კვლევის მეთოდები

საქართველოს ეკონომისტთა ფორუმი

შერჩევა და მასთან დაკავშირებული

სიძნელეები

გიორგი მიხელიძე
 შინაარსი

• შერჩევის გეგმის ჩამოყალიბება

• ალბათობაზე დამყარებული და არაალბათური

შერჩევა

• შერჩევის ცდომილება და სხვა სახის

ცდომილებები

• ალბათური შერჩევის მეთოდების მიმოხილვა

• არაალბათური შერჩევის მეთოდების

მიმოხილვა
 გამოყენებული
ტერმინოლოგია
• პოპულაცია
– მთლიანი ჯგუფი იმ ადამიანებისა (ობიექტებისა),
რომელთა შესახებაც ხდება ინფორმაციის
შეგროვება

• პოპულაციის აღწერა
– სტატისტიკური მონაცემები, რომელიც მოიცავს
ინფორმაციას პოპულაციის თითოეული წევრის
შესახებ

• შერჩევა
– პოპულაციის ის ნაწილი, რომელზეც კვლევის
ფარგლებში ინფორმაციის მოპოვება ხდება
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები

შერჩევის
შერჩევის მონაცემთა
მონაცემთა მოპოვების
მოპოვების
იმპლემენტაცია
იმპლემენტაცია მეთოდის
მეთოდის არჩევა
არჩევა

შერჩევის
შერჩევის ბაზა
ბაზა
ოპერაციული პოპულაციის
პოპულაციის
ოპერაციული
გეგმის განსაზღვრა
განსაზღვრა
გეგმის
შემუშავება
შემუშავება

შერჩევის
შერჩევის ზომის
ზომის შერჩევის
შერჩევის მეთოდის
მეთოდის
განსაზღვრა
განსაზღვრა განსაზღვრა
განსაზღვრა
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები
• ნაბიჯი 1: გადაწყვიტე რომელი პოპულაციის
კვლევა შედის ინტერესებში
– რის საფუძველზე ხდება პოპულაციის
განსაზღვრა?
• გეოგრაფიული მახასიათებლები
• დემოგრაფიული მახასიათებლები
• მოხმარება
• ცნობადობა
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები
• ნაბიჯი 2: აირჩიე მონაცემთა მოპოვების
მეთოდი
– მაგ. სატელეფონო თუ პირისპირი ინტერვიუ
• ნაბიჯი 3: აირჩიე შერჩევისთვის საჭირო
ბაზა
– ბაზა
• პოპულაციის ელემენტების სია, საიდანაც ხდება
შერჩევის განხორციელება
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები
• ნაბიჯი 4: განსაზღვრე შერჩევის
მეთოდი
– ალბათური შერჩევა
• შერჩევა, სადაც ყველა ელემენტს აქვს შერჩევაში
მოხვედრის გარკვეული ალბათობა, რომელიც
წინასწარ არის ცნობილი
– არაალბათური შერჩევა
• ინდივიდების შერჩევა არა-შემთხვევითი,
ალბათობისგან დამოუკიდებელი წესით
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები

• ნაბიჯი 4: განსაზღვრე შერჩევის

მეთოდი
– შერჩევის ცდომილება: სხვაობა
შერჩევის შედეგად მიღებულ
მონაცემებსა და პოპულაციის
რეალურ მონაცემებს შორის
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები
შემთხვევითი შემთხვევითი
შერჩევის დადებითი შერჩევის
მხარეები უარყოფითი
მხარეები
- შესაძლებელია - ჯდება უფრო ძვირი - მეტი
მონაცემების პოპულაციაზე ხარჯი დაკავშირებული

განზოგადება ინტერვიუერების
ანაზღაურებასთან; მოითხოვს
მეტ დროს
შესაძლებელია
ცდომილების -გართულებული მეთოდოლოგია

გაანგარიშება
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები

• ნაბიჯი 5: განსაზღვრე შერჩევის

ზომა
– არჩევანი დაკავშირებულია ხარჯისა
და ცდომილემის დილემასთან
• ნაბიჯი 6:
– ოპერაციული გეგმის შემუშავება
 შერჩევის გეგმის შესადგენი
ეტაპები

• ნაბიჯი 7: გეგმის განხორციელება

– ზემოთ დასახული გეგმის რეალური
იმპლემენტაცია
– ტექნიკური თუ სხვა სახის
პრობლემების გადაწყვეტა და
ინსტრუქციების მიწოდება
 შერჩევის მეთოდები

შერჩევის
შერჩევის
მეთოდები
მეთოდები

ალბათური
ალბათური არა
არა--ალბათური
ალბათური
შერჩევა
შერჩევა შერჩევა
შერჩევა

სისტემატური
სისტემატური სტრატიფიცირებული
სტრატიფიცირებული მოხერხებული
მოხერხებული სნოუბოლი
სნოუბოლი

მჯელობაზე
მჯელობაზე
კლასტერული შემთხვევითი
კლასტერული შემთხვევითი ქვოტა
ქვოტა
დამყარებული
დამყარებული
 ალბათური შერჩევის
მეთოდები
• შემთხვევითი შერჩევა
– თითოეულ ელემენტს აქვს ცნობილი
და ამავე დროს თანაბარი ალბათობა
მოხვდეს შერჩევაში

შერჩევის ზომა
შერჩევის
ალბათობა= პოპულაციის
ზომა
 ალბათური შერჩევის
მეთოდები
• სისტემატური შერჩევა
– შერჩევა, სადაც მთლიანი პოპულაცია
დანომრილია, ხოლო ელემენტები
დალაგებულია გარკვეული
ინტერვალით .
პოპულაციის
ინტერვალი= ზომა
შერჩევის
ზომა
 ალბათური შერჩევის
მეთოდები
• სტრატიფიცირებული შერჩევა
– ალბათური შერჩევა, რომელსაც 2
განსხვავებული პროცედურა ახასიათებს:
• პოპულაციის დაყოფა ხდება 2 ან მეტ
ჯგუფებად
• დაყოფილი ჯგუფებიდან შერჩევა ხდება
ერთმანეთის დამოუკიდებლად
 ალბათური შერჩევის
მეთოდები

• კლასტერული შერჩევა
– ელემენტები შეირჩევა ჯგუფებად:
• პოპულაცია დაიყოფა ჯგუფებად
• შემთხვევითი შერჩევით გამოიყოფა ქვე-
ჯგუფები
 არაალბათური შერჩევა

• მოხერხებული შერჩევა
– უბრალოდ ხდება იმ გზით შერჩევა,
რომელიც ყველაზე მარტივია და
მინიმალურ ხარჯებთან ასოცირდება
• მსჯელობაზე დამყარებული შერჩევა
– არაალბათური შერჩევა, სადაც შერჩევის
კრიტერიუმები ემყარება მსჯელობას იმის
შესახებ თუ რომელი ელემენტები
წარმოადგენენ პოპულაციას.
 არაალბათური შერჩევა

• ქვოტური შერჩევა
– ხდება ქვოტების გამოყოფა და
შემდეგ არაალბათური შერჩევის
განხორციელება
• სნოუბოლი
– დამატებითი რესპონდენტების
შერჩევა ხდება გამოკითხული
რესპონდენტების მითითებით
 შერჩევის მეთოდები

შერჩევის
შერჩევის
მეთოდები
მეთოდები

ალბათური
ალბათური არა
არა--ალბათური
ალბათური
შერჩევა
შერჩევა შერჩევა
შერჩევა

სისტემატური
სისტემატური სტრატიფიცირებული
სტრატიფიცირებული მოხერხებული
მოხერხებული სნოუბოლი
სნოუბოლი

მჯელობაზე
მჯელობაზე
კლასტერული შემთხვევითი
კლასტერული შემთხვევითი ქვოტა
ქვოტა
დამყარებული
დამყარებული