 Δευτερεύουσες προτάσεις

 Eπιρρηματικές προτάσεις- λειτουργούν ως

επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου.

 Εισαγωγή:

 χρονικοί σύνδεσμοι: όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού,

αφότου, πριν, προτού, μόλις, ώσπου, ωσότου,
όποτε, έως, μέχρι κλπ.

 εκφράσεις: εκεί που, όσο που (να), κάθε (φορά)

που, έως ότου να
 Άρνηση (σπάνια): δεν

 ΑΛΛΑ: μη(ν) μετά το χρονικό σύνδεσμο να, π.χ.

ώσπου να μην…

Π.χ. Θα τα πετάξει όλα, ώσπου να μη μείνει τίποτα.

 Σύγχρονο/ταυτόχρονο: οι δύο πράξεις γίνονται
παράλληλα.
Π.χ. Όταν τρώει, δε μιλάει.
Ταράχτηκα όταν με κοίταξε.
Σκούπιζα ενώ κοιμόταν.

 Συνήθως εισάγονται με τους συνδέσμους: καθώς,

ενώ, όταν, σαν, όσο, εκεί που.
 Προτερόχρονο: η ενέργεια της χρονικής πρότασης
γίνεται πριν από αυτήν της κύριας.
Π.χ. Με θυμήθηκε αφότου έφυγε από την πόλη.
Μόλις έφαγε, κοιμήθηκε.
Σαν χτύπησε δώδεκα η ώρα, καθίσαμε να φάμε.

 Συνήθως εισάγονται με τους συνδέσμους: αφού,

αφότου, μόλις, όταν, άμα, όποτε.
 Υστερόχρονο: η ενέργεια της χρονικής πρότασης
γίνεται μετά της κύριας.
Π.χ. Θα σε περιμένω μέχρι να γυρίσεις.
Ώσπου να βρεις τη λύση, θα ξημερώσει.
Να μου το επιστρέψεις, σε παρακαλώ, πριν να
εκπνεύσει η προθεσμία.

 Συνήθως εισάγονται με τους συνδέσμους: μέχρι

να/που, όσο να/που, πριν, προτού, ώσπου,
ωσότου.
 Με οριστική, όταν δηλώνουν πραγματικό γεγονός.
Π.χ. Καθώς προχωρούσε αμέριμνος στον δρόμο, ήρθε ξαφνικά
επάνω του ένα σπουργίτι.
Καθώς έφευγε, έπαιρνε μαζί του και όλες τις ελπίδες μας.

 Με οριστική που δηλώνει δυνατότητα, όταν εκφράζουν

κάποιο γεγονός που ενδέχεται να γίνει ή κάτι το
απραγματοποίητο.
Π.χ. Όταν θα απολυόταν από τον στρατό, θα έβαζε τις βάσεις
για μια νέα δουλειά.
Μόλις (θα) έβγαινε έξω από την πόρτα του, θα τον
έπιαναν.
 Με υποτακτική αορίστου, όταν δηλώνουν κάτι το
προσδοκώμενο.
Π.χ. Η Έφη θα πάρει το πτυχίο της, πριν να πάρει ο
Γιάννης απολυτήριο.
Άμα περάσουν οι σαράντα μέρες, το παιδί σου θα
γίνει καλά.

 Με υποτακτική ενεστώτα και αορίστου, όταν δηλώνουν

κάτι το επαναλαμβανόμενο.
Π.χ. Θυμάμαι την αδερφή μου όποτε αντικρίζω τα
πράγματά της.
 Oι χρονικές προτάσεις που δηλώνουν το
προτερόχρονο πολύ συχνά δηλώνουν και κάποια
προϋπόθεση.
 Είναι δηλαδή χρονικοϋποθετικές.

Π.χ. Όταν όλοι οι άνθρωποι του κόσμου

εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους,
τότε μόνο υπάρχει ελπίδα για την ειρήνη.
Όταν ξεσπάσει μια κρίση, οι Γιατροί Χωρίς
Σύνορα στέλνουν μια έμπειρη ομάδα για διερευνητική
αποστολή.
 Προσοχή στις χρονικές προτάσεις που εισάγονται με:
άμα, σαν! Οι συγκεκριμένοι σύνδεσμοι εισάγουν και
υποθετικές προτάσεις.

 Ο σύνδεσμος όταν μπορεί να εισαγάγει προτάσεις που

δηλώνουν:
 σύγχρονο, π.χ. Όταν τρώνε, δε μιλάνε.
 προτερόχρονο, π.χ. Θα φύγουμε, όταν ξημερώσει.
 υστερόχρονο, π.χ. Όταν έφτασα, εκείνος είχε ήδη
φύγει.
 Με εμπρόθετους προσδιορισμούς:

Π.χ. Θα φύγω πριν από το φαγητό.

Θα φάω μετά το μπάνιο.
Ξύπνησε από τα χαράματα.
Κατά τα μεσάνυχτα θα πάμε για ύπνο.
 Με αιτιατική του χρόνου:

Π.χ. Εργάζεται μέρα παρά μέρα.

Προς το τέλος του μήνα.
Μέρα να ‘ρθεις, όχι νύχτα.
Δέκα πέντε χρόνια έχουν περάσει από τότε.
Έφτασε στο σπίτι του περασμένα μεσάνυχτα.
 Με χρονικά επιρρήματα:

Π.χ. Σηκώθηκα πρώτα, ύστερα πλύθηκα, μετά

ντύθηκα και κατόπιν πήρα το πρωινό μου.