MGA BARAYTI NG WIKA

ARALIN 4:

VINCENT JAY B. YGBUHAY

 Ang WIKA ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin ay
isang simbolismo tungo sa pagkakakilanlan ng bawat indibidwal. Sa
pamamagitan ng wika, ay nailalabas o napapahayag natin ang ating
mga emosyon at saloobin, masaya man o malungkot. Ginagawa natin ito
sa pamamaraan ng pagsusulat, pakikipagtalastasan at iba pa.

 Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti. Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng

uri ng lipunan na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon,
okupasyon, edad at kasarian at uri ng pangkat etniko na ating
kinabibilangan. Dahil sa pagkakaroon ng heterogenous na wika tayo ay
nagkaroon ng iba’t-ibang baryasyon nito, at dito nag-ugat ang mga
variety ng wika, ayon sa pagkakaiba ng mga indibidwal.
MGA URI NG BARAYTI NG WIKA

1) IDYOLEK 5) EKOLEK

2) DAYALEK 6) PIGDIG

3) SOSYOLEK 7) CREOLE

4) ETNOLEK 8) RIGISTER
Kahulugan at mga Halimbawa
 1.) Idyolek – bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at
pananalita na naiiba sa bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na
paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo o tatak ng
kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang namumukod tangi at yunik.

 “Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro

 “Hindi ka namin tatantanan” ni Mike Enriquez

 “Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio

 “Hoy Gising!” ni Ted Failon

 “Ang buhay ay weather weather lang” ni Kim Atienza

 “I shall return” ni Douglas MacArthur

 2.) Dayalek – Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng dimensiyong heograpiko. Ito
ang salitang gamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan na
kanilang kinabibilangan. Tayo ay may iba’t-ibang uri ng wikang panrehiyon na
kung tawagin ay wikain. Meron tatlong uri ng Dayalek:

a) Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)

b) Dayalek na Tempora (batay sa panahon)

c) Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)

Tagalog = Bakit? Batangas = Bakit ga? Bataan = Baki ah?

Ilocos = Bakit ngay? Pangasinan = Bakit ei?

Tagalog = Nalilito ako Bisaya = Nalilibog ako

 3.) Sosyolek – na minsan ay tinatawag na “Sosyalek” Ito ay
pansamantalang barayti lamang. Ito ay uri ng wika na ginagamit ng isang
partikular na grupo. Ang mga salitang ito ay may kinalaman sa katayuang
sosyo ekonomiko at kasarian ng indibidwal na gumagamit ng mga
naturang salita.

 Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)

 Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)

 Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren mo o kaya ay pangit

ng gelpren mo)

 Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)

 4.) Etnolek – Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng
mga etnolonggwistang grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming
pangkat etniko sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang mga
wikang naging bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat etniko.

 Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan

 Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng Kankanaey ng Mountain

Province

 Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal

 Kalipay – tuwa, ligaya, saya

 5.) Ekolek – barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating
tahanan. Ito ang mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan.

 Palikuran – banyo o kubeta

 Silid tulogan o pahingahan – kuwarto

 Pamingganan – lalagyan ng plato

 Pappy – ama/tatay

 Mumsy – nanay/ina
 6.) Pidgin – Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay
binansagang “nobody’s native language” ng mga dayuhan. Ito ay
ginagamit ng dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa ring
magkaibang wika. Sila ay walang komong wikang ginagamit. Umaasa
lamang sila sa mga “make-shift” na salita o mga pansamantalang wika
lamang.

 Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)

 Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin.)

 Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay maganda.)

 Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka na ng paninda ko. Bibigyan
kita ng diskawnt.)
 7.) Creole – mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalo-
halong salita ng indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay
naging pangunahing wika ng partikular na lugar. Halimbawa dito ay
pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang Chavacano), halong
Arican at Espanyol (ang Palenquero), at ang halong Portuguese at
Espanyol (ang Annobonese).

 Mi nombre – Ang pangalan ko

 Di donde lugar to? – Taga saan ka?

 Buenas dias – Magandang umaga

 Buenas tardes – magandang hapon

 Buenas noches – Magandang gabi

 8.) Register – minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wikang
espisyalisadong ginagamit ng isang partikular na domeyn. Ito ay may
tatlong uri ng dimensyon.

a. Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng mga

taong gumagamit nito.

b. Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon.

c. Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.

 Mga salitang jejemon

 Mga salitang binabaliktad

 Mga salitang ginagamit sa teks

 Mga salitang ginagamit ng mga iba’t-ibang propesyon gaya ng mga

doktor
 Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing tulay
tungo sa pagkakaunawaan at nagbibigay ito ng
kapayapaan at katahimikan.

 Pero ito rin ay pwedeng magdulot ng polarisasyon o

ang pagtanaw ng mga iba’t-ibang bagay sa
magkakasalungat na paraan, na pwedeng lumikha ng
hidwaan dahil sa maling paggamit ng mga salita. Tunay
nga na ang wika ay buhay.
 MGA PAMAMALAGAY,
KONSEPTO AT TEORYA SA
VARAYTI NG WIKA
TEORYANG SOSYOLINGGWISTIKO

Batay sa pamamalagay na ang wika ay isang

panlipunang penomenon.
Nagiging makabuluhan ang anumang pahayag,
aksyon pahayag, aksyon, salita ng isang indibidwal
kung ito’y nakakontexto sa loob ng lipunan at
ikinokomunika sa ibang indibidwal o grupo. At dahil
dito, nakabubuo ng iba’t- ibang kontexto ang paggamit
ng wika dahil sa iba’t- ibang gawain, papel, interes,
saloobin, pananaw ang kasangkot sa komunikasyon.
Costantino (2000)

 Ang Sosyolinggwistikong teorya ay ang ideya ng

paggamit ng heterogeous ng wika dahil sa
magkakaibang mga indibdwal at grupo na may
magkakaibang lugar na tinitirahan, interes,
Gawain, pinag-aaralan at iba pa.
Shiffield Academy sa United
Kingdom
Ang sosyolinggwistika ay ang pinagsamang pag-
aaral ng sosyolohikal at linggwistika na kung saan
pinag-uugnay ang wika at lipunan.
TEORYANG HETEROGENEOUS

Dahil sa masusing pag-aaral at pananaliksik tungkol

sa sosyolohikal at linggwistika, nabuo ang teoryang
linggwistik. Ito ang nagiging batayan ng mga
linggwistiko para magkaroon ng heterogeneous na
wika.
HETEROGENEOUS
Mula sa salitang heterous na ang ibig sabihin ay
magkaiba, at genos na ang ibig sabihin ay uri o lahi.
TEORYANG AKOMODASYON
(ACCOMODATION THEORY)
Howard Giles
Nakafokus ito sa mga taong kasangkot sa
sitwasyong pangwika. Kaugnay sa teoryang ito ay
ang ideya ng pagiging heterogeneous ng wika dahil
sa mga magkakaibang indibidwal at grupo.
LINGUISTIC CONVERGENCE

Sa interaksyon ng mga tao, nagkakaroon ng

tendensya na gumaya o bumagay sa pagsasalita ng
kausap para bigyang-halaga ang pakikiisa,
pakikilahok, pakikipagpalagayang-loob, pakikisama,
o kaya’y pagmamalaki sa pagiging kabilang sa
grupo.
LINGUISTIC DIVERGENCE

Pilit naming iibahin ang pananalita sa kausap para

ipakita o ipahayag ang pagiging iba o naiiba, di-
pakikiisa. O kaya’y lalong pagigiit sa sariling
kakayahan at identidad.
TEORYANG INTERFERENCE
PHENOMENON AT INTER-LANGUAGE
Nakafokus sa mga wikang kasangkot.
INTERFERENCE PHENOMENON

Tumatalakay sa impluwensiya ng unang wika sa

pangalawang wika. Dito nabubuo, halimbawa, ang
Taglish, Singlish, o kaya’y Malay English at marami
pang iba. Dahil sa maiwasang pagpasok ng mga
katutubong wika ng mga bansang nagging kolonya
ng mga bansa na ang katutubong wika ay ingles.
INTERLANGUAGE

Tinatawag na mental grammar na nabubuo ng tao

pagdating ng panahon sa proseso ng pagkatuto niya
ng pangalawang wika.
Dito binabago ng tagapagsalita ang grammar sa
pamamagitan ng pagdaragdag, pagbabawas at
pagbabago ng mga alituntunin.