PSIHOLOGIJA RAZVOJNOG DOBA

Prof.dr Dragan Mitrović

 Ličnost je jedinstvo

Biološkog Psihološkog Socijalnog

OPŠTE RAZVOJNI MODEL
 Vreme
 Intrapsihički faktori

 Interpersonalni faktori

 Faktori višeg reda

 Biološki faktori
OPŠTE RAZVOJNI MODEL VREME
 Svepromene koje se posmatraju dešavaju
se u vremenu, te se u tom smislu postavlja
pitanje načina hronološkog merenja:
 hronološki tok vremena ( promene su vezane
za uzrast ) , tako da dete sa 6 godina
ambivalencija prema majci, sa 7 god. miran
period, sa 8 dete traži majčinu pažnju, sa 9 je
ponovo samostalno ( Gessel i sar)
 razvojni stadijumi gde dolazi do kvalitativne
reorganizacije ponašanja ( Piage, Freud )
 Aspekt KAD se dogadjaj dogodio (
gubitak bliske osobe, hospitalizacija i sl)
OPŠTE RAZVOJNI MODEL
INTRAPSIHIČKI KONTEKST:

Ima najvažnije mesto u razmatranju

psihopatologije
jer se u ovom delu nalazi najviše razvojnih
podataka
 Kako najbolje opisati neko dete
 bihevioralno : treba posmatrati ponašanje
 Frojdovci treba posmatrati ego i odnos ida i superega
 Piage uloga egocentrizma i odnosa asimilacije i
akomodacije
 Erikson značaj sredinskih faktora
 Werner značaj diferencijacije i hijerarhijske integracije
OPŠTE RAZVOJNI MODEL
INTERPERSONALNI FAKTORI

 Predstavljaju interakcije izmedju pojedinaca , od

kojih je interakcija roditelj dete najvažnija u
odredjivanju normalnog tj poremećenog razvoja.
 Takodje i odnos sa vršnjacima, braćom i sestrama
, ali i sa autoritetima ( učitelji) ima značajnu
ulogu u normalnom i poremećenom razvoju.
OPŠTE RAZVOJNI MODEL
KONTEKST VIŠEG REDA:

 odnose se na grupe pojedinaca u kontekstu celine

( porodica, grupa, socijalna klasa, kultura)
OPŠTE RAZVOJNI MODEL BIOLOŠKI
FAKTORI :

 Odnose se na genetsko nasledje, faktore koji

doprinose individualnim osobinama obuhvaćenih
temperamentom kao i na različite faktore koji
su važni za održavanje struktrue i funkcionisanje
tela a posebno mozga.
ISTORIJAT
S. Freude ( 1856-1939)
Three contributions to
the Sexual Theory

 Seksualnost je
prisutna od rodjenja
 Konflikti su prisutni
od rodjenja
 Oni odredjuju ukupni
razvoj
ISTORIJAT
 A. Bandura (1977) :
deca uče imitacijom

 K. Lorenz (1957):
etologija

 J. Bowlby ( 1969) :
vezivanje
ISTORIJAT
 J. Piage ( 1970):
interaktivni,
strukturalni model
razvoja (
predispozicije-uticaj
sredine)

 1980 Informacioni
procesi
 PSIHOLOŠKI POREMEĆAJI –
DOMINANTNA TUMAČENJA
(P.GRAHAM, BERLIN 2004)
 1950 – 1970 psihoanalitička
 1970 – 1995 porodična terapija
 1995 – 2004 kognitivno-bihevioralne
terapija
 interpersonalana psihoterapija
 kognitvino analitička terapija
 problem rešavajuća terapija
 terapija usmerena ka rešenju/trening roditelja
 Da li je ona tu da ostane?
 TIPOVI RAZVOJA
(WEINERT FE I WEINERT S , 1998)
 Model rasta ( kontinuirano kvantitativni razvoj - kao što
su motorne sposobnosti, kognitivni razvoj , jezički razvoj)
 Stepenasti model ( diskontinuirani rast) ( odgovara
Piažeovom razvoju inteligencije ili Frojdovom
psihoseksualnom tumačenju razvoja)
 Model progresivne diferencijacije struktura, funkcija ili
sposobnosti ( emocije)
 Kanalni model ( levak, dimnjak) predpostavlja da se obim
ljudskog ponašanja koje je u početku veoma širok i
plastičan pri rodjenju tokom razvoja redukuje i
specijalizira strukturalno i funkcionalno.
 Humanistički model – osoba je aktivni, rastuće -
produktivni tvorac sopstvenog identiteta
OSNOV RASTA - BIOLOGIJA

 Waddington’s “landscape” model

 TEORIJE VEZIVANJA
( KARPARA ĐV I ĆERVONE D: LIČNOST, DETERMINANTE, DINAMIKA I
POTENCIJALI, DERETA, BEOGRAD, 2003 ).

 Teorije vezivanja odnose se na sklonost da se

naprave emocinalne veze sa odredjenim
individuama, kao bazičnom komponentom
ljudske prirode, koja postoji u početnom obliku
već i neonatalnom periodu i nastavlja da se
razvija tokom života do starosti
 Osnovne biološke funkcije zahtevaju stabilan
odnos izmedju deteta i osobe koja o njoj brine-
 Odnos je dvosmeran i predstavlja medjusobno
zavistan sistem ponašanja.
 TEORIJE VEZIVANJA
 To su afektivni «radni modeli» koji su osnov za
opštije predstave odnosa sa drugim ljudima koje
dete kasnije razvija kada izadje u širi socijalni
svet
 Ti doživljaji vezivanja su internalizovani u
uverenja i očekivanja vezana za druge ljude kao i
za sopstveno uverenje da smo vredni tudje
ljubavi-uverenja koja su predodredjena da utiču
na ličnost tokom celog života ( osnov za
uspostavljanje veze izmedju razvojne i kognitivne
dimenzije).
 Stilovi vezivanja imaju prediktivnu vrednost u
odnosu na razvoj zrele individue i za njenu
socijalnu prilagodjenost.
ODRSTAO

Vygotsky L.S. 1960, razvoj viših mentalnih funkcija

 INTERNALIZACIJA
( L. VYGOTSKY)
SVAKA FUNKCIJA U TOKU KULTURNOG
RAZVOJA ODIGRAVA SE DVA PUTA:
 Prvo, izmedju ljudi kao ineterpersonalna
kategorija
 Potom, kao intrapsihička kategorija
INTERNALIZACIJA SOCIJALNIH
ISKUSTAVA
(G H MEAD , 1934)

Egzistencijalistički model:
Moj unutrašnji Roditelj razgovara sa
mojim unutrašnjim bićem ( Detetom)
radeći na razvoju moje egzistencije u
esenciju ( Odraslog).
 RAZVOJNE KRIZE
E. ERIKSON
 Poverenje ------- Nepoverenje

 Autonomija --------------- Stid

 Initicijativa ------------- Krivica

 Marljivost ---------- Inferiornost

 Identitet ------ Konfuzije uloga

 Intimnost ----------- Izolacija

 Plodnost ---------- Stagnacija

 Integirtet --------------- Očaj

 KULTURNI I SOCIJALNI UTICAJI
URIE
BRONFENBRENNER
(1977) :
DETE - DIJADE

SREDINA
 MIKROSISTEM

 MEZOSITEM

 MAKROSISTEM
ODNOS DETE - RODITELJ

PERMISIVAN
Schaefer, 1959
sloboda
Indiferentnost
kooperativnost
odbijanje LJUBAV
GRUBOST

posesivnost prezaštićenost

AUTORITATIVAN
RAZVOJ MORALA ( KOLBERG)
 Prekonvencionalna faza – izbegavanje kazne i dobijanje
nagrade
 Nivo 1: ne krade zbog toga što će biti kažnjen
 Nivo 2: trgovački moral – pravi se dogovor oko poštene
razmene ... ako ...onda ...

 Konvencionalna faza prihvatanje socijalnih normi

 Nivo 3: kako će se drugi osećati ako se ja tako ponašam
 Nivo 4: poštuje se red i zakon, ... moja dužnost je da ...
 Postokonvencionalna faza lični standardi, a ne zbog
autoriteta ili društvenih normi ( 20%ljudi)
 Nivo 5: zakoni su postavljeni dovorom i mogu se menjati
demokratskim putem
 Nivo 6: univerzalne ljudske vrednosti( pravda, jednakost,
respekt)
 4 KOMPONENTNI MODEL
RAZMEVANJA DISTORZIJA U
ADOLESCENCIJI
JA SVET
 PRINCIP
SAMOREGULACIJE)
 KONCEPT
SOCIJALNOG
UČENJA)
 KONCEPT
SOCIJALNO-
EMOCIONALNE
VEZANOSTI
 KONCEPT
ŽIVOTNIH CIKLUSA
E.Erikson – PSIHOSOCIJALNI
RAZVOJ