Dijagnoza i klasifikacija psiholoških

poremećaja:

Dijagnostički i statistički priručnik za

duševne poremećaje (DSM)

Doc. dr. Sabina Alispahić

Odsjek za psihologiju Filozofskog fakulteta
Univerziteta u Sarajevu
Klinička praksa i istraživanja

Abnormalnost;
Mentalni poremećaji;
Psihijatrijska dijagnoza;
Psihopatologija
Važnost poznavanja kriterija za abnormalnost

Sjećate li se?
Ko se bavi definiranjem
Danasabnormalnosti?
 Definicija abnormalnosti iz DSM-5

Psihički poremećaj je sindrom obilježen klinički značajnim smetnjama u

kogniciji, regulaciji emocija ili ponašanju osobe koji su odraz disfunkcije
psiholoških, bihevioralnih, ili razvojnih procesa koji su u podlozi
psihičkog funkcioniranja.

Psihički poremećaji su obično povezani sa značajnom patnjom ili

onesposobljenjem u socijalnim, radnim, ili drugim važnim aktivnostima.

Očekivane ili kulturološki prihvatljive reakcije na neki zajednički stresor

ili gubitak, kao što su smrt voljene osobe, ne smatraju se psihičkim
poremećajem. Socijalno devijantno ponašanje (npr. političko, vjersko, ili
seksualno) i konflikti koji su prvenstveno između osobe i društva, nisu
psihički poremećaji, osim ako ova devijacija ili konflikt nisu posljedica
disfunkcije u samoj osobi, kako je to prethodno opisano.
 Ko je smislio definiciju i dijagnostičke kriterije?

Psihijatri Psiholozi

APA=Američka PSIHIJATRIJSKA asocijacija

Medicinski model psihopatologije

(kategorije)
 Profil autora ranijih verzija DSM-a

Muškarci

Bijelci

Psihijatri

Srednjih godina

Bar srednje klase

Zašto je ovo bitno?

Kako se razvijao DSM
DSM I (1952.) DSM II (1968)
Tri kategorije poremećaja:
1. Psihoze
2. Neuroze
3. Poremećaji karaktera

Psihoanalitička orijentacija

Definicije poremećaja
zasnovane na
“kliničkoj mudrosti”

Bez kriterija-
paragraf po poremećaju
 Veći oslonac Uvođenje višeosne
na istraživanja procjene

DSM-III (1980)

Specifični
dijagnostički
kriteriji-check liste

Terminologija koja
se ne bazira na
teorijskoj orijentaciji
 Kako je izgledao višeosni sistem?

Os 1: Klinički poremećaji i druga stanja koja bi mogla biti u

fokusu kliničara

Os 2: Poremećaji ličnosti i mentalna retardacija

Os 3: Opća medicinska stanja

Os 4: Psihosocijalni i okolinski problemi

Os 5: Procjena globalnog funkcioniranja

APA, maj, 2013 Naklada Slap,
decembar, 2014
 Rad na DSM-5 tokom 12 godina

Radni komitet (task force)

Radne grupe
(npr. radna grupa za poremećaje hranjenja)

Naučni komitet za procjenu

 dsm5.org

13 000 komentara preko web stranice

12 000 komentara preko maila

 Starije verzije DSM-a vs. DSM 5
Promjene koje su razmatrane, ali nisu napravljene

1. Biološka osnova poremećaja

“DSM-5 je napisan za 2013. a ne za 2063., ili 2113.”

2. Dimenzionalni pristup-prerano

3. Dimenzionalni pristup kod poremećaja ličnosti

4. Novi poremećaji za razmatranje (npr. poremećaj

ovisnosti o internetu)
 Šta je novo u DSM-5?

Naziv: DSM-5 a ne DSM-V

Ukinut višeosni sistem

Uvedeni novi poremećaji: npr. predmenstrualni

disforični poremećaj, poremećaj nagomilavanja…
 Izmjene u kategorijama poremećaja

Depresija-tugovanje

Poremećaj autističnog spektra

Mentalna retardacija-intelektualne poteškoće ili

intelektualni razvojni poremećaj

Specifični poremećaj učenja

Kontraverza oko DSM-5
 Protestovali između ostalih:

Američko društvo za humanističku psihologiju

Britansko psihološko društvo

Najglasniji: Allen Frances

 Allen Frances

Kada je izašao DSM-5:

“Ovo je najžalosniji trenutak

u mojih 45 godina karijere
u psihijatriji…”
 Šta kritikuju kod DSM-5?

1. Prevelik broj psiholoških poremećaja (dijagnoze

pokrivaju veliki dio normalnog života)

2. Transparentnost procesa izrade i donošenja odluka u

vezi DSM kategorija

3. Članstvo u radnim grupama

4. Provjere pretpostavki na terenu

 Šta kritikuju kod DSM-5?

5. Cijena

6. Kontraverzne granične vrijednosti u kriterijima

7. Kulturološka pitanja

8. Spolni bias

9. Neempirijski utjecaji (javno mišljenje, finansije,

donošenje odluka kompromisom…)