Hemija

RAČUNSKE VJEŽBE

03.11.2017. Travnik MUSLIMOVIĆ ALE

Prirodne nauke - proučavanje prirode i prirodnih pojava (hemija, biologija,
fizika)
Hemija proučava svojstva, sastav tvari, unutrašnju strukturu, promjene tvari –
reakcije kojima su podvrgnute, te sami mehanizmi reakcija.

Hemija ispitujući strukturu, sastav, i svojstva tvari, kao i promjene kojima su te

tvari podvrgnute, skuplja i razvrstava nađene činjenice, te iz sličnosti većeg
broja činjenica izvodi se općenitija činjenica kaja ih obuhvata – Prirodni zakon
 Zakoni hemijskog spajanja
• Zakon o održanju mase (Lavoisier) –
Nikakve promjene se ne mogu opaziti u
ukupnoj masi svih tvari koje sudjeluju u
hemijskoj reakciji ili,
za vrijeme neke hemijske reakcije ne mijenja
se ukupna masa svih tvari koje sudjeluju u
hemijskoj reakciji, znači pri hemijskom
procesu materija se ne može ni uništiti ni
stvoriti.
Zakon stalnih omjera mase (Proust) – neki
hemijski spoj uvijek sadrži iste hemijske elemente
spojene u istom stalnom omjeru masa

11,19 g H2 +88,81 g O2 100g H2O

11,19 g H2 +100 g O2 100g H2O + 11,19gO2

Zakon umnoženih omjera masa (Dalton) – kada
se dva elementa spajaju tako da daju više nego
jedan spoj, onda su mase jednog elementa u
jednostavnim umnoženim omjerima s masom
drugog elementa s kojim se spaja, mase
elemenata se odnose kao mali cijeli brojevi.
Tako se 100g N2 spaja sa:
57g O2 u N2O
114g O2 u NO
171g O2 u N2O3
228g O2 u NO2
285g O2 u N2O5
Odnos mase kiseonika i azota 1:2:3:4:5
Zakon spojnih masa (Richter) – masa dvaju
elemenata koji reagiraju s nekim trećim iste
mase, reagiraju i međusobno , a isto tako i s
nekim četvrtim elementom jednake i određene
mase.
npr. 1 g Vodonika reaguje sa 3g ugljika, čineći
metan, a sa osam grama kiseonika čineći vodu.
Iz zakona slijedi da će 3 g ugljika reagovati sa 8g
kiseonika čineći CO2
Zakon spojnih volumena (Gay –Lussac) – volumeni
plinova koji međusobno reaguju ili nastaju hemijskom
reakcijom stoje u omjeru malih cijelih brojeva, kada su
mjrenja pri standardnom pritisku i temperaturi.

1 dm3 O2 + 2 dm3 H2 2 dm3 H2O(g)

1 dm3 Cl2 + 1 dm3 NH3 NH4Cl (s)

Da bi rastumačio Gay –Lussacov zakon, Avogadro
postavlja hipotezu o molekulama, da najmanje čestice
nekog plina nisu atomi, već skupine malog broja atoma.
Muđunarodni sistem jedinica i prefiksa
Kilogram – definiran je materijalnim uzorkom
prakilograma

Temperatura – definirana je trojmom tačkom

vode, ako je mirovanje atoma i molekula u nekom
aspolutno, tu temperaturu nazivamo apsolutnom
ili termodinamičkom nulom, dok je Celzijusova
nula konvencionalna i odgovara temperaturi
mržnjenja vode.
Količina tvari–mol– je ona količina tvari koja sadrži onoliko
jedinki koliko je sadržana u tačno 0,012kg izotopa ugljika 12.

Gustoća tvari pri datoj temperaturi je odnos mase i

volumena.

m
 kg / m 3
V

nije SI jedinica
Vrlo male i vrlo velike mjerne podatke je često praktičnije izraziti pomoću
potencije od 10

 0.000014 m3 = 1,4*10-5 m3

101300 Pa = 1,013*105 Pa

300 000 000 m/s

3*108 m/s
0.00000021g/l
2,1*10-7 g/l
1.Masu rastvora od 5 g izraziti
pomoću potencije od 10 u
kilogramima?
m=5g
m=5*10-3 kg
2.SI jedinica za zapreminu je 1 m3. Dozvoljena je
upotreba jedinica litar (l), koja se najčešće koristi u
hemiji. 1l=1dm3
Zapreminu rastvora od 150 cm3 izraziti u:a)m3; b)l.

a) 1cm=0.01m=10-2m
1cm3=(10-2m)3=10-6m3
V=150cm3=150*10-6m3=1.5*10-4m3

b) 1cm=0.1dm=10-1dm
1cm3=(10-1dm)3=10-3dm3
V=150cm3=150*10-3dm3=0.15dm3=0.15L
3.Gustina tvari definiše se kao odnos mase i zapremine
ρ=m/V.SI jedinica za gustinu je kg/m3. U hemiji najčešće
korištene jedinice su g/dm3 odnosno g/l.

Gustinu rastvora od 1,2 g/cm3 izraziti u:

a)kg/m3; b)kg/dm3; c)g/dm3; d)g/l.
3
g 10 kg 3 kg
  1,2 cm 3  1,2 * 6 3  1,2 *10 3
10 m m
g 10 3 kg kg
  1,2 3
 1.2 * 3 3
 1.2
cm 10 dm dm3
g 1.2 g g
  1.2 3  3 3  1.2 *10 3

cm 10 dm dm 3
3 g
  1.2 *10 s obzirom da je 1dm 3  1l
l
4.Izraziti vrijednost pritiska od 1atm u mmHg i Pa?
Relativna atomska masa Ar (atomska težina) je broj koji
pokazuje koliko je puta prosječna masa atoma nekog
elementa veća od atomske jedinice mase. Atomska
jedinica mase je 1/12 mase atoma izotopa 12C i iznosi
1,660531*10-27kg.

Relativna molekulska masa Mr je broj koji kaže

koliko je puta masa molekule nekog spoja veća
od atomske jedinice mase. Molekulska težina
dobije se zbrajanjem atomskih težina.
8.Izračunajte relativnu molekulsku masu fosfatne
kiseline H3PO4?
3*Ar (H)=3,0237
1*Ar (P)=30,9738
4*Ar (O)=63,9976
Mr(H3PO4)=97,9951
M=Mr g/mol ; odnosno M=m/n

NA =broj atoma, molekula,N/n

6,022*1023 mol-1
9.Koliko grama cink oksida nastaje izgaranjem 1 kg
cinka, ako u cink oskidu na svaki atom cinka dolazi
1atom kiseonika?
n(Zn)= m/M=1000g/65,38gmol-1 =15,30mol
Mr(ZnO)=81,3794g/mol
Zn+1/2O2 ZnO
n(Zn)=n(ZnO)
m(ZnO)= n(ZnO)*M(ZnO)=15,30mol*81,3794gmol-1
m(ZnO)=1244,7g
10.Koliko atoma ima u 1mg zlata?
n(Au)=m/M=0,001/196,966gmol-1
n(Au)=5,077*10-6mol

N
n( Au)  ; N(Au)  n * N A  5,077 *10 6 mol * 6,022 *10 23 mol 1  3,057 *1018
NA
1. Razvrstaj naveden pojmove u tabelu.
Srebro, kuhinjska so, zlato, ugljen dioksid, kruh,
majoneza, prirodni 100% sok od jabuke, voda za piće

Hemijski elementi Hemijska jedinjenja Smjese

2.