Mangyan sa

BAYBAYIN
Mindoro

Aeta
PANGKAT 1

Tagamarka
 RUBRIKS SA PAGBIBIGAY NG MARKA
Dimensiyon NAPAKAHUSAY MAHUSAY KATAMTAMAN
10 8 6
Pagkakaisa Aktibong nakilahok Aktibong nakilahok Aktibong nakilahok
ang mga kasapi ang nakararami sa ang iilan sa mga
mga kasapi kasapi

Pagsasalita at Lubhang malinaw ang Naging malinaw ang Hindi gaanong

Pagbigkas pagbigkas at pagbigkas at malinaw ang
paghahatid ng paghahatid ng pagbigkas at
mensahe mensahe paghahatid ng
mensahe

Pagkamalikhain Lubos na naipamalas Naging malikhain Hindi naging

ang pagkamalikhain ng ang presentasyon malikhain ang
presentasyon presentasyon
PANGKAT 2

Sa tulong ng vertical box list, ilista

ang mga uri ng panitikan sa Panahon
ng Katutubo
PANGKAT 3

Sa tulong ng tableau, ilarawan ang

karaniwang libangan ng mga katutubo at
iugnay ito sa karaniwang panitikan na
mayroon sila noon

Libangan Panitikan
PANGKAT 4
Piliin sa Hanay B ang angkop na
karugtong upang mabuo ang pahayag. Hanay B
Ipaliwanag ang kahulugan nito.
Hanay A
1. Ang hindi lumingon sa a. ang masipag
pinaggalingan b. kung patay na
2. Kapag may tiyaga ang kabayo
makakarating sa paroroonan c. hindi
3. Daig ng maagap makakarating
4. Habang maikli ang kumot sa paroroonan
mamaluktot d. may nilaga
5. Aanhin pa ang damo e. matutong
mamaluktot
SINTESIS

Dugtungan

Ang mga katutubo ay _____________________________.

Masasabing mayaman ang panitikan sa panahon ng

katutubo dahil _________
TAKDA

a. Magtala ng 5 matatalinhagang
pahayag o kasabihan. Ibigay ang
kahulugan nito.
MAY KASABIHAN PO TAYO!

Ipakilala ang sarili tulad ng isang

kandidata sa patimpalak ng
pagandahan. Pumili ng kasabihan na
angkop
PAGBASA SA
AKDA, AKO SI
MAKATA
Paglinang ng talasalitaan
Ako si Makata Tawanan
Naniniwala sa kasabihang,
“Ang taong taglay ang kasipagan
Nakasusumpong ng kayamanan”

Kung nais makamit ang tagumpay

Sipag at tiyaga’y gawin puhunan
Sa simula’y gawing tuntungan
Upang makamot ang kaunlaran
---mula sa “Makata Tawanan”
May isang pulubing singhirap ng daga
Kundi makalimos tutong man ay wala
Kapit-tuko pa rin sa buhay na dusta
Gayong usad-uod sa pagdaralita

Karaniwang tao’y buhay alamang

Ngunit magiting din nagsasapalaran
Binibigyang-matuwid na ang asong buhay
Higit na mabuti kaysa haring buhay
---mula sa “Ay Buhay”ni Amado Hernandez
 Alalahanin

Sa ngalan ng ating minumutyang lahi

At sa karangalan nitong ating lipi,
Kasayahan nito’y limuting sandali,
At alalahanin ang nasawi

Yaong nangabulid sa dilim ng gabi,

Kahit ilang saglit ay alalahani,
Mga araw itong dapat alalahanin
Pag-ukulan sila ng mga dalangin
---mula sa “Makata Tawanan”
 Alalahanin

Ang di raw lumingon sa pinanggalingan,

Ay hindi darating sa paroroonan

---mula sa “Makata Tawanan”

Bugtong

1. Pagpanhik ng bata,
tumutumba ang matanda. (bagong taon)

2. May likod walang tiyan ,

matulin sa karagatn.
(bangka)
3. Nang munti pa ay
paruparo,
nang lumaki ang latigo
(sitaw)
---mula sa Kalipunan ng Makabagong Bugtong
PAGLINANG NG TALASALITAAN
Ibigay ang kahulugan ng mga matatalinhagang pahayag na nakapaloob sa kahon:
Mga talinhagang pahayag
1. “Ang taong taglay ang
kasipagan nakasusumpong
ng kayamanan.”
2. “Sikap at tiyaga gawing
puhunan upang makamit
ang kaunlaran.”
3. “Karaniwang tao’y buhay
alamang”
4. “Yaong nangabulid sa
dilim ng gabi kahit ilang
saglit ay alalahanin”
Kahulugan
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
_____
PAGLINANG NG TALASALITAAN
Ibigay ang kahulugan ng mga matatalinhagang pahayag na nakapaloob sa Kahon:

Mga talinhagang pahayag Kahulugan

5. “Ang di lumingon sa ___________________________________
___________________________________
pinanggalingan di ___________________________________
makakarating sa ___________________________________
paroroonan” ___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
_____
 KARUNUNGANG- BAYAN

SALAWIKAIN (Proverbs)
 na nagsisilbing tuntunin sa pagtataglay ng
kagandahang asal
Patalinghagang pahayag na ginagamit ng matatanda
noong unang panahon bilang pangaral sa kabataan
Ayon kay Lope K. Santos, ang salawikain ay isang
kaalaman ng tao na hindi natutuhan sa aklat, Ito’y
nababasa sa karanasan ng matatanda na
nagpapatuloy dahil sa pasalin-salin sa bibig ng madla
 SALAWIKAIN (Proverbs)
HALIMBAWA

Anak na hindi paluin,

Ina ang patatangisin.

Habang maikli ang kumot,

Matutong mamaluktot.
 SAWIKAINL/KAWIKAAN
(Epigram)
na may layong magbigay-aral batay sa karanasan
Binibigkas ito nang patula at may taglay na sukat at
tugma.
Naiiba sa salawikain dahil nagpapahayag ito ng gawi o
pag-uugali ng isang tao
 SAWIKAINL/KAWIKAAN
(Epigram)
HALIMBAWA

Kapag ang tubig ay magalaw

Tiyak na ang ilog ay mababaw .

Kung ano ang puno

Siya rin ang bunga.
 KASABIHAN (Saying)
-nagpapahayag ng mga paniniwala kaugnayan ng
pangyayari sa buhay ng tao na dapat tanggapin o
iwasan.
Nagtataglay ng payak na kahulugan dahil wala itong
talinghaga
Binibigkas nang patula at may sukat at tugma
 KASABIHAN (Saying)
HALIMBAWA
Walang mahirap na gawa
Pag dinaan sa tiyaga
 BUGTONG (Riddle)
matatalinghagang pinahuhulaan ang napiling paksa
na maaring bigkasin ng patulang paraan sa
pagbibigay-kahulugan
Binubuo ng 5 hanggang 12 pantig
Noong araw ay nilalaro kapag may lamay ngunit
ngayon ay naririnig saan man.
 BUGTONG (Riddle)
HALIMBAWA

Hindi akin, hindi iyo

Mundo
Ari ng lahat ng tao.

Sa gabi ay dahon Banig

Sa araw ay bumbon.

Sa buhatan ay may silbi

Sa igiban ay walang sinabi
Basket
PANATA !

“Iibigin ko ang iyong kapuwa gaya ng

iyong sarili”. Pahayag ng ating Panginoon
sa bawat isa sa atin.
May ilan sa kaniyang nilalang ang
nawawala ang pagmamahal sa kapuwa
Dahil sa pakikinig sa mga paninira sa
kapuwa . Kaya nga, “ ang naniniwala sa
sabi-sabi ay walang bait sa sarili”
PANATA !

Iwaksi ang di magandang pag-uugaling ito manapa’y

panatalihin ang kababaang-loob .
“Kapag binato ka ng bato, batuhin mo ng tinapay”.
Nagsisilbi kang pagpapala sa
ganitong paraan sa iyong kapwa.
Tandaan, ang pagsasabi ng matapat ay pagsasama
nang maluwat.
SINTESIS

Ilahad ang konseptong natutuhan sa pamamagitan

ng 3-2-1 tsart.

3 - natutuhan sa araling tinalakay

2 – bagay na pumukaw sa iyong interes
1 – isang tanong na nabuo sa iyong isipan
TAKDA

a. Ibigay ang uri ng paghahambing at magbigay ng

halimbawang pangungusap
MGA URI NG

PAHAMBING
PAGHAMBINGIN ANG NAKIKITA SA LARAWAN
BASAHIN AT UNAWAIN

Tulad ni Juanang taong tamad kadalasa’y salat.

Ngunit nakatutuwang malaman na gaya ng mga ninuno
natin na may prinsipyo kaya’t salita’y panunumpa.
Hinhintayin ang pagbagsak ng bayabas at di gagawa ng
masama sa kapwa.
Karapat-dapat na itulad sa kasoy na di man hari ay
nakaupo sa trono ng paninindigan. Kapwa nagtataglay
ng katangiang di takot sumugal sa buhay.
Palibhasa’y sing giting ng mga ninuno na ang nais
gawin ngayon ay di na pinagbubukas pa. Di hamak na
makatotohanan na may pakpak ang balita at may
tainga ang lupang patunay sa pagsasalindila ng mga
karunungang-bayan gabay ng mga Pilipino sa ngayon.
MGA URI NG PAGHAHAMBING

1. Magkatulad ang paghahambing kung patas na

katangian ang pinagtutulad. Ginagamit ang mga
panlapi at katagang hambingan tulad ng;

 Ka- nangangahulugang kaisa o katulad

Halimbawa: Kadugo ni Samuela si Lapu-Lapu. Kawika
ko si Rara kaya nagkakaintindihan kami .
MGA URI NG PAGHAHAMBING

 Magka- nangangahulugan din ng kaisahan at pagtutulad

Halimbawa: Magkapareho kaming nagsunog ng kilay sa pag-aaral.

 Sing (sin-/ sim-/) - gaya rin ng ka- , nagagamit ito sa lahat ng

pagkakatulad
Halimbawa: Singhinhin ng birhen kaya’t matiyagang manalangin .
Simpula ng rosas ang kaniyang mukha .
Kasing ( kasin-/ kasim-/ )
Halimbawa: Kasingkulay ng pula ng rosas ang dugo ng
kanilang kabayanihan.

Magsing ( magkasin-/ magkasim-/ ) - ang

pagpapatulad ay napipisan o nag kakasama sa paksa
ng pangungusap.
Halimbawa: Magsingkulay ang mga ninunong pilipino
noon at ngayon.
Magsimpula sa kagitingan sina Rizal at Bonifacio
 Ga- (gangga) nangangahulugan ng gaya, tulad,
paris, para.
Halimbawa: Gamais ang bato ng singsing ni darna .
Gamunggo ang mga butil ng pawis ng kasipagan ang
masaksihan sa kaniya .
2. Di Magkatulad – ang paghahambing kung
nagbibigay ito ng diwa ng pagtanggi , pagkakait o
pagsalungat sa nais patunayan ng pahayag . May
2 uri ng hambingan di-magkatulad;
a. Hambingang Pasahol- may higit o nakalalamang na
katangian ang pinaghahambingan .

 Lalo- nangangahulugang pagpapahigit sa

“Kulang” ng katangian. Katuwang ito ng
Paghahambing na kapos sa/kay kung ngalan ng tao , o
kaysa o kaysa sa kung bagay o pangyayari.
Halimbawa: Lalong mutain ang batang iyakin.
Di gasino- tulad ni – ginagamit sa paghahambing uri
o katangian ng tao .
Halimbawa: Di gasinong tanyag si Adarna gaya ni
Darna

Di gaano- tulad ni – ginagamit lamangf sa mga

hambingang bagay
Halimbawa: Di gaanong matalino ang mag- aaral na
pabaya sa kaniyang talino.
Di totoo- nangangahulugan ng pagbabawas ng
karaniwang uri.
Halimbawa: Hindi totong mahirap biruin ang lasing
huwag lang ang bagong gising
b. Hambingang Palamang- may higit na
katangian ang ihinahahambing

Lalo- paghahambing na may kalamangan.

Halimbawa: Lalong masarap biruin ang lasing
huwag lang ang bagong gising.

Higit/mas- kaysa/kay sa/kay.

Halimbawa: Higit na mabuti’y gawin ang
magagawa ngayon at di na ipagpabukas
Labis- tulad din ng higit/mas
Halimbawa: Labis na mapili si Clara sa
mapapangasawa kaya’t napili’y bungi.

Di hamak- karaniwang isinusunod sa pag uri

Halimbawa: Malupit na di hamak ang mga sundalong
Hapon kaysa sa mga sundalong Amerikano
PAGSASANAY

Gawain 1

Bumuo ng alinman sa mga salawikain, sawikain,

kasabihan at bugtong na ginagamitan ng
paghahambing. Salungguhitan ang mga ito.

Halimbawa: Higit na madaling maging tao kaysa

magpakatao
PAGSASANAY
Gawain 2

Isulat ang kaisipang nangingibabaw na ginamitan ng mga salita sa

paghahambing ng sumusunod na karunungang-bayan. Gamitan ng
angkop na salita sa paghahambing

Halimbawa:
Anak na di paluluhain, ina ang patatangisin
Sagot: Labis na magiging pasaway ang anak na hindi napalo ng
magulang.

a. Kuwarta na naging bato pa.

b. Ang batang iyakin magiging mutain
c. Matabang man ang paninda. Matamis pa rin ang paanyaya.
d. Kung sino ang masalita, siyang kulang sa gawa.
GAWAIN #1
GAWAIN#1

Lagyan ng “M” magkatulad o “DM” di -

magkatulad ang mga sinalungguhitang mga
salitang naghahambing na ginagamit sa
karunungang-bayan .

____1. “Di hamak na mas malakas ang lagapak ng

taong mataas ang lipad”
GAWAIN #1

____2. Higit na masuwerte ang taong may bilog sa

damit pag Bagong Taon ang sumapit .

_____3. Ang taong sinungaling ay kapatid ng

magnanakaw

____4. Gaya ng loro kung siya’y mangusap .

____5.
GAWAIN Lalong
#1 kahanga-hanga ang taong
gumagawa ng kabutihan dahil di takot
harapin si kamatayan

____6. Katulad siya ng isang taong tamad kaya’t

madalas salat

____7, Gamunggo ang pawis ng harapin ang ahas

ng kaniyang buhay .
GAWAIN #1
____8. Kung tatanawin sa malayong pook , ako’y
tila isang nakadipang krus .

____9. Labis na mahirap ang paglibak sa likuran

kaysa magbigay puri sa harapan

____10. Higit na malapit ang kaniyang lupaing

at makita-kita
TAKDA

a. Pumili ng 5 karunungang-bayan at ibigay ang kahulugan ng mga

ito. Gumamit ng mga salitang angkop sa paghahambing.
b. Bumuo ng sariling karunungang-bayan batay sa sumusunod
1. DOTA 2. Instagram 3. Vlog 4. Wattpad
TUKUYIN MO

Sabihin kung M Magkatulad o DM di magkatulad ang mga sinalungguhitang mga

salitang naghahambing

1. Di hamak na malakas ang lagapak ng taong mataas ang lipad.

2. Higit na masuwerte ang taong may bilog sa damit kapag Bagong Taon.
3. Ang taong sinungaling ay kapatid ng magnanakaw.
4. Gaya ng loro kung siya’y mangusap.
5. Lalong kahanga-hanga ang taong gumagawa ng kabutihan dahil di takot na
harapin si Kamatayan.
PANGKAT 1

Tagamarka
RUBRIKS SA PAGBIBIGAY NG MARKA
Dimensiyon NAPAKAHUSAY MAHUSAY KATAMTAMAN
10 8 6
Pagkakaisa Aktibong nakilahok Aktibong nakilahok Aktibong nakilahok
ang mga kasapi ang nakararami sa ang iilan sa mga
mga kasapi kasapi

Pagsasalita at Lubhang malinaw ang Naging malinaw Hindi gaanong

Pagbigkas pagbigkas at ang pagbigkas at malinaw ang
paghahatid ng paghahatid ng pagbigkas at
mensahe mensahe paghahatid ng
mensahe

Pagkamalikhain Lubos na naipamalas Naging malikhain Hindi naging

ang pagkamalikhain ang presentasyon malikhain ang
ng presentasyon presentasyon
PANGKAT 2
DAYALOGO

Bumuo ng usapan na ginagamitan ng mga salitang

naghahambing ng mga karunungang-bayan.
Tukuyin ang karunungang-bayan at ang uri na
paghahambing na ginamit

Paksa: Kaasalang Pilipino na kinasanayan

PANGKAT 3
MODERNONG KARUNUNGANG-BAYAN

Bumuo ng sariling salawikain, kasabihan, sawikain

at bugtong batay sa sumusunod na larawan.
Gumamit ng salitang naghahambing.
PANGKAT 4

Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na salawikain o

sawikain na ginagamitan ng mga salitang naghahambing.
Tukuyin ang uri ng paghahambing na ginamit

Halimbawa:
Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
Mensahe- Higit na mainam kung ang tao ay kikilos upang
isakatuparan ang inaasam at saka darating ang
pagpapala
PANGKAT 4

Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod na salawikain o

sawikain na ginagamitan ng mga salitang naghahambing.
Tukuyin ang uri ng paghahambing na ginamit
Salawikain/Sawikain Kahulugan Uri ng Paghahambing

1. Huwag mong hatulan ang isang

aklat sa kanyang pabalat.
2. Ang kayamanang galing sa
kasamaan, dulot ay kapahamakan.

3. Ang anak na magalang,

kayamanan ng magulang.
4. Ang taong nagigipit sa patalim
kumakapit.
5. Kapag maikli ang kumot,
matutong mamaluktot.
SINTESIS
Ibigay ang konsepto ng aralin.

Ang dalawang uri ng paghahambing ay

___________ at ______________. Ang mga panlapi,
katagang o salitang ginagamit sa paghahambing ay
_________________. Higit na madaling ilarawan ang
mga karunungang-bayan sa paggamit ng mga uri ng
paghahambing.
TAKDA

a. Maghanda sa pagsulat ng Output Bilang 1

b. Bumuo ng 5 sariling karunungang-bayan

(salawikain, sawikain, kasabihan, bugtong) batay sa
makabagong paraan ng pamumuhay ng tao