OSNOVI MENADŽMENTA

POGLAVLJE 1
MENADŽMENT I MENADŽERSKI POSAO

Sadržaj poglavlja:
• Definisanje i značaj menadžmenta,
• Odnos menadžmenta prema nauci, rukovođenju,
upravljanju, organizaciji i preduzetništvu,
• Menadžerske uloge, područja, nivoi menadžmenta,
menadžerska znanja i resursi koji se koriste,
• Proces menadžmenta,
• Prepoznavanje poslova menadžera,
• Studije slučaja koji ukazuju na:
potrebu kontinuiranog obrazovanja menadžera i odnos
između menadžmenta i preduzetništva

1
 POGLAVLJE 1 Stranica 20-23

DEFINISANJE I ZNAČAJ MENADŽMENTA

• Korijen riječi menadžmenta (to manage – uspjeti, poći za

rukom, izaći na kraj sa problemima, upravljati, raditi,
rukovoditi),
• Značaj: velika zastupljenost u izučavanju, zastupljenosti u
raznim naučnim oblastima i disciplinama, postojanje
posebnih fakulteta, univerziteta i instituta za menadžment,
vrlo eksploatisan pojam
• Manager i management su izvedene riječi, a označavaju
disciplinu, predmet i osobu koja se bavi menadžmentom,
• Menadžment je anglicizam, pravilan izgovor je
“menidžment”

2
 POGLAVLJE 1 Stranica 20-23

DEFINISANJE I ZNAČAJ MENADŽMENTA

• Postoje razne definicije menadmenta,

• Prve definicije su dali tvorci menadžmenta:
F. Taylor i H. Fayol
• F. Taylor postavio osnove naučnog menadžmenta, koji
vodi ka većoj efikasnosti i produktivnosti. H. Fayol
definisao menadžment kao planiranje organizovanje,
komadovanja i kontrole
• Definicija mendžmenta glasi: “Menadžment je proces
obavljanja posla preko drugi radi ostvarivanja ciljeva na
dinamičnom okruženju uz efikasno i efektivno korištenje
ograničenih resursa putem menadžerskih funkcija:
planiranja, organizovanja, kad. popunjavanja, vođenja i
kontrola.” 3
 POGLAVLJE 1 Stranica 24-30

ODNOS MENADŽMENTA PREMA NAUCI

ORGANIZACIJI I PODUZETNIŠTVU
• Menadžment je nauka (služi se naučnim diciplinama,
organizirano znanje), prakse, vještina, pa i umjetnosti;
• Širi je pojam od poduzetništva. Menadžer je poduzetnik, a
poduzetnik ne mora biti menadžer;
• Provodi se u okviru organizacije. Provode ga ljudi na
organizovan i strukturiran način radi dostizanja ciljeva;
• Razlike između organizacije kao strukture i organizovanja
kao jedne od sastavnih funkcija menadžmenta;
• Razlike između menadžmenta i upravljanja i vođenja.
Upravljanje podrazumijeva vlasništvo, vođenje je jedan
od funkcija menadžmenta
• Poduzetništvo prema P. Druckeru
• Slika 1-6 Griffin 4
 POGLAVLJE 1 Stranica 32-34 i 42

MENADŽERSKE ULOGE, NIVOI MENADŽMENTA,

MENADŽERSKA ZNANJA I RESURSI KOJI SE KORISTE
• Interpersonalne (nominalni vođa, povezivač);
• Informativne (monitor, odašiljač, glasnogovornik);
• Odlučivanja (preduzetnik, korektor poremećaja, alokator
resursa, pregovarač);
• Nivoi menadžmenta (Top, Middle, Low), menadžerska
piramida;
• Vrste znanja koje pretežno koriste pojedini nivoi
menadžmenta (tehnička, društvena, konceptualna);
• Vještine: pregovaranje, komuniciranja, dijagnostička,
korištenje vremena, liderske vještine itd.
• Resursi kojim se koristi menadžer (fizički, informacijski i
finansijski)
5
 POGLAVLJE 1 Stranica 32-34 i 42

MENADŽERSKE ULOGE, NIVOI MENADŽMENTA,

MENADŽERSKA ZNANJA I RESURSI KOJI SE KORISTE
• Informativne uloge Skica 1 Griffin
• Monitor – sakupljač informacija
• Odašiljač
• Glasnogovornik
• Interpersonalne uloge
• Nominalni vođa,
• Vođa
• Povezivač
• Uloge odlučivanja
• Poduzetnik
• Korektor poremećaja
• Alokator resursa
• Pregovarač
6
 POGLAVLJE 1 Stranica 35-36

SISTEMSKI PRISTUP MENADŽMENTU I

PROCES MENADŽMENTA
• Pojam sistema;
• Minimum elemenata svakog sistema i specifičnost
poslovnih sistema
• Osnovne osobine svih sistema: ravnoteža, stabilnost,
samoudesivost i relativna izolovanost
• Proces menadžmenta (Griffin – skica 2)

7
 POGLAVLJE 1 Stranica 44-47

SAMOTESTIRANJE I STUDIJI SLUČAJEVA VEZANO

ZA POVEZANOST MENADŽMENTA I PODUZETNIŠTVA
• Za samotestiranje i ispitivanje predispozicije – upitnik iz
knjige str. 44
• Studij slučaja za neophodnost stalnog izvora znanja iz
menadžmenta
(Primjer: IMI Ženeva, LBS London, IMDI Lozana, MBA
Francuska, Brdo kod Kranja Slovenija, KZC Zenica);
• Primjer uspješnog poduzetništva McDonalds – prvi naziv
firme QSCV koji asocira na: kvalitet, uslužnost, čistoću i
vrijednost, osoblje poznaje strane jezike, igraone za
djecu, stalne edukacije, radnje u cijelom svijetu, pakovana
hrana;
• Primjer: povezanost menadžmenta i poduzetništva:
Dječak sa žlicama i nastanak poznate firme IKEA 8
 POGLAVLJE 2
FAZE U RAZVOJU MENADŽMENTA

9
 POGLAVLJE 2
FAZE U RAZVOJU MENADŽMENTA

• Faze u razvoju menadžmenta;

• Klasična teorija ili pravac;
• Neoklasična terorija ili pravac;
• Moderna teorija ili pravac;
• Postmoderna teroija ili pravac;
• Menadžment u uslovima tranzicije;
• Menadžment budućnosti;
• Studij slučaja iz prakse.

10
 POGLAVLJE 2 Stranica 53-73

FAZE U RAZVOJU MENADŽMENTA

• Prethodna proučavanja (Sumeri, Stari Egipćani,

Babilonci, Grci, Rimljani, Kinezi, Venecijanci, Srednji
vijek, rana industrijalizacija)
(orijentaciono od postanka svijeta do kraja 18. stoljeća)
• Klasična teorija (Teylorizam, Fayolizam, Veberizam
nastanak i razvoj industrijalizacije (parna lokomotiva,
motor sa unutrašnjim sagorijevanjem, tkalački razboj);
• Neoklasična teorija (orijentaciono 1920 – 1950)
(Elton Mayo, Hawthorneova studija)
• Moderna, savremena teorija ili pravac
(orijentaciono 1950 – 1990) – više pravaca

11
 POGLAVLJE 2 Stranica 53-73

FAZE U RAZVOJU MENADŽMENTA

• Postmoderna teorija ili pravac

(orijentaciono 1990 – do danas)
(neoekonomski romantizam, neomenadžment,
neomarksistička kritika);
• Menadžment u uslovima tranzicije (privatizacija u
socijalističkim zemljama, ratovi i krize)
• Krizni menadžment
• Menadžment budućnosti (uloga žene u menadžmentu,
multikulturalizam, predviđanje budućnosti).

12
 POGLAVLJE 2 Stranica 55-61

OSNOVNE KARAKTERISTIKE KLASIČNE

ŠKOLE ILI PRAVCA
• Podpravci u okviru klasične teorije (naučni menadžment,
administrativna teorija upravljanja, model birokratske
organizacije) – “Teorija cijeđenja znoja”
• Naučni menadžment, utemeljitelj F. Taylor, “Otac
naučnog menadžmenta”, djelo “Principi naučnog
menadžmenta, osnove učenja: razvoj nauke, selekcija
radnika, podjela rada ili:obući treniraj platii, sljedbenici:
Frank i Lillian Gilberth, H. Grant, Mary Parker Follet,
Hanry Ford, Gerson
• Administrativni menadžment, utemeljitelj: H.Fayol, glavno
djelo: “Opći i industrijski menadžment, osnovna učenja:
definisao funkcije mandžmenta, definisao principe
menadžmenta, definisao funkcije preduzeća.
13
 POGLAVLJE 2 Stranica 55-61

OSNOVNE KARAKTERISTIKE KLASIČNE

ŠKOLE ILI PRAVCA
• Sljedbenici: Mary Parker Follet, Mrwik, Charles Bernard.
• Model birokratske organizacije: utemeljitelj Maks Weter,
osnove učenja: podjela rada, pravila i procedure,
autoritet, formalana organizacijska struktura.

14
 POGLAVLJE 2 Stranica 61-63

OSNOVNE KARAKTERISTIKE NEOKLASIČNE

ŠKOLE ILI PRAVCA
• Razlozi nastanka neoklasične teorije, nedostaci klasične
teorije;
• Čovjek nije mšina već pshiloško i sociološko biće;
• Glavni predstavnik Elton Mayo, nastala na osnovu
istraživanja u Hawthornu (General Electric Company);
• Sljedbenici Douglas McGregor, Maslow, Teorija “X” i “Y” i
druge teorije motivacije;
• Faze istraživanja u Hawthornu: eksperiment sa
osvjetljenjem, eksperiment sa promjenom radnih uslova,
eksperiment sa ispitivanjem međuljudskih odnosa i
ukazivanja pažnje adnika, eksperiment sa utjecajnom
grupom i timskim radom;
15
 POGLAVLJE 2 Stranica 61-63

OSNOVNE KARAKTERISTIKE NEOKLASIČNE

ŠKOLE ILI PRAVCA
• Najznačajniji aspekti učenja: čovjekovo ponašanje,
neformalna organizacija, participacija i rukovođenje;
• Pojava socijološkog pravca (Max Weber, Emil Durkheim)
• Pojava industrijske psihologije (Hugo Münsterberg)
• Slika sa slajda 2-11 Griffin

16
 POGLAVLJE 2 Stranica 64-70

OSNOVNE KARAKTERISTIKE
MODERNE TEORIJE
• U okviru moderne teorije nastalo je više podpravaca i to:
strukturalistički, sociotehnološki, sistemski, kvantitativna
teorija, situaciona teorija, teorija strateškog
menadžmenta, teorija društvene odgovornosti, teorija
organiazcijskog ponašanja, teorija “X”, “Y”, KK, Teorija
izvrsnosti, 7S itd;
• Sa aspekta menadžmenta naročito je značajna sistemska
teorija ili pravac, kvantitativna teorija, situacijska teorija,
informacijskih tehnologija, “7S”;
• Sistemska teorija ili pravac (vidi sistemski pristup
menadžmentu iz prvog poglavlja), vrste sistema,
karakteristike sistema, minimum elemenata sistema itd.
17
 POGLAVLJE 2 Nema u knjizi

OSNOVNE KARAKTERISTIKE
POSTMODERNE TEORIJE
• Organizacijski imperativ postmoderne teorije;
• Uporedni pregled moderne i postmoderne teorije;
• Polazište postmoderne teorije (neokonomski romantizam;
neomenadžment, neomarkstistička kritika);
• Neokonomski romantizam (u fokusu / osnovi potrošnja);
• Neomenadžment (u fokusu potrošnja ali i proizvodnja i
njihova međuzavisnost);
• Neomarksistička kritika (na menadžment utiču ne samo
subjekti već i objekti procesa proizvodnje i stvaranje nove
vrijednosti;

18
 POGLAVLJE 2 Nema u knjizi

OSNOVNE KARAKTERISTIKE
POSTMODERNE TEORIJE
• Makro aspekt postmoderne teorije (što karakteristiše
svijet kao cjelinu: talijanska moda i dizajn, japansko i
azijsko poduzetništvo, evropska sociodemokratija,
sjevernoameričko pregovaranje;
• Mikro aspekt (pojava novih menadžerskih koncepata
(KAIZEN, Nova znanja itd.);

19
 POGLAVLJE 3
AMBIJENTALNI KONTEKST
MENADŽMENTA
Slika slajd 4-5 griffin
Ili iz naše knjige str 81
Sadržaj poglavlja:
• Definicija i vrste okruženja
• Karakteristike okruženja na početku novog milenija
• Upravljanje okruženjem
• Menadžerska kultura
• Menadžerska etika
• Društvena odgovornost menadžera
(slika)

20
 POGLAVLJE 3 Stranica 84-92

DEFINICIJA I VRSTE
OKRUŽENJA
• Postoje razne definicije okruženja
• Jedna od definicije glasi da je okruženje set sila spoljnih i
unutarnjih koje utiču na menadžment i poslovanje
• Vrste okruženja: prema stepenu uloga, prema stepenu
povezanosti, prema stepenu , prema fokusu, razni aspekti
podjela
• Okruženje može biti stabilno i nestabilno, jednostavno i
kompleksno, a mogu biti i kombinacija između ovih
varijabli;
• Skraćenice za sve vrste okruženja PEST (politička,
ekonomska, socijaloška i tehnološka);
• Podjela okruženja na eksterno, interno i poslovno
21
 POGLAVLJE 3 Stranica 84-92

DEFINICIJA I VRSTE
OKRUŽENJA
• Upravljanje okruženjem prema M. Porteru putem 5 sila
• Poslovno okruženje na početku novog milenija (naučno-
tehnološki razvoj, globalizacija, informatizacija, promjene
vrijednosti, kompleksnost (objasniti svaku od
karakteristika okruženja).

22
 POGLAVLJE 3 Stranica 97-100

MENADŽERSKA KULTURA
I MENADŽERSKA ETIKA
• Defincija menadžerske kulture (skup pravila, vjerovanja,
ponašanja, običaja i odnosa koji pomažu menadžeru da
razumije što se smatra važnim u organiazciji);
• Teorija kulturnog sklada u menadžmentu;
• Karakteristične menadžerske kulture (sklonost ka
inovacijama, žargon, izled, odnos itd.)
• Pojavljuje se na vidljivom i nevidljivom nivou
• Definicija menadžerske etike (razne definicije, a jedna od
njih je nauka o moralu;
• Etički je formalni, pisani dokument o etičkim standardima
• Razne teorije morala ( prava, pravde, utilitarna teorija)

23
 POGLAVLJE 3 Stranica 97-100

MENADŽERSKA KULTURA
I MENADŽERSKA ETIKA
• Pravila za etičko ponašanje (pružiti jasne smjernice... i
upustva...);
• Faktori menadžerske etike
• Etički kodeks (Primjer iz prakse – EK za državne službe u
SAD);

24
 POGLAVLJE 3 Stranica 100-102

DRUŠTVENA ODGOVORNOST
MENADŽERA
• Definicija i značaj društvene odgovornosti
• Razlozi “za” i “protiv” uključenja menadžmenta u
društvene procese
• Socijalna odgovornost i socijalna osjetiljivost kompanija i
menadžera;
• Stakeholderi i stockholderi;
• Društvena osjetljivost kompanija i menadžera.

Slika

25
 POGLAVLJE 4 Stranica 107-127

MEĐUNARODNI MENADŽMENT

Slika hriona iz naše knjige

• Sadržaj poglavlja
• Definisanje i terminologija u međunarodnom
menadžmentu
• Modeli aktivnosti na stranom tržištu (izvoz, uvoz,
licenciranje, joint venture, uspostavljanje vlastitog posla u
stranoj zemlji, frančajzing, direktne investicije, globalne
integracije, globalni početak);
• Faktori uspjeha na globalnom tržištu;
• Oblici organizovanja i povezivanja u međunarodnim
odnosima;
• Studij slučaja: Boeing i Cementara Kakanj
26
 POGLAVLJE 5 Stranica 131

RAZLIKA IZMEĐU FUNKCIJE MENADŽMENTA

PO H. TAYLORU I SAVREMENIH AUTORA
• Sadržaj poglavlja
• Funkcije menadžmenta po Tayloru:
a) Planiranje
b) Organiziranje
c) Komandovanje
d) Koordinisanje
e) Kontrola
• Funkcije menadžmenta po savremenim autorima
a) Planiranje
b) Organizovanje
c) Kadrovsko popunjavanje
d) Vođenje
e) Kontrola
27
 POGLAVLJE 6 Stranica 179-201

PLANIRANJE

Sadržaj poglavlja SLIKA

• Definicija i značaj planiranja;
• Priroda i neophodnost planiranja;
• Odnos planiranja prema drugim funkcijama
menadžmenta;
• Vrste planova;
• Vizija, misija i ciljevi;
• MBO;
• Kako postavljati ciljeve
• Hijerarhija i recikliranje ciljeva

28
 POGLAVLJE 6 Stranica 179-201

PLANIRANJE

• Jednokratno planiranje (program, projekat, feasibility

studija, biznis plan, aktivnost, projekt menadžment);
• Studij slučaja (SAS Skandinavski avio sistem ili neki drugi
koji asocira na upravljanje pomoću ciljeva (MBO).

29
 POGLAVLJE 7 Stranica 216-244

OSNOVE STRATEGIJE I
STRATEŠKOG MENADŽMENTA
Sadržaj poglavlja:
• Pojam, vrste i tehnike strategije;
• Strateške tehnike (Banchmarking, SWOT, Portfolio,
PIMS, Analize GAP-a);
• Pojam strateškog menadžmenta;
• Proces strateškog menadžmenta;
• Strateška analiza i strateški izbor
• Dijelovi strategije;
• Studij slučaja (Boeing- organizacijsko izdvajanje)

30
HVALA NA PAŽNJI

31