SISTEM NOMBOR

 Kebanyakan sistem komputer (sistem digital)

melakukan operasi pengiraan nombor dalam kuantiti
yang banyak.
 Maka, sistem penomboran yang digunakan oleh
sistem digital perlu diketahui dari segi :

– Bagaimana pernyataan nombor tersebut!

– Bagaimana operasi arithmetik dilakukan!
SISTEM NOMBOR

 Jenis-jenis Sistem Nombor:-

 Decimal (asas 10)
 Binari (asas 2)
 Oktal (asas 8)
 Hexadecimal (asas 16)
 Nombor Decimal

 Terdiri daripada 10 angka iaitu 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.

 Ia merupakan nombor ‘Asas 10’.
 Salah satu contoh dalam sistem nombor Decimal adalah 1428.79
atau 1428.7910 . Kedudukan setiap digit menunjukkan magnitud
bagi setiap digit tersebut iaitu:-

Pemberat 103 102 101 100 10-1 10-2

Nilai 1 4 2 8 . 7 9

 Secara pernyataan matematik:-

 142810= 1 x 103 + 4 x 102 + 2 x 101 + 8 x 100
Nombor Binari

 Terdiri daripada 2 angka iaitu 0,1. Ia merupakan nombor ‘Asas

2’.
 Salah satu contoh dalam sistem nombor Binary adalah 1001.01
atau 1001.012 . Kedudukan setiap digit menunjukkan magnitud
bagi setiap digit tersebut iaitu:-

Pemberat 23 22 21 20 2-1 2-2

Nilai 1 0 0 1 . 0 1

 Secara pernyataan matematik:-

10012= 1 x 23 + 0 x 22 + 0 x 21 + 1 x 20
 Dalam no. Binary, bilangan digit dipanggil bit.
Nombor Octal

 Terdiri daripada 8 angka iaitu 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Ia merupakan

nombor ‘Asas 8’.
 Salah satu contoh dalam sistem nombor Octal adalah 5641.27
atau 5641.278. Kedudukan setiap digit menunjukkan magnitud
bagi setiap digit tersebut iaitu:-

Pemberat 83 82 81 80 8-1 8-2

Nilai 5 6 4 1 . 2 7

 Secara pernyataan matematik:-

 56418= 5 x 83 + 6 x 82 + 4 x 81 + 1 x 80
Nombor Hexadecimal

 Terdiri daripada 16 angka iaitu 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C,

D, E, F. Ia merupakan nombor ‘Asas 16’.
 Salah satu contoh dalam sistem nombor hexadecimal adalah
5B8F.21 atau 5B8F.218 . Kedudukan setiap digit menunjukkan
magnitud bagi setiap digit tersebut iaitu:-

Pemberat 163 162 161 180 16-1 16-2

Nilai 5 B 8 F . 2 1

 Secara pernyataan matematik:-

 5B8F16= 5 x 163 + B x 162 + 8 x 161 + F x 160
Penukaran Binari - Decimal

 10012 = 1 x 23 + 0 x 22 + 0 x 21 + 1 x 20
=8+0+0+1
= 910

 Penukaran Decimal – Binari N Baki

2 18 0
1810 = ?2
2 9 1

Berhenti apabila N = 0 2 4 0

1810 = 100102 2 2 0
Nombor dibaca
2 1 1 dari nilai bawah ke
0 atas
Penukaran Octal - Decimal

 12718 = 1 x 83 + 2 x 82 + 7 x 81 + 1 x 80
= 512 + 128 + 56 + 1
= 69710

N Baki
8 697 1
 Penukaran Decimal – Octal
8 87 7
69710 = ?8
8 10 2
Berhenti apabila N = 0 Nombor dibaca
8 1 1 dari nilai bawah ke
69710 = 12718 atas
0
Penukaran Hexadecimal - Decimal

 1E516 = 1 x 162 + E x 161 + 5 x160

= 256 + (14 x 16) + 5
= 48510

 Penukaran Decimal – Hex N Baki

48510 = ?16 16 485 5

16 30 14=E
 Berhenti apabila N = 0 Nombor dibaca
48510 = 1E516 16 1 1
dari nilai bawah ke
16 0 atas
Penukaran Octal ke Binari
dan Binari ke Octal

 Ada dua kaedah penukaran iaitu

secara:
– ‘terus’ (direct conversion) atau Octal Binari
– melalui decimal (octal .decimal.binary)
0 000
 Untuk melaksanakan penukaran
1 001
melalui kaedah direct conversion,
hubungan antara no. octal ‘1’ digit dan 2 010
no. binary ‘3’ digit perlu diketahui. 3 011
 Kaedah kedua, iaitu melalui decimal 4 100
telah dipelajari! 5 101
 Tukarkan no berikut:- 6 110
(a)2768=?2 (b) 10101112=?8 7 111
Penukaran Hex ke Binari
dan Binari ke Hex

 Ada dua kaedah penukaran iaitu

secara
– ‘terus’ (direct conversion) atau
– melalui decimal (hex . decimal . binary)
 Untuk melaksanakan penukaran
melalui kaedah direct conversion,
hubungan antara no. hex ‘1’ digit dan
no. binari ‘4’ digit perlu diketahui.
 Kaedah kedua, iaitu melalui decimal
telah dipelajari!

 Tukarkan nombor berikut:-

(a) F516=?2 (b) 10101112=?16
(c) 7758=?16 (d) A116=?8

 Rujuk Jadual Berikut untuk tukar nombor di atas

KOD BINARI

 Sistem Nombor Kod Binari yang biasa

digunakan adalah :-
 Kod BCD (Binary Coded Decimal)
 Kod Excess -3
 Kod Gray
 Kod ASCII
Kod BCD (Binary Coded Decimal)

 Mengungkapkan setiap Desimal Binari BCD 8421

digit Decimal kepada 4 0 0000 0000

1 0001 0001
digit Binari. 2 0010 0010

 Salah satu kod yang 3 0011 0011

4 0100 0100
popular adalah kod 5 0101 0101
BCD 8421, dimana 6 0110 0110

pemberat bagi digit 7 0111 0111

8 1000 1000
binary hanya terhad 9 1001 1001
kepada 23, 22, 21, 20. 10 1010 00010000
11 1011 00010001
12 1100 00010010
Kod Excess -3

 Kod ini terbit dengan Desimal Binari BCD 8421 Excess-3

menambah 310 kepada 0 0000 0000 0011

1 0001 0001 0100
kod BCD iaitu NBCD + 2 0010 0010 0101
310 = NBCD + 112. 3 0011 0011 0110
4 0100 0100 0111
 Kod ini tidak 5 0101 0101 1000
berpemberat, dan ia 6 0110 0110 1001

merupakan salah satu 7 0111 0111 1010

8 1000 1000 1011
kod BCD 9 1001 1001 1100
10 1010 00010000 01000011
11 1011 00010001 01000100
12 1100 00010010 01000101
Kod Gray

 Dlm kod ini, perubahan  Kod Gray ke Binari

satu nombor ke nombor
selepasnya hanya 1 bit 1 1 1 0 Gray
+ + +
sahaja yang berubah! = = =
 Cthnya 710 = 0111, 1 0 1 1 Binari

nombor seterusnya, 810 =

1111, bukan 1000.  Binari ke kod Gray
 Kod ini tidak 1+ 1 + 1+ 0 Binari
berpemberat, dan ia juga = = =
merupakan salah satu 1 0 0 1 Gray
kod BCD
Kod ASCII
 ASCII merupakan singkatan
kepada ‘American Standard Code
of Information Interchange’.
 Merupakan kod ‘Alphanumeric’
iaitu kod yang dinyatakan dalam
nombor dan abjad.
 Terdiri daripada nombor 7 bit, utk
mewakilkan 128 aksara, iaitu 2n.
 Huruf ‘A’ cthnya diwakilkan oleh
kod ASCII 10000012, ‘ESC’
diwakilkan oleh 00110112
 Julat sesuatu nombor ditentukan
oleh saiz atau bilangan atau jumlah
bit yang digunakan!
 Ditentukan oleh persamaan 2n
dimana n adalah bilangan bit!
 Contohnya, Suatu nombor 4 bit
boleh mewakili 24 = 16 nombor! (0-
15)
 Suatu nombor 6 bit boleh mewakili
26 = 64 nombor! (0-63)
 Saiz bit dan gelarannya
– 4 bit - 1 nibble
– 8 bit - 1 byte
– 16 bit - 1 word
– 32 bit - 1 long word