2

1. Paano ba makatutulong sa lipunan ang isang

kabataang tulad
A B C
mo. Walang mali.
D

2. Maraming salik ang nakaapekto sa

moralidad at pag-iisip ng mga
A B
kabataan sa kasalukyang panahon. WAlang 3

mali.
3. Siya ay tumatakbo ng mabilis. Walang Mali.
A B C D

4. Marami ang naniniwala sa kakayahang ng

A B
mga kabataang pilipino. Walang mali.
C D
4
Communicative Competence

• Pangunahing layunin ng pagtuturo ng wika ay

magami ito nang wasto sa mga angkop na
sitwasyon upang maging maayos ang
komunikasyon.
• Ito ay mula sa isang linguist, sociolinguist,
anthropologist, at folklorist na si Dell Hymes
noong 1966.
• Sa pagtamo ng kakayahang komunikatibo,
kailangang pantay na isinasaalang-alang ang
pagtalakay sa mensaheng nakapaloob sa 5
teksto at sa porma o kayarian
 Sa pagpapaliwanag ni Savignon (1997),
ang kakayahang gramatikal sa kaniyang
pinakarestriktibong kahulugan ayon sa
paggamit ni Chomsky (1965) at iba pang
restrukturang gramatik at tinatawag na
Kakayahang Lingguwistik.
-Natutunan ang
Ang Sugnay ay
wika buhat sa Ang parirala
kalipunan ngay
mga
pakikinig at mga lipon ng simuno
Tumutukoy ito sa anyong gramatikal
salitang may
ng wika sa lebel ng pangungusap.
pakikisalamuha sa salita
at na na
panaguri
walang simuno
maaaring may
komunidad. at panaguri at
buong Nahahanay ditto ang kakayahang
-Habang tumataas ginagamit
diwa(makapag-iisa) morpolohikal, ponolohikal, at
ang antas ng pag- olamang sa diwa(di
di-buong sintaktik upang makabuo ng salita,
bahagi ng
makapag-iisa). Ito ay
aaral, tumataas din pangungusap.
tinatawag parirala, sugnay at mga
ang kaniyang na Clause sa wikang pangungusap, at gayundin ang
kakayahang Ingles. pagbibigay interpretasyon o 6
lingguwistiko. kahulagan nito.
ADD A FOOTER 7
 Halimbawa
1. Aalis kami.
2. Siya ay naglalaba.
3. Magaling na mag-aaral
ang mga taga-UE.

Sugnay na makapag-iisa Halimbawa

1. Dahil sa kaniyang
Sugnay na ‘di makapag-iisa kayabangan.
2. Nang mawala ang
kaniyang pera.
8
 Tumutukoy sa pamilyaridad sa tunog
Kaalamang ng wika na makatutulong sa
Ponolohikal pagkilala sa mga salita na bumubuo
sa isang wika.

Kakayahan sa pagbuo ng salita sa

Kaalamang pamamagitan ng iba’t ibang proseso
morpolohikal na pinahihintulutan sa isang
partikular na wika.

Kakayahan na makabuo ng isang

Kaalamang makabuluhang pahayag mula sa pag-
Sintaktika uugnay ng salita na nakabubuo ng
mga parirala, sugnay, at mga 9
pangungusap.
Kaalamang Mga salita o bokabularyo. Tumutukkoy sa
Leksikon pagkilala sa mga salitang pangnilalaman,
pangkayarian. Pag-alam sa kahulugang
pangkonotasyon at denotasyon

Tumutukoy sa kaalaman sa grafema (mga

Kaalaman sa titik at ‘di titik). Kawastuhan sa pagbabaybay
Ortograpiya at gayundin ang kaalaman sa palapantigan,
tuldik at maging sa mga bantas.

10
5 PATINIG Pang-anim
ILOKANO=
Schwa (æ)

a.ibon= /?ibon/
Mga salitang
b.Pila= /pilæh/ walang diin sa
patinig na /a/

c.Muli- /muli?/

MGA PATINIG SA FILIPINO

11
 19 NA KATINIG

Hindi kasama ang C, Q at X

dahil ito may ibang tunog.
Ang /C=K/, ang /Q=K/ at
/B, D, F, G, H, J, K, ang /X= ks/
L, M, N, ŋ, P, R, S, T,
V, W, Y, Z/

MGA KATINIG SA FILIPINO

12
Mga Tunog na /aw/
nabubuo sa
pamamagitan ng pag- Kailangang kabilang /iw/
uugnay ng mga patinig sa isang pantig ang /ay/
at malapatinig na /w
diptonggo. Hindi na /ey/
at y/
ito diptonggo kung /iy/
magkasama lamang /oy/
ito sa salita pero /uy/
hindi iisa sa pantig.

MGA DIPTONGO SA FILIPINO

13
 /ts/: Tsismis
Sikwens ng
dalawang
katinig ngunit
kabilang sa /sh/: short
isang pantig at
may iisang
tunog.
14
 Braso

Tren

Magkasunod na Transportasyon
katinig sa isang
pantig at Rekord
naririnig pa rin
ang indibidwal kwintas
na ponemang
katinig.
15
Pares ng mga salita na Maari itong
magkaiba ng nasa inisyal, /p at b/
kahulugan ngunit midyal, at /t at d/
magkapareho ang pinal na /k at g/
kapaligiran maliban sa posisyol sa /m at n/
isang ponema. isang salita. /h at s/
/m at ŋ/
/l at r/
/h at ?/
/w at y/
/e at i/
/o at u/
PARES-MINIMAL sa Filipino
16
1. Unang inuulit ang unang pantig ng salitang ugat.
Hal. Aalis= A-a-lis
2. Kapag ang isang patinig ay pinagitnaan ng dalawang katinig, isasama ito
sa unang pantig.
Buksan= buk-san at magiging bu-buksan
3. Kahit may unlapi ang salita, ang unang pantig ng salita pa rin ang uulitin
maliban na lamang kung ang batayang salita ay pinangungunahan ng
patinig
Hal. Mag-alisan= Mag/a/alisan
4. Kung may klaster sa unang pantig, maari ang mga paraang ito;
Hal. Plantsa= pa-plantsahin
Prito= Pri-prituhin

PAGPAPANTIG 17
 Pagbibigay ng
kahulugan
batay sa DIIN- tumutukoy sa emphasis ng
ibinibigay na PI;to- salita
isangouri ng laruan
pahayag.
tunog, gaya ng Pi;TO- bilang
HINTO o
ANTALA, HABA Halimbawa.
o DIIN, at LA;bi at
1. TUlugan la;BI
= TuluGAN
TONO o
INTONASYON.
2. Si Maria ay maganda = Si
BU;kasayatmaganda.
Maria bu;KAS

SUPRASEGMENTAL
19
 1. Hindi ako ang pumatay.

Pagtanggi ng akusado na hindi siya ang

pumatay
HINTO- Mahaba o
bahagyang
paghinto sa mga
pahayag.

2. Hindi, ako ang pumatay.

Pag-amin ng akusado sa pagpatay

20
 Kailangan ng lakas at hina ng boses,
gaspang o kinis atbp.

TONO- tumutukoy
sa damdamin ng
pahayag.

1. Dumating ang pangulo.

2. Dumating na ang pangulo?

21
 Pag-alam sa
morpolohiyang Filipino
1. Nominal
a. Pangngalan
b. Panghalip *Pangnilalaman
2. Pandiwa *Pangkayarian
3. Panuring
a. Pang-uri
b. Pang-abay 22
Pangngalan
Nagsasaad
ng pangalan
ng tao,
bagay,
hayop, pook,
konsepto, at
mga
pangyayari.

23
PANGHALIP

Panghalili sa
pangngalan

a.Panao o personal- ako, ikaw, siya

b.Pamatlig- ito, iyon, iyan
c. Pananong o interogatibo- sino, kanino, ano
d.Panaklaw- kanino man, saanman, anoman24
ASPEKTO ng PANDIWA

a.Perpektibo o tapos na
b.Imperpektibo o
ginagawa na ang kilos
c.Kontemplatibo o
gagawin pa lang ang
kilos
 POKUS ng Pandiwa

4. DIREKSYONAL
1. AKTOR
Hal. Tinunton ni Kyeli at ng anak
Hal. Tumula ng isang
niya ang landas patungo sa
madamdaming piyesa si Franceska.
kaniyang ama.
7. KOSATIBO 8. RESIPROKAL
Hal. Ikinatuwa ni Lyndon ang Hal.5.SaLOKATIB
pagdalaw ni Kyeli kay
2. LAYONpagdalaw ni Kyeli
Lyndon, nagkatuwaan
Hal. Pinag-enrolan sila.
ni Vian ang
Hal. Tinula ni Franceska ang isang
Unibersidad ng Pilipinas para sa
madamdaming tula.
kaniyang araling gwadrado.

3. BENEPAKTIBO 6. INSTRUMENTAL
Hal. Idinalaw ni Kyeli ang anak sa Hal. Ipinang-enroll ni Vian sa UP
kaniyang ama. ang naipon niyang pera. 26
 MGA 1. PANG-URI- mga 2. PANG-ABAY-
salitang naglalarawan nagbibigay turing sa
PANURING o nagbibigay turing ito pang-uri, pandiwa at
sa pangngalan o kapwa pang-abay
panghalip a. Pamanahon-
a. Lantay; dakila, bukas, kagabi,
maganda mamaya
b. Pahambing; b. Panlunan- sa
kasingdakila, mas ibabaw ng mesa,
maganda sa palaruan
c. Pasukdol; c. Pamaraan,
Pinakadakila, patalikod, padapa
Lubhang maaraw, d. Panggaano-
napakatanyag Katamtaman 27
 1. PANG-UGNAY-
PANGKAYARIAN Anumang salitang nag-
uugnay sa mga salita,
parirala, sugnay at
pangungusap

a. PANGATNIG
Halimbawa; at, pati, ni, subalit, ngunit, dahil, sapagkat, datapwat,
bagaman, habang
b. PANG-ANGKOP- kataga na nag-uugnay sa panuring at salitang
inilalarawan
Halimbawa; na, -ng, -g (bahay na tabo, bagong taon, luntiang dahon)
c. PANG-UKOL- iniuugnay ang pangngalan sa iba pang salita
28
Hal. Sa, ng, kay, ni, nina
 a. PANTUKOY
SI at SINA sa tanging ngalan at ANG at ANG
MGA naman sa iba pang pangngalan.
b. PANGAWING
‘AY’ lamang ang pangawing sa Filipino
ay nagbabadya o
nagsisilbing tanda ng
c. PANG-UKOL
gamit na pambalarila ang pang-ukol na NG ay pananda ng
ng isang salita sa pangngalang gamit ng layon ng pandiwa,
loob ng panuring na paari o tagaganap ng pandiwa.
pangungusap.
Maaari itong
magbadya ng ayos ng Ang pang-ukol na SA ay pananda rin sa
mga bahagi ng pangngalang ginagamit na layon ng pandiwa
pangungusap.
o sa panuring para sa tanging ngalan ng tao
ay ginagamit nanman ang NI at KAY. 29
 a.UNLAPI
a.
a. PAG-UULIT
PAGTATAMBAL NA DI-
na
Hal. MAsaya
GANAP
GANAP (walang
b. GITLAPI
Sasayaw,linker)
uuwi, tatakbo

PAGTATAMBAL-
Hal. sUMaya
Hal; bahaghari,
b. PAG-UULIT NA GANAP
dalagambukid,
1. Paglalapi-
pagbuo
PAG-UULIT- ng c. HULAPI
Bahay-bahayan,
tumutukoy sa hampaslupa damay-
panibagong
tumutukoy
prosesong sa Hal. sayaHAN
damay
salita mula
prosesong
gumagamit sa
pag-
ng d. KABILAAN
b. PAGTATAMBAL NA ‘DI-
panlapi c. HALUHAHANG PAG-
saupang
dalawang
uulit salita o GANAP
Hal. NAGsayaHAN (may Linker)
makabuo ng mga UULIT
Hal; dalagang-bukid,
magkaibang
bahagi ng salita.
bagong salita e. LAGUHAN
Sasayaw-sayaw, pipikit-
dugong-bughaw
salita Hal. SANsINukubAN
pikit, titbok-tibok
30
1.Malayang nagpapalitan ang /d/ at /r/. /r/ kung ang
salita kapag ang salita ay nagtatapos sa patinig
samantalang /d/ naman sa katinig.

2. Kahit ano ang gagamitin kapag ang salita ay

nagtatapos sa malapatinig na /d/ at /r/ ngunit;

3. Kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa –ri, -ra,

-raw, /daw/ ang gagamitin.
Maaari din, kapara daw, araw din 31
Karaniwan at Di-
Karaniwang Ayos
33
 PANG-URI PANG-ABAY
PANDIWA
Pinipiling Bahagi ng ritwal
Nagsusulat ang
representante ang ang padapang
guro sa pisara.
mga magaganda pagdarasal.
PANGHALIP
PANG-UKOL
Nakapag-enroll na
Kapayapaan ang
siya sa
para sakaniya.
unibersidad.
PANGNGALAN Eksistensyal
Nakapag-enroll na IBA’T IBANG PARIRALA SA PAGBUO Ang walang pag-
NG PAHAYAG aalinlangan ay
si Piolo sa 34

unibersidad. nagtatagumpay.
1.Pasalaysay

2.Patanong

3.Pautos

4.Pakiusap 35
36
 KAYARIAN ng PANGUNGUSAP

HUGNAYAN
PAYAK 1 SM at 1 o higit pang SDM
Papasa ka sa asignaturang Filipino
1 SM
kung mag-aaral nang mabuti at
Ako ay magaling sa Filipino. magiging marespeto.

LANGKAPAN
TAMBALAN
2 SM at 1 o higit pang SDM
2 SM
Kapag naipasa mo ang pagsusulit,
Napakaganda ni Nancy Mcdonie
ako ay matutuwa sainyo at bibigyan
37
at ang galling din niyang sumayaw
ko kayo ng mataas na marka.
 Pakiusap Pamanahon

Pahanga Taglamig na
Pakidala. naman.
Penomenal
Napakaganda

Bumabagyo. Pagyaya
Pautos Pormularyong
Panlipunan Tara na!
Kunin mo. Sambitla
Magandang
Umaga po.
Aray!
Eksistensyal
Modal
Wala na. MGA PANGUNGUSAP NA WALANG
PAKSA
Gusto ko rin
38