DEEL 2 Thema’s:

Armoede en discriminatie
Wat is discriminatie (eigenlijk feitelijk)?
 INTERMEZZO
Federaal discriminatierecht
• Situering: Def. diversiteit  kenmerken van verscheidenheid die
niet “mogen” leiden tot sociale uitsluiting/ongelijke kansen (gelijke
kansen denken) en niet “mogen” leiden tot discriminatie
(discriminatiewetgeving)

• Impact van wetgeving in deze versus <---> maatschappelijk

klimaat

• 3 federale discriminatiewetten: antidiscriminatiewet,

antiracismewet, wet gelijkheid man/vrouw

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

 INTERMEZZO
De Antidiscriminatiewet
• Basisbegrippen
– Wet verbiedt discriminaties op grond van volgende criteria: leeftijd,
seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of
levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, huidige
of toekomstige gezondheidstoestand, handicap, fysieke kenmerken,
sociale afkomst en taal.
– Discriminatie = onderscheid dat niet kan worden gerechtvaardigd
– Onderscheid = neutraal, gerechtvaardigd
– Directe discriminatie (wanneer iemand ongunstiger behandeld wordt dan
een ander in een vergelijkbare situatie) en indirecte discriminatie (op het
eerste gezicht is er geen sprake van ….. maar ….)

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

 INTERMEZZO
De Antidiscriminatiewet
• Rechtvaardigingsgronden
– OBJECTIEF: Direct of indirect onderscheid op grond van één van
de beschermde criteria = discriminatie, TENZIJ legitiem doel én
middelen voor bereiken doel passend en noodzakelijk
– BIJ ARBEIDSBETREKKINGEN: uitzondering voor wezenlijke en
bepalende beroepsvereisten (+ legitiem doel, vereiste evenredig
aan doel) bv. studiebureau politiek partij, kerk – synagoge,
cultuur sector, etc.
– ONDERSCHEID OPGELEGD DOOR DE WET

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

 INTERMEZZO
De Antidiscriminatiewet
Toepassingsgebied

Geen private betrekkingen, wel openbaar leven

(o.a. horeca, handel, verhuur, sociale zekerheid,
arbeidsbetrekkingen, gezondheidzorg, deelname aan sociale –
culturele – politieke activiteiten voor publiek)

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

 INTERMEZZO
De Antidiscriminatiewet
Handhaving!
– BURGERRECHTERLIJK LUIK = CENTRAAL
 Slachtoffer stapt naar een (burger)rechtbank
 Rechter kan bevel tot stopzetting discriminatie geven en/of schadevergoeding
 Verschuiving van bewijslast (zeer uitzonderlijk)

- STRAFRECHTERLIJK LUIK
 Overheid vervolgt de vermoedelijke dader van een misdrijf
 Deze procedure kan enkel bij 3 situaties: niet naleven stakingsbevel (=stopzetting
van discriminatie) door burgerlijke recht; publiekelijk aanzetten tot discriminatie,
haar of geweld; discriminatie door een ambtenaar

- OPTREDEN IN RECHTE DOOR RECHTSPERSONEN

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

 INTERMEZZO
De Antiracismewet
• De beschermde criteria hier zijn: nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur,
afkomst of nationale of etnische afstamming.

• Zelfde logica en burgerrechterlijke afhandeling als bij antidiscriminatiewet

• Strafrechterlijke afhandeling kent specifieke items

– Aanzetten tot discriminatie, haat of geweld
– Zwaardere bestraffing haatmisdrijven
– Behoren tot of medewerking verlenen aan organisatie die herhaaldelijk
racisme, discriminatie of segregatie verkondigt.

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

INTERMEZZO
Wet gelijkheid man/vrouw
• De beschermde criteria hier zijn: geslacht, zwangerschap,
bevalling en moederschap.

• Bij geslachtdiscriminatie hoort ook: ongewenst seksueel

gedrag, pesterijen op grond van geslacht, …

• Verder zelfde logica en afhandeling als antidiscriminatiewet

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

INTERMEZZO
Notie rechtssociologie
3 functies/mogelijke effecten van wetgeving:

- Symbolisch effect

- Pragmatisch effect

- Repressief effect

Karel de Grote- www.kdg.be info@kdg.be

Alles begint bij

UVRM, Handvest grondrechten EU, antidiscriminatiewetgeving

België, …

Rechten zonder grenzen?

Recht pas afdwingbaar als je staatsburger bent …

Visie van EAPN (European Anti Poverty network)

p. 105 - 106
Topics
1. Armoede en mensenrechten:

Armoede als schending van mensenrechten = focussen op

maatschappelijk schuldmodel en op achterstelling van gemeenschappen
(versus louter individuen) of nog: armoede als vorm van discriminatie
beschouwen.

Discriminatie uit zich in een gebrek aan betaalbare woningen, de mogelijkheid

om een goede baan te vinden, gebrek aan betaalbare en toegankelijke
gezondheidszorg, idem nutsvoorzieningen (water, elektriciteit, verwarming).

Manier ook om druk te zetten op overheden om grotere inspanningen te

leveren p. 105 - 106
 Topics
2. Discriminatie leidt vaak tot armoede
Steeds meer mensen lopen gevaar om in armoede (cf. nieuwe
armoede – crisis, working poor) te verzeilen, maar de groepen
die het zwaarst getroffen worden gaan opvallend vaak samen
met groepen die het slachtoffer zijn van discriminatie.

3. Discriminatie van migranten als grote uitdaging:

- arbeidsmarkt: verblijfrecht is niet altijd recht om werk te zoeken,
atypisch werk (tijdelijk, etc), niet erkennen van diploma’s.
- gebrek aan goede woningen: discriminatie op de huurmarkt, ongezonde
huizen
p. 106 - 107
Topics
3. Discriminatie van migranten als grote uitdaging: (vervolg)

- gezondheidszorg: slechte werkomstandigheden, slechte voeding,

woonplaats (fijn stof, etc), slechte toegang tot informatie over beschikbare
gezondheidszorg, etc

- onderwijs en opleiding: link tussen sociale achtergrond, migratie en

succes op het gebied van onderwijs.

- sociale dienstverlening: niet kunnen laten gelden van rechten, tekort

aan kennis over het bestaan van – en de werking van sociale diensten.
Dienstverlening niet op maat van noden van migranten (nood aan
interculturaliseren van “onze” diensten) + taalproblemen.
p. 107 - 108