Beroepsgeheim in evolutie

Kris Stas
Gezamenlijke les voor alle trajecten
• Allemaal sociaal assistent
• Waar kom je terecht?
• Onderliggende tendensen
• Publieke debat
• Spelen in alle samenlevingsdomeinen een rol
Beroepsgeheim

• Discretie en terughoudend omgaan

• In alle trajecten van belang
Beroepsgeheim
• Principiële zwijgplicht ten aanzien van derden
Beroepsgeheim
• Geheimen
• Toevertrouwd
• Derden
• Uit hoofde of staat van beroep
Drie belangen
• Individueel belang
• Belang beroepsgroep
• Maatschappelijk belang
Beroepsgeheim
• Door regelgeving
• ‘Noodzakelijke’ vertrouwensrelatie in functie doelstellingen
Noodzakelijk
• In functie van doelstelling; vb. schuldbemiddeling
• Cliënt heeft geen keuze
Geheimen
• Vertelt
• Vaststelt
• Vermoedt
Discretionaire ruimte
• Interpretatieruimte binnen de opgelegde regel
• Semi autonome ruimte van de sociaal werker
Schending beroepsgeheim
• Strafrechtelijk vervolgbaar
• Schending is misdrijf
• Individueel vervolgbaar
• Geldboete of
• Veroordeling
• Schadevergoeding tav benadeelde
• Nietig bewijs bij strafproces
• Weren uit strafdossier
 Discretieplicht

• Is niet gelijk aan beroepsgeheim

• Geen gegevens vrijgeven aan niet gerechtigden
• Verschillende formele rechtsbronnen
• Ambtsgeheim (ambtenaren)
• Tegelijk met beroepsgeheim (arts)
Discretieplicht
• Arbeidsovereenkomstenwet : zowel privé sector als ambtenarij
Voorbeelden
• Politie (discussie); geheim van het onderzoek
• Onderwijspersoneel
• Gemeentelijke ambtenaar
• Vormingswerk kansarme jeugd
• Samenlevingsopbouw
• Gezinshulp….
Verschil met beroepsgeheim
• Ingesteld in belang van het ambt/de dienst
• Algemeen belang ontbreekt
• Geen sprake van ‘toevertrouwen’, vertrouwensrelatie
• Vernemen zaken in naam van de dienst
• Intern spreekrecht
Discretieplicht

• Info behoort aan de administratie/dienst

• Niet tegenwerpelijk aan de rechtbank (geen zwijgrecht)
• Geen zwijgrecht tav hiërarchische meerdere
• Wel discreet tgo derden/onbevoegden
Schending discretieplicht
• Geen strafsanctie
• wel tuchtrechtelijk
• wel arbeidsrechtelijk
• Schadevergoeding aansprakelijkheid
Evolutie
• Netwerken; samenwerking
• Protocol van moed: kindermishandeling
• Ketenregie : CO3,Link (intrafamiliaal geweld)
• Integrale Jeugdhulp
• Lokaal veiligheidsoverleg (LOI)
• Convenanten lokale besturen met sociaal werk
Familie De Winter
• In principe heb ik een beroepsgeheim
• Dit wil zeggen...
• Principiële zwijgplicht tegenover derden…
Sociaal werk en beroepsgeheim
• Beroepsgeheim via regelgeving
• Of aantoonbare noodzakelijke vertrouwensrelatie in functie van
doelstellingen
• Vrije ruimte om vrijuit te spreken, bevragen, veronderstellen
• Zonder vrees voor consequenties
Beroepsgeheim
• Onrechtmatige schending is misdrijf
• Grote verantwoordelijkheid voor dragers
 Historiek van het beroepsgeheim

• 458 SWB Strafrechtelijke bescherming

• Van een individuele vertrouwensrelatie
• Wet van 1867
• Dr Ghuislain museum : sprake van discretie, terughoudendheid
Evolutie van het beroepsgeheim
• Strafrechtelijke bescherming van minderjarigen (2000) 458 bis
• 458 bis (2012) kwetsbare personen + potentiële SL
• 458 bis (2013) Partnergeweld
• 458 bis in de advocatuur
• Wet Van Peel (2017)
• Wetsvoorstel 458 ter (2017)
Evenwichtsoefening
• Tussen spreekrecht
• En spreekplicht
Strafrechtelijke bescherming minderjarigen
• Sinds Dutroux
• Voor slachtoffers
• Gepaste hulp in nood bieden
• Vanuit sociaal werk naar parket
Uitbreiding 458 bis

• 2010 seksueel misbruik in de kerk

• 2012 spreekrecht bij kwetsbare personen en potentiële slachtoffers,
zware feiten, in kennis gesteld naar procureur DK
• 2013 uitbreiding naar partnergeweld
Advocatuur uitzondering
• Incriminerend voor verdediging dader
• In naam slachtoffer wel naar parket
Van Peel (2017)
• meldPLICHT
• Sociale fraude tegengaan
• Gekoppeld aan terroristische misdrijven
• Verantwoordelijkheid bij sociaal werker en niet bij uitkeringstrekker
458 ter

• Potpourri wet IV en V ( verzameling van aanpassingen op domein

justitie)
• Intrafamiliaal geweld ; infodeling legaliseren
• Terroristische misdrijven
• Structureel casusoverleg
• Toelaatbaar (spreekrecht)
• Strengere bestraffing schending beroepsgeheim
• Vanuit parket
Vlaamse decreten
• Decreet IJH(2013): gedeeld beroepsgeheim+
• Gezamenlijk beroepsgeheim
• Voordien enkel rechtsleer
• Voorwaarden zijn niet vastgelegd in decreet (Van derstraete en Put)
• Mozaiëkdecreet (2016); jeugdhulpverlener kan op vraag van parket of
jeugdmagistraat omschreven info geven, via brief politie(?)
Mozaïekdecreet (2016)
• Jeugdhulpverlener kan op vraag van parket of jeugdmagistraat
omschreven info geven, via brief politie(?)
• Met instemming van bekwame minderjarige of ouders,
opvoedingsverantwoordelijken is meer informatie geven mogelijk
• Vraag kan ook gesteld worden aan betrokkenen
Gedeeld beroepsgeheim (Van derstraete,Put)
• Voorwaarden:
• Zelfde beroepsgeheim
• Zelfde finaliteit
• Noodzakelijkheid van del
• In belang van HV (instrumentalisme)
• Relevante gegevens
• Minstens met medeweten
Vragen en bedenkingen?

• Klopt vooronderstelling:
• Infodeling ondersteunt bestrijden van maatschappelijk moeilijke
fenomen?
• Evaluatie van 458 bis? Hoeveel gebruikt, waarvoor, waartoe leidt dit,
gewenste en ongewenste effecten?
• Bevraging van actoren op terrein? (zowel justitie als sociaal werk)
• Filters op gedeelde info? (relevantie en proportionaliteit)
• Verwerkbaarheid? Zinvolheid?
• Verwarring onder sociaal werkers
 Morele verantwoordelijkheid

• =je laten raken, aanspreken

• Niet gelijk aan aansprakelijkheid, afwentelen van
verantwoordelijkheid
• Samenwerken; ja met respect voor eigenheid
• Instrumentalisering sociaal werk
Onderscheid

• Wat weten we?

• Wat vooronderstellen we?