimeve (dallimi)
• Qëndrimet nuk janë të njejta me vlerën. Vlerat janë koncept me i gjerë.
Qëndrimet janë me specifike se vlerat.
Lexo secilën pikë dhe trego pozicionin tënd dmth pajtohesh apo nuk pajtohesh me
to:
1. Edukimi është I rëndësishëm
2. Të gjithë kanë të drejtë të edukohen
3. Të edukohesh dmth të fitosh njohuri
4. Çdo ditë gëzohem që shkojë në shkollë
5. Mërzitem kur nuk shkojë në shkollë.
6. Të Shtunën ndihem keq që nuk shkojë në shkollë.
Shiko pikat 1, 2 dhe 3 dhe trego se çka mendon për edukimin. Këto janë vlerat e
juaja.
Mund të pajtohesh me 3 pikat e para sepse e vlerëson edukimin dhe e konsideron
të rëndësishëm. Sidoqoftë, qëndrimi juaj për shkollën mund të jetë ndryshe.
Shumë mund të mos pajtohen me pikat 4, 5 dhe 6.
Shumë qytetarë mund te mospajtohen me luftën (qëndrimi tyre), por e dine dhe
ndjejnë se është detyra tyre për te luftuar (vlerat e tyre).
 Ndryshimi i qëndrimeve
• Ka dy lloje pengesash kryesore për ndryshimin e qëndrimeve. E para ka të
bëjë me faktin që qëndrimet aktuale kanë nënkuptuar për një kohë të
konsiderueshme një mënyrën të caktuar sjelljeje. Individi e ka të vështirë
të ndryshojë qëndrimin, sepse i duket që mohon gjithë sjelljen e atij çasti.
• Pengesë tjtër, është edhe mungesa e informacionit rrugen që mund të
ndiqen për të kapercyer këto pengesa.
Mund të jepet me shume informacion.
Mund të përdoret frika.
Ndikimi i shokëve apo bashkëpunëtorëve
Përfshirja e individëve me qëndrime negative në grupe që përpiqen për
rregullimin e gjendjes.
 Qëndrimet në punë
• Përfshirja në punë mund të shpjegohet si masa në të cilën një
person e identifikon veten me punë e tij dhe merr pjesë aktive
në kryerjen e saj. Përkushtimi ndaj organizatës është një
tregues I besnikërisë dhe indentifikimit me organizatën.
Kënaqësia në punë, është vlerësimi pozitiv, apo negativ që ka
punonjësi për punë, në vetvete, mardhëniet me kolegët,
mbikqyrjen, pagen dhe muundësitë e përparimit në karrierë.
 Kënaqësia në punë
• Koncepti i kënaqësisë mund të përkufizohet si masa në të
cilën një individ ndjen pozitivisht ose negativisht në lidhjen
me çështjen të ndryshme që kanë të bëjnë me detyrat e
punës, mjedisin e punës dhe marredhëniet me punonjësit e
tjerë.
Teoritë që shpjegojnë sjelljen e individit në punë
• Plotësimi i nevojave
• Mospërputhjet
• Ruajtja e vlerave
• Drejtësia
• Elementet gjenetike
 Kënaqësia në punë për dy punëtorë
Niveli I kënaqësisë
Faton
5 Linda

0
Puna Ambienti Mbikqyrja Avansimet Total
Paga Kolegët Benefitet Politikat

Faktorët e kënaqësisë
 Efektet e kënaqësisë
• Kënaqësia dhe mungesa
• Kënaqësia dhe qarkullimi
• Kënaqësia dhe produktiviteti
• Efektet tjera
 Më pak aksidente në punë
 Mesojnë detyra te reja shpejte
 Ndihmojnë bashkepuntoret
 Ndihmojnë konsumatorët
 Më bashkepunues
 Kanë me shume prirje per t’u sjelle ne menyren te pershtatshem me
rregullat dhe kulturen e organizates
 Përkushtimi ndaj organizatës
• Përkushtimi ndaj organizatës është një qëndrimet tipike në
punë që mund të përkufizohet si: 1) deshira e forte per tu
mbetur anetar I nje organizate te caktuar; 2) vullneti per t’u
perpjekur shume per organizate; 3) besimi i palekundur dhe
pranimi i vlerave dhe objektivave te organizates
 Pyetje per diskutim
• 1.Para njezet vjetesh punonjesit e rinj ishin me te ndershem
dhe me te respektuar. Te sotmit nuk kane me te njejtat vlera.
Komentoni këtë pohim.
• 2. Mendoni se mund te kete ndonje lidhje pozitive
domethenese midis zoterimit te disa vlerave personale te
caktuara dhe nje karriere te suksesshme ne policine
bashkiake, ne ndermarrjen e prodhimt te pijeve freskuese
Coca-Cola ne kopeshtin e femijeve X?
• Kandidatet per shites do te jena me te sukseshem ne qoftese
kane vlera egocentriek. Komentoni per kete:
• Pse kenaqesia ne pune terheq kaq shume vemendjen e
studiuesve te sjelljes organizative? Mendoni se ka te njejten
rendesi ne mendjet e menaxherëve të praktikës?
Argumentojeni.
• Çfare lidhjeje ekziston midis kënaqësisë në punë dhe
mungesave? Qarkullimit? Cila nga lidhjet eshte me e fortë?
• Çfare e percakton kënaqësine ne pune?
• Çfare duhet te beje nje menaxher per te ndryshuar nje
qëndrim specifik të një punonjësi? Jeo shembuj perkatës.
• Faleminderit!!